Morgunblaðið - 30.05.1967, Blaðsíða 16
16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. MAÍ 1987.
Útgefandi:
Fr amkvæmdast j óri:
Ritstjórar:
Ritst j órnar f ulltr úi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
í lausasölu kr.
Áskriftargjald kr. 105.00
Hf. Árvakur, Róykjavík.
.Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
7.00 eintakið.
á. mánuði innanlands.
1
A TVINNUKÚGARAR
Sá fáheyrði atíburðuir gerðist
á Fáskrúðsfirði sl. föstu-
dag, að kaupfélagsstjórinn á
staðnum, Guðjón Friðgeirs-
son, beitti seskufólk á Fá-
slkrúðsfirði atvinnukúgun til
þess að koma í veg fyrir að
það tæfci þátt í stofmin Fé-
lags ungra SjálÆstæðismaima
á Fáskrúðsfirði.
Sl. föstudagskvöld var fyr-
irhugað að efna til stofnfund-
' ar félags ungra Sjálfstæðis-
manna á Fáskrúðsfirði og var
fundiurinn auglýstur í Ríkis-
útvarpinu. Frumkvæði að
þessari félagsstofnun höfðu
nokkrir ungir menn á Fá-
skrúðsfirði og höfðu þeir safn
að á félagaskrá nöfnum 24
ungra manna og kvenna, sem
var nægilegt til þess að félag-
ið yrði löglega stofnað. — Á
föstudag greip kaupfélags-
stjórinn til þess ráðs að hóta
nokkrum þeirra, sem að fé-
lagsstofnuninni stóðu brott-
rekstri úr vinnu hjá kaupfé-
laginu ef þeir tækju þátt í fé-
lagisstafnuninni. Var þá á-
feveðið að fresta stofnun fé-
lagsins.
Kaupfélagið á Fáskrúðs-
firði er allsráðandi í atvinnu-
, mlálum á staðnum og rekur
það verzlun, sláturhús, síldar
bræðslu, síldarsöltun og frysti
hús. Eiga því Fáskrúðsfirðing
ar afkomu sína að verulegu
leyti undir kaupfélaginu. Sú
aðstaða hefur nú verið notuð
á öheyrilegan hátt.
Ástæða er tiO. að ætla, að
kaupfélagsstjórinn sé hér
éfeki einn að verki. Á fimmitu
dag voru Eysteinn Jónsson
og fylgdarmenn hans á ferð á
Fáskrúðsfirði og er rökstudd
ástæða til að ætla, að þá hafi
feaupfélagsstjóranum verið
gefin fyrirmæli um að hóta
því æskufólki brottrekstri úr
vinnu, sem hugðist taka þátt
í stofnun félagsins.
Þetta fláheyrða athæfi hef-
ur feaupfélagsstjórinn sjálfur
staðfest í viðtali við Mhl. sem
birt er í dag, þar sem hann
segir:
„En min sfeoðun er sú, að
það sé ekki hægt að vera
starfsmaður í kaupfélaginu
og „agitator“ fyrir Sjálfstæð-
isfiokkinn.... ég vil enn-
fremur taka það fram, að ef
á að nota kaupfélagið, sem
áróðunsstöð fyrir íhaldið þá
er mér að mæta. Ef á að fara
að reka áróður fyrir Sjálf-
stæðisfllokkinn í kaupfélag-
inu og ala þar upp eitthvert
pólitískt hreiður, hvað á ég
þá að gera við fólkið? Ef á að
rækta upp Sjálfstæðisfliokk-
inn af starfsliðinu hjá mér,
þá rek ég það eða fer sjálf-
ur“.
^ Sveitarstjórinn á Fáskrúðs-
firði, sem jafnframt er einn
helzti forustumaður Fram-
sófcnar á staðnum, sagði í við-
tali við Mbl., sem einnig er
birt í dag: „Við skulum segja,
að kaupfélagsstjórinn hafi
þrúgað tvær til þrjár mann-
eskjur....“
Eins og fram kemur í þess-
um tilvitnunum í viðtöl við
forráðamenn kaupfélagsins og
Framsóknarfliolfefcsins á staðn
um, viðurkenna þeir, að beitt
hafi verdð atvinnukúgun gagn
vart æsfeufóiki á Fáskrúðs-
firði til þess að feoma í veg
fyrir þátttöku þess í stofnun
félags ungra SjáLfstæðis-
manna.
Hér er um svo fáheyrt at-
hæfi að ræða og jafnframt
blygðunarliausa ósvífni í af-
stöðu íorráðamanna kaupfé-
lagsins og Framsóknarflokks-
ins, að menn þurfa að láta
segja sér tvisvar að slíkt hafi
gerzt á íslandi á árinu 1967.
En því miður er þessi atburð-
ur óhagganleg staðreynd og
rökstudd ástæða er til að
ætla, að sjálfur formaður
Framsóknarflolfeksins hafi átt
hér verullegan hlut að máli.
Þessi fláheyrði atburður hef
ur opinberað herfilega mis-
notkun Framsóknarflokksins
á samvinnuhreyfingunni. —
Þetta athæfi mun verða for-
dæmt af öllum aknenniingi
svo sem vera ber. En það er
lærdómsríkt að þetta skuli
gerast einmitt í þeim lands-
Muta og á þeim stað, þar sem
veldi Framsóknar er sem
mest. Framsóknarflokkurinn
hefur haft yfir helming
greiddra atfevæða í Austur-
landskjördæmi. Nú er það
feomið rækilega í Ljós, hvern-
ig Framsókn notfærir sér
siika aðstöðu. Grímunni hef-
ur verið svipt burtu. Gamla
Framsóknarafturhaldið stend
ur eftir afhjúpað: Atvinnu-
feúgarar.
ÞEIR HAFA
LOFAÐ ÁÐUR
Eiátt er í meiri andstöðu við
* bjartsýni og framsækni
íslenzku þjóðarinnar en sá
hjáróma móðuharðindasöng-
ur, er hljómar nú úr herbúð-
um stjórnarandstæðinga. —
Meðal þess, sem þeir telja sig
umlkomna að gagnrýna er á-
stand efnahagsmálanna og
lofa þeir mifelum umbótum,
ef þeir fái valdaaðstöðu eftir
faosningar. Vert er að gefa
því gaum, að hér eru á ferð-
inni sömu hátíðlegu loforðin
og gefin voru áður en vínstri
stjórnin var mynduð en flest-
..»VV-v
i«í J
UTAN ÚR HEIMI
GAFNALJOS
Eftir Theodore A.
Ediger
Miami, Flórída
(Associa.ted Press).
FJÓRTÁN ára að aldri, þeg-
ar flestar stúlkur eru í ungl-
inagskóla, og ef til vill með
hugann allan við stráka, er
Edith Stern í háskóla. Hún
sækir tíma í námsgreinum
eins og síðari hluta stærð-
fræði, þótt hún hafi aldrei
sótt fyrirlestra í fyrri hluta
stærðfræði.
Hún vonast til að eignast
kærasta einhvern tíma.
Editlh lærði að lesa tveggj a
ára gömul. Hún sleppti úr
menntaskólas'tiginu, og tólf
ára að aldri varð hún einn
yngsti fevenstúdent þjóðarinn
ar í háskóla, ef til vill sá
yrngsti. Við margvísleg próf
hefur greindarvísitala henn-
ar mælzt frá 154 stigum upp
í 201.
Hvernig er að vera gáfna-
Ijós? „Ég er hamingjasöm,“
sagði þessi brúneygða stúlka
frá Brooklyn. Hvernig á ég
að vita hvernig það er að vera
í menntaskóla á öðrum aldri?
Þetta er mér eðlilegt.“
Við Florida Atlantic hásikóla
í Boca Raton hefur stúlkan
frá Miami herbergisifélaga,
sem er sjö árum eldri en hún.
„Ég hef efeki um.gengizt fólk
á mímum aldri í fjögur ár,“
ir muna herfiilegar vanefndir
þeirra. Er þó, veigna hinna,
þörf á að rifja þær upp, því að
á engu ríður þjóðinni meira
en að afstýra þvá, að slíkar
hörmungar endurtaki sig.
Lofað var allsherjarúttekt
á þjóðarbúinu, sem fara
skyldi fram fyrir opnum
tjöldum. Á henni yrðu síðan
byggðar varanlegar ráðstaf-
anir, sem treysta mundu eÆna
hag þjóðarinnar um Langa
framtíð. Hvorugt var þetta
efnt.
Úttektin fræga ®á aldrei
dagsins Ljós hjá vimstri stjóm
inni. Og allar ráðstafanir,
sem hún gerði í efnahagsmái-
um voru bráðabirgðaráðstaf-
anir, sem engan vanda
Leystu, heldur mögnuðu ein-
ungis dýrfíð og verðbólgu.
MeðaL þeirra bráðabirgða-
ráðstafana sem gerðar voru
tiil þess að reyna að fLeyta
efnahagsiílfinu áfram var
„jóiagjöfin“ svonefnda, en í
henni fólust 300 miiLj. kr. ný-
ir slkattar, eða næstum 10 þús.
kr. viðbótarsfcattur á hverja
fimm manna fjölskyldu í
landinu. Síðar komu svo
„bjargráðin“ vorið 1958, með
hvor.ki meira né minna en
790 milllj. fcr. álögur. Hafði
þá vinstri stjórninni, sem lýst
hafði verið yfir, að mundi
létta sköttum af og bæta hag
almennings, telkizt að bæta á
þjóðina nýjum sköttum að
uppíhæð 1090 milllj. kr. og
voru þá hvergi nærri öfli fcurl
komin til grafar.
sagði Editlh. „Mér mundi ekki
Mða vel í umgengni við
krafeka."
Edith segist efeki þekkja
neina stnáika. „En það kemur
seinna. Mér hefur ekki verið
boðið úit, en það kemur með
tímanum.“
Dansar hún? „Nei, ekki er
hægt að segja það.“
Hún reykir tuttugu siígar-
ettur á um það bil þremur
diögum „og dálítið fleiri með-
an á prófum stendur.“
Hún drekkur efeki, en „einn
góðan veðurdag þsetti mér
gaman að bragða hanastél.
Ég er ekki nógu gömul til að
sækja vínstúfeur. Foreldrar
mínir drekka efeki. Og í
heimavisitinni má ekki hafa
vín um hönd.“
Stundum fer undrabarnið í
bíó. „Eg fer svona einu sinni
á hálfum mánuði,“ sagði Ed-
ith. „Ég á engan bil, en þeg-
ar vinstúlkur mínar langar til
að fara, slæst ég í hópinn.“
Mestur tími fer í námið.
Edith hetfur ekki átt frí síðan
í gagnfræðaskóla. „Ég þarf
ekki á því að halda,“ sagði
hún. Mér líður betur sivona.
Au'k iþess fæ ég Sáeina daga
milli náms.misisera.“
Edith talar með vélbyissu-
hraða, eins og hún hugsar.
Dökfcbrúnt hár hennar fell-
ur niður um herðarnar, — sí-
gild listamannatízika“, kallaði
hún það og glotti kankvíslega.
Annað dæmi um óhedllaþró
uniina í tíð vinstri stjórnar-
innar, var þróun gjaldeyris-
málanna. Þegar hún tók við
var gjaldeyriseign ofekar 286
millj. kr. en þegar vinstri
stjórnin fór f-rá, var gjald-
eyriseignin og lánstraustið er
lendis þrotið. Alllir yfirdrátt-
armöguJleikar íslenzkra banfea
erlendis voru nýttir til hins
ýtrasta og mjög tiifinnanleg-
ar hömlur á gjaideyrisyfin-
færslium, jafnvel tii brýnna
nauðsynja.
Eftir hinar miklu umbæt-
ur, sem gerðar hafa verið á
efnahagsilífi þjóðarinnar í tíð
viðreisnaristjórnarinnar þarf
vitesu'lega mifela kokhreysti
hjá þeim aðilum, sem ábyirgð
báru á skiþbroti vinsitri stjóm
arinnar til að koma nú fram
fyrir þjóðina með sínar
svörtu lýsingar og þykjast
geta betur gert. Þeir fengu
sitt tækiÆæri 1956 og þá varð
þjóðin þess áþreifanlega vör,
hvaða mark er takandi á lof-
orðum þeirra. Ekkert bendir
till þess, að þeir muni sitanda
sig betur nú — heldur má
þvert á móti gera ráð fyrir,
að reynit yrði að endurtaka
vinstri stjórnar ævintýrið á
ný °S yrði þá skammt að
bíða þess efnahagsöngþveitis
— dýrtíðar, skaittpíningar og
hvers kyns hafta — sem var
í aigiieymingi fyrir einum
áratug og þjóðin féfek sig þá
fúlfeadda af. Gæfa íslenzku
þjóðárinnar er undir því kom
in, að sMkt stjórnairfar haldi
Þessi stúdiína, sem er 167
sentimetrar á hæð og 69 kg.
þung, leggur stund á frönsfcu,
efnafræði og sögu auk stærð-
fræði.
„Hugvísindin eru of aiuð-
veild. Þau gera engar kröfur
til manns. Ég les þau upp á
eigin spýtur hvort sem er,“
segir hún.
Edith les um það bil 10
baekur á viiku. Heimavinna
hennar er að meðaltali þrjár
stundir á dag.
„Ég haf fundið uipp kerfi,“
skýrði hún frá. „Þegar ég les
kafla, skrifa ég niður minnis-
atriði. Þegar líður að prófum,
þarf ég ekki að lesa bókina
afitur, aðeins minnLsgreinarn-
ar.“
„Þegar próifin koma,“ hélt
hún áfram, ,,er ég mesti
lestrarihestur. Ég vaki mest-
al'lar nætur. Sef svona þrjá
tíma. Nema um efnafræði sé
að ræða, þá les ég í bvo eða
þrjá daga.“
Edibh vonast til þess að
halfa máð meistaragráðu 16
ára og diototorsigráðu 18 ára
eða íyrr.
Hana langar til að gifitasit,
„en ekki í nánustu framtíð."
Finnst ’henni 'hún fiara á mis
við eitthivað, vegna þess að
hún er gáfnaljós?
„Nei, ég hef _ efcki farið á
mis við neitit. Ég skil meira
en flestir, geri ég ráð fyrir,
en ég er ekki viss um hversu
mikið ég hef umfram aðra. Ég
veit efcki hvað annað fólk hef
ur til brunns að bera.“
Faðir Editíhar, Aaron, sem
er 49 ára, er öryrki vegna
hjartabilunar og lifir á efitir-
launum. Hann kom til Banda
ríkjanna árið 1949 ásamt
Framhald á bls. 21
áfram að tilheyra florfíðinni,
og he.nni einni.
Á MÓTI FRELSI
CJittihvað hefur á síðustu ár-
■ um bent til þesis að meira
frjállsræði ríkti nú á ýmsum
sviðum í löndum austan járn-
tjalds en áður gerði. Og hafa
verið bundnar við þá þróun
vonir manna um bætta sam-
búð við ríki Austur-Evrópu.
Það er samt svo, að enn heyr-
ast býsna hjáróma raddir úr
hópi þeirra manna, sem í
mestum hávegum eru hafðir
austur þar. Þannig sagði frá
þvií í frét-tum nú fyrir helg-
ina, að hinn kunná sovéZki
rithöfundur Sjolokov hafi á
dögumum flutt bvassa og bitra
ræðu á þingi rithöÆundasam-
taka Sovétrífejanna og mæit
þar mjög á móti frelsd nanda
sovésikum rithöÆundlum til að
sfcriÆa það, sem þeir sjálÆir
vdldu. Einnig hefur bæði Sjolo
kov og hið sovézka málgagn
Pravda nú snúizt gegn Svetl-
önu dóttur Stalíns og borið
hana þungum sökum fyrir að
hverfa frá Sovétríkjunum til
hins frjálsa heims. Framan-
greind afstaða bendir óneitan
Lega tíl þess, að þróunin í
frjálsræðisátt sé enn býsna
skammt á veg feomin og mega
ummælli Sjolokovs á rithöf-
undaaþinginu gjarna vera um
huigsunarefni þeitn stéttar-
bræðrum hans ís'lenzkum, sem
mest hafa dásamað ástandið
austur þar.