Morgunblaðið - 18.08.1968, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 38. ÁGÚST 1968
23
Meistari hinna ósýnilegu
hreyfinga og ósðgðu orða
Hann hefur stundum verið
kallaður „andlitslausi maður-
inn með ótalmörgu andlitin“
og eftir honum sjálfum verið
haft, að leikstarfsemi hans sé
flótti frá sjálfum sér, frá tóm
inu í sjálfum sér. Og þegar
við lítum yfir ferii hans minn
umst við þess, að hann hef-
ur yfirleitt ekki farið með
nein hetjuhlutverk — hann
hefur ekki tekið á sig gervi
þess manns, sem gengur á
hólm við veröldina, heldur
fyrst og fremst mannsins sem
berst við sjálfan sig. Hann
sýnir okkur ekki stoltar sigur
hetjur sviðsljósanna heldur ó
þekkta einstaklinga, sem eng
inn veitir eftirtekt né veit
hverja baráttu heyja.
Hann stendur okkur fyrir
sjónum sem gamanleikari,
ekki hávær skrípamaður,
heldur hljóður, kyndugur en
öðrum þræði blandinn trega.
Ef ætti að segja í hverju
töfrar leiks hans eru aðallega
fólgnir yrðu sennilega augun
fyrst fyrir — augun og and-
litið, sem segja það sem segja
tveggja ára náms í leiklist.
Hann lifði á einni miáitíð á
dag, bökuðum baunum á
ristuðu brauði og tókst að
komast gieignum skólann.
Hann lagði sig a.llan fram,
gekk tímium saíman um stiraati
Lundúna og hermdi eftir
hneyfingum og látbragði
fólksins. Erfiði hans bar ár-
angur — hann útskrifaðist
með afbragðis vitnisburði.
Síðan tók við gamga frá
einu leikhúsi til annians í leit
að hlu'tverkum. Sú ganga tók
nokkuð langað tímia og hamn
var orðinin mjög illa baldimn,
svangur og skórnir hans sóla
lausir, svo að hann gekik um
berfættur. Þegar hann af til-
viljun fékk hlutverk, hafði
hann ekkert borðað anmað í
heilan sólarhring en mjólk-
urglas, einn brauðsnúð og
eitt eplL
í búningsherberginu.
Sir Alec Guinness, leikarinn og maðurinn
Sir Alec Guinness í ýmsum
myndum.
„The Prisoner"
„Oliver Twist“.
„Kind Hearts and Coronets"
„The Ladykillers“
„Great Expectations“
þarf og gera, enda hefur ein-
hver kallað hann „meistara
hinna ósýnilegu hreyfinga og
ósögðu orða“.
Og nú gistir hann fsland,
frægur gesitur og velkominn,
— og svo san.nfærð erum við
um að löngun hains til að
vera í friði sé einlæg og
sterk, að við viljum ekki
ganga á hann með beiðni um
viðtal. Svo alræmd er andúð
hanis á persónulegum blaða-
samtölium, svo viðurkennt í
heimi blaða, að honum líður
illa fraanmi fyrir blaðamanni,
að raunar líður honum illa
víðaist hvar nemia í beinu
starfi eða inman veggj'a heim-
ilis síns, þar sem hann er
frjáls og óhultur i hópi fjöl-
skyldu sinnair, eiginkonunnar
sem eitt simn var líka leik-
kona, somar og nánustu vina.
Hann kveðst hafa ætlað að
koma til íslands fyrir þrjá-
tíu árum en ebki orðið af og
æ síðan hafi hann gieymt með
sér óskina um að sjá þetta
norðlæga land. Skyldum við
ekki vona, að hanin fái að
njóta ferðarinmar óáreittur og
óska þess, að honum gefist
færi á að finna hver fróun
fsland getuir verið þeim, sem
sækist eftir einveru og friði.
Sir Alec Guinness er nú á
sextugsaldri, hanm er fæddror
2. apríl 1914 í London. Hiann
á'tti erfiða bamnæisku að talið
er, sjálfur talar hann hielzt
ekki um uppvaxtarár sín —
og upphaf ferils hans í leik-
listinni var óglæsilegt. „Þér
verðið aldrei leikari, Guinn-
ess“, var sagt við hamm, þeg-
aT hamn reyndi í fyrsta sinn
fyrir sér um hlutverk í skóla-
leikriti. „Þér verðið aldrei
leiikari, Guinness” var sagt
við hamn, þegar hann vildi
hefja leiknám. „Þér verðið
-aldirei iteikiairi Guinmieiss“,
sagði leikkonam Merita
Humt, sem hacfði tekið hanin í
tíma fyrir orð Johns Giel-
guds sem Guinness dáð-
ist mjög að og var honum
hjiálpteguir.
Hann hafði að loknu fnam-
hialdsnámi, þar sem hann út-
s'krifaðist með ágæ'tum vitnis-
burði, starfað við að skxifa
auglýsingatexta — en leik-
húsið heiLlaði hann æ meira.
Einhvemveginn tókst honum
að verða sér úti um styrk til
En nú var honum borgið
og þremur miánuðium síðar
fékk hamn hlutvemk í Hamlet,
þair sem Jahm GieLguid iék aið-
al'hlutverkið. Sjálflur fór hann
með það hlutverk hjá Old
Vic leikhúsinu er hann var 24
ána. Þá var helzt að honum
fundið, að hamn skorti styrk-
leika í túlkun, em leikur
hans var sagður einkennast af
„sánsaukafullri einlægni", —
orð, sem segja mætti, að gætu
átt við allan hans leikferil.
hanm til að leika í Holly-
wood í fyrsta sinn, í mynd-
inni „The Swam“ á móti Grace
Kelly.
Árið 1956 hófst taka kvik-
myndarinnar „Brúin yfir
Kwaifljótið“, sem að mestu
var gerð á frumskógasvæði á
Ceylon. Hann hafði þrisvar
neitað að tatoa að sér hlut-
verk ofurstans og reyndi
hvað eftir annað — eftir að
hann hafði fallizt á að leika
það — að fá sig l'ausan. Ekki
seint, beint úr kvikmyndastú
díóinu, þar sem verið var að
taka „Straight from the Hors
e’s Mouth“. Hann var klædd-
ur eins og umrenningur og
dyravörðurinn ætlaði í fyrstu
ekki að þora að hlaypa hon-
um inn. Loks tókst Guinness
að samnfæra vörðinn um,
hver hann væri og komast í
veizlusalinn. Venjutega er í
slíkum veizlum tekið á móti
verðlaunahöfum með áköfum
fagnaðarlátum og hrifningu,
Þegar hann var kallaður í
herinn árið 1941, hafði hanm
leikið 34 hliutviark í 23 Shaike-
speare leikritum. En það var
þó ekki fyrr en eftir styrj-
öldina, árið 1948, þegar harnn
fór með hlutverk Pagins í
„Oliver Tvist“, að hanm vanm
hjörtu I'andsmanna sinna end
ainlega.
Eftir það fór Guinness einn
ig að lei'ka í kvikmymdum, að
eiins. lítiltega fyrst, því að
hamn taldi, eins og svo marg-
ir brezkir leikarar, kvikmynd
irnar fyrir nisðan sína virð-
ingu. En eftir 1950 breyttist
þetta og árið 1953 fékkst
bættu aðstæðiurmar úr ská'k, ó
þolaindi hi'ti og raki og flug-
urnar ætluðu að gera útaf við
leikarana og kvikmynda'töku
menmina.
En loks var myndinni lok-
ið, á þremur og hálfum mán-
uði, og fyrir llsik sinn í henni
fékk Guimness Oscarsverð-
lauinin.
Fræg er sagan af því, er
hamn kom til að veita verð-
launiunum viðtöku. Hann átti
að taka við þeim í veizlu á
Savoy-gistihúsinu í London,
þar sem voru saman komnir
um 500 gestir. Guinness kom
til veizlunn'ar nær hálftíma of
en Alec Guinness tó'kst það,
sem enginm verðlaunahafi
hafði áður gert, að komas*
gegnum veizlusalinn, án þess
nokkur viíitti honum sérstaka
eftirtekt, þrátt fyrir umrenm-
ingsbúninginn. Sagt er, að
hann hafi verið feiminn og
vandræðalegur, er hann tó'k
við verðla'ununum og aðeins
muldrað þakkir sínar svo fáir
heyrðu.
En einnig það er einkenm-
andi fyrir Alec Guinness. Það
hefur verið sagt, að hann tali
svo l'ágt, að viðmælendur
hans viti ekki fyrr til i:n þeir
Framhald á bls. 24