Morgunblaðið - 28.05.1970, Blaðsíða 23

Morgunblaðið - 28.05.1970, Blaðsíða 23
MORGU3STBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. MAÍ 1970 23 Níræður: Jón G. Jónsson frá Tungu Þokað um set er þessum vetri, þverra hríðar og byljir stríðir. Vorsins dís yfir vötn og ísa veitir hróðug geislaflóði. Grær nú allt, hvar áður snærinn yfir lá og svellin gljáu. Andstæðurnar í okkar landi undrast þeir, er sjá og heyra. Erindi þetta er upphaf drápu undir hrynhendum hætti, sem Stefán Vagnsson á Hjaltastöðum í Blönduhlíð, flutti Jóni G. Jóns- syni, hreppstjóra í Tungu í Fljót um, þegar Stefán, ásamt fleiri merkum Skagfirðingum, sótti hann heim sextugan árið 1940. Fer vel á því að minna á hríð- ar og bylji stríða annars vegar og vorsins dís og gróandann hins vegar, þegar Fljót eiga í hlut, því að trauðla mun þess- ara andstæðna íslenzkrar nátt- úru gæta í ríkara mæli í öðrum byggðum lands vors. Hreinleiki og tign hvílir yfir sveitinni um- luktri háum fjöllum á þrjá vegu, þegar vetur ríkir og hvergi sér á dökkan díl, stundum hálft ár- ið eða lengur. En sumarfeg- urð er mikil norður þar og bú- sældarlegt. Var þó einkum Stífla í Fljótum víða rómuð, áður en misvitrir menn og skammsýnir færðu mestu fegurð hennar og landkosti á kaf í eins konar Nóaflóði og lögðu þennan unaðs reit að kalla í auðn. Þar veit ég mestan „vandalismus“ hafa hafa verið unninn, enn sem kom- ið er, á íslenzkri byggð. Fljótin hafa átt ýmsa ágæta búþegna svo lengi, sem sögur herma, og fram til þessa. Einn þeirra, Jón G. Jónsson í Tungu, fæddist 28. maí árið 1880 og er því níræður í dag. Hann fæddist á Gautastöðum í Stíflu og voru foreldrar hans merkishjónin Sigríður Pétursdótt ir Jónssonar bónda á Sléttu i Fljótum og Jón Jónsson Guð- mundssonar bónda á Gautastöð- um í Stíflu. Er nánar frá þeim sagt í Skagfirzkum æviskrám, II. bindi, bls. 165—66. Jón fluttist með foreldrum sín um fyrst að Illugastöðum í Aust- ur-Fljótum og síðan, eða árið 1893, að Brúnastöðum. Átti hann þar heima öll sín unglingsár og fram til þrítugs aldurs. Hann kvæntist Sigurlínu Hj álmarsdóttur Jónssonar í Stóra Hol'ti árið 1906, og hófu ungu hjónin þá búskap á Brúna- stöðum ásamt með foreldrum Jóns. Duldist víst engum, sem til þekkti, að þessi ungi bóndi ætti eftir að láta mikið að sér kveða í bændastétt sveitarinnar. Hann var búinn ýmsum þeirn kostum er prýða mega góðan búand- mann, dugmikill athafnamaður, framsýhn og stórhuga, en þó hið bezta forsjáll og gætinn. Fljótlega mun honum því hafa þótt of þröngt um sig í sambýl- inu við foreldra sína. Árið 1910 keypti hann hálf- lendu Tungu í Stíflu, og síðar jörðina alla ásamt tveim ná- grannajörðum, er hann lagði undir óðal sitt. Bjó hann síðan í Tungu í aldarþriðjung, eða unz hann sá sig neyddan til að selja Siglufjarðarkaupstað jörðina vegna fyrirhugaðrar virkjunar Skeiðsfoss, en sú framkvæmd var dauðadómur yfir Tungu og fleiri jörðum, trúlega allri byggð í Stíflu áður en langt um líður. Flutti Jón nú til Siglufjarðar og hefur átt þar heima síðan, eða frá því 1943. Tunga var ein hin bezta hey- skaparjörð, sem ég hef augum litið og landmikil að sama skapi. Suðvestur frá bænum inn í há- lendið liggur Tungudalur, víð- áttumikill og frábær afrétt. Má því með sanni segja, að saman hafi farið stórhugur bóndans og kostir jarðarinnar. Gerðist Jón snemma á búskaparárum sínum mikill bóndi, ef til vill einn mesti bóndi í Fljótum á þessari öld, a.m.k. þangað til búskapar- hættir breyttust með nýrri vél- tækni og nautgriparækt hófst að ráði. Bætti hann jörð sína nokk- uð og reisti á henni stórt stein- hús, sem nú hefur verið rifið að viðum og að velli lagt Ég veit, að öllum þeim, sem muna hið glæsilega höfuðból, er nú raun mikil þangað heim að líta. En þar var löngum fjöl- mennasta heimili sveitarinnar, sjálfsagt um tveir tugir manna, en flest sumur enn fleira. Mynd arskap var þar við brugðið og rausn mikil, enda gestum og gangandi vel fagnað. Jón í Tungu lét sig félagsmál miklu varða og á hann hlóðust flest opinber störf, sem um er að ræða í hverju sveitarfélagi. Hann var lengi í hreppsnefnd og oddviti í 10 ár. Sýslunefnd- armaður var hann 18 ár og hreppstjóri 1938—43. Auk þess gegndi hann fjölda annarra starfa fyrir sveit sína og hið op inbera, þótt hér verði eigi frek- ar rakið. Fjarri er það mér að bera of- lof á Jón í Tungu, en ekkert skrum er það, að hann væri sjálf- kjörinn sveitarhöfðingi Fljóta- manna. Ollu því ekki stjórn- málaskoðanir hans, þar fór hann sínar leiðir. Annað réð þar úr- slitum. Allir vissu, að hann var maður óáleitinn og réttsýnn, traustur er á reyndi, og virðu- legur fulltrúi sveitar sinnar hvar sem var. En þegar horft er yfir langa ævi Jóns í Tungu af sjónarhóli minninganna og brugðið upp myndum af lífi hans og starfi, hlýtur alltaf að vanta sterkan drátt í þá heildarmynd, sem við drögum af honum, sé ekki minmsít jafnfraimit koniummar hans hennar frú Sigurlínu. Þau hafa verið samhuga og samtaka frá því að leiðir þeirra lágu sam- an fyrir 64 árum. Bæði eru þau höfðingleg í sjón og raun, vin- mörg og vinföst, og víst gerðu þau bæði garðinn frægan með höfðingsskap sóniurn og látlausri reisn. En í hlut húsfreyjunnar féll það fyrst og fremst að stjórna sínum stóra bæ og um- svifamikla heimili þeirra í Tungu og það gerði hún af þeim myndarbrag, sem kunnugir gleyma seint. Þau hjónin eignuðust fjögur börn. Elzta barnið misstu þau á 1. ári, hin náðu fullorðinsaldri: Sigríður, kennari í Reykjavík, Ólöf gift Eiríki Guðmundssyni, verkstjóra í Kópavogi, og Hilm- ar, sem kvæntist Magneu Þor- láksdóttur, en hann lézt af slys- förum fyrir 16 árum. Áður en Jón kvæntist eignaðist hann eina dóttur, Dagbjörtu, hús- mæðirakennara, gifta séra Kristni Stefánssyni. Þá eru fóst urbörn Tunguhjónanna fjögur: Guðmundur Jóhannsson, fulltrúi Selfossi, Sigríður Hj álmarsdótt- ir, húsfreyja á Sauðárkróki, hálf systir frú Sigurlínu, Vilhjálm ur Hjálmarsson, iðnaðarmaður, Reykj avík, hálfbróðir Sigurlínu, og Guðbjöm Hallgrímsson, vél- smiður, Hafnarfirði. Enn fleiri börn og unglingar voru í Tungu lengri eða skemmri tíma og nokk ur áruim samiain. Sýnir máski fátt betur hvílíka rausn inn við hjartað Tunguhjónin áttu, en barnelska þeirra og sú viðleitni að koma öllum þessum hóp til nokkurs þroska. Ýms atvik valda því, að dæt- ur Jóns, tengdasynir og fleira tengdafólk getur ekki dvalizt með honum á þessum merkisdegi í lífi hans. Hins mun hann þó sakna meir, að konan, sem hef- ur staðið bak við hann og verið honum í blíðu og stríðu hans megin styrkur í lífinu, dvelst nú í Reykjavík og er í bili undir læknishendi. En þó að vík skilji vini og fjörður frændur, flýgur hugur okkar allra norður yfir fjöllin og flytur þér hlýjar þakkir og blessunarósikir frá okkur öllum vinunum þínum fyrir sunnan. Kristinn Stefánsson. FLJÓT í StoagafiirSi eru fögur ■sveit og þair hefur j>aifraan setnlð maninval miilkáð. Stáfla í Fljótuim var toóróiraa fieiguirðiar þeinria, og jiafinivel þó að sveitiin sé etoki jöfin og áðuir, efltiir virkjiuin Fljótaiár, þolír hún enn samjöfln- uð við flestiar sveiltór lanidsinis. Tunlga í Fljóftuim var kosftajöirð og höfiuiðból áðuir ein Siiglflir'ðdinig- air réðust í 'Skeiiðlsfiossvirfcjun. Sú Virkjuin varð yl- oig ortouigjiafii Sigluifiitnði og miænsveiltuim, upp- spneibta og uradánstaðla bötina lífs og nýnna möguleitoa. Hún kostaðd og miikið átak létils sveáltanfélags. En hún kostaðli mieiiria en átatoið eitt. Hún kostaði jafiniframit bú- stoapanmiöguleifca og iniáttúnuifieg- urð, sem fyriir vortu. Tuniga í Fljóitum vair ein þekirfa j'anða sean ektoi bar sitt banr eftir þetta. Þanlniig er það á sftuniduim, iað flraimlþnóun koStar fóirin.. Þegar ég í þessu slknifli er kotm- iran iað Tunigu í Stiflu er jatfin- fnamt komið að Jónli í Tuingu, því ökki verður svo miranzlt á bú, isam var lanidstólpi iað ietoki biirft- ist bómdinin, seim vair bústólpd. Jón G. Jórassion fná Tunigu, seim þatr bjó nausniarbúd langan aldur og var foryisltuimiaðlur giiraraa sveiit- umga á flestum sviðútm, er ná- næður í dag, 28. mialí. Jón í Turagu þefckjia allir Skagfirðlilnigiar og allir Siglfirðfagar og miöta að verðledtouim. Jón G. Jónisson er fiæddur 2i8. miaí áirdlð 1880. Árdð 1906 kvæmliist hianin ágsötáiskoniummi Siiguirlíniu Hjálmainsdóttuir. 1S07 satjia þaiu samian bú að Bnúraastöðutm í Fljótuim — en 1910 flytja þau á edigruainjönð siínia, Tungu, þar sem þau bjuiggu miyradiaiiibúi mieðan sætt var ie@a til 1944, er viirfcjuin- lanfinamlkvaemdir í Fljótaá fóru að sefgjia til sán. Þá fluttusit þaiu Shjöm til Sigluifj'arðar og haifla átt þar hiöiimia isíðan.. Jóin G. Jónisson var, sem fynr segir, fioiryigtuimiaðúr sfaraa sveit- 'Ulniga um ámatugi. Hanin var odd- viti á ámuirauim 1926'—19'34, hrepp- Stjóni fná 11938—1844 og sýslu- niecfiradiainmaður frá 1919—1937. Og í miálefinium Fljófta var hiainin náð- holluir og leíiðandli öll sín bú- stoapanár þar. Og virasældia og vkðfagair allna rautu þaiu hjón efltir .að þau gettust að á mieðal Siglfkðiiniga. Jón í Tuinigu heifluir á lanigrli ævi vemið virkuir þátttakamdá í störf- uim sj álfstæðismianinia raonður hér, bæði í Skagafiirði og Siglufiirði. Heflur haran aldmed legið á ldðd slniu þegar þau sjóniarimiið áitftu í hlult, er haran vissd flarsæluisit þjóðfélagirau og þagniuim þess. Samftök .sjálflstæðismianinia sftanda í mifcilli þakkanslkuld við Jón í Tumgu. Níræðuir viirðiiist Jón enn og fylgjast vel með miáluim. Og hanin getuir liftið árasagður «n öxl yflir genigiran veg og uranliin störf. Fynir hörad siglfiiirzfcna sjálf- stæðismianima og araniarna vinia haras hór í bæ árraa ég þöim hjónium, bönrauim þeiinna og Skylduliðli ihailla og baimfagjiu á miertoiisiaifmæM bóradairas í Tuiragu. Megi kvöldsól Fljóftararaa vampa ylgeislum síniutm á ævilkvöld hianis og haran áð rajóta til háirnair elli hlýhugar samborgaina Bfaraa og aðgtaradendia. Stefán Friðbjarnarson. F. sumarbústaði W.C. sett í sumarbústaði nýkomin, verð aðeins kr. 933.— A Þorláksson & Norðmann hf. BIFREIÐIR KJÖRDAG D-listann vantar fjölda bifreiða til aksturs frá hinum ýmsu bifreiðastöðvum D-listans á kjördag. Frambjóðendur heita á stuðningsmenn listans að bregðast vel við og leggja listanum lið m.a. með því að skrá sig til akstur á kjördag. Vinsamlegast hringið í síma 15411, Valhöll. Skráning fer einnig fram á skrifstofum hverfasamtakanna. ©-IISTIHM NECCHI Hin heimsþekkta sjálfvirka rafknúna saumavél VERÐ flDEINS 10.665 KR. Saumar m.a. skrautsaum, fangamörk, útsaum, hnappagöt festir á hnappa og stoppar í göt. Þúsundir únægðru notendu um nllt Innd snnnn kosti NECCHI snumnvéln. 35 úrn reynsln hér ú Inndi FALKINN HF.“«ir

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.