Morgunblaðið - 24.08.1974, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24, AGUST 1974
Kristján Pálsson,
Skaftárdal - Minning
Kristján á Skaftárdal er látinn.
Þetta nafn er öllum Vestur-Skaft
fellingum vel kunnugt, ekki fyrir
þaö að þessi maður væri svo mikið
á lofti eða fyrir að trana sér fram.
Nci, hann var hlédrægur og lét
lítið yfir sér, orðspakur en komst
venjulcga sína leið. En hann var
þekktur fyrir dugnað sinn og
drengskap.
Kristján var fa’ddur 14. marz
1891 í Jórvtk í Álftaveri, sonur
Páls Simonarsonar og Hildar
Runólfsdóttur seinni konu hans.
Köður sinn mun hann hafa misst
tæpra sextán ára, en dvaldi áfram
hjá móður sinna og síðar stjúpa til
ársins 1918. Árið 1915 kvæntist
hann konu sinni Þorbjörgu Jóns-
dóttur, dóttur hjónanna Bjargar
Guðmundsdóttur og Jóns Þor-
leifssonar frá Búlandsseli í Skaft-
ártungu. Munu þau hafa byrjað
búskap í húsmennsku í Jórvík.
Heldur mun honum hafa þótt
þröngt um sig þar. Vorið 1918
flyzt hann að Skaftárdal og fékk
þá hálfan Skaftárdalinn til ábúð-
ar. Það var þá tvíbýlisjörð, en
ekki byrjaði nú vel. Sumarið 1918
var eitthvert það mesta grasleys-
isár, sem komið hefur, og hey-
skapur því ákaflega lítill og svo
kom Kötlugosið um haustið og
spúði svo mikilli ösku yfir jarðir í
Skaftártungu og Ut-Síðu, að
óbyggilegt mátti kalla. Varð
Kristján sem aðrir að eyða mestu
af bústofni sínum. Urðu honum
næstu árin frekar erfið efnalega
sem og öðrum, sem bjuggu á
þessu svæði.
Skaftárdalur er landstór jörð og
erfið til búskapar, langt á engjar,
sem eru heiðarmýrarflákar víð-
áttumiklir. Jörðin var afskekkt og
mjög erfiðir allir aðdrættir.
Skaftá rennur neðan við túnfót-
inn, mikið vatnsfall og erfitt yfir-
ferðar, en jörðin talin góð fjárjörð
vegna landstærðar. Oftast munu
haf verið tveir ábúendur á Skaft-
árdal og svo var, er Kristján flutt-
ist þangað. Þá var Skaftárdalur
bændaeign.
Vel gekk þessum hjónum að
koma sér áfram, enda bæði af-
burðadugleg og samhent. Það er
ekki ætlunin að fara að rekja bú-
skaparsögu þessara merku hjóna,
þó hún sé þess verð, enda ekki
hægt í stuttri minningargrein, að-
eins stiklað á því stærsta. í kring-
um 1930 flyzt nábúi hans í burtu
vegna heilsubrests. Kaupir þá
Kristján þann jarðarhluta af þá-
verandi eiganda og nokkrum ár-
um síðar hinn hlutann. Er hann
þá orðinn eigandi allrar jarðar-
innar. Var þá með hann eins og
aðra fleiri bændur, að þá fór hann
að leggja meiri áherzlu á að bæta
jörðina. Byrjaði hann á því að
girða að mestu af heimalandi
jarðarinnar. Það varmikið verk og
miklir flutningar, sem því fylgdu.
Þá voru ekki komnir bílar né aðr-
ar vélar til að létta undir við
störfin. En þetta var honúm alveg
nauðsyn til að hægja fyrir sér
með fjárhriðingu, þar sem hann
var þá frekar mannfár; börnin þá
ekki uppkomin. Áfram hélt hann
að bæta jörðina, bæði með ræktun
og síðar lagði hann í að raflýsa við
mjög erfið skilyrði. Kristján rak
þarna stórt fjárbú, var um langan
tíma fjárflesti bóndinn í Vestur-
Skaftafellssýlu og lagði áherzlu á
að rækta fjárstofn sinn, enda átti
hann fallegt fé. Hafði margur
gaman af að koma í rétt til hans
t
Maðurinn minn og faðir
HÖRÐUR JÓHANNESSON,
málarameistari,
Mávahlíð 27,
er látinn
Guðrún Sveinsdóttir,
Örn Harðarson.
t
Útför eiginkonu minnar og móður okkar,
GUÐRÚNAR BACHMANN,
Háteigsvegi 52,
ferfram frá Fossvogskirkju mánudaginn 26. ágúst kl 1 3 30.
Ólafur Þorláksson,
Hrefna Björgvinsdóttir,
Hermann Björgvinsson.
t Móðir okkar
KRISTÍN SAMÚELSDÓTTIR,
Ásvallagötu 35
andaðist í Landspítalanum 23. ágúst Sigríður Eliasdóttir, Jón Elíasson, Magnús Elíasson.
t
Útför
HELGU BJARNADÓTTUR,
sem lézt 1 7. þ m fer fram 26 ágúst kl 3 e.h frá Fossvogskirkju
Aðstandendui.
og sjá hans fallega fjárhóp. Sauði
hafði hann alltaf marga og hélt
því fram á síðari ár. Ég minnist
þess, er fjárskiptin fóru fram í
Rangárvallasýslu og þeir sóttu sér
lömb austur á Síðu, hvað þeim
þótti tilkomumikið að koma í rétt
á Skaftárdal, enda reyndist fé frá
honum sérstaklega vel. Sama var
að segja um annan búfénað.
Hestamaður var hann og lagði
áherzlu á að eiga trausta dráttar-
hesta, enda þurfti hann á þeim að
halda. Reiðhesta átti hann alltaf
góða, suma snillinga og fór þá
hratt fyrir.
Kristján var glöggur búmaður
og fljótur til að nota sér tæknina
og mun hann hafa verið með þeim
fyrstu þar eystra að vélvæða bú
sitt svo að fullkomið mátti kalla
og það þvf er sagt var án þess að
taka nokkra krónu til láns. Hann
var vel verki farinn, búhagur
dugnaðarmaður og var sjálfum
sér nógur, enda kona hans fljót-
virk og dugleg og samtaka hon-
um í að koma sér áfram án þess að
vera upp á aðra komin. Þau eígn-
uðust átta börn: Páll Símon dó
rúmlega tvítugur, Björg búsett á
Selfossi, Hildur búsett í Skaga-
firði, Guðlaug búsett í Reykjavik,
Böðvar bóndi á Skaftárdal, Jón
búsettur ytra, Oddsteinn bóndi í
Hvammi, Sigríður búsett í
Reykjavík.
Hin síðari búskaparár þeirra
hjóna var allt annað viðhorf til
búskapar á Skaftárdal: allt heyj-
að á ræktuðu iandi, búið að brúa
Skaftá og bílvegur heim 1 hlað.
Tveir synir þeirra búnir að búa
þarna ásamt þeim í nokkur ár, svo
nú gátu þau litið með ánægju yfir
árangur verka sinna og notið
þeirra. Og vitanlega áttu þau eins
og aðrir fleiri börnum sínum mik-
ið að þakka velgengni sína eftir
að þau komust upp.
Þetta er 1 fáum orðum lífssaga
þessa dugnaðarmanns, en sú saga
segir ekki mikið um manninn
Kristján á Skaftárdal.
Tæpast er hægt að ætlast til
þess, að fólk, allra sfzt unga fólk-
ið, geti gert sér grein fyrir,
hversu erfið lífsbarátta einyrkja-
bóndans var á fyrstu áratugum
þessarar aldar á afskekktum
fjallabýlum. Þessi harða lífsbar-
átta reyndi mikið á karlmennsku
og þor og kannski ekki síður á
andlegt atgervi manna. Kristján
var vel búinn þeim kostum, er
gera menn hæfa til að standast þá
raun að smækka ekki við erfið-
leikana heldur vaxa og eflast við
þá. Um karlmennsku og atorku
Kristjáns væri hægt að fara mörg-
um orðum, en því sleppi ég hér.
Eins og áður segir var Kristján
hlédrægur og ekki fyrir að sýnast
meiri en hann var, frekar fámáll
og sumum gat fundizt hann frek-
ar hrjúfur við fyrstu kynni. Hann
bar ekki áhugamál sín á torg fyrir
almenning. Hann var vel greind-
Björn Asmundsson
bátsmaður - Minning
Fæddur 13. júlí 1914
Dáinn 14. ágúst 1974
Þegar vinir Björns Ásmunds-
sonar rifja upp lífsferil hans
streyma fram margar góðar minn-
ingar um góðan og hjartahreinan
dreng, sem varðveitti sitt barns-
lega hugarfar æviskeið sitt á
enda. Einn af þessum mönnum,
er ætla öðrum mönnum aldrei
nema gott, og minnist ég þess
aldrei 1 öll þau ár, er við
þekktumst, að hann hallaði á
nokkurn mann.
Björn Ásmundsson var fæddur
I Borgarnesi, sonur hjónanna As-
mundar Jónssonar og Ragnheiðar
Brynjólfsdóttur, var hún systir
Jörundar Brynjólfssonar alþingis-
manns. Ungur að árum missti
hann móður sína og systur. Var
honum komið í fóstur til Magnús-
ar Gilssonar og Ingveldar
Eyvindsdóttur í Laxholti, en
uppeldisbróðir hans þar var
Marinó Þórðarson. Var með þeim
órjúfandi vinátta og voru þeir i
sambýli eða sama húsi í áraraðir.
Faðir Björns kvæntist aftur og á
hann sex hálfsystkini. Snemma
fór Björn að vinna, því að annað
þekktist ekki á þessum tímum.
Þegar Eldborgin kemur ræðst
hann á hana hjá hinum kunna
aflamanni Ólafi heitnum Magnús-
syni og er þar til stríðsloka. Þá fer
hann á gamla Laxfoss, en síðan til
Eimskips og er það á ýmsum
skipum, lengst af sem bátsmaður.
Sfðustu ár voru oft erfiðir tímar
hjá Birni, hentu hann slæm slys,
sem hann varð aldrei jafngóður
af, en ætið stóð hann upp og fór
að vinna, þó að þjáður væri.
Siðustu ár vann hann í landi hjá
Eimskip við viðhald á lyfturum
félagsins og eiga vinnufélagarnir
þar þakkir skildar fyrir sitt um-
burðarlyndi, en eftirtektarvert
er, hvað öllum, er með honum
störfuðu, var hlýtt til hans.
Um leið og ég kveð þennan vin
minn og óska honum blessunar
I
T
Öllum þeim fjölmörgu fjær og nær er sýndu mér samúð og hluttekn-
ingu við andlát og útför konunnar minnar,
SÖLVÍNU KONRÁÐSDÓTTUR,
fyrrum Ijósmóður,
Ránargötu 7,
votta ég mfnar innilegustu hjartans þakkir Guð blessi ykkur öll,
Pétur Björnsson.
t
Þökkum auðsýnda samúð við andlát og jarðarför móður okkar og
tengdamóður
SIGURLAUGAR Þ. GUÐBRANDSDÓTTUR,
Börn og tengdabörn hinnar látnu.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát og jarðarför eigínmanns
míns, föður, tengdaföður og afa, ,
GUÐMUNDAR BENÓNÝSSONAR,
Þorkötlustöðum, Grindavfk.
Sigriður Ólafsdóttir, Ólafur Guðmundsson,
Kristfn Guðmundsdóttir, Kristján Sigmundsson,
Hulda Guðmundsdóttir, Ágúst Guðjónsson
og barnabörn.
ur, stórhuga maður og átti sér
mörg áhugamál. Gladdist þegar
öðrum gekk vel, en tók nærri sér
aulaskap og ómennsku. Greiða-
maður við nágranna, gestrisinn
höfðingsmaður heim að sækja svo
að á orði var haft.
Kristján var gæfumaður, eign-
aðist þann lifsförunaut, sem stóð
við hlið hans með miklum sóma.
Honum var léð það að geta starfað
fram á síðasta ár, en þá voru
kraftarnir alveg þrotnir, enda
búnir að duga honum vel. Hann
varð fyrir því óhappi að detta á
gólfið heima hjá sér og lærbrotna.
Var hann þá fluttur á Landspital-
ann og síðar á spitalann á Selfossi
og þar lézt hann þann 4. ágúst.
Jarðarför hans fór fram frá Graf-
arkirkju laugardaginn 17. ágúst.
Ég hygg, að aldrei hafi svo margt
fólk verið saman komið á Skaftár-
dal sem þennan sólbjarta dag, er
húskveðja hans fór þar fram.
Séra Valgeiri tókst þar vel að
vanda með fáum, en hnitmiðuð-
um orðum, sem ég hygg, að hinum
Iátna hafi vel líkað. Það er sómi
fyrir Skaftfellinga að sýna hinum
látna, merka bónda virðingu með
því að fjölmenna við jarðarför
hans.
Að Ioknum þessum fátæklegu
minningarorðum vil ég votta vini
mínum virðingu mína og þakkir.
Eiginkonu hans og börnum sendi
ég samúðarkveðju.
Vigfús Gestsson.
guðs færi ég fjölskyldu hans mín-
ar innilegustu samúðarkveðjur.
Megi minningin um góðan dreng
lifa.
Björn Pálsson.
I dag verður kvaddur vinur
minn Bjössi bátur eir.s og hann
var kallaður meðal vina. Kynni
okkar Bjössa byrjuðu er við vor-
um báðir starfsmenn hjá Eim-
skip. Ekki kann ég að rekja ætt
Bjössa en hann var frá Borgar-
nesi. Er ég kynntist honum bjó
hann 1 Reykjavík með fósturmóð-
ir sinni og tveim uppeldis-
bræðrum. Þeir bræður allir voru
á sjó, þar á meðal lengi á Laxfossi,
er gekk á milli Borgarness, Akra-
ness og Reykjavíkur. Bjössi var
einnig á aflaskipinu Eldborgu mb
3 með þeim kunna skipstjóra Óla
á Eldborg eins og hann var
kallaður. Ég átti oft tal við Ólaf á
Eldborginni er hann var hættur
störfum og var vaktmaður um
borð 1 Gullfossi og barst þá í tal
hversu vel hefði gengið hjá hon-
um. Sagði Olafur, að þvf væri að
þakka, að hann hafði úrvalsmenn
eins og Bjössa bát. Er ég kom sem
háseti um borð f m/s Lagarfoss,
sem þá var undir stjórn Haralds
Ólafssonar skipstjóra, var Bjössi
þar bátsmaður, þar hófst sá vin-
skapur sem endist hérna megin.
Skiphöfnin á ni/s Lagarfossi var
mjög samstillt, er ég var á honum,
og hefur kunningskapur verið
góður á milli skipsfélaga ætíð
síðan.
Ég hef oft verið að hugleiða,
hvort félög sem Eimskip væru
eins vel á veg komirin ef ekki
hefðu valist svo góðir menn á
öllum vettvangi félagsins, svo
sem bátsmenn er stjórna þeirri
vinnu, sem framkvæmd er um
borð undir eftirliti stýrimanna og
skipstjóra. Eina smásögu um
þetta, er Bjössi átti hlut að máli,
langar mig að segja frá. Er Eim-
skip var að semja um kaup á
Framhald á bls. 23.