Morgunblaðið - 10.10.1975, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. OKTOBER 1975
Minning:
Séra Björn O.
Björnsson
F. 21. jan. 1895.
D. 29. sept. 1975.
„Faðir! Gef oss að verða þér auðsveip og
hugumstór börn vegna trausts og elsku f
nafní þfns elskulega sonar, Jesú Krísts.
Amen."
Björn O. Björnsson fyrrum
sóknarprestur lézt í sjúkrahúsinu
á Akureyri hinn 29. september sl.
Hann hafði nokkrum dögum áður
dvalizt um hríð á Hálsi í Fnjóska-
dal með vildarvini sínum og
frænda séra Friðrik A. Friðriks-
syni á Húsavík. Þar kenndi hann
til verkjar í brjósti, en hafði ekki
orð á til þess að ekki félli skuggi á
sólskinsstundir þeirra tvímenn-
inganna. Hann veiktist svo snögg-
lega eftir að Vigfús sonur hans
hafði sótt hann að Hálsi og hlaut
mildan dauða eftir skamma sjúk-
dómslegu. Hið heiðríka göfug-
menni kvaddi þennan heim
umvafinn ástríki barna sinna,
sem hurfu ekki frá beði hans, fyrr
en eftir að yfir lauk.
Björn Hannes Ragnar O.
Björnsson var fæddur í gamla
miðbænum í Kaupmannahöfn
hinn 21. janúar 1895 og skirður í
Frúarkirkju. Hann var elztur
fjögurra barna þeirra hjónanna
Ods Björnssonar prentmeistara
og Ingibjargar Björnsson Benja-
mínsdóttur. Næstelzt er Ragn-
heiður O. Björnsson kaupmaður á
Akureyri, nær áttræð að aldri og
er hún ein á lífi þeirra systkina,
ern og hress sem áður. Yngstir
voru Sigurður prentsmiðjustjóri
og Þór lengi deildarstjóri hjá
KEA.
Þau systkin eru komin af góðu,
húnvetnsku bændakyni. Ingi-
björg var dóttir hjónanna Benja-
míns bónda að Mörk á Laxárdal
Guðmundssonar og Ragnheiðar
Árnadóttur bónda þar. Móðir
Ragnheiðar, Ketilríður, var systir
Natans og Guðmundar Ketilssona.
Oddur prentmeistari var fæddur
og uppalinn að Hofi i Vatnsdal,
sonur hjónanna Björns bónda þar
Oddssonar bónda á Marðarnúpi
Björnssonar frá Stærra-Árskógi
og Rannveigar Sigurðardóttur frá
Eyjólfsstöðum í Vatnsdal.
Snemma bar á þvi, að Björn O.
Björnsson var óvenju bókhneigð-
ur og fróðleiksfús. Er til marks
um það, að þá er hann var aðeins
þréttán ára að aldri var honum
falin umsjón Amtsbókasafnsins
um sumarið. Þá voru bókaverðir
hjónin Guðrún og Jóhann
Ragúels og hafði Guðrún farið
með mann sinn til Hafnar til
lækninga vegna augnveiki. Hefur
hún siðar sagt svo frá, að Björn
hafi rækt starf sitt vel, enda eng-
inn á Akureyri jafnkunnugur
safninu og hann. Enn skal rifjað
upp, að Stefán skólameistari
Stefánsson lét þess getið í skóla-
slitaræðu, að Björn væri viðlesn-
asti gagnfræðingur, sem hann
hefði útskrifað.
Björn O. Björnsson varð stúd-
ent 18 ára að aldri, sem var
óvenjulegt á þeirri tíð. Hann hafði
lagzt í taugaveiki um vorið, svo að
stúdentsprófið frestaðist til
haustsins og komst Björn á fætur
til að ljúka þvi hálfum mánuði
áður en hann sigldi til Hafnar.
Þar lagði hann stund á jarðfræði
og landafræði við háskólann og
hafði að hliðargreinum eðlis- og
efnafræði, og lauk kennaraprófi í
þeim 1917. Haustið 1918 settist
hann í guðfræðideild Háskóla ís-
Iands og varð kandidat 1921 og
gengu þeir upp einir og saman
frændurnir séra Friðrik A. Frið-
riksson og hann. Um haustið varð
Björn stundakennari við Mennta-
skólann í Reykjavík, en vfgðist að
Ásaprestakalli í Skaftártungu
1922.
Ásprestakall var á þessum tíma
mjög erfitt yfirferðar, en Skaft-
fellingar tóku snemma til þess, að
Björn þótti dugandi og kjarkmik-
ill ferðamaður og lét hvorki jökul-
vötn, hraun né sanda aftra för
sinni. Sérstaklega þótti hann
glöggur á straumhvörfin I fall-
vötnunum, svo að með ólfkindum
þótti um mann eins og hann, sem
alizt hafði upp við bæjar- og
borgarlíf. Sjálfur kvaðst hann
hafa haft gaman af að ríða vötn og
sjá þau út. Björn naut þess einn-
ig, að hann átti jafnan merka og
góða hesta, þótt þeir, sumir hverj-
ir, væru ekki allra meðfæri, og
bar umhyggju fyrir þeim. — Það
má nærri geta, að Björn lenti oft í
hrakningum á ferðum sínum um
Meðalland og Verið í misjöfnum
veðrum. Það bitnaði kannski mest
á Guðrfði konu hans og kveðst
+
Faðir okkar,
KRISTINN GUÐJÓNSSON,
Ásvallagötu 37,
lézt á Landspítalanum 9 þ.m
Gunnar B. Kristinsson,
Hrafnhildur Kristinsdóttir
+
FRIÐBJÖRG EINARSOÓTTIR.
frá Ey, V Landeyjum,
til heimilis Norðurbraut 21, Hafnarfirði
verður jarðsungin frá Akureyjarkirkju, laugardaginn 1 1. október kl. 2.
Runólfur Jónsson
og börn hinnar látnu.
Þökkum innilega auðsýnda samúð og einlægan vinarhug við andlát og
útför móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
ÖNNU PÉTURSDÓTTUR,
frá Sólvöllum,
Rauðarárstfg 34.
Þóra Magnúsdóttir,
Þorbjörg Magnúsdóttir,
Una Magnúsdóttir,
Marfa Magnúsdóttir,
Pálina Magnúsdóttir,
Jóhann Kr. Magnússon
Helga Magnúsdóttir,
Sigriður Magnúsdóttir.
Gfsli Kristjánsson,
Kristinn Ásmundsson,
Óskar Guðmundsson,
Halldór Gunnsteinsson,
Elísa Magnúsdóttir,
Jón Þór Jónsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Vigfús oft muna móður sfna
kvíðafulla undir slfkum kringum-
stæðum, þar sem hún fór út að gá,
hvort ekki sæizt til bónda síns.
Árið 1933 varð Björn sóknar-
prestur á Brjánslæk á Barða-
strönd. Hann undi sér strax vel í
hinni kostaríku og fögru náttúru
vestur þar, fór vftt um Breiða-
fjörð á opnum bátum og þótti ekki
síður kjarkmikill til sjóferða en f
glímunni við fallvötnin áður.
Hann dreymdi djarfa drauma um
umsvif og meiriháttar búskap á
Brjánslæk og var kominn vel
áleiðis með að gjöra þær draum-
sýnir að veruleika á þeim tveim
árum, sem hann bjó þar. Hefur
hann sfðar sagt svo frá, að hann
hafi varla tekið nokkuð- nær sér
en að verða að flytja þaðan, en
kringumstæðurnar knúðu hann
til þess.
Árið 1935 varð Björn sóknar-
prestur að Höskuldsstöðum á
Skagaströnd, en lét af prestskap
árið 1941 og hóf á ný útgáfu tíma-
ritsins Jarðar, sem hann hafði
hafið á árum sínum að Ásum.
Arin 1945 til 1955 var Björn
sóknarprestur á Hálsi í Fnjóska-
dal. Þar stóð hann fyrir byggingu
á stóru og góðu íbúðarhúsi og
vönduðu útihúsi. Það var harðsótt
verk, en jafngeðrfkur maður og
Björn undi illa kyrrstöðunni. Því
stóð hugur hans til stórræða, hvar
sem hann var.
Oddur Björnsson hafði á sínum
Hafnarárum hafið útgáfu á Bóka-
safni alþýðu, er lengi mun halda
nafni hans á loft, og má i því
sámbandi ekki gleymast þáttur
konu hans, sem með dugnaði
sfnum og fyrirhyggju gerði þetta
kleift. Þessi útgáfa var borin uppi
af þeirri hugsjón, að góðar bók-
menntir að efni og frágangi eigi
ekki að vera forréttindi heldur
almenningseign. Eflaust var út-
gáfustarfsemi Björns á tímaritinu
+
Maðurinn minn
SIGURJÓN EINARSSON,
Tryggvagötu 18, Selfossi,
andaðist að heimili slnu að
morgni 8. okt.
Magnea Pétursdóttir.
Jörð 1931 til 1935 ogaftur 1940 til
1948, af sama toga og háleitari.
Jörð var stofnuð „vegna trúar á
fagnaðarerindið um nálægð
himinsins — framtíð Jarðar-
innar — og vegna trúar á það, að
fslenzku þjóðinni sé ætlað að vera
meðal „friðflytjendanna“, nálægt
fararbroddi". Þó var Jörð ekki
ætlað fyrst og fremst að snúa sér
að trúmálum, heldur var þar rætt
um hin sundurleitustu efni, — og
að vísu frá sjónarmiði trúar.
Það er með ólíkindum, að Birni
O. Björnssyni skyldi takast að
halda Jörð úti svo lengi sem raun
ber bitni, og vera þó hugsjón
sinni trúr bæði um efni og frá-
gang. Er ekki vafi á, að oft hefur
verið þröngt í búi, enda skil mis-
jöfn á áskriftargjöldum, en á hinn
bóginn hefur Oddur prent-
meistari á stundum verið vægur í
kröfum á prentkostnaði.
Auk þessa liggja eftir Björn
umfangsmikil ritstörf á vfð og
dreif. Hann var útgefandi og aðal-
höfundur ritsins Vestur-
Skaftafellssýsla og íbúar hennar,
Rvík 1930, merkisbók og braut-
ryðjandaverk. Þá var hann frum-
kvöðull og safnari að ritinu
Islenzkar ljósmæður. Af þýð-
ingum má nefna Egyptann eftir
Mika Waltari o.fl., Gamla mann-
inn og hafið eftir E. Hemingway
og sfðast en ekki sfzt hin merku
rit C.W. Cerams Fornar grafir og
fræðimenn og Grafir og grónar
rústir.
Fornfræðiáhugi Björns var
ríkur og snerist einkum að mann-
fræði. Sérstaklega var honum
hugleikin „menningarbyltingin“ f
Skandinavíu og hafði kynnt sér
öllum mönnum betur Herúla-
kenninguna svonefndu og m.a.
gefið út bækling um þessi efni á
danska tungu, sem vakti nokkra
athygli erlendis meðal fræði-
manna. Að þessum mannfræði-
rannsóknum hafði hann unnið 10
til 15 ár, hérlendis og erlendis, er
hann lézt og liggur eftir hann
vísindarit um þau efni, sem nær
er fulllokið, auk tveggja mikilla
ritverka annarra, sem eins er
ástatt um.
Björn O. Björnsson var fágætur
og ógleymanlegur persónuleiki.
Hann var alvörugefinn trúmaður
og bjó yfir mikilli lífsreynslu. I
skoðunum var hann einarður,
skörp dómgreind hans og íhygli
vakti athygli og eindregni hans og
óumræðanleg hreinskilni við
hvern, sem var að skipta. Hann
var fjölmenntaður heimsborgari
og fegurðarunnandi eins og við-
kvæmir og djúpir tilfinninga-
menn með þroskaðan smekk og
siðfágun geta einir verið. Hann
var sannur friðarsinni, en lét ekki
blekkjast af þeim, sem höfðu slíkt
+
Sonur minn
SIGURJÓN JÓNSSON
(Diddi),
Skarðshlið 29, Akureyri,
verður jarðsunginn frá Kefla-
víkurkirkju laugardaginn 1 1.
okt. kl. 2 e.h.
Fyrir mína hönd, sonar, systkina,
vina og annarra vandamanna
Marta Hólmkelsdóttir.
+
Útför
GUÐNA INGVARSSONAR,
matsveins,
verður gerð frá Betel, Vestmannaeyjum, laugardaginn 1 1. október kl
13.30
Guðbjörg Magnúsdóttir og
aðrir vandamenn.
+
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og útför
eiginkonu minnar, móður okkar, tengdamóður og ömmu
ÞÓRUNNAR GUÐJÓNSDÓTTUR,
Hraunteigi 1 7
Guðmundur E. Bjarnason,
Valgerður Guðmundsdóttir,
Guðfinna Guðmundsdóttir,
Guðjón Guðmundsson,
UnnurM. Guðmundsdóttir,
og barnabörn.
Bjarni Dagsson,
Þorkell Pálsson,
Guðrún Ellertsdóttir,
Örn Friðriksson
að yfirvarpi, heldur fyrirleit
hjartanlega. Og hélt hugsjón
sinni jafnhreinni eftir sem áður.
Hinn 28. júnf 1924 kvæntist
Björn Guðríði dóttur Vigfúsar
bónda á Flögu í Skaftártungum
Gunnarssonar og Sigríðar Sveins-
dóttur prests Eiríkssonar að
Ásum í Skaftártungum, systur
Gfsla þingforseta og sendiherra.
Guðríður lézt 12. aprfl 1973 á 72.
aldursári eftir langa og stranga
sjúkdómslegú. Börn þeirra hjóna
eru:
Ingibjörg, gift Bjarna Linnet
póstmeistara f Hafnarfirði; Vig-
fús bókbandsmeistari á Akureyri,
kvæntur Elfsabetu Guðmunds-
dóttur frá Flatey í Skjálfanda;
Sigríður, er lagt hefur stund á Art
Therapies eða listlækningar;
Oddur rithöfundur, kvæntur
Borghildi Thors; Sigrún leikkona,
gift Ragnari Björnssyni dóm-
organista.
Björn O. Björnsson lagði mikla
rækt við heimili sitt og gæddu
þau Guðríður það siðfágun og
alúð við hvern, sem var. Þau voru
samhent í uppeldi barna sinna og
gæfusöm. Björn var virtur og
elskaður af börnum sínum. Þótt
strangleiki hans væri nokkur
fyrrum, varð úr því hæfileg
blanda vegna mildi móðurinnar.
Á nýliðnu sumri auðnaðist
Birni að koma aftur til Brjáns-
lækjar. Þá dvaldist hann um
tveggja vikna skeið á Flókalundi,
en börn hans öll og afkomendur
fóru vestur með honum til að taka
þátt í gleði hans. Sól skein í heiði
hvern dag og Björn var hrókur
alls fagnaðar og fjörmikill leið-
sögumaður um byggðir Barða-
strandar. A Haga messaði hann og
flutti stórbrotna ræðu af eldmóði,
en tengdasonur hans, Ragnar
Björnsson var organisti. Hann lét
þess getið, að hann hefði 'aldrei
heyrt jafnkröftugan söng i kirkju
hérlendis. Er siglt var út á Breiða-
fjörð, stóð Björn á þilfarinu og
horfði heim til Brjánslækjar svo
lengi sem þangað sást. I Reykja-
vík tafði hann tæpa stund, en hélt
nú norður til fundar við fornvin
sinn séra Friðrik og undirbjó með
nærfærni og útsjónarsemi dvöl-
ina með honum. — „Undur finnst
mér fallegt á Hálsi.“ Þannig
kvaddi Björn O. Björnsson
þennan stað, þegar þeir feðgar
sigu upp á Vaðlaheiðina. Nú átti
hann aðeins eftir að kveðja sfna
nánustu. Svo var hann ferðbúinn.
I IV. árgangi Jarðar birtust
„Nokkrir þættir úr trúarjátningu
kristins nútímamanns“ og hafa þá
sömu bæn að yfirskrift og þessi
fátæklegu orð. Ég finn, að mig
skortir fhygli og þroska til þess að
skilja inntak þessarar bænar. Þó
þykist ég skynja það, að í henni
felist sú hreinskilni, að lotning
fyrir guðdómnum sé okkur næsta
lítils virði nema við höfum stór-
hug til að bera hana uppi með
lífsfyllingu okkar sjálfra. Einung-
is sú ræktun eða ögun hugans,
sem gefur slfka fúllnægju f Iífinu,
sé eftirsóknarverð.
Ég tel mig lánsmann að hafa
kynnst Birni O. Björnssyni. Nú,
þegar hann er til moldar borinn,
eiga ættingjar hans og vinir mína
samúð sanna. Með honum er
gengið hugumstórt barn f þeim
skilningi, sem hann sjálfur lagði í
það orð.
Halldór Blöndal.
LlFIÐ var séra Birni O. Björns-
syni starf og fagnaður. Hann var
sóknarprestur um þrjátíu ára
skeið víðs vegar á landinu og
boðaði sóknarbörnum sfnum
kristindóm kærleika, gleði og at-
hafnar. í Jörð kemst hann svo að
orði: „Kærleikurinn er megin-
gjörð alls, er til lífs horfir: meira,
fyllra, fjölskrúðugra, fagnaðar-
ríkara, frjálsara, göfugra, — eilffs
lífs. Þvf hvað er kærleikur annað
en áhugi, hollusta, gleði gagnvart
lífinu?“
Þessum orðum birtu og yls mun
séra Björn hafa ekki aðeins hald-
ið að sóknarbörnum sínum, held-
ur og orðið honum sjálfum leiðar-
ljós á löngum æviferli.
Ég kynntist séra Birni fyrst
fyrir nokkrum árum og tókst með
okkur náinn kunningsskapur.
Séra Björn var þá kominn á átt-
ræðisaldur, og mig furðaði stór-
um á lífsmagni hans og andlegum
styrk. Hann var léttur á fæti sem