Morgunblaðið - 20.04.1971, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRLÐJUDAGUR 20. APRÍL 1971
19

í
Hugmynd nefndarinnar uin fjölda lækna og heilsugæd ustödva og læknissetra.
Bretland:
V axandi
atvinnu-
leysi
LONDON 19. april, NTB. —
Brezka stjómki kuimgjerði í diag
töiuir uim versta atviinnulleyisi í
aprílmiáriiuði í Bretfliamdi í 31 ár
og jó(k það á þann kviða, að áð-
ur en árið er úíti, kunini um ein
miillj. miamna að ver'ða orðin at-
vinnuliaua i Brettandi. Sam-
kvæmit skýrslu stjómiairiKnar var
fjöldi atvinnuilausra í apríimáin-
uði nær 815.000 og er þebba
21.000 fíeira en mániuðinn á und-
an. Þetta vaxandi atvinmuleysi á
sér sifcað á sarnia tima og at-
vinniuieysi min'níkar venjullega
á hverju ári.
— Berlín
Framh. af bls. 10
— Heilsugæzlu-
stöðvar
Framhald af bls. 32
sem utan þesis hefur verið, svo
sara heilbrigðiseftiifliit rlkisins,
embætti iandHækniis, embætti
berklayfirlækni3 og emlbætti
slkðiayfirlælkniis. Jafniframit að
Srnnan ráðuneytisins verði komið
á fót áætlana- og rannsökna-
Starfi, sem hlýtur að verða und-
irstaða allrar áætíianiagerðar í
heilbrigðiis- og trygginigaimálum
í fraimitiðinni.
1 samræmi við þetta er í grein-
inmi gert ráð fyrir því, að emb-
æBti landlækn'iis og ráðuneytis-
Stjóra heiílbrigðis- og trygginga-
mállaráðuneytisins verði sam-
etouð og ráðuneytisstjóri aé
ilæk:n:ir, og haifi hann sérmennit-
un á aviðum félagslækninga og
heiilbrigðiisfræði.
í kaflanum um læknishéruð
er gert ráð fyrir að læknishér-
uðin verði stækkuð oig landinu
aðeins skipt niður i sjÖ læknis-
íiéruð. Gert er ráð fyrir emlbætit-
issetri héraðslæfknis miðsvaiðiis í
byggðakjarna hvera héraðs.
Þesair nýju héraðslæknar
myndiu ekki situnda almenn
læknisstörf, heldur vera fyrsit og
Æremst embættislækniar og að
molkikru leyti stjórmiendur og
slkipulieggjendur læknisStairfs
þess, aem fram fer í héraðimu,
ag bem ábyrgð á því -gagmwart
iheilbrigðisstjóm, að ífoúar hér-
aðsins njóti þéirra heilbrigðis-
þjómuistu er lög og regiuigerðir
segja fyrir um.
1 kaiflanum um heilsugæzllu-
Stöðvar ér gert ráð fyrir mis-
mörgum heilsugæzlustöðvum í
hverju héraði, samfcais 25 á land-
imu, utan Reýkjavikur og Atour-
eyrar. Fyrsf um sinn er igert ráð
fyrir laeknissetirum einisitakira
llælknia utan heiisugæzíl'usitöðv-
anr.a og heifur um aðsetur þesis-
ara Lætona í megimatriðium ver'ið
farið eftir núverandi lækmaslkip-
am otg elnmig höfð hliðsjón af þvi
hvar lælkmar haifa fenigizit til
Starfla. Bnda þótft eimstaikir
llæliBmar sitji utan heilisu'gæzlliu-
Stöðva, verður ýmiss komaæ
StarPsemi héraðsitns, svo sem
hieEbri'gðiseftirtit og heiíisiuvemd-
arstarf, skipulagt af héi'aðslækni
og unmið frá heilsuigæzliuötöð.
Kostnaðiur við byggingu og
búnað heiisugæzl'ustöðvia greið-
ist úr ríkissjóði. Einmiig er gert
ráð fyrir, að laun héraðs'lækna
og hjúlkrumartcvenma, seim srtarfa
í læknishéruðum, greiðisit að
ífuilliu úr níkissjöði, em amnar
refesburskostnaður hei/lsugæzll'u-
stöðva af viðkomandi sveitar-
ajóðum. 1 greininmi segir:
— Sé þess kostur, Skulu
heiHisiugæzlustöðvar vera í temgsl-
mm við sj úkrahús, þamnig að sú
aðstaða, sem sjúlkrahúsið hefur,
mýtLst að flulMiu fyrir heilisw-
gæzliustöðiima og öfugt. Eimniig er
igert ráð fyrir þvS, að þar setn
ekki eru sjútorahús, verði teikið
'tiil aithiuigumar, hvort ekki sé
heppiiliegit- að gera ráð fyrir
sjútorastoifnun, svo sem hjúícr-
umairheimili, í temgsOium við
heilguigæzlustöð, er hún níis.
1 kaflliamium um sjúkrahús er
skilgreimt hvað sjúkrahús er, og
sjúkrahúsum Skipt niður i 8 teg-
umdir eftir sbarfsemi og starf-
sviði. Þá gerir nefndim ráð fyrir
að gerð verði áætlum um sjúikra-
húsaþörf fyrir allt lamdið til
næstu 10 ára og að ríkið verði
gert ábyrgt fyrir að sú áætiun
verði fraimkvæmd.
I kafiamum um ýmis ákvæði
er gert ráð fyrir að taka verði
upp aamvinmiu milili ráðumeytis-
inis og læknadieildar H. I. til
bættnar mienmtumar heiilbrigðis-
starflsmamma. Einmilg keimiur
■flram í kiaÆlamim tillaga um að
iamdliæknir ammist samvimmiu
við eriendar þjóðir um heilforigð-
isrmáll, að ödi ferðalög heilforiigð-
isstarfsrmanna staxtfsins vegma
verði þeim að toostnaðairtausiu,
að gerður verði sammimgur við
vegamáiastjóra og forsitjóra lamd
heíigiisgæzl'unmar um sem hag-
kvæmastam flutning læltoma frá
heilsuigæzlusítöðvum til rmóttölku-
staða, lælknishéraðasjóðum, bif-
reiðalánasjóði og ýmsiuim ómot-
uðum f jáirveitimgum, verði sbeypt
samar. í eimm sjóð, sem grípa
megi tiil í bráðri mieyð.
sovézku tillögunum felist, að
fólk frá Vestur-Berlín eigi að
geta farið til Austur-Þýzkalands
af mannúðar-, fjölskyldu-, trúar-
bragða- og menningarástæðum,
en einnig sem venjulegir ferða-
menn. Vestur-Berlínarbúum hef-
ur verið meinuð för til Austur-
Berlinar af austur-þýzkum
stjórnvöldum frá árinu 1966.
Önnur atriði í sovézku tillög-
unum segir pólska blaðið, að
miði að þvi að flýta fyrir vöru-
flutningum frá Vestur-Þýzka-
landi til Vestur-Berlinar.
Embættismenn bandaríska ut-
anríkisráðuneytisins í Washing-
ton hafa látið hafa eftir sér, að
þeir fyndu fátt nýtt I sovézku
tillögunum.
Dönsku hlöðin
Framh. af bls. 1
yfirvega fleira en aðeins laga
legu hliðamar. Stofnunin sé
rík að eignum, en ekki að
fjármunum og þar sem ætla
mætti að mjög kostnaðar-
samt yrði að reka málið fyrir
mannréttindadómstólnum, þá
vakni sú spurning, hvort
Árnasafn hafi efni á slíkum
málarekstri“.
í „Information" skrifar
Börge Outze, ritstjóri, for-
ystugrein í dag sem ber yfir
skriftina „Sjóferð Vædder-
ens“ og rifjar hann þar upp
handriitamálið og víkur einn
ig að þeirri hugmynd að
leggja málið fyrir Mannrétt-
indadómstólinn í Strassbourg,
Hann gengur út frá því sem
gefnu að dómistóllinn geti
ekki komið í veg fyrir að
Danmörk gefi íslandi hand
ritagjöfina, heldur geti hann
aðeins tekið afstöðu til þesa
hvort bætur eigi að koma
fyrir. Outze skrifar í léttum
tóni um alvarlegt mál, eins
og honum er lagið og nefnir
að Danir hafi í eina tíð átt
eignir víða um heim og þótt
einkennilegt megi virðast sé
Dana alls staðar að góðu
getið, þar sem þeir hafi kom
ið við sögu — en þó ekki
fyrr en löngu eftir að þeir
eru famir. Þetta eigi til dæm
is við á Gullströndinni í
Afríku og í Vestur-Indíum.
Síðan segir í forustugrein-
inni: „Lengst vakti minning
in í Noregi um að það væri
ekki eintóm dýrð að hafa
yfir sér danska embættis-
menn og Kaupmannahöfn
sem höfuðborg, Það var
raunar ekki fyrr en í heims
styrjöldinni síðari að Norð-
menn fyrirgáfu Dönum, og
að kröfu íslendinga var kon
ungurinn síðasti tengiliður ís
lands og Danmerkur og þeg
ar íslendingar kvöddu kóng
og prest í síðustu heimsstyrj
öld vorum það við sem
móðguðumst, og við það
hvarf margsönnuð gremja fs-
lendinga í gleymskunnar dá
vegna hroka og vanrækslu
Dana í þeirra garð, sem hafði
staðið um margar aldir. Hinn
radikali höfðingsmaður Jörg
en Jörgensen, sem á tímabil
inu frá 1935 til 1961 var
kennsiumálaráðherra í hvorki
meira né minna en fjórum
ríkisstjórnum lagði fram til-
lögu um það í Norðurlanda-
ráði að. samskipti Dana og
fslendinga skyldu bætt með
góðum gjöfum. Hvað var
nærtækara en gefa það dýr
mætasta, sem fslendingar
gátu gert sér í hugarlund;
þó svo það væri reyndar
ekki daniska ríkið sjálft sem
hefði ísienzku handritin und
ir höndum; þau voru á sín
um tima ánefnd Kaupmanna
hafnarháskóla og voru drýgst
ur hluti hin3 ómetanlega
safns Árnasafns, sem nefnt
var eftir gefandanum, Árna
Magnússyni. Kennslumála-
ráðherrar Radikalaflokksins
eru þrjózkir, svo að ákvörð
un Jörgens Jörgenssens leiddi
til málaferla um kjörgripina
og hæstaréttardómsmáls, sem
hið rúða Árnasafn tapaði ný
lega. Nú eru kannaðir mögu
leikar á því að höfða til
Mannréttindadómstóls, sem
tryggír gegn arðráni. En mál
ið á sér enga hliðstæðu og
það er meira en bara að
segja það að fá dóm Hæsta
réttar ógiltan, Dönsk höfð-
ingslund skal nú hyllt. Eftir
að hafa verið borin upp og
niður og fram og aftur eftir
landgöngubrúnni á eftirlits-
skipinu „Vædderen" er „Gjöf
Danmerkur til íslands" nú á
leið heim. Gjöfin er ekki
vátryggð, ekkert trygginga-
félag í heiminum getur tekið
a 3ig áhættuna. Átján opin
berir sendimenn, þar á með-
al kennslumálaráðherrana
fara flugleiðis til Reykjavík
ur. Þá er unnt að tryggja.
Upp í hugann kemur annar
dnsk-íslenzkur viðburður; i
konungsheimsókninni 1907
voru einnig 18 útvaldir £
fylgdarliðinu um borð í há
tignarskipinu. Þessari heim-
sókn hefur verið lýst í grín-
vísu sem hefur verið sung-
in síðan. Það er í bragnum:
„Fallbyssan sem ísland átti,
í útlán var hún komin þá“.
Varla er við þvi að búast að
þeir átján fulltrúar sem
koma nú til Reykjavíkur
með Helge Larsen í broddi
fylkingar fái jafn stórbrotn
ar móttökur. Það eina, sem
kynni að endurtaka sig er
kyrrðin og síðan þyturinn
frá grundum, fjöllum og fjörð
um sem kom á eftir ræðu J.
C. Christensen á Þingvöll-
um, eftir því sem bragurinn
segir. „Það heyrðist þytur —
hvað var þetta? sem fugla-
söngur hljómaði það — veikt
og sem í leiðslu, gamla ís-
land brosti út í annað munn-
vikið“.
Hvort, sem ræðurnar nú
falla í frjóan jarðveg eða
grýtta jörð hefur þó vinátta
Danmerkur og íslands batn-
að. Fáninn á Konunglegu
bókhlöðunni er í hálfa stöng
en það sem gerzt hefur verð
ur ekki aftur tekið. Við höf-
um streitzt á móti því bezta
sem við höfum lært og okk-
ur finnst enn, að alténd
hefðu átt að koma bætur
fyrir. En það getum við ráð
fært okkur um við þá í
Strassbourg. Málið sjálft er
afgreitt. Gjafir er ekki hægt
að taka aftur. Það geta þeir
reyndar gert^ í Hæstarétti, en
Hæstiréttur íslands mun ekki
hvorki nú né að þúsund ár
um liðnum senda handritin
aftur. Hér með er handrita-
málinu lokið. En í Reykja-
vík væri við hæfi að reisa
Jörgen Jörgensen minnis-
varða og meitla í hann orð
Egils um Arinbjörn hersi:
„Þat hann viðr
es þrjóta mun,
flesta menn,
þótt fé eigi.
Kveðka skammt
meðal skata húsa
né auðskeft
almannaspjör“.
— Rytgaard,
” í upplhafi skyldi
endirim'm skoda”
SBS.ÍUT.BÍK. I

ALLTAF FJÖLCAR VOLKSWAGCN
Volksvvagen
varahltitir
tryggla
Volkswagen
gæði:
Örugg og sérhælð
viðgerðaþjánusia
HEKLA HF.
' taugsvefli 170-^172 — Simi 21240.