Morgunblaðið - 21.07.1966, Blaðsíða 5

Fimmíudagur 21. JfRf 1966
MORCUNBLAÐIÐ
5
r
UR
ÖLLUM
ÁTTUM
HINN 6. júní s.l. fór fram merk
athöfn við Háskóla Saskatchew
an í Saskatoon í Kanada, en þá
var opnuff Þorvaldson bygging-
in, sem svo er nefnd til heið-
urs islendingnum dr. Þorbergi
Þorvaldssyni, sem lengi var for
seti efnafræðideildar Háskól-
ans.
Forsætisráðherra fylkisins,
Ross Thatcher, klippti á silki-
Forsætisráðherra Saskatchewan fylkis, Boss Thatchen, klippir
um byggingarimnar.
Háskólabygging í Kanada
kennd við íslending
IWinning dr. Þorbergs Þorvaldssonar heiðruð
borða, sem var fyrir aðaldyr-
um þessarar glæsilegu bygging-
ar og birtum við mynd af þeim
atburði. Byggingin er þriggja
hæða og geysistór, en í henni
eru meðal annars bókasafn,
rannsóknarstofur, skrifstofur,
lestrarsalir fyrir hundruð stúd-
enta auk fjölmargrar annarrar
starfsemi.
Aðalháskóladeildirnar, sem
þarna fá inni, eru efnafræði-
deildin og hagfræðideild-
in. Arkitektar byggingar-
innar voru frá John B. Parkins
húsasmiðaféiaginu í Toronto.
Mikið fjölmenni var við at-
höfnina, og ýmsum háttsettum
tnönnum hafði verið boðið.
Af hálfu íslenzku ríkisstjórn-
arinnar mætti þarna Grettir L.
Jóhannsson aðalræðismaður í
Winnipeg.
Haraldur Bessason prófessor
I Winnipeg skrifaði grein um
þennan merka atburð og rakti
m.a. ætt dr. Þorbergs Þorvalds-
sonar og fer grein Haraldar
prófessors héx á eftir:
„Það hefur löngum verið
venja við norður-ameríska há-
skóla að kenna stofnanir ýms-
or eða byggingar við þá menn,
sem á einn eða annan hátt hafa
aukið hróður viðkomandi
menntastofnana. í samræmi við
þessa hefð lýsti forsætisráð-
herra Saskatchewan fylkis í
Kanada því yfir þann 6. júní
síðastl., að ein af reisulegustu
byggingum Saskatchewanhé-
skóla, sem er í stærstu borg
fylkisins, Saskatoon, yrði nú
formlega tekin í notkun og að
Tlie Thorvaldsoa Building
This Building is named for
Thorbergur Thorvaldson, C. F.
1883 - 1965
M.A., Ph.D., D.Sc., LL,ju„
F. R. S. C.
Head of Department of
Chemisti
1919 -1949
Dean of the College of
Graduate Studies
Hér sér yfir háskólann í Saskatoon.
til vinstri.
Þorvaldson byggingin er
sú bygging skyldi bera nafn
dr. Þorbergs heitins Þorvalds-
sonar prófessors í efnafræði og
auðkennast sem „Þorvaldson-
byggingin" The Thorvaldson
Building).
Opnun Þorvaldson byggingar
innar í Saskatoon fór fram með
mikilli viðhöfn. Forseti háskóla
ráðs Saskatchewan háskóla
stjórnaði athöfninni, en meðal
gesta á efsta palli voru láða-
menn háskólans og ráðherrar
í fylkisstjórn Saskatchewan
fylkis. Ýmsir aðrir tignir gest-
ir höfðu þegið heimboð Sask-
atchewan háskóla nefndan dag,
á silkiborðann fyrir aðaldyr
Ræðumaður sagði ennfremur,
að með störfum sínum fyrir
Saskatehewan háskóla hefði dr.
Þorbergur ekki einungis aukið
hróður efnafræðideildarinnar,
sem hann veitti löngum for-
stöðu, heldur hefði hann eflt
orðstír gjörvalls háskólans. Dr.
Thode gat þess að lokum, að
fyrir rannsóknir sínar hefði
dr. Þorbergur Þorvaldson afl-
að sér álits meðal vísindamanna
um heim allan.
ÆTT OG UPPRUNI
Dr. Þorbergur Þorvaldson
var fæddur að Ytri-Hofdölum
í Viðvíkursveit í Skagafirði
þann 24. ágúst 1883. Foreldrar
hans voru þau hjónin Þorvald-
ur Þorvaldsson Þorsteinssonar
bónda að Hafragili og konu
hans Maríu Egilsdóttur, fyrrum
bóndi að Dúki, Rein og Ytri
Hofdölum og frú Þuríður Þor-
bergsdóttir Jónssonar hrepp-
stjóra að Dúki og konu hans
frú Helgu, en hún var dóttir
séra Jóns Reykjalíns að Ríp
í Hegranesi. Þorbergur fluttist
með foreldrum sínum til Kana-
da árið 1887 og ólst upp á heim
ili þeirra að Árnesi í Nýja ís-
landi. Árið 1906 lauk Þorbergur
B.A. prófi frá Manitoba-há-
skóla. Árið 1909 lauk hann
meistaraprófi við Harvard há-
skóla og doktorsprófi frá sama
skóla árið 1911. Að því búnu
dvaldist hann við framhalds-
nám bæði á Breflandseyjum og
í Þýzkalandi. Árið 1914 var dr.
Þorbergur s'kipaður prófessor í
efnafræði við Saskatchewan-
háskóla, og firnm árum síðar
var hann skipaður forseti efna-
fræðideildar skólans. Gegndi
hann því starfi óslitið til ársins
1949, er hann lét af störfum
fyrir aldurs sakir, en þá hafði
hann einnig um árabil verið
yfirmaður (Dean) framhalds-
deildar Saskatchewan háskóla
(Colíege of Graduate Studies).
Því fór þó fjarri, að störfum
dr. Þorbergs við Saskatohewan
háskóla lyki árið 1949, því að
árið 1953 var hann skipaður
í háskólaráð og jafnframt kjör-
inn varaforseti Saskatchewan-
háskóla.
Dr. Þorebrgur Þorvaldson var
annálað prúðmenni í öllum við-
skiptum sínum við aðra menn.
Hann var góðgjarn maður og
greiðvikinn, og að hætti af-
burðamanna ræddi hann efcki
um sín eigin afrek. Hógværð-
in varð þó ekki að neinum
huliðshjálmi á æviferli dr. Þor-
bergs, því að víða var hann
kjörinn til starfa og fleiri vis-
indafélög og háskólar sæmdu
hann nafnbótum og ýmiss kon-
ar heiðri en hér verði komið
tölu á.
Dr. Þorbergur andaðist tveim
ur árum ýfir áttræÞ á ofan-
verðu ári 1966 aðeiris fáeinum
mánuðum áður en Þorvaldson
byggingin var formlega opnuð.
Þess vegna má líta á ofan-
greinda byggingu sem einn stór
brotnasta minnisvarðann, sem
manni af íslenzkri ætt hefur
nokkru sinni verið reistur.
Segja má og, að tildrög ofan-
greinds hátíðarhalds við Sask-
atchewan háskóla hafi orðið til
þess að tengja nafn íslands
meiri háttar atburði í sögu
norður-amerískra vísinda. Slíkt
hefði verið dr. Þorbergi mjög
að skapi, því að hann lagði alúð
við sínar íslenzku erfðir, og ís-
land vár honum jafnan ofar-
lega í hug.
lendinga tók sæti í öldunga-
deild kanadíska þingsins, og
systurson, dr. Þorvald Johnson,
einn víðkunnasta vísindamann
íslenzkrar ættar í Vesturheimi.
Enn ber að geta háskólakennara
frá öllum kanadísku fylkj-
unum, en þannig hafði verið
um hnútana búið, að opnun
Þorvaldson byggingarinnar í
Saskatoon yrði inngangsathöfn
fjölsóttrar ráðstefnu efnafræð-
inga.
Aðalræðu dagsins flutti hinn
kunni vísindamaður og forseti
McMaster háskólans í Hamilton
í Ontarió, dr. H. G. Thode. —
Á þessari mynd sér yfir gesti
emst, neðan við pallinn má
viðstaddir voru.
við opnun byggingarinnar. Fr
greina marga íslendinga, sem
Þarna getur að líta aðalanddyri Þorvaldson byggingarinnar.
IMajdorf fyrstur i
Piatigorskymóti
Sanita Monica, Kaliforriu,
19. júlí — AP
ARGENTÍNSKI skákmeistarinn,
Miguel Najdorf hefur tekið for-
ystuna eftir tvær umferðir í
Piatigorsky-skákmótinu. Sigraði
hann Borislav Ivkov frá Júgó-
slavíu í annarri umferð. Aðrar
skákir í þessari umferð föru i
þótt sovézkir íþróttamenn hefðu
neitað að taka þátt í fyrirhug-
aðri landskeppni Sovétríkjanna
og Bandaríkjanna í frjálsum
íþróttum. Varð því ekkern úr
keppninni.
í annarri umferð tefldi Petros
jan við Reshevsky frá Banda-
ríkjunum og fór skákin í bið
samkv. framansögðu. Danski
skákmeistarinn Bent Larsen átti
aðeins betri stöðu í biðsKak hans
og Hollendingsins Donner.
1946 - 1949
Nineleen hundred
and sixiy-six
* * *
Minningarskjöldurinn við
gðaldyrnar
og má í því sambandi geta sér-
staklega fulltrúa ríkisstjórnar
íslands, herra Grettis L. Jo-
hannsonar aðalræðismanns í
Winnipeg. Einnig má nefna
bróðurson dr. Þorbergs heitins,
Gunnar Sólmund Þorvaldson
senator sem fyrstur Vestur-ís-
Ræðumaður bar lof á dr. Þor-
berg sem kennara og vísinda-
mann. Gat hann þess, að Þor-
bergur Þorvaldsson hefði verið
íslenzkur að uppruna, en komið
ungur að árum til Vesturheims,
þar sem hann gat sér snemma
frábært orð fyrir námsafrek.
bið.
Heimsmeistarin í skák, Tigran
Petrosjan frá Sovétríkjunum
tekur þátt í þessu móti, sem fer
fram í Kaliforníu í Bandaríkjun-
um. Lýsti hann því yfir, áður en
mótið hófst, að hann myndi
ekki hætta við bátittöku, enda
Osló, 19. júlí — NTB
SJÖTÍU og níu tékkóslóvakisk
filóttabörn koma á morgun frá
Þýzkalandi og Austurríki til
Osló. Börnin eiga að dvelja sér
til hressingar hjá norskum fjöl-
skyldum eða á sumarskóium.