Morgunblaðið - 16.11.1971, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. NÓVEMBER 1971
11
Thor Vilhjálmsson:
Fáein orð um
Karl Kvaran
Runólfur Ásmunds
son — Minning
Sízt er ætlunin að fara að
ryðjast inn i ræðu háttsettra
gagnrýnenda eða auka við álits
gerðir þeirra þótt hér sé reynt
með fáum orðum að þakka und-
urfagra sýningu Karls Kvarans
í Bogasalnum sem staðið hefur
um sinn og lýkur að kvöldi nú-
líðandi dags. Að mínu viti er
þessi sýning mikill viðburð-ur,
og ætti ekki sizt að vera kær-
komin til að auka birtu hið
innra í skammdeginu með
hreggi og éljum eða án; tær list
eldi skirð þar sem öllu er hafn
að sem ekki þarf brýnt, sköpuð
með vægðarlausri sjálfsögun og
er árangur af langri baráttu
þar sem aldrei var slakað á en
glímt við að heyja sér alþjóð-
lega fullgil't formmáJ; og nú
mætir augum persónuleg og
sjálfstæð list, djúp og einiæg
sem talar til okkar þannig að
við finnum að þessi maður sem
er einn af okkur, hann gefur
þeim ekkert eftir sem eru í
útlandinu.
Nóg er um það í sýningar-
sölum og listhúsum tíðarinnar
að færðir séu fram með misniun
andi fyrirhöfn og stundum eifið
islaust hjarðbrandarar sem
ganga á renniböndum um ver-
öldina: Austurriki og Portúgai,
Japan og allt að tarna, bomm-
bomm og dúlia bommbomm svo
vitnað sé í Keisarann af Portú-
gal eftir Selmu Lageriöf, vél-
mennafyndni sem einn tekur eít
ir öðrum undir því yfirskini að
verið sé að rjúfa vanaviðbrögð-
in, eða kannski hneyksla borg-
arana (épater les bourgeoises)
eins og var kallað í fyrragær og
kannski löngu fyrr, í gamia
daga, kannski í upphafi aidar-
innar og einkum á öidinni leið)
eða plata sveitamanninn sem
hér var lengi sagt meðan siður
var að mæra bændamenningura
sællar minningar, hver hneyksl
ast nú á hverju nema ef væri
einhver tittilingaskítur? Eða þá
bara brandarasmaianum leiðist,
kannski hann sé að tjá tómleik-
ann þar sem hann sjáifur er ai-
veg tómur og sýnist heimurimn
líka sama tómið, kannski er hann
bara timbraður: illa bundnar
sátur í sýningarsöl’um eða sand
dreif á gólfi, ofvaxnir tannburst
ar líkt og til að klóra fíl á bak
við eyrun; eða kannski bara
listamaðurinn sjálfur með hirð
sinni á leiksviði að sauma
hnappa á þorska (sem í Sviþjóð
hljöta að vera geddur), hví
ekki rennilás ? Og á hinn bóg-
inn eru velmeinandi hópar
ungra manna sem vilja útvega
okkur lífvæniegt þjóðfélag og
gá ekki að sér í ákaíanum, og
gerast stundum einsýnir gagn-
vart list, heimta að hún sé ein-
föld og snöggvirk í daglegri
baráttu fyrir byltingu þjóðfé-
lagsins, stundlegur áróður.
Ekki skal ég amast við slíkum
áróðri ef hann er ekki alitof
subbulega framihn; auðvitað get-
ur hann ekki komið í s.aðinn
fyrir listþ ég trúi því lika að list
sé nauðsynl'eg.
Og hvílíkur fögnuður að sjá á
þessum upphéfðardögum hinna
kunnáttúlausu sýningu Karis
Kvarans, þar sem sá listamaður
sækir sífellt inn á við til sjálfs
MðRGVNBLADSHÚSINU
sín, og hefur aidrei slakað á
kröfunum um æ hreinni tón; og
hefur með miskunnarlausum
aga sínum náð mikilli músík i
verk sitf. Það hefur verið heill
andi að fylgjast með ferli þessa
listamanns, allt frá hálf-fígúra-
tívri formbyggingu við sjóinn
sem sýndist kannski vera hug-
leiðing um konu við hafið og
vakti athygli á septembersýn-
ingu á vori listferils, yfir í
kafla þegar Karl Kvaran mál-
aði strangar afstraktar formbygg
ingar með hárfínt stilitum l’it-
um í hreinum hornréttum flöt-
um sem gjarnan voru Hndir-
lagðir svörtum konstrúksjónum
eða þó öH.u heldur færðir ofan
Framh. af bls. 5
stöðu í Stykkishólmi, en síðustu
10 árin starfaði hann sem sveit-
arstjóri á Eskifirði og naut þar i
hvivetna trausts Eskfirðinga í
því starfi og náði það langt út
yfir raðir sjálfstæðismanna. Esk-
firðingar háfa sýnt honum marg-
vislegan sóma eftir að hann lét
af störfum sveitarstjóra fyrir
um tveimur árum síðan.
Þorleifur naut sín sérstaklega
vel i starfi sveitarstjóra, enda
hafði hann mikla og góða
reynslu í þeim málum frá fyrra
starfsferli í Hafnarfirði.
Þorleifur réðst til starfa hjá
undirrituðum fyrir rúmu ári og
hafði ég ekkert þekkt hann áður
nema af afspurn, en síðan hef ég
haft margvísleg og sérstaklega
ánægjuleg samskipti við hann á
öllum sviðum og hefur mér ver-
ið ómetanlegur styrkur af starfi
hans hjá mér. Þorleifur er sér-
staklega glöggur á aðalatriði i
hverju médi. Hann er mikill lög-
fræðingur, vandvirkur, nákvæm-
ur og einbeittur og á mjög létt
með að tjá sig, bæði munnlega
og skriflega, enda var hann stofn
andi og eigandi blaðsins Hamars
í Hafnarfirði og ritstýrði því alla
tið með miklum ágætum, þar til
á svartar uppistöðugrindur sem
litirnir voru leiddir út frá, og
bar í fljótu bragði séð einhvern
meinlætasvip. Þá voru beinar
linur skyldugar en bjúgformin
bönnuð. Sú list sem nú talar ti!
okkar virðist kannski aðgengi-
legri fleira fólki; sterk og tær
sem talar til okkar með lýnsk-
um innileika. Þar er ekkert auð
fengið né ódýrt. Það má kalla
þetta afstrakt eins og músik; en
í sumum myndunum getur hver
lesið eins mikið landslag og
hann þráir eftir því sem ímynd
unaraflið dugir, og aðrir geta
fengið mannmyndir dansandi
eða liðandi inn á hugarsvið.
Þessi list vekur margvísleger
hugrenningar, og talar ekki
bara til heilans heldur líka til
hjartans ef ég má nota dálítið
þvælt l'ikingamál sem allir
ættu að skilja.
Þarna er unnið með fáum lit-
um i senn, hreinir litir og form
sem virðast einföld; en eru oft
ótrúlega margslungin og marg-
víð með sérstakri músik' í lín-
unni sem er einungis á va!di
mikilla listamanna að virkja.
hann gaf sjálfstæðismönnum i
Hafnarfirði blaðið.
Þorleifur er að mínum dómi
sjálfstæðismaður af gamla skól-
anum, veit sem er, að hagsmun-
ir allra stétta hljóta að fara sam-
an ef vel á til að takast. Hann
er uggandi yfir hinum sívaxandi
afskiptum ríkisvaldsins, bæði á
sviði einstaklingsins og atvinnu-
lífsins, en jafnan fylgir auknum
rikisafskiptum yfirtroðsla á rétti
einstaklingsins. Fyrst og fremst
er Þorleifur þó málsvari þeirra,
sem minna mega sin og er boð-
inn og búinn til þess að rétta
hlut þeirra, sem á er hallað og
er hann þá mikill málafylgju-
maður og hefur jafnan sitt fram,
enda er hann gæddur góðum gáf-
um, sem einkennast af réttsýni,
drenglyndi og sanngirni.
Þorleifur á miklu barnaláni að
fagna, enda verið sérstakur upp-
alandi og leiðbeinandi barna
sinna.
Það er heiður fyrir Kópavog,
að þessi ágætismaður skuli búa
hér hjá okkur á góðu heimili
yngsta sonar síns og tengdadótt-
ur.
Megi blessun Guðs fylgja hon-
um um ókomna framtíð.
Sigurður Heigason,
Kópavogi.
„Náttúran skapar manninn.“
ÖRÆFIN á Islandi. Ætli þetta
sé ekki eitthvert kaldranalegasta
nafn á mannabyggð í veraldar-
sögunni. Ég minnist þess frá
unglingsárum mínum á Norður-
landi, að um mig fór hálfgerður
hrollur, þegar minnzt var á
Öræfasveitina, sem maðúr vissi
það eitt um, að hún var innikró-
uð af mestu jökulvötnum lands-
ins, er voru ýmist illfær eða
ófær nema fuglinum fljúgandi.
Það var því með eftirvæntingu
og nökkrum ugg að ég, fulltíða
maður, lagði í fyrsta sinn leið
mína austur yfir Skeiðarársand
til þessarar ævintýrasveitar. Síð-
ar lá leið mín það oft um Öræf-
in, að mér gafst færi á talsverð-
um kynnum af sveitinni og ibú-
um hennar. Og hvílik kynni: Ein
svipmesta náttúrufegurð, sem
sést i sveit á IslandL Eina svéit-
in, er hefur hvort tveggja i senn,
seiðmagn hálendisins og bliðu
sveitasælunnar. Hvergi á landinu
hefi ég kynnzt jafn langvarandi
veðurblíðu og sums staðar í ör-
æfum, enda þótt þar geti og
brugðið til stórviðra. Þessi ein-
angraða sveit í jöklanna skjóli
hefur ekki svikizt undan því lög-
máli náttúrunnar, að móta börn
sín eftir eigin mynd. Þar býr
hreinskilið, drenglundað og
hjálpsamt fólk, með gestrisnitna
í guðastóli og kann ráð til að
leysa hvers manns vanda. Þetta
er margra alda arfur, sem ein-
angrunameyðin hefur þroskað
ti‘1 meiri fullkomnunar en al-
mennt gerist. Hjartahlýja, æðru-
leysi, yfirvegun og karlmennska
er aðalsmerki Öræfinga.
1 þessum gróðurreit manndóms
og mannkosta fæddist Runólfur
Ásmundsson hinn 20. april 1894
að Hnappavöllum, óvikinn sonur
æskustöðvanna. Foreldrar hans
voru Þuríður Runólfsdóttir og
Ásmundur Daviðsson, sæmdar-
hjón, er þá dvöldu í húsmennsku,
en fluttu litlu síðar að Hofi, þar
sem þau hófu búskap og bjuggu
lengst af, en síðast í Sandfelli.
Runolfur var elztur 6 barna, og
eru aðeins tvö þeirra lifandi.
Runólfur dvaldi æskuárin á Hofi,
en frá fermingu og fram undir
tvítugt vann hann að sveitastörf-
um hér og þar i Öræfum. Þá
hvarf hann til sjómennsku á
Eyrarbakka og sdðan í Þorláks-
höfn, en þar var hann jafnframt
ráðsmaður í 9 ár hjá Þorleifi
alþingismanni Guðmundssyni frá
Iláeyri.
I janúarmánuði 1925 tók hanii
þátt í björgun enskra togarasjó-
manna. úr sjávarháska í Þorláks-
höfn. Hlaut hann fyrir það heið-
urspening og áletrað vasaúr frá
Bretakonungi.
Árið 1927 flutti hann til
Reykjavíkur og gerðist togara-
sjómaður í nokkur ár, en stund-
aði síðan landvinnu. Var um
skeið vigtarmaður við kolaverzl-
un Þórðar Ólafssonar, en árið
1949 gerðist hann starfsmaður
Olíufélagsins hf. og vann hjá
því til 1970, að hann kenndi van-
heilsu, er endaði með sjúkrahús-
vist á Landakoti, þar sem hann
andaðist aðfaranótt hins 8. þ.m.
I upphafi þessarar greinar er
manngerð Runólfs þegar óbeint
lýst. Til viðbótar skal þess þó
getið, að hartn var eftirsóttur
starfsmaður sökum dugnaðar,
reglusemi og trúnaðar. Þessi vin-
fasti drengskaparmaður er eftir-
Framh. á bls. 19
,&K
verð
a
Volvo’72
Nú verða vafalaust fleiri
sem geta fært sér
í nyt hin hagstæðu
verð á Volvo ‘72, og sagt:
„Ég verð á Volvo 1972“.
142—124 Evrópa 4ra gíra 90 ha vél kr. 398.300.-
142—484 GrandLuxe 4ra gíra 135 ha vél — 485.900.-
144—124 Evrópa 4ra gíra 90 ha. vél — 415.900,-
144—134 DeLuxe. 4ra gíra 90 ha. vél — 441.800.-
145—124 Evrópa Station .... .... 4ra gíra 90 ha. vél — 456.000.-
Söluumboð á Akureyri:
MAGNÚS JÓNSSON
Þórshamri

Suðuriáridsbf'aut 16 • Reykjavik - Simnefni: Volver • Simi 3520Ö
— 75 ára