Morgunblaðið - 15.07.1967, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 15.07.1967, Blaðsíða 10
Í 10 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 1967 ÁRBÆJARSAFN var opnað fyr ir skömmu. Við fórum þangað upp eftir til þess að rifja upp kunningsskap við safngripi síðan í fyrra og skoða þá sem síðan hafa bætzt í hópinn. Nú er búið að loka leiðinni, sem venjulega var farin til Árbæjar, en í stað- inn er farinn fyrsti vegur til hægri austan við brýrnar yfir Elliðaár. Sú leið er skemmtilegri og liggur fram hjá rafstöðinni og upp með Elliðaánum. Hamar og steðji Bæjarihúisin í Árbæ standa hátt á brekku'brún, Fjórar burstir vita fram að hlaðinu. Andspæn- is er smiðjan með afli og físi- belg, hamri og steðja og öðrum Lárus Sigurbjömsson við fiskasteininn í skemmunni í Árbæ. Gegnt hónum er kornbyrða frá 17. öld. Kistan í miðjunni er skagfirzk. Fremst er kista frá 1741. Hún hefur alið allan aldur sinn í Árbæ. f horni skemmunnar er kvöm. Á veggnum hanga reiðtygi. I loftinu er byssa, þeirrar tegundar, sem notuð var í borgarastríðinu í Bandarikjunum á sjöunda tug síðustu aldar. Selfangarar frá Boston voru hér fyrir Vesturlandi seint á öldinni og seldu oft hlunka sem þenn an. Árbæjarsafn heimsótt — i fylgd Lárusar Sigurbjörnssonar .verkfærum, sem notuð voru til smíða á hverjum bæ. Hesta- steinninn stendur á hlaðinu og hverfisteinninn undir bæjar- vegg. Inni í bænum gengur göm ul klukka. Á veggjum hanga myndir af hjónum, sem hafa lát ið vígjast í Árbæjarkirkju. Um- hverfis bæinn er túnið. Það var verið að slá þegar við komum. Bæjarþekjan er líka grasi vax- in. Nokkurn spöl austan við bæ- inn er dálítil húsaþyrping. Þar eru gömul hús, sem hafa verið flutt til Árbæjar til varðveizlu. Eitt þeirra er Dillons/hús, þar sem Lárus Sigurbjörnsson, fram kvæmdastjóri safnsinis, býður okkur til kaffidrykkju. Lárus er fróður maður um gamla hluti. Hann hefur haft forystu um sköpun safnisins og þass vegna biðjum við hann um að segja okkur frá upphafi þess og sögu, meðan við njótum veitinga, sem allar eru heimagerðar, jólakaka, pönnukökur og kleinur. Gjafir og hnupl. „Ákvörðun um byggðasafn að Árbæ var tekin í bæjarráði árið 1957. Á næstu árum voru flutt þangað húsin Suðurgata 2 og Fóstihúsötræti 15. Auk þess flutti þáverandi safnvörður, Skúli Helgason, kirkjuna að Silfra- stöðum til Árbæjar og reisti smiðju og skrúðhús að fyrir- mynd frá Arnarbæli í Ölfusi, er hrundi í jarðskjálftunum árið 1696. Sá, sem fyrstur skrifaði um væntanlegt byggðasafn var fyrr- verandi gjaldkeri Gasstöðvar innar, Árni I. J. Árnason, árið 1943. Því til staðfestu gaf hann gamalt vaktaraúr. Það var fyrsti hluturinn, sem stolið var úr safn inu. Þá tók ég þá ákvörðun, að flytja svona verðmæta ‘hluti i Skjala- og minjasafn Reykjavík- urborgar að Skúlatúni 2. Annars er hnupl ekki ótítt hérna. í fyrra var til dæmis stolið tveim- ur púðurhornum. Það er þó und- arlegast, þegar fötunum er stol- ið af starfsfólkinu. Safninu eru sífellt að berast gjafir. Þær stærstu hafa komið frá Reykvíkingafélaginu. Enn fremur gáfu Einar Sveinsson, byggingameistari, og Hulda, kona hans, safninu um 400 muni úr safni fnú Þorbjargar Bergmann, móður frúarinnar. En það er fjöldi gripa, sem við getum ekki sýnt vegna rúmleysis. Það er líka slæmt að hafa ekki betri veitineastað. Ekki verður unnt að selja veitingar öllu lengur í Dillonshúsi vegna slits. Það end- síðan í fyrra. Við höfum endur- bætt húsgögnin, ef unnt hefur verið að láta þau halda sama svip. Þar á meðal eriu handskorn ir stólar með reyrsetum, sem við Við höfum nóg til þess að vinna að í hili. Margt bíður, vegna þess að fjárveitingar eru naum- ar. Söfn eru dýr í rekstri, en þau borga sig, þegar þau eru komin upp. Fyrir fáum árum var ákveð- ið að koma upp byggðasafni í Kiel í Þýzkalandi og flytja þang- að byggingar úr Schleswig- Holstein og víðar að til þess að stöðva ferðamenn á leið til að skoða „Den gamle by“ í Árós- um í Danmörku. Féð til safnsins kom frá borginni, einkaaðilum og ferðamálamönnum. Forstöðu- maður safnisins, dr. Kampflhaus- en, kom einmitt hingað til þess að skoða Árbæjarsafn". Dýragarður og skáli. ,, Árbæj anstij órn heflur iaigrt til, að hér verði komið upp landls- siafni ag fiuitlt hinigað gömuiL htús aí öllu lanidinu, hesthús, hlöður og fleira þess háttar. Einnig hefur verið talað um að reiisa ‘hérna fullkomna eftirlíkingu skálans að Stöng í Þjórsárdal fyrir árið 1974 og koma upp norrænu dýra safni niðri í árgljúfrunum. Þar mætti haf a íslenzk hiúsdýr, hrein dýr, seli, rostunga og önnur dýr, sem lifa á norðurslóðum. Ég er sannfærður um að þetta er fært með góðum vilja. Það er ömur- legt, að Reykjavíkurbörn skuli ekki þekkja sundur folald og kálf“. Eimreiðin. Að loknu kaffinu göngum við í fylgd Lárusar í gömlu húsin og skoðum hin margvíslegu áhöld, sem þar er að sjá. Það er ekki unnt að lýsa þeim í blaði. En þarna er verkfæri, sem kemur dálítið á óvart á íslandi. Tignar- leg eimreið stendur milli hús- Taðkvörn, fjárhús og bærinn sjálfur. ar með því, að gestir stíga niður úr gólfinu". St 'lar og steinbær. „Margt hefur verið gert hérna tókum uppi á lofti í Franska spítalanum, þegar honum var breytt í skóla. Þeir eru frá um 1660 og voru upphaflega í frönsku húsunum við Auistur- stræti, þar sem SÍS er núna. Við þurftum að fá á þá nýjar setur og urðum að láta gera þær sér- staklegia í Frakklandi. Tvö 'hús eru nýkomin hingað, Efistibær og Hábær eystri, og við vonumst til þess að geta opnað þau til isýnis á sumrinu. Efstibær var við Spítalastíg og fyrst byggður árið 1838, en þetta hús var reist um 1880 með inn'byggð- um hjalli. Hábær eystri var fluttur frá Grettisgötu 2. Hann er aif þedrri tegu.nd húsa, er niefln ist steinbæir og var >byggð>ur um 1890. Steinbær er þannig gerður að fynst eru ihlaðnir steinveggir í rúmlega eins metra hæð og grindin síðan reist innan I. Þessir steinbæir voru einkum í Vesturbænum, en þetta bygg- ingarlag breiddist nokkuð út frá Reykjavík, til dæmiis til Vest- fjarða og suður með sjó. Fyristi steinbærinn var hús Þorbjarg- ar Sveinsdóttur, ljósmóður, sem byggt var árið 1659. anna. Hún dró eitt sinn grjót of- an úr Öskjuhlíð og niður til hafn aTÍnnar og margir Reykvíkingar muna eftir ferðum hennar. Vagn arnir hennar eru núna úti i Engey. Á stríðsárunum hugðust Bretar nota þá til flutninga meðfram virkjunum. Lárus seg- ir okkur, að þessi eimvagn muni vera einn 'hinna síðustu sinnar tegundar í heiminum, enda eru tvö heimsstríð liðin frá smiði hans. Friður. Það er friðsælt í Árbæ. Þar ríkir blær liðinna tíma. Gestim- ir finna þetta og ganga hljóð- lega og varlega um gömlu hús- in. En uppi í Breiðholti handan ánna er mikill ys. Þar er verið að reisa ný hiús handa nýja fólk- in.u í Reykjavík. — hþm. Landamerki 1839. Þessi steinn var eitt sinn i Skildinganeshólum og deildi löndum Skildinganess Við höfum ekki gert áætlanir og Reykjavíkur. Núna leika böm sér umhverfis hann í Árbæjartúni. um að flytja hinglað fleiri hús.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.