Morgunblaðið - 20.10.1970, Blaðsíða 16

16
MO R,G UN'BLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBBR 1970
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvaemdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttasljóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjón Ámi Garðar Kristinsson.
Rttstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Simi 10-100.
Auglýsingar Aðalstraeti 6. Srmi 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. é mánuði 'mnanfands.
I lausasölu 10,00 kr. eintakið.
MANNRÁNIN f KANADA
CJamgkipti frönsku-mælandi
^ og ensku-mælandi manna
í Kanada eiga sér langa sögu.
Það var um miðja 16. öld,
sem Frakkar hófu að tryggja
sér fótfeistu í þeim hluta
Norður-Ameríku, sem nú
niefnist Kanada. Frá þeim
tíma kom til margvíslegra
átaka mil'li Frakka og Eng-
lendinga í Norður-Ameríku,
en þegar sambandsríki var
stofnað í Kanada 1867 og
Quebec varð sérstakur hluti
þess, var réttur frönsku-mæl-
ándi Kanadamanna tryggður
með ýmsum hætti. Löggjafar-
vald og stjörn menntamála
voru tryggð hinum frönsku-
mælandi íbúum svo og rétt-
ur franskrar tungu í Quebec,
sambandsþinginu og dómstól-
um. Á því samkomulagi, sem
þá var gert, hafa samskipti
frönsku-mælandi og ensku-
mælandi íbúa Kanada síðan
byggzt.
Fyrir nokkrum árum fór að
gæta verulegs óróa meðal
fronsku-mælandi Kanada-
manna á ný og aðskilnaðar-
hreyfingar tóku að skjóta upp
kollinum. De Gaulle, þáver-
andi forseti Frakklands, hellti
olíu á eldinn, þegar hann kom
til Kanada í opinbera heim-
sókn fyrir nokkrum árum og
heimsótti m.a. Quebec. Þá
hrópaði hann á útifundi eins
og frægt er orðið: „Lifi frjálst
Quebec“ og hélt síðan rak-
leitt heim á leið, eftir þessa
móðgun við löglega kjörin
stjó-rnvöld. í því skyni að
lægja öldumar meðal frönsku
mælandi íbúa Kanada voru
fyrir tveimur árum gerðar
nokkrar stjó'marfarslegar
breytingar, sem m.a. tryggðu
jiafnrétti ensku og frönsku í
Kanada.
Þótt ýmiss konar ágreining-
ur, átök og deilur hafi staðið
í þrjár aldir milli frönsku-
mælandi og ensku-mælandi
Kanadamanha, er ekki hægt
að líta á hina svonefndu að-
skilnaðarhreyfihgu í Quebec
sem sögulegt framhald þeirra
átaka. Öllu fremur virðast
hér á ferðinni samtök öfga-
manna, sem ekki hika við að
fremja glæpaverk.
Mannránin í Kanada að
undanfömu hafa vakið óhug
um heim aillan. Fyrir 2—3 ár-
um tóku stúdentahreyfingar í
Evrópu og Ameríku upp nýj-
ar baráttuaðferðir, sem m.a.
höfðu það markmið að draga
athygli fjölmiðla að vanda-
málum stúdenta. Öfgahreyf-
ingar víða um heim hafa nú
tileinkað sér baráttuaðferðir,
sem stefna einnig að því
marki að vekja athygli fjöl-
imiðla á tilteknum málum, en
þessar baráttuaðferðir hafa
nú tekið á sig hina óhugnan-
legustu mynd og eru raunar
komnar á stig ótýndrar glaépa
mennsku. Öfgamenn í hópi
arabískra skæruliða bafa
stofnað lífi hundruð óbreyttra
borgara í voða með flugvéla-
ránum, sem hafa þann til-
gang að vekja athygli á mál-
stað Palestínubúa. í Mið- og
S-Ameríku, þar sem oft er
erfitt að greina á milli stjórn-
arandstöðu, sem er kúguð af
hernaðarstjórnum og öfga-
manna, var sá siður upp tek-
inn að ræna erlendum sendi-
mönnum. Einn þeirra, von
Spreti, ambassador V-Þýzka-
lands í Guatemala, var myrt-
ur, vegna þess, að ekki var
gengið að kröfum ræmingj-
arnna. Nú síðast hefur brezk-
um sendirá ðsst a r fsm a n n i í
Kanada og ráðherra í fylkis-
stjórn verið rsent í nafni
hinnar svonefndu aðskilnað-
arhreyfingar og hinn síðar-
nefndi myrtur vegna þess, að
ekki var gengið að kröfum
mannrænimgj anna.
Hvernig á að bregðast við
slíkum mannránum? Það er
ákvörðun, sem vafalaust hef-
ur valdið ráðamönnúm í
Kanada miklum sáiarkvölum
undanfarna daga. Með því að
ganga að ölium kröfum
manmræmimgjamma hefði vænt
anlega verið hægt að bjarga
lífi Laporte og frelsa Cross,
sendiráðsstarfsmann. En um
leið hefði hvers kyns samtök-
um öfgamanna og glæpa-
manna verið opmuð leið til
þess að kúga yfirvöld til
hlýðni með því einu að ræna
háttsettum stjórnmálamanni
eða erlendum sendimanni.
Almenningur víða um lönd
hefur vaifalaust skilnimg á
þeirri áfstöðu, sem Karnada-
stjórn hefur tekið, þótt sjálf-
sagt verði ýrnsir til að spyrja,
hvort manmslífið hefði ekki
átt að ganga fytir öðrum
sjónarmiðum.
Mestu máli skiptir þó að
átta sig á þeirri staðreynd,
að með mannránum, flug-
vélaránum og öðrum mót-
mælaaðgerðum, sem byggjast
á ofbeldi og jafnvel glæpum,
er verið að vega að lýðræðis-
legum st jórnarháttum með
nýjum hætti. Þessar ofbeld-
isaðgerðir eru grein á sama
meið, hvort sem þær leiða til
skemmdarverka á eignum
rmamna eða fyrirlitlegra
morða, og hvort sem þær eru
framkvæmdar í nafni öfga-
sinnaðra „hægri“ manna eða
„róttækra byltingarhreyf-
inga“. Þarna eru á ferðinni
hópar, sem neita að viður-
kenna það þjóðfélag laga og
réttar, sem lýðræðisþjóðir
a.m.k. hafa smótt og smátt
ÍJ
• ' ' ' 1 O ,
SJÓNARMIÐ
EFTIR
ELLERT B. SCHRAM
Meðial sitúdiemta', bseðíi aiuistan bafs og
vœtan, -hiaifa þær riad'diir orðið æ hávær-
ari í seinini tíð, siean seigja vilja ríkj-
amdii þjióðfélagi strið á hiendiur ag í þeirri
bairáttu hefua- tiligiaaigiuainai ibelgað með-
aildlð. Befiur ýanisuan storkandi aðigierðium
verið beitbt anieð þeim afleilðinigiuan, að
upplaiusnair-, jiafiniviei benniaðariástand bef-
ur rílkt í áður virðuleigium háskólaistofln-
unium.
Hér beirnia befur þiesisia giæbt í minoa
mælii, eai uppéfcomjain í siendiráðiniu í
Stakklbólmd á sl. vetri var í stíl við
niefnidiar aðlgierðir oig í sbúdientaiblöðaiim
vinistri mianaua í Háslkóla ísilandis bafa
þeasar klemoinigiar verið settar fnam á
þiainin hnednsfcilinia bátt, „að ekfci eiigi að
iappa upp á kieriið, beldiur eiobieita sér
að því, etö rifia það niðiur“.
Kasniinigianraax í Stúdieaitafé'lagi Há-
sflcóia ísiainds um síðiuistu belgi vöktu
ábuigia miinn mieár en oft áðiur — bæði
vagna þess, að það gieður garnla Vöku-
iraeon þeigiar Vatoa fier araeð siigiur af hóimi
ag þó frietoar hitt, að þar áttu sér stað
áböto um framianigreiodar sfcoðiaoir, sem
toaifa þýðinigiu lanugt út fyrir raðdr stúd-
enta sjálíra.
í þeirri baráttu, sem fram befiur farið
mieðal isiénzkna stúdieota, toefiur Vedð-
arndd, féiaig viostri mianmia, laigt áhierzlu
á airadiúð sinia á ríkijamdi þjióðfélagistoætti
á „esbabliislhmientiiniu“, oig boðiað nóttækar
aðigierðdr til að flá miáium síraum fram-
glemjgt. Himis veglar er Vatoa, félag lýðræð-
iisisiraraaðra stúdieota, siern telur forsiemdiu
þess, að stódemtar nlái málum siíoum
fnaan, að þisiir vinoi sér tnauist rraeð mál-
efnialeigri baráttu.
Báðir enu þeisisdr anidlsitæðu toóp'ar með
touigimyiradir oig táillöigur um bneytta til-
toöigiuo, bæðd tovað smiertir eiigin hags-
muniaimiál, sem oig vairadaimál þjóðfélags-
iras í toeiid. Slítot er steiljaailegt. Stúdent-
ar eru ag eiiga að vera í hliutvertoi giagm-
rýmaradanB í þjóöiífinu,, þeir eiga stöðu
siraniar veignia að vera á verði gaigmva-rt
valdlhöf-uinum, giaignvart statius qou og
elkikiert er í sj-álfu siér eð-liieigna, en að
unigt fólk sié siér þeiss meðivitiaradi, að
fnamþ-róum á sér ekfci staið áin en-dur-
nýjuraar, umtoóta, touglmyndastoöpuma-r oig
gaginrýraanidii umnæ-ðma,
Til þeiSB alð stúdeintafélö-gin -gieti geignit
þeisisu tolu'tverki sírau, eigia þiaiu etoki að
vena of hláið sitjóriramálafloikfouinium í iaaid-
irau. Möð því er éig eikkii að seigja, að
stúdeinitar miegi ekki vera virkir þátttak-
eodiur í sbjómimálafkifckunium — þvert
á móti. Fiofckaroir eru eiinimátt vetbvang-
uriran til að fraarakvæimia þær tougsjónir,
sem toið frjálsia -atoaidemísk'a -aodrúanisloft
dkiapar.
Bn mieðain stjórramálafioíkkiunium er
ámetan-leigiur hagiur að því, að fá inm í
siíniar naðiir tougmyodir oig starfsknafita af
þessum vettv'anigi, þ-á er þe-iim og þjóð-
félagimu lítið gaigra -gert mieð þ-ví, ef
söarau stúdientar héldu stöðugt uppi vörn
uim fyrir stiaitiuis q-ou í þie'im tiigaingi aö
hiald-a hlífisfcil-di yfir „sírauim“ fliokki.
Að þessu ieyti hefur stúdenta'p-ólitík-
in breytzt til batiraalðar, þegar stúdent'ar
böfniu-ðiu á siíraium tíma ótoiastum þesis
skipuiaigB, siam fyigldi hiaium h-efðbuiradnu
fiotokiadráttum, smœktoað brort af át-ök-
um floktoarania sjlálfra, en sáiu á sama
tím-a, að útiiakiað v'ar að iedðia hjá sér
almennar þjóðfélaigs- og stjó'nnimiálaum-
næður. Þ-æ-r umræður gætu a.m.k. farið
fnam með öðrum h-æitti en gerist í o-g
vegraa únedinar flakikia-skipumar á ísil'andi.
Þeir unigiu merara, sieim þátt tafca í
fél'agsmáium stódiemta í Háistoóla í-slaods,
öðlast dýrmiæta neyos'lu af þeim -afstoipt-
uim sínum og glerta fluitit hiaaia og bug-
myradir síniar iinin í stjórnmáliafloktoana.
Fullyrðia má, -alð í -gegnium ánin bafi srtúd-
en'tafélög'in verið fnjó oig fensto upp-
spnetta marnraa og mélefnia í þáigu stjórn-
málanin-a. Sj-álfur iget ég vi-ðuuikierant, að
ég fagnia sigri V-ötou í kosmmguimum, ein-
faldl-ega þar siem sitiefraa oig sbarf þess
félags fier mjög samian við míoar eiigin
h-uigimyndir.
Ég segi þietta eklki til að bd-nida stúd-
arataleiðtaga á klafa edins -eða anmars
stjónramáliaflofckis, raú raé sí-ðiar, hel-dur til
alð vakja atlbygli á hiurtivierfci stúdanitia-
leiðtoiga, þieinri ábyngð, seim á 'þeim get-
ur hvílt oig þ-ýð'iragu þess fiardæmis, sem
þair get'a stoapað með vinoufonögðium
síniuim.
Mér -er Ijóist, að st-údle'nitar atoraerant eru
að leita að sijálfum sér, enu mjöig á verð'i
gagnivart risiastáru vial-d-akierfi oig siuimir
hverjiir ginlkeyptir fyrir upprteismianað-
ferðuim, seim mijög hefur borið -á erlend-
is. Við isikiuluim vqma, að sú kieoniinig verði
-aldrei ofain á Ibjá ísil-einzkium stúdie-ntum að
ektoi tafci því að „iappa upp á“ þjóð-
f-éliag lýðiræðiisiiius, hiel-dur stouili „einbeita
sér að því að ríf-a það ni-ður“. Við
Sfculuim vooa, að þeir -edinbieiti sér fretoar
að þ-ví, að bæta, styrkjia oig byggj-a upp
þær ie-iikneglur lýð-ræðiis oig fne-lsiis, sem
við búurn við.
Sú ver-ðiuir ánailðiainilegia nauimiin, ef
merarata- oig báskólayfirvöld, ef valdhaf-
anrair í þessiu þjóðféiagii mæta málefraa-
leguim tillöigium stúdienta með skdirainigi
ag fnamkivæmd-um.
Með því v-erðiur fylgzt.
sxr. ...'jg g-
V etrar áætlun
F.l. innanlands
VETRARÁÆTLUN innanlands-
flugs Flugfélags Islands gekk í
gildi 1. október sl. Flugvélar fé-
lagsins munu halda uppi ferðum
til sömu staða og síðastliðinn
vetur og áætlunin er í aðalatrið-
um svipuð. Ferðum áætlunarbif-
þróað með sér um aldir. Þes-s
vegn-a eru mannránin og
morðið í Kanada ekki ein-
angrað fyrirbæri eða kanad-
ískt innanríkismál. Þau eru
ógnun við lýðræði og þjóð-
félag laga og rétta-r. Við þeim
verður að bregðast af einurð
og festu, hvort sem þau koma
frá „hægri“ eða „vinistri“.
reiða verður haldið uppi frá
hinum ýmsu viðkomustöðum
flugvélanna til nærliggjandi
byggðarlaga, svo sem verið hef-
ur og er sú þjónusta framkvæmd
af ýmsum aðilum í samráði við
Flugfélag íslands. í aðalatriðum
verður ferðum hagað, sem hér
segir:
Til Patreksfjarðar verður flog-
ið á mánudögum, miðyikudög-
um og föstudögum. Til ísafjarð-
ar verða ferðir alla daga vikunn
ar. Til Sauðárkróks verður
flogið á mánudögum, miðviku-
dögum og föstudögum. Til Akur-
eyrar verða tvær ferðir alla daga
vi'kunnar, þar af morguaiferðir
alla da-ga og síðdegi'sferðir
þriðjudaga, fimmtudaga og
sunnudaga en kivöldferðir mán-u-
daga, miðvlkudaga, föstudaga
og laugardaga. Til Húsaví-kur
verður flogið á mánudögum,
miðvikudögum og föstudö-gum.
Til Raufarhafnar og Þórshafnar
á sunnudögum. Til Bgilsstaða
verður flogið all-a virka daga.
Til Horn-afj arða-r á þr-iðjudögum,
firramtudö'gu-m og laugardögum.
Til Fagurhólsmýrar á fimmtu-
dögum. Til Vestmann-aeyja
verð-a morgunferðir alla da-ga og
fyrst um sinn eingöngu síðdegis-
ferðir á þriðjudögum, fiaramtu-
dögu-m og laugardögum. Ráðgert
er að taka upp flugf-erðir milli
Reykjavík-ur og Norðfjarð'ar og
mun verð-a auglýst hvenær þær
he-fjast. Þær munu verða á
þriðjudögum og laugardögum.
Milli Akureyrar og Egilsstaða
verða ferðir á þriðjudöguan og
fimantudögum.
Vegna tímabundinna erfið-
leika haf-a verið gerðar nokkrar
breytingar á innaniandsáætlun-
inni næstu vikur, aðallega hvað
snertir flugvélatoost. Þannig
-koma bæði DC-3 og DC-SB-fkng-
véla-r inn í áætlunarfluigið iainan-
land-s fyrst o-g sinn.