Morgunblaðið - 16.02.1971, Blaðsíða 15

MORGUNBL.AÐÍÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. FEBRÚAR 1971
15
Þegar þing Norðurlandaráðs
var háð í Reykjavík 1 febrúar-
mánuði á síðast liðnu ári,
voru það efnahagsmálin eða
samvinna Norðurlanda á þvi
sviði, sem hæst bar. Nordek-
planið var skærasta stjarnan,
líkt og Venus, þegar hún er
hvað björtust. Þó hafði þessi
vonarstjarna áður verið hulin
allmikilli óvissu skýjaþykkna,
en áður en þing Norðurlanda-
ráðs kom saman hafði rofað til
og nú þóttust allir sjá fyr-
ir enda hinnar ráðgerðu efna-
hagssamvinnu Norðurlanda í
formi Nordek-plansins.
Á stjórnmálasviðinu og í milli
rikjaskiptum fer oft og einatt
með öðrum hætti en ætlað er, og
það jafnvel þótt vinir og bræð-
ur sýsli með hlutina eins og hér
á sér stað innan vébanda Norð-
urlandaráðs.
Nú skal ég ekki rekja sögu,
sem öllum er kunn, að vonar-
stjarnan lenti aftur í skýja-
Jóliann Hafstein, forsætisráðher ra, flytur ræðu sína á fundi Norðurlandaráðs sl.
forsetastóli situr eJns Otto Krag, forseti N orðurlandaráðs.
laugardag.
Jóhann Hafstein, forsætisráðherra á 19. þingi Norðurlandaráös:
Norræn samvinna
raunhæfari en áður
Norræni iðnþróunarsjóðurinn
mikil lyftistöng ísl. iðnaði
þykkni, er enn umvafin hinni
mestu óvissu. Samt er það ekki
svo, að aukin efnahagssam-
vinna Norðurlanda hafi verið
lögð á hilluna. Þvert á móti
hafa verið mjög náin tengsl
milli ríkisstjórna landanna á
þessu sviði síðan þing Norður-
landaráðsins var haldið í
Reykjavík, og á engan hátt
minni samráð og samstaða en
áður, aðeins ekki á hinu fyrir-
hugaða Nordek-plani. Það er
ástæða til þess að minna á frum-
kvæði forsætisráðherra Noregs,
Per Borten, á síðast liðnu
sumri, að kveðja til forsætisráð-
herrafundar Norðurlanda . í
Þrándheimi I ágústmánuði. En
einn megintilgangur þessa fund
ar var að bera saman bækurnar
um þau viðhorf, sem þá voru
framundan og ætla mátti, að
taka þyrfti afstöðu til. Hver for
sætisráðherranna gerði ítarlega
grein fyrir afstöðu síns lands og
þá alveg sér í lagi í sambandi
við umsóknir sumra Norðurland
anna, Danmerkur og Noregs, um
aðild að Efnahagsbandalaginu
og afstöðu hinna til þess, ef sum
lönd Fríverzlunarbandalagsins,
bæði þessi tvö Norðurlönd og
Bretland, kynnu innan tíðar að
verða aðilar að Efnahags-
bandalaginu. Forsætisráð-
herramir lögðu áherzlu á, að
jafnhliða þróun markaðsmála í
Evrópu skyldi varðveita og
treysta þá norrænu samvinnu,
sem þegar hefði borið svo ríku-
legan ávöxt, svo sem tollfrelsi
og sameiginlegan vinnumarkað.
Ennfremur voru forsætisráð-
herrarnir sammála um, að ríkis-
stjórnir og embættismenn
skyldu hafa náið samband, á
meðan samningar og viðræður
þær, sem stóðu fyrir dyrum við
Efnahagsþandalag Evrópu,
ætti sér stað. Slíkt samband var
talið þýðingarmikið í sjálfum
samningaviðræðunum og að það
gæti átt þátt í að treysta sam-
vinnu Norðurlandanna í fram-
tíðinni.
Á þessum fundi var einnig
ákveðið, að hvert land um sig
tæki afstöðu til hins svokallaða
Helsingfors-samnings, en eitt af
aðalatriðum hans er að koma á
fót norrænu ráðherrfiráði. Um
það hefur síðan vértð' fjallað
innan ríkisstjórnanna og á
fundi, sem forsætisráðherrarn
ir héldu ásamt forsetum Norð-
urlandaráðsins þann 2. nóvem-
ber í Kaupmannahöfn. Þessi
samþykkt, sem felur í sér veiga-
miklar breytingar á starfsemi
Norðurlandaráðs, hefir nú í dag
verið undirrituð. Síðan er þess
að vænta, að þjóðþingin taki
málið til meðferðar og staðfesti
þessa samþykkt.
Okkur er líka kunnugt um,
að undirbúinn hefur verið samn
ingur um aukna samvinnu á
sviði menningar, fræðslu og
rannsóknamála, sem stundum er
nefndur Nordkult.
Það sem ég hef lauslega vikið
að, bendir til þess, að þrátt fyr-
ir það, að Nordek-planið hafi
farið út um þúfur, er ekki þörf
á því að örvænta um nána og
aukna norræna samvinnu, sem
vissulega hefur orðið raunhæf-
ari á mörgum sviðum í seinni
tíð en áður. Við höfum að
vísu heyrt hugmyndir um það,
að leggja niður sendiráðin, sem
Norðurlöndin hafa gagnkvæmt,
hvort hjá öðru. Ef til vill gætu
slíkar hugmyndir og tillögur
valdið misskilningi, en ég lít
svo á, að einmitt í þeim felist
staðfesting á gildi vaxandi,
raunhæfari norrænni samvinnu.
Annars gæti naumast verið um
það að ræða að hverfa frá
að einhverju leyti gömlum hefð-
bundnum, diplomatiskum sam-
skiptum ríkjanna. í slíku hlýt-
ur að felast viðurkenning þess,
að ekki sé óeðlilegt að milli landa
með svo nána samvinnu, sem
Norðurlöndin hafa komið á hjá
sér, geti skapazt nýjar leiðir,
viss nýsköpun í samskiptum,
sem hjá öðrum þjóðum er vart
hugsanlegt. Ég lít svo á, að
verði ráðherraráðinu, sem ég
vék að, komið á laggirnar, þá
hljóti það að taka slík mál til
meðferðar. Aðalatriðið er að
valda ekki misskilningi, skapa
ekki sárindi, en í einlægni að
aðhæfa okkur kröfum nýrra
ig fram hefur undið samskipt-
um okkar innan vébanda Norð-
urlandaráðs, bæði á sviði efna-
hagsmála, menningarmála og að
öðru leyti, þar sem vissu-
tíma, með hagnýtingu sérstöðu, miðar vel frarn á við.
sem Norðurlöndin hafa á svo
mörgum sviðum. Þar á ég
fyrst og fremst við hin nánu
tengsl ríkisstjórnanna, persónu-
lega vináttu og kunningsskap
ráðherranna, ráðherrafundi,
sem af og til eru haldnir með
hinum einstöku fagráðherrum,
ekki síður en af hálfu forsætis-
ráðherranna og sem gert er ráð
fyrir að haldi áfram, þótt fastri
norrænni ráðherranefnd verði
komið á laggirnar. Mér finnst
þess vegna, að við getum á þess-
ari stundu vel við unað, hvern-
Við erum að vísu, að nokkru
leyti, hvert rlkið í sínum báti,
varðandi afstöðu til Efnahags-
bandalags Evrópu, og skal ég
ekki gera það mál almennt að
umtalsefni, en vil þá af fslands
hálfu segja eftirfarandi:
Sú grundvallarafstaða liggur
þegar fyrir, að full aðild
fsíands að Efnahagsbandalag-
inu á grundvelli Rómar-samn
ingsins komi ekki til greina.
Ráða þar mestu um ákvæðin um
„etableringu", frjálsar hreyfing
ar fjármagns og vinnuafls og
það sjónarmið, að Efnahags-
bandalagslöndin skuli öll hafa
jafna aðstöðu til að stunda fisk
veiðar innan fiskveiðilögsögu
hvers annars.
Á hinn bóginn er það jafn ein
dregin skoðun íslenzku ríkis-
stjómarinnar, að ísland megi
ekki vegna viðskiptalegra,
menningarlegra og stjórnmála-
legra tengsla við Vestur-
Evrópu standa utan við þá þró-
un til efnahagslegrar integrati-
oner eða samhæfingar, sem nú
á sér stað. Innganga íslands í
EFTA er staðfesting á því sjón-
armiði, samhliða berum við i
brjósti þá ríku tilfinningu, ís-
lenzka þjóðin, að vilja fyrst og
fremst eiga samleið með hinum
^Norðurlöndunum. Við höfum
eins og kunnugt er átt viðræð-
ur við ráð Efnahagsbandalags-
ins og í þeim efnum haft fullt
samráð við og stuðning af sjón-
armiðum hinna Norðurlandanna.
Við metum mikils þann góð-
hug, sem við mættum af hálfu
Norðurlandanna, er við undir-
bjuggum inngöngu íslands I
EFTA og þann skilning, er ríkti
á sérstöðu okkar. Stofnun hins
norræna iðnþróunársjóðs er
órækur vitni^burður raunhæfs,
norræns samstarfs og ég tel mig
geta fullvissað um það, að iðn-
þróunarsjóðurinn norræni, sem
þegar hefur tekið til starfa mun
verða mikil lyftistöng íslenzkum
iðnaði. Á sama hátt hafa að
öðru leyti örvazt viðskipti okk-
ar við Norðurlönd, t. d. með hag
kvæmari sölu á kindaketi þang-
að en áður. Samskiptin á öðrum
sviðum geta stundum valdið smá
vegis árekstrum eins og t. d. á
sviði samgöngumálanna, en það
sé fjarri mér að tíunda þá
árekstra, sem stundum hefur orð
ið vart við, heldur vil ég miklu
fremur leggja áherzlu á, að oi k
ur megi auðnast svo sem I aðal-
atriðum hingað til að varðveita
gagnkvæma hagsmuni og sýna
hverjir öðrum fulla tillitssemi
og sanngirni.
Samvinna okkar á sviði menn
ingarmála, dómsmála og fjár-
mála er mikilvæg. Við Islending-
ar teljum, að séraðild Færeyinga
og Álandseyinga geri hina nor-
rænu fjölskyldu svipmeiri og
fögnum samvinnunni við þessar
þjóðir.
Brezkir fiskimenn
EBE
gegn aðild að
Vilja varðveita 12 mílna
fiskveiðilandhelgi
FISKIMENN í Br'etlamdi hafa
hafið herferð gegn aðilld að
Efnahagsbandala'giniu, og er
helzta röksemd þeirna sú, að
brezkur fiskiðnaður verði fyr
ir óbætanílegu tjóini ef 12
mllna f isk veið i'landh el g Ln
verðuir lögð niður við iinn-
göngu Breta í bandalagið.
Á fundi sem helztu framá-
menn fiskiðnaðarins í Bret-
landi héldu fyrir skörrumu,
sagði T. C. Tunner, formaðuc
samtaka er kallast Asisociat-
ion af Sea Fisheries, að hag-
ur brezkra fiskimanima hefði
vænkazt og þeir hefðu búið
við maninisæmiandi kjör síðam
fiskveiðilandhelgiin var færð
úit í 12 míl'ur. Hins vegar
mundu alilir geta veitt í
brezkri landhelgi, ef 12 míl-
urtnar yrðu lagðar niðuir, og
erlendir togarar muindiu eyði-
leggja miðin við Bretlanid.
Saimkvæmt fiski'málaistefnu
Efnahagsbandalagsinis verða
aðildar'Iönduniuim heimiiLaðar
fiskveiðar í landhellgi annarra
aðildarlanda. Turner sagði, að
sarnninigamenin Breta í við-
ræðumum við Efiniahiagsibanda-
lagið hefðu ekki endanlega
ákveðið að fallast á fiskimála
stefnuna, en animar ræðumiað-
ur sagði að fiski'málastefn ain
hefði þegar verið samþykkt.
• GRIMOND GEGN
AÐILD
Jafnframt hefur fyrrver-
andi leiðtogi Frjá'Mýnda
flokksins, Jo Grimond, sem
fram á síðustu ár hefur ver-
ið eindregiinn Stuðningsmaður
aðlldar, lýst því yfir í ræðu
í Aberdeen í Skotlandi, að nú-
verandi skilyrði fyrir inn-
göngu Breta í bandalLagið séu
óviðunandi, jafnrvel í auguim
þeirra, sem hefðu haft áhuga
á aðild, þegar óvinsælt var að
ræða slíkt.
Grknond sagði, að þing-
maður í Skozku kjördæmi,
alllra sízt norður-skozku, gæti
ekki sagt kjósendum sínum,
að hagur yrði af aðild að
Efnahagsbandalaginu. „Þarfir
fiskiðnaðarins hafa verið snið
gengnar," sagði banin. „Auk
þess hefur ríkisstjárnin van-
rækt að leggja fram fiskimála
stefnu ásamt Norðmönnium og
öðruim þjóðum sem hags-
muna eiga að gæta eða koma
á beimu sambandi við megin-
landið frá Aberdeen eða öðr-
um stöðum á austurströnd
Skotlands."
Grimond kvað engan vafa
leika á því, að ríkisstjómiir
stóru flokkainna hefðu klúðr-
að máliniu. Hainn sagði að lok-
um, að allar frekari uimiræður
um Skotland og meginlaindið
í sambandi við hugsasnlega
aðilld að Efnahagsbandalaginu
yrðu að byggjast á þeirri
Skoðun, að stórum yirði að
bæta skillyrðin fyrir aði'ld.
Jafnframt hefur risið upp
andstaða gegn aðild Bretlands
á eynni Mön vegna áhirifanma
á brezkan fiskiðnað. Á þingi
eyjunnar var því nýlega hald
ið fram, að aðild mundi
leggja blóml'egan fiskiðnað
eyjiarskeggja í rúst.