Morgunblaðið - 19.11.1967, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. NÓV. 1967
Hákon Kristófersson
fyrrv. alþm. í Haga
FÖSTUDAGINN 10. þ. m. and-
aðist í sjúkralhúsi Patreksfjarðar
Hákon J. Kristófersson fyrrv. al-
þingmaður og bóndi í Haga á
Barðaströnd.
Hákon var fæddur á Hregg-
stöðum á Barðaströnd 20. apríl
1877 var var því á 91. aldursári
er hann lézt.
Foreldrar Hákonar voru ínerk-
ishjónin Kristófer Sturluson og
Margrét Hákonardóttir, sem
bjuggu mest allan sinn búskap á
Brekkuvelli á Barðaströnd. í>eim
hjónum varð 17 barna auðið,
þau misstu tvær dætur á unga
aldri og tvo syni um tvítugt. en
13 af börnunum náðu háum aldri
og eru 11 þeirra enn á lífi, allt
glæsilegt dugnaðar og mannkosta
fólk, sem mikill ættbogi er út af
komin<n.
Hákon var elztur í þessum
stóra systkina'hópi og varð hann
því snemma að vinna hörðum
höndum til að hjálpa til að sjá
fjölskyldunni farborða.
.Brekkuvellir er lítil jörð, en
faðir hans stundaði jafnhliða bú-
skapnum útræði. fyrst frá Siglu-
nesi á Barðaströnd en síðar frá
Kollsvík í Rauðasandshreppi. Há-
kon fór því snemma í verið og
stundaði sjósókn á opnum ára-
bátum þó ekkj gerðist hann sjó-
maður, eins og Eiríkur, skipherra
bróðir hans.
Hákon átti ekki kost á neinni
skólagöngu ,en góð greind hans,
óbilandi þrek og manndómur
gerðu honum kleift að taka að
sér margháttuð störf á sviði at-
vinnulífs og opinberra mála um
dagana. Hákon lagði á margt
gjörva hönd. Hann var verzlun-
armaður á Patrekstfirði 1901—
Ullarfrakkar
Skyrtur
Bindi
Btndi
HáLstreflar
Skinnhanzkar
Hattar
Húfur
Náttföt
Nærföt
Sokkar
Mikíð og vandað úrval
V E R Z LU N 1 N
G Zii
1902 og stundaði síðan jarðyrkju
og ýmsa algenga vinnu, þar til
hann þrítugur að aldri gerðist
bóndi.
Þessi fátæki bóndasonur réðist
í það stórvirki að taka á leigu
stórbýlið Haga á Barðaströnd,
hið foma höfuðból og sýslu-
mannssetur, Til Hagaeigna töld-
ust á þessum tíma auk heima-
jarðarinnar Haga, Ytri-Múli,
Innri-Múli, Grænhóll. Tungumúli
og Sauðeyjar, sem talið var að
fornu mati 120 hundruð. Ári s!ðar
tók svo Hákon allar Hagaeignirn-
ar til ábúðar, er samibýlismaður
hans í Haga. Kristján Snæbjörns
son frá Hergilsey drukknaði. Ár-
ið 1919 kaupir Hákon hálfa Haga
eignirnar og 1961 kaupir hann
Hagaeignirnar allar.
1 Haga býr Hákon í 60 ár.
Hann hefur mikil umsvif og bún-
ast vel, enda hjúasæll mjög.
Hann er nú stórbóndi og sveitar-
höfðingi á glæsjlegu höfuðbóli. Á
hann hlaðast opinber störf fyrir
sveit og sýslu. Hann var skipað-
ur hreppstjóri Barðastrandar-
hrepps 1905 og hafði það starf á
hendi til ársloka 1966, eða í 61
ár og er ekki vitað að nokkur
maður hér á landi hafi verið
lengur hreppstjóri en Hákon í
Haga. Sýslunefndarmaður fyrir
Barðastrandahrepp var Hákon í
Haga í nær hálfa öld, og oddviti
svéitar sinnar um 30 ára skeið.
f hálfa öld var vart nokkur nefnd
svo skipuð í Barðastrandahreppi.
að Hákon í Haga ætti þar ekki
sæti.
Aðeins 36 ára að aldri verður
Hákon í Haga alþingismaður
Barðastrandasýslu árið 1913 og
sat á þingi óslitið til 1931 eða
alls 20 þing. Tók hann við þing-
sætf af þingskörungnum Bimi
Jónssyni, ráðherra. og var slíkt
að sjálfsögðu ekki vandálaust.
Hákon í Haga reyndist nýtur og
farsæli þingmaður. Hann lét að-
allega til sín taka þau mál. sem
hann hafði bezta þekkingu á,
landbúnaðar. og atvinnumál. Var
hann þar manna tillögubeztur,
réttsýnn og ráðhollur sem í öllum
opinberum störfum sínum. Há-
kon í Haga minntist þingsetu
sinnar jafnan með ánægju og
taldi það bezta skóla, sem hann
MOON
SILK
setting lotion
cleansing milk
bubble bath
hand-lotion
eg- shampoo
£
Halldór Jonsson ”
Hatnarstræti 18
simi 22170-4 línur
hefði fengið. í hópi þingmanna
eignaðist hann marga góða vini
í öllum flokkum, sem hann gerði
sér far um að læra af og taldi
sig hafa öðlast dýrmæta reynslu
og þekkimgu atf þeim kynnum.
Hann var sjálfstæður í skoðun-
um og fór stundum sinar eigin
leiðir, írvað sem flokkaskipun
leið, eins og t. d. er hann stóð
að samiþykkt „Vökulaganna" á
togurumum árið 1921, og var þar
1 andstöðu við flesta flokksbræð-
ur sína. Þeirri atfstöðu hans réði
réttsýni hans og reynsla, og þekk
ing á lífi og starfi sjómanna. —
Fundamaður var Hákon ágætur,
skemmtilegur og vígfimur. í
ræðum sínum vitnaði hann oft
i fslendingasögur og Biblíuna, en
í þeim fræðum var hanrn manna
bezt heima.
Árið 1930 gerðist Hákon í Haga
umsjónarmaður Lanssímahússins
í Reykjavík og hafði það staarf
á hendi til ársins 1940. Jafnframt
rak hann búskap í Haga með bú-
stjórum. Bftir það settist hann
að í Haga og bjó þar af rausn
og myndarskap til æviloka. Hanm
var sæmdur riddarakrossi hinnar
íslenzku fálkaorðu 1949.
Hákon kvæntist 1906 Björgu
Einarsdóttur bónda Thoroddsen,
í Vatnsdal í Rauðasandshreppi,
glæsilegri skörungskonu. Þeim
varð ekki barna auðið og slitu
samvistum. Hákon kvæntist öðru
sinni 1936 eftirlifandi konu sinni,
Björgu Jónsdóttur, bómda Þor-
grímssonar, mikilhæfri og ágætri
dugnaðarkonu, sem verið hefur
Ijósmóðir í Barðastrandahreppi í
34 ár og starfáð mrikið í félaga-
samtökum sveitar sinnar. Einka-
sonur þeirra, Bjarni, hefur verið
bóndi í Haga hin síðari ár. Hamn
er kvæntur Kristinu Haraldsdótt-
ur frá Fossá á Hjarðarnesi, og
eiga þau 7 mannvænleg börm.
Hákoni í Haga hlotnaðist öll
þau virðingarstörf, sem sveitumg-
ar hans og samsýslungar hans
gátu veitt. Þessi störf voru veitt
honum vegna verðleika hans,
mannkosta og höfðingsskapar.
Hvar sem Hákon fór fylgdi hom-
um hressandj andblær drengskap
armannsims og höfðingjams. Karl-
mennska og lífsfjör geislaði af
honum. Hann var þéttur á velli
og þéttur í lund og manma
skemmtilegastur, síkátur. spaugs-
samur og orðheppinn. Hann var
mikili ferðagarpur og því sjálf-
kjörinn fylgdarmaður sýslu-
manna á þingaferðum þeirra,
meðan ferðazt var á hestum um
hima víðlendu. veglausu Barða-
strandarsýslu. Þegar hann var al-
þingismaður ferðaðist hann og
mikið um héraðið. Hvert manns-
barn í sýslunn; þekkti Hákon í
Haga persómulega á þeim árum.
Það var almennur fögnuður á
bæjunum, er það fréttist, að Há-
kon í Haga væri að koma, ekki
sízt hjá börnum og umglingum,
að ekki sé minnst á gamla fólk-
ið. Að öllum vék hann sér glað-
ur og kátur og jafnan reiðubú-
inm að leysa hvers manns vanda,
þótt lítið léti hann yfir slíku
sjálfur.
Þegar ég kynntist Hákoni í
Haga var hann á 88. aldursári,
em líkamlega stálhraustur og í
fullu andlegu fjöri. Þó var sjón-
in mjög farim að daprast. Hann
átti enn sæti í sýslunefndinni og
tók virkam þátt í meðferð og um-
ræðum um héraðsmálin. Á sýslu-
fundinum í vor var hann í fyrsta
skipti ekki með. Ég veit að hann
saknaði þess mjög, en fylgdist
með því, sem þar gerðist af
áhuga. Nokkrum klukkustundum
áður en hanrn lézt, hitti ég hanm
síðast í sjúkra'húsinu með súr-
efnistæki við hlið. Enn var áhug-
inn á lands- og héraðsmálum
óskertur. Hann hélt lífs- og sál-
arkröftum til hinztu sumdar. —
Þetta mikla karlmemni fékk hægt
andlát.
Ég er þakklátur fyrir kynni
miín af Hákoni í Haga. Velvild
hans og holl ráð voru mér mik-
ils virði. Ég og fjölskyltja mín
minnumst margra ánægjustunda
á heimili hans í Haga og vottum
aðstandendum hans innilega
samúð við fráfall hans.
Ásberg Sigurðsson.
HÁKON Kristófersson fyrrv.
al'þm. í Haga er fallinn tfrá, ní-
ræður að aldri. Með honum er
genginn gagnmerkur héraðshöfð-
ingi og traustur fulltrúi sinnar
kynslóðar, góðuir drengur og
sérstæður persónuleiki.
Hákon var þingmaður Barð-
strendinga á árunum 1913 til
1931. Fylgdi hann jafnan fast að
málum þeim, sem skeleggastir
voru í sjálfctæðisbaráttu þjóðar-
innar. Öll skapgerð hams og
eðli átti ekki samleið með öðr-
um en þekn, sem standa vildu á
réttinum og hvergi hopa, unz
fullur sigur væri unninn.
Persónullega kynntist ég Há-
koni ekki fyrr em um Vorið 1937,
að ég fór í fyrsta skipti í fram-
boð í Barnastrandarsýslui. Tókust
þá með okkur góð kynni, sem
haldizt hafa síðan. Ég var þá að
vonum barn í stjórnmálabarátt-
unni, átti í höggi við tvo glæsi-
lega og gátfaða andstæðinga, sem
auk menntunar á háu stígi og
mikillrar þekkingar á landsmál-
um áttu miklu persónulegu
íylgi að fagna. Barðstrendingar
höfðu sent þá áður báða á þing
sem fulltrúa sina. Hvorugur
sparaði hin breiðu spjótin.. Að
annar félll í fyrstu orustinni og
hinn nokkru síðar, var vissulega
meira að þakka liðveizl'U Hákon-
ar en hæfileikum mínum. Fólkið
sem valið hafði hann til að fara
með umboð sitt á Alþingi í nærri
tvo tugi ára, þóttist mega
treysta örugglega vali hans á
eftirmanni sínum í þá stöðu. Lið
hans var mér jafnan ómetanlegt
í baráttunni.
Það varð skjótt að samkomu-
lagi á milli okkar, að hvorugur
skyldi ganga framhjá garði hins,
ef leið lægi þar nærri. Ég átti
því margar stundir í Haga, og
ávalllt mætti mér þar sama vin-
áttan og sami höfðingsskapur-
inn. Um það voru bæði hjónin
og öll fjölskyldan sem einn mað-
ur, að þar skorti ekkert á,
hvorki í vináttu eða tfyrir-
greiðslu, hvernig sem á kynni
að standa. Og enginn gestur var
kærkomnari á mitt heimili, en
Hákon í Haga. Flestar umræður
okkar snerust um hag landsins
og béraðsins, sem hann bar
mjög fyrir brjósti allt tiíl hinztu
stundar. Seinni partinn í ágúst á
sl. sumri kvaddi Hákon dyra hjá
mér. Hann var nýkominn land-
leiðina að vestan á vegum vin-
ar okkar Magnúsar Sigurðsson-
ar skólastjóra. Á þeirri ferð
hafði hann gist hjá nokkrum
vinum sínum og ættingjum, og
flutti með sér digran sjóð minn-
inga fram þeim samfundum.
Hann var hress og kátur þótt
kominn væri á tíunda tuginn.
Aðeins glóð augnan-na geislaði
eigi sem fyr. Þegar við höfðum
sezt að og fórum að rabba sam-
an, logaði hann af áhuga fyrir
veiferð lands og þjóðar. Eyðing
hinna fögru og frjósömu byggða
norðan Breiðafjarðar var hon-
um mikið áhyggjuefni. Hann
minntist höfðingjanna, er þessi
héruð höfðu lengi alið og há-
menningarinnar, sem þar var allt
fram á 2. tug þessarar aldar, en
fór svo sí og æ hnignandi, og
hvíslaði til mín þessari spurn-
ingu: „Hvenær hyggur þú að aft-
ur muni morgna yfir byggðum
Breiðafjarðar?" Sál hans þessa
stiundina var hrönnuð ótta þess,
sem finnur húmlð vera að fær-
ast yfir og veit ekki hvenær
aftur muni birta, og hann kveið
sýnilega svari mínu, sem bann
beið eftir fuMur eftirvæntingar.
Þegar ég svaraði honum þvi, að
einmitt í þessari mold, sem hann
elskaði svo heitt og tengd var
hans eigin langa lífsstarfi, bttund
uðu fræin, sem upp af myndu
vaxa þau tré, sem kæmu til að
skýla æsku framtíðarinnar fyrir
þeim eyðandi öflum, sem að
henni steðja » hverjum tíma, svo
að hún geti þroskazt og mætt
vandanum af manndómi, logaði
sál hans af gleði. Hann greip
hönd mína og sagði: „Guð gefi
þessum orðum þínum sigur“.
Skömmu síðar kvaddi hann
mig með bros á vör og sagði:
„Við sjáumst aldrei frarnar".
Hann var horfinn áður en ég gat
áttað mig á síðustu orðum hans.
Af þeim 'bændahöfðingj-
um Norður-Breiðafjarðarbyggð-
ar, sem ég hefi mætt í lífinu og
gengnir eru til feðra sinna eru
mér minnisstæðastir þeir, Snæ-
björn í Hergidsey, Sigurmundur
á Fossá og Hákon í Haga. Allir
báru þeir sterkt svipmót af
byggðinni og þeim lítfskjörum,
sem þeir ólust upp við, allir
voru þeir stórbrotnir í skap-
gerð og athöfnum, allir með
heitt hjarta undir skörpium brún
um, allir með örugga hönd um
stýrisvölinn, þegar sigla skýldi
straumharðar rastir hinns ma.nn-
lega lífs. Og allir sigldu þeir
jafnan flleyi sínu heilu í höfn.
Þegar ég nú minnist þess, að
tengdadóttir Hákonar, hin unga
húsfreyja í Haga, sem hann unni
mjög, er sonardóttir Sigurmund-
ar á Fossá og konu hans Krist-
ínar systur Snæbjarnar úr Herg-
ilsey, kæmi mér ekkert á óvart,
að niðjar þeirra hjóna í Haga
fengju í vöggugjötf svo mikið af
manndómi og mannkostum for-
feðranna, að þeir kænmx til að
halda markinu hátt á lofti þegar
fram líða stundir.
Eftirlifandi ktonu Hákonar,
Björgu Jónsdóttir, börnum hans
og alilri fjölskyldunni sendi ég
dýpstu samúð með þakklæti fyr-
ir allar þær mörgu indælu stund
ir, sem ég hefi átt með þeim á
böfuðbólinu í meira en þrjá tugi
ára.
Megi minning hins mæta bér-
aðshöfðingja lifa lengi meðal
komandi kynslóða og lýsa leið-
ina til vaxandi hamingju og
mi'killa dáða.
Glsli Jónsson.
Við lát vinar míns, Hákonar
Kristólferssonar, bónda í Haga á
Barðaströnd, rifjast upp í huga
mínum fjölmargar góðar og hiug-
stæðar endurminningar um
la.ngt samstarf okkar og kynni á
alþingi. Hafði Hákon setið á al-
þingi um skeið er ég kom á þing,
1916. Það dró brátt til þess að
kunningsskapur hæfist okkar í
milli. Bar þar margt til. Gust-
mikil og hispurslaus framganga
hans í sókn og vörn átti gr'eiðan
aðgang að skapgerð minni. Gam-
ansemi hans og hlýleikinn, sem
hann ól í brjósti sér var sterkt
aðlöð'unarafl er hvívetna reynd-
ist, samskiptum okkar, svo
traust, að þótt útfar risu endrum
og eins var hinn innri maður
ávallt samur við sig. Kynni mín
af Hákoni Kristóferssyni, er ég
tók sæti á alþingi, voru mér, þá
ungum rnann-i, hvatning og upp-
örvun til sóknar og baráttu fyrir
þeim hugðarefnium er áhnrgi
minn beindist að. Ég taldi mig
því jatfnan í þakk'lætisskuld fyr-
ir það veganesti er mér hafði
við kynni okka-r, fallið í skaut.
Það leið langur tími frá því
Hákon lét af þingmen.nsku og
þar til fundum okíkar bar næst
saman. En það var fyrir tveim-
ur árum á heimili Hákonar í
Haga. Aildurinn hafði færzt yfir
okkur báða á þessu tímabili og
bárum við þess nokknrr merki'.
En annað í fari Hákonar hafði
ekki breyzt. Sama karlmennsk-
an, sama gamansemin, sami
innileikinn og hlýhugurinn, sem
tengt hafði okkar vináttubönd-
um á alþingi, breiddi þa-rna
faðminn á móti mér. Það var
tekin mynd atf okkur Hákoni
saman á hlaðinu í Haga og hana
geymi ég sem tákn órjútfandi
vináttu og tryggðar okkar í milii.
Þessar línur flytja þér, kæri
vinur, hinztu kveðju mína.
Fétur Ottesen.