Morgunblaðið - 08.10.1976, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 1976
21
Gagnstreymi.
Litsmiðja
Harðar
Hörður Agústsson hefur efnt til
sýningar á einni hlið verka sinna
á Kjarvalsstöðum. Þar kemur
Hörður fram með verk, er hann
hefur ekki látið frá sér fara áður,
og eru þau gerð á sérstæðan hátt.
Það er að segja: Hann notar lita-
límbönd á hörðu plasti til að gera
ýmsar tilraunir með samsetning
litar og forms. Allt er þetta unnið
af mikilli nákvæmni og natni,
hvergi farið inn á þær brautir að
gefa hugmyndaflugi og mannleg-
um breyskleika lausan tauminn.
Allt er fastmótað eftir optiskum
leiðum og niðurstöður fengnar,
eftir því sem listamaðurinn sjálf-
ur segir. Þetta eru að sjálfsögðu
merkileg vinnubrögð og geta or-
sakað margvíslegar niðurstöður,
sem síðan virðast hnepptar i stíl-
farveg, sem ekki er alveg nýr af
nálinni, heldur hefur verið þróað-
ur af listamönnum eins og
Vasarely og Riley á undanförnum
áratugum, þótt heldur lítið hafi
verið af svokallaðri Op-list á ferð-
inni hér úti á voru landi. Eitt
aðaleinkenni þessarar myndgerð-
ar er, hve mikil áhersla er lögð á
að erta augað, ef svo mætti að orði
kveða. Þetta hefur stundum
orsakað mikil óþægindi fyrir þá,
er horfa á þess konar verk, og
jafnvel hefur stundum komið
fyrir, að menn fá allt að því að-
svif. Ég verð að játa, að mér er
ekki fyllilega kunnugt um
leyndardóma og tilgang Op-Iistar,
enda hefur hún ekki náð að kom-
ast að hjarta mér og engan veru-
legan áhuga hefur hún vakið fyrir
þessu fyrirbæri hjá mér. Nú, um
það er engum að kenna nema
sjálfum mér, og auðvitað verð ég
að súpa seyðið af áhugaleysi
mínu.
Fyrir rúmu ári hélt Hörður
Agústsson sýningu á verkum sín-
um í Norræna húsinu. Þar var
hann á ferð með svo gerólík
sjónarmið, að þessi sýning hans á
Kjarvalsstöðum nú, kemur manni
mjög svo á óvart. Jafnvel gæti
þessi sýning verið eftir allt annan
listamann og minnir vart á sýn-
ingu Harðar í fyrra. Þannig geta
málin stundum þróast í aðrar átt-
ir en maður hefði haldið. Því er
það óneitanlega mikið stökk, er
hér á sér stað hjá Herði. Hvort
það er varanlegt eða ekki, verður
tíminn að skera úr um. Hvort það
er til góðs eða hins verra, verður
einnig að leggja í dóm tímans.
Þannig getur listamaður staðið á
krossgötum og gert manni ókleift
að spá, hvað þá að koma fram með
fullyrðingar.
Sá partur þessarar sýningar
Harðar, sem ég hafði mesta
ánægju af, eru þau verk, er hann
kallar Samklippur frá 1955. Þar
virðist mér Hörður koma fram
sem einstaklega þroskaður og lip-
ur málari. Þessi verk eru ekki
stór að flatarmáli, en standa
sannarlega fyrir sínu, hér sannast
einu sinni enn sá aldni sannleik-
ur, að það er ekki flatarmálið,
sem gerir listaverk merkilegt,
heldur hvernig það er samansett í
lit og formi. Þessar litlu myndir
Harðar eru að minu áliti eitt það
besta, er hann hefur gert á löng-
um ferli sem myndlistarmaður.
Þvi er ekki að leyna, að mér
Myndllst
eftir VALTY
PÉTURSSON
finnast litbandamyndir Harðar
miklu síðri bæði í byggingu og lit.
Sérlega fannst mér litirnir nokk-
uð hráir á stundum, og ekki
komst ég raunverulega i snert-
ingu við heildina. En það má
sjálfsagt margt gott um þessa
hluti segja, þótt mér bregðist
bogalistin til að skilja og njóta
þessarar myndgerðar.
Mjög snotur sýningarskrá fylgir
þessari sýningu, og.eru þar fróð-
legar upplýsingar um sýningar-
feril Harðar. Einnig er þar grein
eftir Einar Braga um Hörð og list
hans. Heldur finnst mér skáldið
vera stórtækur í pistli slnum. og
ég efast um, að Herði sé nokkur
greiði gerður með því skrifi. En
skáld hafa fullt leyfi til að standa
undir nafni.
Þessi sýning Harðar Ágústsson-
ar er nýjung I sýningaflóði því, er
nú gengur yfir hér I borginni.
Hún er um margt fróðlegt og
áhugavert. Því vil ég að lokum
hvetja fólk til að sjá þessi nýju
verk Harðar, og sjálfsagt verða
skiptar skoðanir um sýo óvenju-
lega sýningu.
Fróðleikur
og
forvitni
Agnar Kl. Jónsson:
Lögfræðingatal. 655 bls.
tsafold. 1976.
RIT eins og Lögfræðingatal eru
skrifuð sem fræðirit og hand-
bækur en notast líka sem for-
vitnisbækur. „Hvaðan er
hann?“ „Hvað er hann gam-
all?“ „Hver er konan hans?“ Og
svo framvegis. Slíkar spurning-
ar skjóta upp kollinum í sam-
ræðum fólks. Og þá er flett upp
— bókin svarar. Persónuleg
forvitni íslendinga hefur veitt
ritum af þessu tagi meira
brautargengi en þau hefðu ann-
ars notið. Ég nefni Hver er
maðurinn? Brynleifs Tobias-
sonar og Samtíðarmenn séra
Jóns Guðnasonar og fleiri. Ég
nefni líka Kennaratal sem er
þessara rita mest að fyrirferð.
Sagt var að áður óupplýst
einkamál sem Ijóstrað var upp í
því hefðu vaidið hjónaskilnaði,
einum eða fleiri. Kannski var
það þjóðsaga, likast til. Einu
gildir, hún gefur sina vísbend-
ing fyrir þvi. Skemmst er að
minnast að nokkrar ýfingar
urðu vegna útgáfu Læknatals.
Lögfræðingatal er fræðirit.
En það svarar líka flestum al-
gengum forvitnisspurningum,
nefnir fæðingarstað, fæðingar-
dag og ár, maka og börn, skyld-
leika viðkomandi innbyrðis og
þar fram eftir götunum. Einnig
fylgir skrá yfir rit manna og
harla mislöng. Einn hefur ekk-
ert skrifað, annar stutta ferða-
sögu i stúdentablað þegar hann
var í Háskólanum, þriðji þau
reiðinnar ósköp að ritaskráin
fyllir fleiri síður.
í þessu Lögfræðingatali eru
æviágrip lögfræðinga sem lifðu
fram yfir síðustu aldamót. En
svo mjög hefur fjölgað í stétt-
inni, og fjölgar enn, að þetta er
ungra manna tal fremur en ald-
inna. Konur i lögfræðingastétt
eru hlutfallslega fáar en fer
sýnilega fjölgandi, meðalaldur
þeirra í ritinu er örugglega
mun lægri en karla. Ef tekin
eru tuttugu fyrstu nöfnin kem-
ur í ljós að 14 þeirra eru enn á
lífi. Af þeim er 1 fæddur i sveit,
8 i Reykjavík, 4 I þéttbýlisstöð-
um utan höfuborgarinnar og 1
erlendis. Meðaaldur þessara
lögfræðinga eru tæp 48 ár. Sá
elsti er 71 ára, hinn yngsti 29
ára, ein kona er I þessum hópi,
þrítug.
í rauninni kemur þetta rit á
réttum tima nú þar er lögfræð-
ingastéttin er talsvert i sviðs-
ljósinu. Dómsmálin eru ofar-
lega á baugi. Ennfremur er
rætt um starfsemi ýmissa
„praktiserandi" lögfræðinga.
Ástandið i þjóðfélaginu veldur
Agnar KI. Jónsson
því að margur þykist þurfa á
lögfræðiaðstoð að halda. Aðrir
ráðfæra sig við lögfræðing
vegna þess að þeir álíta að júr-
isti kunni á fjármálaspilin og
geti kennt manni að græða. Það
álit mun sprottið af því að sum-
ir lögfræðingar stunda fjár-
málastarfsemi — fasteignasölu
og þvi um likt. Fólk þykist því
Bðkmenntlr
eftir ERLEND
JÓNSSON
mega ganga að því visu að lög-
fræðingur kunni að útfylla
víxileyðublað og viti hvað
ávisanareikningur er svo ekki
sé meira sagt.
Höfundur upplýsir i prýðileg
um inngangi að „af lögfræðing
um i þessu riti eru nú 625
lífi.“ Þar af eru „praktíser
andi“ lögfræðingar, mál
flutningsmenn og svo framveg
is, langflestir eða 197. Sýslu
menn, bæjarfógetar og lög
regiustjórar eru 65 og dómarar
og þeirra fulltrúar jafnmargir
Þá er upplýst að i Stjórnarráó
inu starfi 54 lögfræðingar
„Loks eru í lögfræðingastétt
inni,“ segir höfundur, „1 skáld
1 rithöfundur og 1 leikari." Vit
anlega eru svo iögfræðingar
ýmsum öðrum störfum, t.d. all
margir í vióskiptalífinu. Af því
sést að þetta er ekki í reyndinni
ein stétt heldur margar. Gegnir
að því leyti öðru máli um lög-
fræðinga en t.d. lækna og verk-
fræðinga sem — með afar fáum
undantekningum — gegna
þeim störfum sem þeir hafa
beinlinis meó námi sínu búið
sig undir að gegna.
Er þá enn ótalið það
starfsviðið sem lögfræðingar
hafa nánast lagt undir sig á
seinni árum, ekki aðeins hér-
lendis heldur einnig i flestum
löndum heims, það er að segja
stjórnmálin. Eitt meginverk-
efni þjóðþinga er að setja lög og
því mun þykja henta að þar
sitji lögfræðingar. Ekki eru þó
allir ánægðir með það mikla
lögfræðingaveldi, óttast að
sjónarmið þeirra verói einhliða
rikjandi en önnur viðhorf kom-
ist ekki að. Fyrstu áratugina
eftir endurreisn Alþingis voru
prestar þar yfirgnæfandi.
Smám saman týndu þeir töl-
unni þar til þeir mega nú heita
horfnir af stjórnmálasviðinu.
Lögfræðingarnir hafa tekið við.
Lögfræóingatal veitir því meiri
vitneskju um íslenska stjórn-
málamenn en önnur hliðstæð
„töl“.
Þessi árin fjölgar háskólastú-
dentum gifurlega. Enginn virð-
ist óttast að þeir fái ekki allir
starf við hæfi að námi loknu.
Svo andvaralausir hafa menn
þó ekki alltaf verið. Fyrst eftir
stríð, þegar stúdentum tók að
fjölga, og það mikið á þeirrar
tíðar mælikvarða, var alltaf
verið að benda háskólastúdent-
um á að þeir væru að verða allt
of margir fyrir prestaköllin,
læknishéruðin og sýslurnar.
„Komið ykkur á sjóinn," sögðu
forsvarsmenn háskólans gjarn-
an, örvilnaðir yfir þróuninni.
ískyggilegast leist þeim þó á
sivaxandi fjölgun i lagadeild.
Þetta nýja Lögfræðingatal
sannar okkur að þeir höfðu að
þvi leyti rétt að mæla að ekki
gátu allir þessir lögfræðingar
orðið sýslumenn, langt frá því.
Mergurinn málsins er hins veg-
ar sá að þeir litu á Háskólann
sem embættismannaskóla ein-
vörðungu þar sem menn virðast
nú horfa til hans sem eins kon-
ar alþýðuskóla þar sem öllum
skuli frjálst að nema aðeins ef
þá langar til þess. Þegar litið er
til baka sést best hve feikilega
Skuld hefur skyggt fvrir sjón á
undanförnum áratugum,
hversu þjóðfélagið og heimur-
inn hafa breyst ört. hve spá-
dómar hafa átt erfitt með að
rætast. Mörgu getum við brevtt
en ekki framrás timans. jafnvel
þó við streitumst á móti með
jarðýtu.
Höfundur þessa Lög-
fræðingatals segist hafa leitað
til lögfræðinga eftir upplýsing-
um og hafi svör borist „frá
þeint nálega öllum". — Sem
sagt ekki alveg öllum! Um
myndirnar segir hann að „allir
eldri lögfræðingar. sem hafa
óskað þess, hafa fengið að
skipta um mynd." Ekki hafa þó
allir óskað þess þvi þarna getur
að lita svo gott sem fermingar-
myndir af mönnum sem nú telj-
ast vel miðaldra. Slíkt telst þó
til undantekninga. Sem heild er
rit þetta vel unnið og sómir sér
vel við hlið sambærilegra rita
frá undanförnum árum.