Morgunblaðið - 27.09.1969, Blaðsíða 19

MORGUNiBLAÐIÐ, LAUGARDAGUK 27. SEPT. 196©
19
Sigurjón Magnússon
Hvammi — Minning
Fæddur 23. apríl 1889.
Dáinn 22. september 1969.
„;Hreinn varstu og beinn,
sem hetju sómdi,
og skrumlauis
í skarlkala líía
Án vílis og vamma
að vertki settu
gekfkst hlutlaus
um heimsins glys“.
Þanníg minnist þjóðsfkáldið
Matthías eins þeirra manna, sem
talinn var þjóðhagaismiður á
seinni hluta síðuistu aldar. Þetta
er meitluð lýsing á milkilhæfum
manni, sem gæddur var þeim
eiginleilkum huga og handar,
sem lönguim hafa þótt sfkarta
hvað fegurst í fari hinis sanna
íslendings: Hreinn og beinn í
framfeomu allri, hugrór og æðru-
laus, hvað sem að höndum bar,
— að störfum sínum gekík hann
með karlmenrugku og feistu, en
án alls hávaða. Hógvær og yfir-
lætiislauis var hanm alla tíð og
hugsaði urn það fynst og fremst,
að verkið væri unnið — og vel
af hendi leyst.
IÞað er engan veginn óeðlilegt,
þótt minningin um Sigurjón
Magnúsison, bónda og smið í
Hvamimi undir Eyjafjöllum, kalli
hið til'vitnaða erindi Matthíasar
fram í hugann. A£ þvi að þar
gæti svo sannarlega verið um lýs
ingu á Sigurjóni sjállfum að
ræða.
Hann fæddist í Hvaimmi og
voru foreldrar hans hjónin
Magnús Sigurðsson, hreppstjóri,
og Þuríður Jónisdóttir, ljóamóðir,
búendur þar. Hejimili þeirra var
víðþekikt og hvarvetna rómað
fyrir rausn, gestrisni og myndar-
brag. Magnús var atihafnamaður
miikill, forsjármaður um flesta
hluti, hygginn og gætinn í orð-
um og atihötfnum, traustur og góð
gjarn þeim, sem til 'hanis leituðu,
og mörgurn reyndist hann sann-
ur vinur í raun. Kona hanis stóð
manni sínum sízt að bakL Hún
var tfrábær húsmóðir og 'hjá henni
fóru saman óbilandi dugnaður,
góðar gáfur og götfugt hjartalag
Úr þessum góða og frjóa jarð-
vegi var Sigurjón vaxinn. Æslku
heimilið var honum í öllu hinn
bezti skóli. Bókmenning var þar
í hávegum höfð og óvíða mun
verkmenning hafa staðið á jatfn
háu stigi undir Eyjafjöillum —
og þótt langtum víðar væri leit
að.
Magnús í Hvammi var hag
leifcsmaður mesti og fékfcst mik-
ið við hvens fconar smíðar. —
Sigurjón sonur hans var ungur
að árum, þegar hann fór að
leggja föður sínum lið við amíð-
arnar, og reyndist hann fljótt
svo tfær á þeirn vettvangi, að
tfurðu sættL Þá Hvammstfeðga
má hiklaust telja meðal fremstu
vormanma hins nýja tírna í sinni
sveit. Fyrsti hestvagninn, sem
kom í Ásóitfsisfcálaisókn, var í eign
Magnúsar í HvammL og þar var
einnig tekin í notibun ein fyrsta
hestasláttuvélin þar um slóðir.
Upp úr því má svo eegja, að í
Hvaimmi hatfi orðið miðstöð fyrir
viðgerðir á þeim tæfcjum og öðr-
um, er um það ieyti tóku sem
óðast að nema land undiir Eyja-
fjöllum og í nágrannabyggðum.
í æslku Sigurjóns var mikil sjó
sókn undir Eyjafjöllum. Hann
fór ungur að stunda sjómennsku
ásamt föður sínum og sveitung-
um. Reyndist hann bæði fartsæll
og liðtækur þar, eifcki síður en
við önnur þau störtf, er hann lagði
hönd að um dagana.
Hinn 10. okt. árið 1913 gekk
Sigurjón að eiga etftirlitfandi
konu ssána, Sigríði Einarsdóttur
frá Varmahlíð í isörnu sveit, mikil
hæfa dugnaðar- og gæðakonu
Þau héldu ótrauð áfram á þeirri
braut, sem foröldrar Sigurjóns
höfðu markað, bæði hvað snerti
búskaparhætti og höfðinglega
reiisn í heimilishaldi. Eg hygg,
að það sé ekki of sterkt að orði
kveðið, þótt sagt sé, að hefcnilið
Hvammi hafi í þeirra búskapar
tíð orðið landsþekkt fyrir gest-
risni og greiðasemi við alla þá,
er að garði bair, og þeir voru
margir. Hvammur liggur við
þjóðbraut, og hverjum þeim
gesti, sem þangað lagði leið sína,
kuninugum sem ófcunnugum, há-
um sem lágum, var fagnað atf
óeirri alúð, einlægni og hjarta-
hlýju, að efcki gleymdist neinum
befcn, sem þeirra fágætu gest-
risni fengu að njóta.
Ótaldir eru þeir, sem fyrr og
síðar leituðu heim að Hvammi,
>egar þeir áttu við vandræði og
erfiðleifca að etja, og enginn fór
bónleiður atf ifundi Hvammshjón
anna, væri þess nokfcur kostur að
leysa vandann. Ef eitthvað fór
úr lagi, sem erfitt var úr að bæta
eða ef srniíða þurtfti nýjan hlut,
þá beindist hugurinn alltaf fyrst
til Sigurjóns í Hvammi, til hanis
þótti öllum sjálifisagt að leita. Og
víst er um það, að hann taldi
aldrei eftir sér hvorki tírna né
fyrirhötfn, þegar um það var að
ræða að leggja þeim lið, sem á
hjálp þurtftu að halda. Aldrei
var hann glaðari en þá, er hann
átti þess kost að leggja þefcn,
sem til hanis leituðu, liðsemd
siína í verfci. Elfcki var þó unnið
tii að auðgast sjáilfur, og beztu
laundn hans voru áreiðanlega
fólgin í gleðinni yfir því að geta
greitt götu náungans og orðið
þannig öðrum til góðs.
Sigurjón í Hvammi var fædd-
ur snillingur, hvað listrænt hand
bragð snerti. Þótt hanrn væri al-
gjörlega sjáltflærður á því sviðL
þá stóð hann iðnlærðum meist-
urum sizt að baki. Margir smíðis
gripir hans hafa borizt víða um
l'and og þykja hvarvetna kjör-
gripir hinir meistu. Hann smiðaði
t.d. mikið atf tóbafcsbaukum, siltf
urbúnum, bæði úr tönn og tré.
Á heimili hans eru gripir, sem
velkja verðskuldaða athygli og
óskipta aðdáun allra þeirira, sem
hafa séð þá. Sérstaklega ber þar
að netfna koparhefil, sem Sigur-
jón simíðaði í slkammdeginu árið
1920 ,við lélegt olíuljós. Er sá
gripur svo glæsilega vel gerð-
ur, að engutm fær dulizt, að þar
er um hreint listaverk að ræða.
f þessu sambandi má einnig geta
um túrbínuhjól, sem Sigurjón
simiíðaði í ratfstöðina í Hvamrni.
Það ea- nú vairðveitt í Ibyggða-
satfnimu í Skógum og vekur mjög
mifcla athygli margra þeirra, er
þangað leggja leið sína.
Utiain hieáirruiilisirMs hefiir Siigur-
jón víðla lagt gjöuva hömid á pdóg-
iirni. Um öfceið stiainfiaðd hianin fyr-
ir Ferða/fé'liaig Islands, og var hann
iþá mja. yffc-smiðuir við Sffcagf jörðls
skláflia í Þórsrruark.
Þá vanin hanin fyrir Þjóðminja-
saifin fsfliamds -að emidiuirbótium á
bænlhiúsiiinu á Núpsistiað ásiamt
Gísiia Gesitssiynii, siaifiniverðli. Einnáig
stiartfiaði hanm við byggiinigu Þjórs
árbrúar. En merífcaistia og rruesita
verk hanis í húsamíði miun þó
vafaliaut vera smíði AsóMsiskála-
kiirfcijui, siem lofcið var við áirdlð
1054. Honium er það að þatófca,
öllum maninium firiemiur, að kiirfcj-
aor neáis af grunni á þeim táma,
og ánedðantega hiefði þesis orðið
ianigt að bíða, að hún hefiði að
fuldu séð dagsiinis (þjóis, ef Siigur-
jóns hefði efcki notið við. Frá
byrj'un. til lyfctia ieiddi bann verk
ið og lagði sig í raun og veru
ianigitium rnefcia firam en tonaftiar
hanis leyfðiu, þvl þá var hieilisu
hans mjög tieffcið að hnignia. Þar
var ekfci, finemiur en ofit enidina-
niær till mikillla launta unnið, því
liitila sam eniga greiðlsdu tók hann
fynir humdinulð vinniustiundia. En
þesis verðsfculidaða heiðurs varð
hiamin aðnjótian/dL áð brjóstimynd
af honum eftir Ríkarð Jónisson,
mynidisifcena, var sett upp á vegg
í fiorkiirfcjuniniL
F.r myndin gjötf til fcirkjuinin-
hneigður var hann ag bófcelslfcur
mjög. Um fienmiin'ganaldur mun
hiamn hafia verilð eiinn atf aðiaflifior-
víigisimönmium um isitioifinun iestr-
arlfiéfllaigis í Asállfisisifcáiasókin, og hef
ir þáð stiarifiað aflllt till þesisia dags.
Sigurjón var sénstiakfliega
sfceimimitiíBeigur maður. Samvaru-
sbundiimiar með honium gáltiu ver-
ið ailveg ótnúlega filjóitiax að líða.
Harun var svo jiáítovæður í öllum
lífisiviðhanfium og iiifisisifcoiðanir
hanis eiinlkleninidusit aif manmúð,
góðvilld og bjairtsýni. Hann var
gæiddiur iníkiri fcímniigáfiu, oÆt llágu
gamanyirðin bonium létt á tiurngu
ag biikið hJýjia og bjarta var
óíöllskrvað í aiuigum hainis til íhiinzitia
ar finá finú Hönmu Karflisdóitbur frá
HodbL
Sigurjón í Hvarnmi var óvenju
stiamfisgialður maður. Viinnian vax
bomiuim baeði mauðsyn og maiuitin.
Hvengii umdi hiamn sér betiur en
við stieðjiann í smiðju siinmi. Þang-
að leitaði bainm eimiaitit, og eifcki
sízt þá, er hammar sóttu hann
heim.
Hamin’ var glöggskyggn, fjölhæf
ur og eimfcar vell geifliinm. Bók-
,Um ónatiuga skeið geifck Sigur-
jón efcfci heill tiill sfcógar hivað
heáilsu smeirtL En á vamlheiflisu viddi
hianm aldnei llátia medtit bena og
göfck lengst af að störfum sem
fiuffifirísfciur værL
Þau hjónin, Sigurjón og Sig-
ríður, eigmuðiusit f jögur böm, sem
upp kcmust. Á lífi eru nú Magn-
ús, bórndi í Hvammi, fcvæmtur
Siigríði Jóruu Jómisdótitiur og Þur-
iður, hiúsmóðár í Reyfcjiaivílk, gifit
Valdimar EimarssymL biifineiðar-
stjóna og fcaupmainni. Tveir sym-
ir enu iátinir: Eimiar, véilstjóri, sem
dnuiklkniaðd ánið 1©61, og Tryggvi,
sem lézt árið 1942, þá memandi
við búmaðiansifcóilanin á Hóium.
Einiar var kvæmitur Maigneu
Sofifiíu Hailimiumdsdóttur, en
Tryggvi var ótovæmtiur. Báðdir
vonu þessir bræður fyninmyn/dar
memm hiniir mastu og var milfcill
hanmur kveðinn að foreldrunum
við fráfall þeirra. En þau báru
gæfiu ti'l að finna hugbót, huggun
og hjlamtafinó í helllgu trúairtnaiuisiti
sem beiimdá huigansjiónium þeiima
bumt firá böiii songarimmiar og
glæddi þá bjöntiu samintfæriimigu í
hjörtium þeirra, að:
„Amda, sem ummaislt
fær alldinegi
©llítfð að sfciildð“.
Og imimiliega þafckllát vonu þau
fynir þá gæfiu, siem þeim fióE í
skiaut, að mjóta önuiggs sfcjóls og
hdýnnar umhyggju á ævifcvöldámu
hjá syná símum og tiemgdiadóttur,
sem neyimdust þeim í aflflia istiaði
svo veþ að þar varð eigi á batina
kosið.
Og efcki veitti það þeim
mdmimsitiu gieðima að sjá, hive glliæsá
Framhald á bls. 16
BÆNDUR

Eins og undanfarin ár bjóðum við
1. flokks fóðurvörur fyrir allar
tegundir búfjár, framleiddar í
okkar eigin fóðurmyllu og hjá
stærsta fóðurvöruframleiðanda í
Evrópu, The British Oil & Cake
Mills Ltd., í Bretlandi. Auk þess
getum við nú boðið danskar fóð-
urvörur frá P. P. Hedegaard,
Nörresundby, sem er mjög þekkt
fyrirtæki í Danmörku fyrir sínár
gæðavörur, og er fyrsta sending
frá þeim væntanleg um 20. októ-
ber n.k. bæði í sekkjum og í bulk.
Um miðjan október verður bulk-
bifreið okkar tilbúin til aksturs
og getum við þá boðið ykkur fóð-
urvörur okkar heimkeyrðar í bulk,
og lækkar það fóðurverðið veru-
lega.
Auk þess bjóðum við aðstoð okkar við útvegun heimilisgeyma fyrir
ósekkjað fóður.
Hagkvæmasta verzlunin er ávallt þar, sem úrvalið er mest og verðið
hagstæðast.
BÆNDUR! Leitið upplýsinga hjá okkur, áður en þið kaupið annars
staðar og gerið samanburð á verði og gæðum.
ÞETTA ERU VÖRUMERKIN.

BOCM

• FÓÐURBLANDAN HF. •

Grandavegl 42 — Síml 24360