Morgunblaðið - 07.07.1974, Blaðsíða 1

40 SIÐUR OG LESBOK
116. tbl. 61. árg.
SUNNUDAGUR 7. JULl 1974
Prentsmiðja Morgunhlaðsins.
Chou
En-Lai
sjúkur?
Tokyo 6. jUlí — AP
KlNVERSKI forsætisráðherrann,
Chou En-Lai. átti fund með
bandarfska öldungadeildarþing-
manninum Henry Jackson f
sjúkrahúsi f Peking á föstudag,
að því er segir f frétt frá hinni
opinberu fréttastofu Hshinhua.
Ekkerí var minnzt á hvort hinn
76 ára gamli forsætisráðherra
væri veikur, en fundarstaðurinn
gefur það til kynna, að hann sé
allavega undir læknishendi vegna
óskilgreindra veikinda.
Þetta er fyrsti fundur Chou
með erlendum manni svo vitað er
um frá því að hann hitti forsætis-
ráðherra Malaysiu, Abdul Kazak,
þann 31. maí.
Japanskir fréttamenn í Peking
sögðu á fimmtudag, að Kfnverjar
vfsuðu á bug sem hreinum til-
búningi orðrómi um að Chou væri
annaðhvort veikur eða látinn.
ALLT GENGUR
VEL í SALJUT
Moskvu, 6. júlí — NTB.
GEIMFARARNIR í sovézku geim-
stöðinni Saljut 3. hvíldust í nótt
og halda I dag áfram vísindaleg-
um athugunum sínum.
Strákar leika sér f Elliðaánum f sólskininu f gær.
Ljósm. Mbl. ól. K. Mag.
Pólskur njósnari sækir um
landvistarleyfi á íslandi
Grigorenko
fær tæpan
fjórðung
eftirlauna
Moskvu, 6. júlf — NTB.
HINUM fyrrverandi hers-
höfðingja Pjotr Grigorenko hefur
verið úthlutað 45 rúblum á
mánuði f eftirlaun, að þvf er vinir
hans hafa skýrt frá.
Venjuleg eftirlaun herforingja
af gráðu Grigorenkos eru 2—300
rúblur á mánuði.
Grigorenko er 67 ára gamall og
var rekinn úr hernum árið 1964
vegna baráttu sinnar fyrir aukn-
um borgararéttindum í Sovét-
ríkjunum. Hann sat í 15 mánuði í
fangelsi á árunum 1964—’5 og
fékk svo 120 rúblur í eftirlaun á
mánuði, en eftir enn einn
fangelsisdóm var hann sviptur
eftirlaunum.
I FRÉTT frá NTB-fréttastofunni
f gær er haft eftir dagblaðinu
Verdens Gang f Osló, að Pólverji
að nafni Wol jchek Gulgowski sem
dæmdur hefur verið fyrir njósnir
f Noregi, hafi sótt um að fá að
flytjast til tslands og hafi fengið
vinsamleg svör frá fslenzkum
stjórnvöldum.
Segir í fréttinni, að íslenzk
stjórnvöld hafi svarað honum því,
að hann sé hjartanlega velkominn
og þurfti hvorki að leita sér að
atvinnu né húsnæði áður en hann
komi.
Mbl. bar þessa frétt undir Bald-
ur Möller ráðuneytisstjóra í dóms-
málaráðuneytinu. Sagði hann, að
það væri rétt, að Pólverjinn hefði
leitað fyrir sér með búsetu á ís-
landi og dómsmálaráðuneytið
hefði lofað að taka málið til vin-
samlegrar athugunar, en hins
vegar hefði ekkert verið ákveðið f
málinu, þar sem aðstaða manns-
ins í Noregi hefði breytzt og óvíst
nema hann yrði þar áfram.
Forsaga málsins er sú, að
Gulgowski var búsettur í Pól-
landi, en kvæntur norskri konu.
Pólsk yfirvöld höfðu hvað eftir
annað neitað honum um brottfar-
arleyfi þar til hann skuldbatt sig
til að starfa með pólsku leyni-
þjónustunni I Noregi.
Eftir nokkurra ára búsetu í
Noregi skýrði hann frá sambandi
sínu við leyniþjónustu Pólverja,
en dómstólar sáu ekki ástæðu til
að ætla, að hann hefði gefið henni
nokkrar upplýsingar. Hann var
þó dæmdur I 3 mánaða fangelsi
fyrir að dveljast í landinu bund-
inn þessu hlutverki, en þann tíma
var hann þá þegar búinn að sitja
af sér f varðhaldi.
Gulgowski fékk sfðan þrjár
vikur til að koma sér úr landi. Mál
hans hefur vakið mikla athygli f
Noregi, en talið er, að í Póllandi
bíði hans fangelsi fyrir þær
upplýsingar, sem hann hefur gef-
ið norskum yfirvöldum um sam-
bönd sín.
Islenzkt námsfólk í Bergen, sem
hann hefur verið í sambandi við,
hefur sent óformlega beiðni um,
að Gulgowski fái að koma til ts-
lands, en sfðan hefur formleg
beiðni borizt f gegnum sendiráð
Islands í Osló.
Sagði Baldur Möller, að þar eð
Norðmenn hefðu tekið aftur
Framhald af bls.39
Azoreyjar öðlast mikilvægi á ný sem herstöð
Hinar portúgölsku Azoreyjar I
miS-Atlantshafi, sem Nixon gerSi
óvœnt a8 viSkomustad I ferð sinni
til MiS-austurlanda, hafa nú á ný
öðlazt hernaBarlegt mikilvsgi
fyrir Bandarlkin.
Þvl hafa Bandarlkjamenn lagt
nýja og aukna áherzlu á að
samningar takist um áframhald
herstöBvar á Lajes á Terceira,
einni hinna nlu eyja.
Slðasti samningurvið Portúgali
rann út I febrúar sl. en sex
mánaSa frestur er veittur til aS
endumýja samninginn. ÞaS, sem
um er aS ræSa, er aSgangur
Bandarlkjanna aS Lajes-flugvellin
um, sem er hluti af portúgalskri
herstöS. Bandarlskar sveitir hafa
veriS þama allt frá seinni heims-
styrjöldinni. Fram yfir 1960 var
flugvöllurinn mikilvægur viS-
komustaSur fyrir flugvélar banda-
rlska flughersins og einnig skrúfu-
vélar I farþegaflugi, sem þar lentu
til aS taka eldsneyti. Þá vom um
2000 Bandarlkjamenn I Lajes.
Eftir aS langdrægar þotur komu
til sögunnar minnkaSi mikilvægi
Azoreyja og mannafli Banda
rlkjanna féll niSur I 800. En I
strlSinu I MiSausturlöndum sl.
haust óx mikilvægi eyjanna I aug-
um Bandarlkjanna skyndilega.
ErfiSlega gekk aS endurnýja
vopnabirgBir ísraela vegna neit-
unar bandamanna Bandarlkja-
manna I Evrópu um aS leyfa
bandarlskum flugvélum aS milli-
lenda I Evrópu á leiS sinni til
fsraels.
Azoreyjar björguSu málunum,
þar sem bandarlska flughemum
voru leyfSar hundruS lendinga.
Meir en 22.000 lestir af vopnum
voru fluttar til Israels meB viB-
komu á Azoreyjum.
En þetta reyndist Portúgölum
dýrt. Ollubann Araba kom vart
eins illa niBur á neinum eins og
þeim. Stjómin I Lissabon hafBi
leyft lendingar 145 C-5 risa-
flutningavéla og 421 C-141 flutn-
ingavála.
Auk þess fengu F-4 orrustuþot-
ur, sem reyndust mikilvægasta
vopn Israelska flughersins, að
taka eldsneyti I Lajes á leiB frá
Bandarlkjunum eBa þá aB þær
fengu eldsneyti frá KC-135 tank-
flugvélum, sem voru I Lajes.
ÞaB er flugherinn, sem nú rekur
herstöðina meB 535 mönnum en
sjóherinn hefur þar einnig 265
menn, sem annast kafbátaeftirlits-
flug meB fimm P-3 Orion flugvél-
um.
Samningurinn viB Portúgali var
gerBur til 5 ára áriB 1971 en
virkaBi aftur til 1969 og var sá
fyrsti, sem gerBi ráB fyrir greiBsl-
um aB hálfu Bandarlkjanna. 1
milljón dala skyldu greiBast út, 5
milljónir I tækjum, 30 milljónir I
landbúnaBarvörum og 400
milljónirmeB útflutningslánum.
Portúgal lltur svo á sem þetta
verB endurspegli ekki raunveru-
legt gildi herstöBvarinnar og hefur
slBan I haust reynt aB ná samning-
um um meiri greiBslur. NýafstaBin
stjórnarskipti hafa ekki breytt af-
stöBu þeirra svo nokkru nemi.
En brottflutningur Bandarlkja-
manna frá eyjunum er talinn ólík-
legur. Portúgalir hafa hag af góB-
um samskiptum viB Bandarlkin og
Bandarlkjamenn eru Utt fúsir til aB
yfirgefa Lajes, sem nú hefur
sannaB mikilvægi sitt.