Morgunblaðið - 14.09.1967, Blaðsíða 22
r,fíO
22 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. SEPT. 1967
Jón Guðmundsson
Torfalæk — Minning
„Ungur má en gamall ákal“.
Kynslóðir koma og fara. Það
lögmál Ufsins haggast ekki, þó
flest annað í mannlífinu sé breyt
ingum háð.
Þeir íslendingar, sem fæddir
voru á árunum kringum 1880
mundu og m-una, þeir, sem enn
lifa, bernsku ár sín á níunda
tug 19. aldiarinnar. í»á voru sam-
feld harðindi í sjö ár, og þau
mestu, er komið höfðu á öldinni.
Þó ekfki syrfi sultur, eða annar
skortur að fólki á höfuðlbólum,
eða á heimilum efnuðustu
bænda, þá komust allir í sára
snertingu við neyð nágrann-
anna. Rílkir sem fátæfkir urðu
fyrir ægilegum fjársköðum og
eignatjóni, svo við auðn lé í
mörgum sveitum. Þá flýðu marg
ir tárvotir landið sitt, örmagna
og vonlausir- En þó þúsundir
manma yfirgæfu landið, þá héit
þessi litla þjóð, sem eftir var,
vöku sinni, hélt tryggð við lamd
sitt þrátt fyrir agann og ísiköldu
éiin óx henni andlegur þróttur
til að sækja fram til sigurs í
frelsisbaráttunni. Lengi hafði
bjanmað af degi, og um alda-
mótinn var þegar dagur um allt
lotft, svo sólin hlaut brátt að
lisa. Því var það, að þrátt fyrir
hafís og harðvirði, fólksflótta og
fæfldkun þjóðarinnar horfðu þeir,
sem enn byggðu landið von-
glaðir i framtíðina, trúðu á Guð
sinn og lamdið sitt, fullvissir um
að sól frelsins, er brátt birtist
mundi ekiki hníga aftur til við-
ar. Það voru vormenn íslands,
sem fæddust upp á síðustu ára-
tugum 19. aldarinnar. í hverri
sveit á fslandi fögnuðu ungir
sem gamlir, tuttugustu öldinni,
tóku henni opnum örmum og
sungu hana í hlað með freisisi
ljóðum sikáldanna. Þessi öld átti
að uppfylla djörfustu vonir og
t
Móðir mín,
Sigríður Guðjónsdóttir
Borgarvegi 5, Ttri-Njarðvík,
andaðist á Landsspítalanum
þriðjudaginn 12. þ. m. Jarð-
artförin fer fram föstudaginn
15. þ.m. kl. 10,30 árdegis frá
Fossvogskirkju.
Fyrir hönd vandamanna.
Haukur Halldórsson.
t
Jarðarför eiginmanns míns,
föður okikiar, tengdaföður,
afa og langafa,
Steindórs Eiríkssonar
bónda á Ási
í Hrunamannahreppi,
fer fram að Hruna laugardag
inn 16. sept. kl. 2 s.d.
Guðrún Stefánsdóttir,
böm .tengdabörn,
barnabörn og barna-
barnabörn.
t
Innilegustu þakkir fyrir
auðsýnda samúð og vinarhug
vegna andláts og jarðarfarar
Geirs F. Sigurðssonar
fyrrv. lögregluþjóns.
Sénstakar þakkir viljum við
færa lögreglunni í Reykjavík.
Kristjana G. Einarsdóttir,
Örn Geirsson,
Erla Jónsdóttir,
Slgurðnr Geirsson,
Ásta Erlingsdóttir
og barnaböm.
háleitustu hugsjónir íslenziku
þjóðarinnar.
Þeir vormenn aldamótanna,
sem náð hafa háum aldri hafa
séð glæstustu vonir sinar um
land og þjóð rætast. Og jafnvel
hafa betri og stærri hlutir berzt
í þjóðllfinu, en djörfustu hug-
sjóna menn settu forðum stefnu-
skrána-
Margir þeir, er voru í bernsku,
eða blóma lífsins um aldamótin
siðustu eru nú löngu fluttir yfir
móðuna miklu, sumir eru ný-
lega horfnir sjónum, enn aðrir
bíða eftir fari. Einn úr hópi
vormanna íslands fluttist til ei-
lífðar landsins nú fyrir nokkr-
um döigum: Jón Guðmundsson.
frá Torfalæk. Jón Guðmunds-
son var fæddur á Torfalæk 22.
janúar 1878 og var því á nítug-
asta aldurs ári er hann lézt,
þann 7. þm. Foreldrar Jóns vorui
Guðmundur Guðmundsson,
bóndi á Torfalæk og Sigurlaug,
dóttir Jóns Sveinssonar hrepp-
stjóra í Sauðanesi, og toomi hans
Sigríðar Jónsdóttur. Sigríður
fluttist, þá ekkja, að Torfalæk'
með dóttur sinni Sigurlaugu,
1860. Skömmu síðar kom Guð-
mundur til þeirra mæðgna og
tók við búinu með Sigurlaugu.
Guðmundur og Sigurlaug
bjuggu við mikla reisn að Torfa
læk í full 40 ár- Bæði voru
þau hjón dugleg og hyggin, svo
af bar, enda varð bú þeirra
bráitt eitt hið stærsta, er þá
þekktist í Húnaþingi.
Guðmundur Guðmundsson
andaðist á Torfalæk þ. 21. októ-
ber 1914. Sigurlaug var eftir
það í skjóli sonar síns, Jóns og
tengdadóttur þar til hún lézt 8.
maí 1922.
Börn Guðmundar Guðmunds-
sonar og Sigurlaugar Jónsdóttur
voru Aðalheiður, er dó tæplegai
árs gömul, og Jón. Guðmundur
á Torfalæk átti dóttur, er hlaut
nafnið Marta, hún ólst upp á
Torfalæk til fullorðins ára. Hún
giftist Pétrl Stefánssyni sjó-
manni á Skagaströnd- Þá er son
ur Guðmundar, en hálfbróðir
Jóns og Mörtu PáU V. G. Kolka
fyrrv. héraðslæknir, þjóðkunn-
t
Þökkum iinni'lega auðsýnda
samúð og vinátitu við andlát
og jarðarför móður okkar,
tengdamóður og ömrnu,
Þóru Emelíu Grímsdóttur
Hrefna Níelsdóttir,
Sigríður Níelsdóttir,
Maren Kiernan,
Stanley Kiernan,
Jóhann G. Guðmundsson,
Hjördís Óladóttir,
og barnaböm.
t
Þökkum innilega auðsýnda
samúð og vinsemd við andlát
og jarðarför
Guðbjargar Guðjónsdóttur
ljósmóður, Strandgötu 83.
Fýrir hönd bræðra og amn-
arra aattingja.
Elísabet Jónasdóttir.
'
t
Þökkum innilega auðsýnda
samúð og vinarhug við and-
lát og jarðarför föður okkar
fósturföður, tengdaföðuns og
afa,
Gests Helgasonar
Mel, Þykkvabæ.
Böm, fóstursonur,
tengdaböm, barnaböm.
ur sem læknir, skáld og rithöf-
undur. Páll Kolka er fæddur 25.
janúar 1805. Móðir Páls Ingi-
björg, var dóttir Ingimundar
Sveinssonar smáskaimmtalækn-
is. Ingimund'ur var gáfaður og
nærfærinn við ljósmóðurstörf.
Þann 12- apríl 1901 kvæntist
Jón á Torfalæfc frændikonu sinni
Ingilbjörgu Björnsdóttur frá
Marðamúpi I Vatnsdal. Þau ungu
ungu hjónin hófu þegar á næsta
ári búsfcap á Torfalæk í tvíbýli
fyrst, mófi gömlu hjónunum.
Eftir nafckur ár tóku þau Jón
og Ingibjörg alfarið við jörð og
búi. Hjónin voru glæsileg í sjón.
og raun.
Jón á Torfalæk, en svo var
hann jafnan, nefndur, var stór-
brotinn í lund, framgjarn, gleði-
maður og félagslyndur. Jón var
m.a. aðal hvatamaður að stofn-
un málf'undafél. Framtíðin í
Torfalækjahreppi, og formað-
ur þess lengL Félagið var
stofnað 1904. Félaginu var síð-
ar breytt í ungmennafél. Jón á
Torfalæk var lengi mesti kraft-
urínn í félaginu. bar fram hug-
sjónamál, hvatti til hóflegra
skemmtana á fiundum, hafði
hann þar og á skemmtisamkom-
um florustu um söng og annan
gleðskap. Jón var sönigmaður
mikill, rödd hans var þróttmikil
og tær- Á yngr'i árum lék hann>
á fiðlu, lærði þá fþrótt í æsku hjá
Guðjóni bónda á Leysingjastöð-
um. Guðjón. var sonur Jóns
Ásgeirssonar á Þingeyrum.
Ingibjörg á Torfalæk tók virk.
an þátt í félagsmálum með
bónda símum. Sú fluggáfaða
kona var prýðilega máli farin, og
tók oft þátt í umræðum á félags
fundum. Hún beitti sér af alhug
fyrir framgangi áhugamála
sinna. Ingi'björg var og í fremstui
línu þeirra kvenna, er ábveðn-
ast sóttu fram ti! sigurs í kven-
rétfindamálunum. Þau Torfa-
lækjarhjón, Jón og Ingilbjörg
voru framarlega í röðum vor-
marrna íslands.
Jón á Torfaliæk fiór ekki var-
hluta af opinberum störfium í
sveit sinni. Hainn starfaði í hrepp
netfnd nær tvo áratugi. f sikatta-
nefnd var hann mörg ár. Sókn-
arnefndar-maður var hann og
mjög lengi. Jóm var áhugamað-
ur um öll opinber mál, trúr í
starfi og tillögu góður.
í félagsmála starfi á fyrstu
tu'gum aldarinnar kynmtist ég
fyrst hjónum-um á Torfalæk, Jóni
og Ingibjörgu. Og siðar áttum
við Jóm margt saman að sýsla
um sveitamál Torfalækjahrepp-
ar og Blönduósshrepps, en með
þeim voru ýmis mál liemgi sam-
eiginleg. Þó otft sýndisf sitt
hverjum voru málin leyst frið-
samlega, og voru tillögur Jónsi
jafnam til góðrar úrlausmar. Vm
átta þeirra Torfalækjar hjómai
var fölskva laus og traust, og
emtist hún til æviloka beggja. Ég
óttast og ekki að vinátan rofni
þó sundið milli heimanm.a
tveggja aðskilji um stumd.
Jón á Torfalæk kiom oft til
oikfc&r hjónanna meðan við vor-
um á Blönduósi, jafnan var
hanm iglaður og reifur svo afi
lýsti, og það eftir að sól hafði
brugðið sumri í lífi hams. Með
brosi má harm hylja,
Á búskapar árum Jóns á
Torfalæk var flest árin margt í
heimili. Börn þeirra hjóna voru
sex og þrjú fósturböm. Búið
var og stórt, vimnufiólk þurfti
að táfca, meðan börnim voru í
ómegð. En við bættist mikil
gfesta koma. Heimilið Iá við þjóð
braut. eftir að veeur var lavð-
um Flóann árið 1913- Þurfti og
það ekiki til, því heimili þar.
sem gestrisni ríkir eru í þjóð-
braut þvert“, þó langt sé að al-
fara vegi. Þinghús hreppsine
var og á Torfalæík, og hafði svo
verið um aldir, þar voru þvi>
mannfundir tíðir. Þá votu og
haldnir þar fumdir og skemmti-
samkiomiur félaiga, því amnað fé-
lagisheimili var þá ekki til í
sveitinni. öllum, sem að garði
bar var beini veittur af mikiIIL
rausn. Meðan bóndimn hélt uppL
viðræðum við gesti sína og igleð-
skap, stjórnaði húsfreyjan veit-
ingum, og tók þess á milli nokk-
urn þátt í samkvæmimiu.
Lamigferðamenn lögðu leið
sína um Torfalæk til skyndL
komu, eða gistingar. Þjóðkunn-
ur maður hér í bænium hefur
sagt mér, a:ð eitt sinn, er hanmi
fór sem oftar um Norðurland
fékk hann gistingu á Torfalœk.
Var hann við annan manm- Þeir
félagar voru á hestum, því bíla-
öldin var þá enn ekki kominmi
til Norðurlands. Ferðalúnir
héldu félagamir heim að Torfa-
læk, þó þeir þekktu þar engann,,
em aðeins hjónin af orðspori,
-eoi gaf góðar vonir. Þær vonir
bruigðust ekfci. Maðurinn ránf-
aði mjög viðtökur og viðurgern
ing allan, hvaðst óvíða hafa,
gist þar, sem slfkum höfðings-
skap var að mæta á ókunnum.
stað. Mest famnst honum þó um
vert alúð og skemmtilegar orð-
ræðUr húsbændanna,
Eftir ástríka sambúð í 39 ár
missti Jón á Torfalæk konu
sína, Ingilbjörgu. Hún andaðist.
10. septembeT 1940, eftLr þuniga,
legu. Sorta songar skúr dundi
þá ytfir heimilið á Tortfalæk, en
,sú lfikn lagðist með þraut að
börnin öll voru orðin þroskuðl
og vel mennituið- Dagsverk hús-
móðurinnar var að m'estu full-
komnað. Ihnur minniniganna.
mundi endast eiginmannium og
tregadi börnum.
Jón og Inigibjöng eignuðust
sex symi, sem allir erai á lífi:
Elstur þeirra bræðra er Guð-
mundur skóflastjóri á Hvann-
eyri, fæddur 2. marz 1902. Guð-
mundur er kvæntur Ragnhildi
Ólafisdóttur frá Fásikrúftefirði.
Björn Levi veðurfræðingur, nú
læknir við heilsuhælið í Hvera-
'gerði, fæddur 4. febrúar 1904.
Hamn er kvæntur Halldóru
Valdiínu Guðmundsdóttur frá
Haganesi í Fljótum. Jóhann Frí-
mamn, fæddur 5 febrúar 1904-
Kvæntur er Jóhann önnu Sig-
urðardóttur. Hún er ættuð úr
Eyjaíirði. Jóhann hetfur verið í
mörg ár umsjónarmaður barna-
heimila Reykjavíkurborga. Jón-
as Bergmann fræðsLustjóri í
Reyfcjavík, fæddist á Torfalæk'
8. apríl 1908. Jónas er kvænt-
ur Guðrúnu ögmundsdóttur
Stephensen. Inigimundur, fædd-
ur 1912, er heima á Torfalæk,
ókvæntur. Torfi bóndi á Torfa-
læk, kvæntur Ástríði Jóhannes-
dóttur frá Gauifesstöðum í Garði,
er fjórði ættliður, sem búið hetf-
ur á Torfalæk, samfleytt frá
árinu 1800. Torfalækj arbúið CT
eitt meðal stærstu og atfurða-i
mestu búa í Húnaþinigi: Torfi er
oddviti Torfalœkjahr-
Auik sonanna sex ólu Torfa-
lækjarhjónin upp þrjár fóstur-
dætur. Ingibjörg dóttir Mörtu
háltfsystur Jóns, óist upp á
Torfalæk til fullorðins ára. Húni
er igift koma á Blönduósi. Sig-
rún er gift hér í bænum. Þriðja
uppeldisdóttir Jóns og Ingi-
bjargar var Björig Gísladóttiir,
Einairssonar, náfrænka þeirra
hjóna. Björg andaðist, urag
stúlka.
Jón Guðmundsson bjó á Tortfa
læfc rösk 40 ár. Hann filutti til
Reykjavfkur árið 1949- Hanni
kvæntist annað sinn, 1951,
Mariu Jónsdóttur. Þau skildiui
samvistiT eftir nokkurra ára sam
veru.
Ekki var Jón á Torfalæfc’
Ibresta laus, frekar en við önmuri
mannanna börn. Hann virtist
stundum um otf stærilátur, ogi
tfljótur til skapbrigða, þá eink-
um við vini sína, etf honum
tfaninst hann vera sniðgeraginn,
'sem oklkur fanst þó ástæðulaus
'hóitfyndni. En samt var hanra
manna fcurteisastur, og hlýr 4
viðmóti og traustur vinur vinai
sinna. Jón gat þessvagna verið
'þuragur á báru, ef vinir hansi
urðu fyrir áreitni, eða urðui
fyrir niðurlægLngu, vegna tog-
streitu um völd, eða metorð, og
anraað slíbt. Þá var það geymt,*
en ekfci gleymt. Jón var einbeitti
ur í skoðunum, og glöggur á þjóð
mál. Hann studdi og þanm stjórn-
málafflokik, er horaum þótti vera*
skelleggastur í sjálfstæðis barátti
unni, og Síðar halda mest umt
stjórnvöl þjóðar knarrarins.
Hinsvegax gatf hann sig Mtið að
pólitískum málum, þegar elldni
sótti hann heim, en fylgdist þó
vel með því, er ©erðist á vett-i
vangi þjóðmálaniia, og hvikaði
ekki frá fyrri stooðuraum sínum,
Jón á Torfalæk var heilsu-
hraustuT alla sína löragu ævL
Tvö síðustu árin var hann þói
blindur. Það átfall bar hann með
bugprýði og rólyndi. Iranri sjóni
hans var heil og skýr fram aið
dauðastund. Nú sér hann nýja
mynd líifsins í björtu stoini Ijóss-
ins eilítfa.
Við hjónin heimsóttum Jón á
Totrtfalæk sJL vor- Þá var hannl
dvalargestur í Héraðshælinu á
Bllönduósi. Þá vair hann ennl
’sami glaggi, bjartsýni áhuga-
maðurinn, sem fyrri daga, og
sami viðkvæmi vinur otokairi
sem fyrr.
Vinur minn, börn þín, bróðir
og fósturbörn, venzla menn og
vinir kveðja þig í daig. Þó vitumi
við ölL að þú liggur ekki í
kistunni, heldur aðeins ytfirgetf-
ið musteri sálar þinnar. Þú
varst kaliaður yflr á Iand ei-
lítfðarinnar. Þar beið þín ástrito
eigintaona, foreldrar, frændur g
vinir, sem farnir eru yfir móðn
una.
Við hjónin þötokum þér á-
raægjulegar samveru stundir og
heilshuiga viraattu. Við biðjumi
Hjartans þatokir til allra þeirra, sem heiðruðu mig og glöddu með gjöfum, skeytum og blómum, í tilefni af sjö- tugsafmæli mínu, 5. sept. sl. og gerðu mér þessi tímamót ógleymanleg. Guð blessi ykk- ur öll. Hjörleifur Sigurbergsson. Hjartanlega þakka ég öll- um þeim, er glöddu mig á sjö- tugsafmæili mirau 11. sept. sl, með skeytum, blómum og gjöfium. — Lifið heil Jón D. Guðmundsson, Bárugötu 4.
Hugheilar þakkir færi ég öllum þeim mörgu viraum míraum, er sýndu mér kær- leika og tryggð, á 90 ára af- mælirau, með heimsókn.um, gjöfium og hedlLaskeytum, og gerðu mér daginn ógleyman- legan. Ég bið guð að blessa ykkur. Sigríður Halldórsdóttir, Mannskaðáhóh. Hjartans þakkir fyrir gjaf- ir og góðar óskir á 80 ára atf- mæli mírau 2. sept. sl. — Guð blessi yktour ÖJL Kristinn Friðfinnsson, málarL Kleppevegi 136.