Morgunblaðið - 21.07.1974, Blaðsíða 1

32 SÍÐUR
129. tbl. 61. árg. SUNNUDAGUR 21. JCLI 1974 PrenlsmiSja MnrgunhlaSsins.
Grikkir búast til stríðs
mönnum allt að 40 ára að aldri
var fyrirskipað að koma til her-
skráningar.
Skömmu eftir hádegi skýrði
griska hermálaráðuneytið frá því,
að Grikkir og griskir Kýpurbúar
hefðu skotið niður fjórar tyrk-
neskar orrustuþotur.
í Ankara hefur aftur á móti
verið skýrt frá því, að allar
orrustuþotur Tyrkja hafi hingað
til snúið heilar heim að árásar
ferðum loknum.
Á blaðamannafundinum á
laugardag sagði Bulent Ecevit, að
hann liti ekki á aðgerðir Tyrkja
sem innrás heldur sem lögreglu
aðgerðir. Benti hann á, að sam-
kvæmt samkomulagi Tyrkja,
Grikkja og Breta frá 1960 hefði
hvert þessara landa heimild til að
hlutast til um málefni Kýpur í þvf
skyni að halda þar óbreyttu
ástandi. Sagði hann, að Grikkir
hefðu með valdaráni raskað
valdajafnvæginu á eynni og
aðeins þegar Tyrkir hefðu komið
á jafnvægi á ný væru þeir reiðu-
búnir til að hefja samninga við
þá, sem „aðeins skilja mál ofbeld-
is“.
1 tilkynningu tyrknesku
stjórnarinnar segir, að Tyrkir
mæti mjög takmarkaðri andstöðu
á Kýpur og hafi aðeins misst tvo
menn fallna, en grfskar hersveitir
frá Famagusta og Limassol hafi
orðið fyrir miklu tjóni.
Bandarisk herskip liggja viðbú
in úti fyrir strönd Kýpur ef til
þess kemur að flytja þurfi á brott
bandaríska þegna, sem á eynni
eru.
Innrás Tyrkja kom í kjölfar að-
varana stjórnarinnar í Ankara
um, að hún myndi grfpa til
hernaðaraðgerða til að bjarga
sjálfstæði Kýpur. Allt frá því á
fimmtudag hafa miklir herflutn-
ingar verið til tyrkneskra hafnar-
borga.
1 fréttum frá Briissel segir, að
styrkur tyrknesku herjanna sé
þrisvar sinnum meiri en þeirra
grisku.
Franco enn
í lífshættu
Þessi mynd var tekin f hafnarborginni Mersin f Suður-Tyrklandi. Tyrkneskt orustuskip og
birgðaskip að búast til brottfarar. Sfðdegis f gær höfðu engar myndir borizt frá hernaðarátökunum
á Kýpur.
Blóðugir bardagar á Kýpur
Þessi mynd var tekin f gærmorgun. Til hægri er forsætisráðherra Tyrklands Bulet Ecevit á fundi Joseph
Sisco aðstoðarutanrfkisráðherra Bandarfkjanna.
Nikosfu, Aþenu, Ankara, Briissel, 20. júlf — AP, NTB.
BLÓÐUGIR bardagar geysuðu á Kýpur á laugardag að þvf er sjðnvar-
vottar segja eftir að Tyrkir gerðu innrás á eyjuna með landgöngulið-
um og fallhlffahermönnum. Eldar brunnu f Nikosiu og að sögn
Ijósmyndara frá AP förust að minnsta kosti 20 manns, þegar tyrknesk
sprengjuþota varpaði sprengjum á geðsjúkrahús.
Grikkir hafa fyrirskipað almennt herútboð og hafa sent hersveitir f
átt að landamærum Tyrklands. Sagði talsmaður grfska hersins, að
hernaðaraðgerðir af hálfu Grikkja virtust óhjákvæmilegar.
Forsætisráðherra Tyrklands sagði á blaðamannafundi f Ankara,
nokkrum klukkustundum eftir að innrásin hófst, að „mikill fjöldi
tyrkneskra hermanna væri nú kominn til Kýpur“ og að þeim myndi
halda áfram að f jölga fram eftir degi. Sagði hann, að Tyrkir væru ekki
að gera innrás heldur að binda enda á miskunnarlausa innrás.
1 fréttum frá New York segir að
hinn landflótta forseti Kýpur,
Makarios, erkibiskup, hafi for-
dæmt innrás Tyrkja í heimaland
sitt, og sagt að „Tyrkir séu að
notfæra sér ástand sem grfska
herforingjastjórnin hafi skapað.“
Miklir eldar brunnu í höfuð-
borginni Nikosiu og tyrkneskar
orrustuþotur af gerðinni Phant-
om flugu hvað eftur annað yfir
borgina og vörpuðu sprengjum á
flugvöllinn og aðra staði mikil-
væga grískum Kýpurmönnum.
Á norðurströndinni réðust tyrk-
neskir hermenn til landgöngu
framan við gististaði erlendra
ferðamanna meðfram ströndinni.
Út af ströndinni lá mikill her-
skipafloti Tyrkja og var stöðug
umferð landgöngupramma milli
skipa og lands. Tyrkneskar flug-
vélar vörpuðu sprengjum á brýr,
vegi og fallbyssustöðvar Kýpur-
manna. Mótspyrna á þessu svæði
var lítil.
Tyrkir vörpuðu niður fallhlífa
hersveitum f tyrknesk hverfi
Nikosiu og standa vörð við mörk
grísku og tyrsknesku borgarhlut-
anna.
Æðsta herráð Grikklands hélt
aukafund á laugardagsmorgun til
að taka ákvörðun um, hvort segja
bæri Tyrkjum strfð á hendur, að
því er heimildir innan hersins
herma. Sagði f tilkynningu frá
grfsku stjórninni, að aðgerðir
Tyrkja væru brot á alþjóðlegu
samkomulagi um Kýpur, ógnuðu
heimsfriðnum og væru ekkert
annað en valdarán, sem ógnaði
mikilvægum hagsmunum
Grikkja. Sagði ennfremur, að
Grikkir myndu grfpa til allra
þeirra aðgerða, sem nauðsynlegar
kynnu að vera, til að vernda
griska hagsmuni.
Mikið öngþveiti myndaðist í
Aþenu eftir að fréttir bárust af
innrásinni og þusti fólk í mat-
vöruverzlanir til að birgja sig upp
vegna hugsanlegs vöruskorts.
Fyrir hádegi lokuðu svo allar
verzlanir og skrifstofur og fjöldi
manns lét skrá sig í varalið hers-
ins á lögreglustöðvum, en hjúkr-
unarkonum, lapknum og karl-
Sovétríkin
innrásina
virðast styðja
Bandaríkjamenn segja sovézkar fall-
hlífahersveitir reiðubúnar til íhlutunar
Moskvu, Washington,
London, Brilssel, París
20. júlí — AP, NTB.
SJÖ fallhlffahersveitum Sovét-
rfkjanna hefur verið skipað að
vera við öllu búnar vegna
ástandsins á Kýpur, að þvf er
starfsmenn bandarfska her-
málaráðuneytisins hafa skýrt
frá. Lfta Bandarfkjamenn á það
sem merki þess, að Sovétmenn
séu að lýsa óbeint yfir stuðn-
ingi við innrás Tyrkja á Kýpur.
Brezka stjórnin hefur f kjöl-
far innrásarinnar hvatt grfska
og tyrkneska ráðamenn til að
koma til London til viðræðna
um að binda enda á bardagana
á Kýpur. Þetta frumkvæði
Breta hefur hlotið stuðning At-
lantshafsbandalagsins.
Bandarfska hermálaráðu-
neytið fyrirskipaði á laugar-
dagsmorgun flugmóðurskipinu
Forrestal og öðrum herskipum
að halda f átt til Kýpur að þvf
er segir til að vera viðbúin ef
flytja þarf á brott bandarfska
þegna.
Allt bendir til þess, að Sovét-
rfkin styðji þá ákvörðun Tyrkja
að gera innrás á Kýpur, þrátt
fyrir þá gagnrýni, sem aðgerðir
Tyrkja hafa fengið frá Banda-
ríkjamönnum. Fréttir hinna op-
inberu fjölmiðla í Sovétrfkjun-
um fara vinsamlegum orðum
um Tyrki og aðgerðir þeirra og
túlka fréttamenn það sem þegj-
andi stuðning við þá.
Á meðal diplómata í Moskvu
er þvf haldið fram, að Sovét-
stjórnin hugsi sem svo að styðji
hún Tyrki verði möguleiki á
því, að þeir hætti aðild sinni að
Atlantshafsbandalaginu, eink-
um ef þeir fá lftinn stuðning
frá vesturveldunum.
Fréttum frá Bandaríkjunum
um, að sjö sovézkar fallhlífa-
hersveitir bíði reiðubúnar til að
skerast f leikinn á Kýpur hefur
hvorki yerið vísað á bug né
hafa þær fengið staðfestingu.
Fréttamenn f Moskvu telja þó
ólíklegt, að Rússar blandi sér í
málið.
Talsmaður bandaríska her-
málaráðuneytisins vildi ekki
ræða við blaðamenn þann
möguleika, að bandarísku her-
skipunum, sem send hafa verið
f átt til Kýpur, yrði beitt til
íhlutunar á eynni. Hann vildi
heldur ekki skýra frá fjölda
herskipanna eða staðsetningu
þeirra. Hann undirstrikaði að
Bandaríkin vildu halda sig utan
við deiluna og að hlutverk her-
skipanna væri aðeins að bjarga
bandarískum þegnum, sem
kynnu að lenda í hættu á eynni.
Sagði hann ennfremur, að
Bandaríkjamenn styddu heils-
hugar tillögur Breta um að
hefja þegar í stað viðræður um
vopnahlé.
Brezkir embættismenn hafa
ekkert viljað láta hafa eftir sér
um það, hvort innrás Tyrkja sé
f samræmi við samkomulag
Framhald á bls. 30.
Madrid, 20. júlf — NTB.AP.
FREMSTU læknar Spánar
vöktu í nótt yfir Franco
hershöfðingja, en heilsu
hans hrakaði skyndilega i
gær.
Áreiðanlegar heimildir
skýrðu frá því, að læknum
hefði tekizt að stöðva inn-
vortisblæðingar og Franco
kastaði ekki lengur upp
blóði. Upplýsingamálaráð-
herrann, Pio Cabanillar,
sagði í dag, að Franco hefði
það tiltölulega gott.
Franco afhenti völdin í gær
Juan Carlos prinsi, sem hann út-
nefndi sem eftirmann sinn fyrir
fimm árum. Carlos er sagður mun
frjálslyndari en Franco. t tilskip-
un, sem Franco undirritaði, segir,
að Juan Carlos skuli stjórna á
meðan Franco er veikur. Af opin-
berri hálfu í Madrid var hins veg-
ar ekki farið í grafgötur um það,
að stjórn Juan Carlos gæti orðið
varanleg.