Morgunblaðið - 22.01.1967, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. JANÚAR 1997.
Loftur Bjarnason útgerðarmaður:
Kolbeinn Þorsteinsson
Bv. Jón forseti á siglingu út af Arnarfirði.
smíöaöur var fyrir Islendinga

elt samanborið við togveiðar á
gufuskipum.
Árið 1905 tóku nokkrir skip-
stjórar sig saman um að fara á
fund Thors Jensens og biðja
hann um að veita forstöðu félagi
sem þeir hefðu í hyggju að
stofna til þess að kaupa gamlan
togara. Thor Jensen varð við
þessari beiðni skjpstjóranna, en
stórhugur hans kom fram í því,
að hann vildi að togarinn, sem
keyptur yrði, væri nýr og það
samþykktu skipstjórarnir. Stofn
aði hann með þeim Alliancefélag
ið 1905, en stofnendur voru auk
hans þessir skipstjórar: Magnús
Magnússon, Jón Sigurðsson,
Jafet Ólafsson, Jón Ólafsson og
bræðurnir Halidór og Kolbeina
I>orsteinssynir.
Ákveðið 'hafði verið í stofn-
samningi Alliance-félagsins, að
framkvæmdastjórinn, Thor Jen-
sen, skyldi ráða skipstjórann.
Um þetta farast Thor Jensen svo
orð í endurminingum sínum:
Magnús Magnússon
Jón Sigurðsson
Halldór Þorsteinsson
Thor Jensen
Kom til Reykjavíkur fyrir 60 árum - Þá hófst tækniöld á Íslandi
Á MORGUN, hinn 23. janúar,
eru liðin 60 ár síðan fyrsti tog-
arinn, sem íslendingar létu
smíða fyrir sig erlendis, Jón for
seti, kom til landsins.
í blaðinu Ingólfi, en ritstjóri
þess var Benedikt Sveinsson, síð
Reyndist koma skipsins upphaf
mikilla framfara í sjávarútveg-
inum. Sá bætti hagur þjóðarinn
ar, sem fylgdi í kjölfar hins nýja
togaraflota, var • öllu öðru frem-
ur undirstaða bætts efnahags ís-
lenzku þjóðarinnar, sem svo
Einstaka framsýnir menn sáu.
að íslendingar voru á rangri
braut, er þeir stunduðu fisk-
veiðar ýmist á opnum skipum
eða úreltum þilskipum, sem
aðrir voru að leggja niður.
Árin 1896 og 1897 ritaði Einar
Benediktsson margar blaða-
greinar, sem hann birti í í>jóð-
ólfi og blaði sínu Dagskrá, þess
efnis, að íslendingar eigi sjálfir
að hefja botnvörpuveiðar með
gufuskipum.
„Vér verðum vel að gæta
þess“, sagði Einar, „að botn-
vörpuaðferðin er hin arðmesta
og hyggilegasta veiðiaðferð en
bátafiski hin hættulegasta og
arðminnsta.
í>ví veiðum vér ekki sjálfir
með botnvörpu?"
Mælti Einar Benediktsson þar
fyrir daufum eyrum landsmanna,
þótt orð hans sönnuðust síðar.
Frá 1899 og fram til
1906 voru gerðar nokkrar til-
raunir af útlendingum og lands-
mönnum til togveiða á gömlum
skipum, en tilraunir þessar mis-
tókust, enda voru þær við erfið
skilyrði gerðar og af vanefnum.
íslenzkir sjómenn og þá fyrst
og fremst skipstjórarnir á ís-
lenzku þilskipunum sáu, að veiði
aðferð sú, sem viðhöfð var á
þeirra skipum, færafiskiríið á
„Hafði ég með sjálfum mér
fastráðið að velja Halldór í>or-
steinsson til þessa þýðingar-
mikla starfs. Halldór þekkti þeg
ar nokkuð til togaraveiða. Hann
hafði verið í nokkur ár í sigling
um og dvalið um tíma í Ame-
ríku, kunni ensku til fullnustu.
t>að myndi gera honum auðveld-
ara að kynnast því, sem hann
vildi læra af brezkum fiskimönn
um. Auk þess var Halldór viður-
kenndur dugnaðarmaður, snyrti
menni, athugull, gætinn og
reglusamur. Að öðrum félögum
í Alliance ólöstuðum, er allir
voru viðurkenndir dugnaðar- og
áhugamenn, trúði ég honum þvi
bezt fyrir því að leysa það verk
af hendi, sem mikilvægast var
fyrir félagið og fyrir framtíð
íslenzkrar togaraútgerðar yfir-
leitt, að taka við stjórn á fyrsta
togaranum, sem smíðaður var
fyrir íslendinga. Halldór hafði
verið skipstjóri á einni af skút-
um Geirs Zoega. Hann sagði nú
því starfi lausu, sigldi til Hull
og réð sig þar sem háseta á ensk
an togara. Bróðir hans, Kol-
seglskipum, var gjörsamlega úr-
ar alþingisforseti, er sagt frá
komu skipsins miðvikudaginn
23. janúar 1907 með þessum orð-
um:
„íslenzkt botnvörpuskip kom
hingað frá Englgndi í dag. Það
er eign nokkurra Reykvíkinga
og hafa þeir látið smíða það í
Englandi. Skipstjóri er Halldór
Kr. Þorsteinsson. Skipið heitir
„Jón forseti“. Það hafði vals-
merkið við sigluhún, er það
kom inn í höfnina.“
Og af sama tilefni segir fsa-
fold 26. janúar 1907: „Jón for-
seti. Svo heitir botnvörpungur
sá, er þeir Thor Jensen og hans
félagar hafa smíða látið á Eng-
landi svo sem getið var hér í
'blaðinu í haust og er nú hitigað
kominn í vikunni — fyrir hon-
um Halldór Þorsteinsson skip-
stjóri. Það er mikið eigulegur
gripur og nú verið að búa hann
út til fiskveiða hér í flóanum
eða lengra burtu.“
Jón forseti mun hafa verið
með allra beztu og stærstu tog-
úrum, sem þá höfðu verið smíð-
aðir, 233 brúttótonn. Jafnframt
var útbúnaður skipsins langt
fram yfir það, sem áður hafði
tíðkazt og vanalega var tilskilið.
Með komu Jóns forseta til
landsins má segja með sanni, að
mörkuð séu tímamót í sjávarút
vegi landsmanria. Þá heldur nú-
tímatækni í atvinnumálum inn-
reið sína í landið í fyrsta sinn.
Höfnin í Reykjavík upp úr aldamótum.
gerði henni fært ellefu árum
síðar að fá viðurkenningu á
kröfu sinni um stjórnarfarslegt
sjálfstæði.
Á níunda tug nítjándu aldar
hófu Englendingar og aðrar er-
lendar þjóðir togveiðar á litlum
gufuskipum, en höfðu áður
stundað togveiðar á seglskipum.
Togveiðarnar á litlu gufuskipun-
um gengu vel í Norðúrsjónum.
— Um 1895 fóru Englendmgar að
sækja í stórum stíl á íslands-
mið á þessum nýju skipum. Jafn
framt seldu þeir gömlu seglskip-
in til íslands og fleiri landa.
Jafet ólafsson
Jón Ólafsson