Morgunblaðið - 13.10.1977, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. OKTÓBER 1977
5
þess um 25 þúsund metra, upp
frá láglendinu i kringum það,
og þvermál við rætur þess er
um 500 km. En þvermál gígsins
á tindi fjallsins er um 72 km.
Þetta fjall tekur þvi að stærð
mjög fram öllum þeim eld-
fjöllum sem eru á jörð okkar. A
myndum af fjalli þessu hinu
mikla, sést greinilega, að
hraunstraumar liggja niður
hlíðarnar.
Annað sem einkennir yfir-
borð Mars, eru dalamyndanir
miklar ásamt þverdölum. Eftir
útliti þeirra, er helst svo að sjá,
sem séu þeir myndaöir af
svörfun vatns, eins og mjög er
títt um slíkar myndanir á jörðu
okkar. En nú finnst ekki vatn á
mars, nema ef vera kýnni í
litlum mæli á heimsskautunum,
þar sem íshettur virðast stækka
og minnka eftir árstíðum.
Hver er þá helsta skýring á
myndun þessara dala sem helst
minna á, að svörfun af völdum
vatns hafi hér orðið? Menn láta
sér til hugar koma, að ein-
hverntíma fyrir örófi alda hafi
verið vatn á Mars, sem síðan
hafi eyðst eða horfið t.d. vegna
þess hve aðdráttarafl
hnattarins er litið, og þvi hafi
honum ekki haldist á vatni eða
öðrum léttum loftefnum. (Þess
má geta að lausnarhraði á Mars
er aðeins 5,1, á móts við 11,3 á
jörðinni). Þessar dalamyndanir
eru ein af hinum óleystu gátum
þessa nágranna okkar í sól-
kerfinu.
III.
Ég hef minnst hér á örfá
atriði sem vítað er um,
varðandi reikistjörnuna Mars,
þennan sérkennilega hnött,
sem menn hafa gert sér svo
margar og mismunandi hug-
Eldfjallið Nix Olympica. Myndin tekin frá geimflauginni Ma
riner 9., árið 1972.
myndir um. Margir rithöfundar
hafa gert ráð fyrir mannabyggð
á Mars og ritað hugmyndaríkar
skáldsögur og ævintýri um það
líf, sem þar væri lifað. — Þó má
telja alveg vist að ekkert mann-
lif sé til á Mars, þvi engin
skilyrði munu þar vera til slíks
lífs. — Rithöfundar og
sjáendur munu þvi hafa farið
stjörnuvillt og sólhverfavillt, er
þeir tala um mannlíf á Mars.
Þróað líf er ekki á Mars, en víða
á reikistjörnum annarra sól-
kerfa mun mannlíf vera og vit-
lif, og víða miklu lengra komið,
en það lif, sem á jörðu okkar
þróast. Til fjarlægra
jarðstiarna annarra sólkerfa
hafa skáld og sjáendur sótt hug-
myndir sinar um lengra komið
mannlíf, f.vrir samband við
íbúa þeirra stjarna. En slik
sambönd við vitlíf á öðrum
hnöttum munu ávallt hafa
verið mun algengari, en menn
hafa getað áttaðsig á.
Ingvar Agnarsson
10/7 1977
Fébgasamtök og áfengismál:
GÓÐTEMLARA-
REGLAN
Talið er að fyrstu bindindisfélög hafi verið stofnuð ! Bandarikjun-
um. Lengi fram eftir 19. öld voru Bandaríkjamenn á ýmsan háti
óháðari fornum venjum en þjóðir Evrópu yfirleilt. Þá var litið á
Ameríku sem land frelsisins. Þá var stundum sagt að vesturfarar
hefðu skilið eftir kóng og prest og byggðu allt upp að nýju.
Þegar það fréttist að ! Bandaríkjunum væri risin hreifing sem hefði
það að markmiði að losa mannkynið við bölvun áfengisins vakti það
mikla alhygli ogýmsir vildu koma þar til liðs.
Þessi nýja hreyfing vildi upprœta áfengisframleiðslu og áfengis-
verslun. Sjálfir hétu félagsmennirnir þvi að neyta einskis áfengis og
veita það ekki öðrum. Þeir vildu fá almenning til liðs við sig og stefnu
sína og hafa svo áhrif á löggjöf þjóðanna íþessum efnum.
Það orkar ekki tvimœlis að góðtemplarareglan varð merkasta og
sterkasta félagshreyfingin á þessu sviði. Hún var stofnuð i íþöku í
Bandarikjunum árið 1851. Vitanlega átti hún sinn aðdraganda.
Menn greindi lika á um leiðir og aðferðir ogfélög klofnuðu og liðu
undir lok. En þrátt fyrir það hófst nú sú bindindishreyfing sem vildi
vera alþjóðleg, tók það brátt í nafn sitt og varð það i reynd á
tiltölulega skömmum tima.
Þegar góðtemplarareglan varð til stóðu yfir i Bandaríkjunum þau
átök sem leiddu fáum árum síðar til borgarastyrjaldarinnar sem
nefnd hefur verið þrœlastriðið. Góðtemplarareglan var ekki hlutlaus i
þeim málum. Brœðralag allra og jafnrétti án tillits til kynþátta var
hugsjón hennar frá upphafi. Það var engin tilviljun og er næsta
auðskilið þegar þess er gætt hvar og hvenær hreyfingin varð til. Þetta
stuðlaði mjög að útbreiðslu reglunnar. Jafnréttisstefna hennar og
brœðralag féll i góðan jarðveg þar sem fjölmenn verkalýðsstétt var að
hefja sókn til meiri menningar og réttinda sem viða hafði verið
bundin forréttindum annarra slétta.
Ogþað voru margir verkalýðsforingjar á Vesturlöndum um siðustu
aldamót sem skildu hvers virði alþýðunni væri bindindissemi ef hún
ætti að láta drauma sína rœtast.
HA LLDÓR kRISTJÁ NSSON
Merki alþjóðlega
barnaársins 1979
Merki aiþjóðlega barnaársins
1979.
MERKI Alþjóðlega barna-
ársins 1979 hefur verið
ákveðið. Teikningin sem
valin var, er eftir danskan
grafík-teiknara, Eric
Jeriehau, sem starfar í
Kaupmannahöfn.
Merkið sýnir fullorðinn
mann og barn vera að
faðmast, og sitt hvoru meg-
in við þau, eru lárviðarlauf
Sameinuðu þjóðanna.
Þessi mynd var valin úr
170 tillögum myndlistar-
manna og teiknara frá 20
löndum. Frá íslandi sendi
Haukur Björnsson gull-
smiður og leturgrafari 2
tillögur, en hann hefur
unnið nokkuð að gerð
slíkra merkja, m.a. fyrir
Skátahreyfinguna.
Dómnefndin sem valdi
merki barnaársins var
skipuð sex mönnum og
konum, þ.á m. þremur
frægum sérfræðingum á
sviði grafík teiknunar.
Fyrsti formannafundur
Sambands ausfirzkra
kvenna á Egilsstöðum
SAMBAND austfizkra kvenna
hélt sinn fyrsta formannafund
dagand 2.—3. september sl. á
Egilsstöðum. Á fundinn komu
auk stjórnar 19 formenn, vara-
formaður og fyrrverandi formað-
ur.
í skýrslum formanna kom fram
að kvenfélögin á svæðinu vinna
að ýmsum málum. Starfrækja og
styrkja leikskóla og dagheimili.
Safna fé til tækjakaupa fyrir
sjúkrahús og heilsugæslustöðvar
á svæðinu.
Eftirfarandi tilllögur voru sam-
þykktar á fundinum:
1) Fyrsti formannafundur
S.A.K. haldinn á Egilsstöðum
2.—3. september skorar á hæst-
virta fjárveitinganefnd að auka
starfsstyrk Kvenfélagasambands
íslands fyrir árið 1978 samkvæmt
framkominni tillögu landsþings
K.í. að Laugum 11.—12. júní
s.l. 2) Fyrsti formannafundur
S.A.K. skorar á Alþingi og ríkis-
stjórn að láta endurskoða lög um
orlof húsmæðra hið allra fyrsta og
hverfa frá þeirra óheillabreyt-
ingu, sem Alþingi gerði á lögum
nr. 53 1972 hinn 19. desember
1975. Fundurinn telur reynsluna
sýna að áðurnefnd lagabreyting
Alþingis sé svipuhögg á orlof hús-
mæðra, sem starfsemin rís ekki
undir. Fundurinn leggur áherslu
á mikilvægi þess að framlag sem
samkvæmt lögum sé greitt af rík-
inu, verði tryggt og fylgi gildandi
verðlagi i landinu á hverjum
tíma.

Electropower

GIRMOTORAR
RAFMÓTORAR
EIGUM JAFNAN TIL RAFMÓTORA
1400 - 1500 sn/mín lns fasa: 1/3 - 3 hö. 3ja fasa: 1/3 - 20 hö.
GÍRMÓTORA
Ymsa snúningshraða 3ja fasa: 1/3 - 15 hö.
Utvegum allar fáanlegar stærðir og gerðir.
FALKIN N
SUÐURLANDSBRAUT 8, SÍMI 84670