Morgunblaðið - 20.04.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTIJDAGUR 20. APRÍL 1978
Sýning Gísla
Sigurðssonar
Máski er myndin „Speglun“ (18), máluð 1977, sterkasta myndin á sýningu Gísla
Sigurðssonar.
í sýningarsölum Norræna
hússins sýnir Gísli
Sigurðsson blaðamaður mál-
verk og teikningar er hann
hefur unnið að á seinni árum
og mun sýningin standa
framyfir næstu helgi. Gísli
Sigurðsson er landskunnur
fyrir störf sín sem ritstýrir
Lesbókar og skelegg skrif sín
þar en þeim lætur hann
ósjaldan fylgja eigin tæki-
færisriss.
A síðari árum hefur Gísli í
æ ríkara mæli haslað sér völl
sem málari og munu flestar
frístundir hans hafa verið
helgaðar því starfi auk golfs-
ins sem er hans önnur
ástríða. Það er athyglisvert
að hann skuli geta sinnt öllu
þessu að marki því að einung-
is ritstörf Lesbókar mun
ærinn starfi einum manni.
Mætti því álykta að hér sé
maður á ferð ekki einhamur
því að öll þessi störf krefjast
framlags mikillar orku.
Myndir Gísla Sigurðssonar
á sýningunni í Norræna
húsinu eru 74 að tölu, þ.e. 51
olíumálverk og 21 teikning
(pensil og pennateikningar).
Er hér sótt víða að til fanga
um myndefni, e.t.v. of víða og
á ólíkan hátt, með því það
skapar nokkra sundurgerð á
köflum, auk þess sém að
óskyldum stílbrögðum er
stundum beitt í sömu mynd-
inni án sannfærandi tenging-
ar. Þetta á við þó að „maður-
inn í umhverfi sínu“ verði
honum æ hugleiknara við-
fangsefni. Gísli mætti gjarn-
an þaulvinna sum viðfangs-
efnin enn betur og á ólíkan
hátt í lit og stíl líkt og
margur málarinn hefur
ástundað með góðum árangri.
Mér virðist einsætt að þær
myndir á sýningunni sem eru
samræmdastar í heild beri af
öðrum verkum bæði um
myndræn gæði og áslátt
(slagkraft) og vil ég þá
sérstaklega nefna myndirnar
„í Eyjum eftir gos“ (14) og
„Speglun" (18) — og mun ég
ekkí vera einn um þá skoðun.
Hér vinnur Gísli af meiri
rökvísi og festu í myndbygg-
ingu en í flestum öðrum
verkum á sýningunni og auk
þess eru þessar myndir í
þeim gæðaflokki að full
ástæða er til að óska höfundi
þeirra til hamingju með þann
árangur er hér kemur fram
og markað gæti tímaskil í
vinnubrögðum frá hans
hendi. Báðar þessar myndir
og raunar nokkrar fleiri á
sýningunni virðast mér í
hærri gæðaflokki en ýmislegt
Myndilst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
sem ratað hefur á listasöfn
hérlendis á undanförnum
árum. Aðrar myndir á þess-
ari sýningu er öðrum fremur
vöktu athygli mína voru nr.
17, 20, 25, 28, 30 og 31 - en
í sumum þeirra mætti þó
finna myndræna fingur-
brjóta. Að minni hyggju
hættir málaranum við að
staðsetja ýmis myndatriði í
myndheildir sínar sem ekki
falla inní þar sem fyrir er.
Nefni ég sem dæmi mynd
hans af Biskupstungnabænd-
um, en þar er ég ekki sáttur
við bóndann í forgrunninum
sem mun eiga að merkja
ákveðna persónu. Hér er um
annars konar stíl að ræða í
andliti bóndans en í öðru því
sem er í bakgrunni myndár-
innar og stingur því í stúf.
Hugmyndir málarans hitta
oft í mark og eru þá jafnvel
frjórri en sjálf útfærslan, t.d.
myndin af Flóka. Einnig má
hér nefna myndina af undir-
rituðum, það sem hann sýnist
hafa ofunnið myndina í þeirri
viðleitni að gæða hin mörgu
smáform sterkri heild — hér
hefði hann mátt fórna and-
litsdráttum, sem oft og tíðum
eru aukaatriði og frekar til
lýta — persóna mannsins er
svo miklu meira en andlits-
drættir einir. — Nokkrar
myndir virðast hafa af vangá
slæðst á sýninguna, sem
þangað áttu ekki erindi t.d.
ein hestamynd.
Af teikningum þóttu mér
myndirnar „Suður í Hraun-
um“ (62) og „Hverfisteinn í
Bólu“ áhrifaríkastar í svip-
sterkum einfaldlejk sínum.
— Þrátt fyrir þær að-
finnslur er hér hafa komið
fram má Gísli Sigurðsson
allvel una með þann árangur
sem sýning þessi færir hon-
um þar sem hún rís hæst...
Þá er skylt að geta þess að
sýningunni er vel fyrir komið
að öðru en því að mátt hefði
grisja hana svo sem áður er
vikið að...
Bragi Ásgeirsson.
Vilhjálmur Bergsson við mynd sína er hann nefnir „Þrenna“ (51), og er máluð 1977.
SýningVilhjálms Bergssonar
Að Kjarvalsstöðum hefur
Vilhjálmur Bergsson sett
upp einskonar yfirlit á vinnu-
brögðum sínum þennan ára-
tug. Nefnir hann sýninguna
„Lífrænar víddir" og kemur
fram í fyrirsögn eins blaðsins
að hann telji sig frumkvöðul
slíkra vídda og læt ég ósagt
hvort þetta er haft eftir
listamanninum eða að það sé
frumsmíð blaðamannsins. En
mjög kemur slíkur framslátt-
ur spánskt fyrir sjónir.
Sýning þessi er sú mesta að
vöxtum er ég hef séð frá
hendi Vilhjálms og tel ég að
hér geti að líta gott yfirlit
yfir vinnubörgð þessa lista-
manns á átta ára tímabili, og
að skoðendur geti gert sér
glögga grein fyrir því hvar á
vegi hann er nú staddur.
ÖIl sýningin ber því vitni
að hér sé um vandaðan
listamann að ræða er gerir til
sín miklar kröfur, form
mynda hans eru yfirleitt
þaulhugsuð, þaulunnin og
þrautmáluð. Aftur og aftur
tekur hann upp sama við-
fangsefnið, örlítið breytt, og
reynir að kreista eins mikið
úr því og mögulegt er. Að því
leyti er Vilhjálmur meinlæta:
maður um myndefni — máski
sá mesti í íslenzkri myndlist
í dag — viðhorf hans til
mynlistar eru eins fjarlæg
viðhorfum t.d. Gísla Sigurðs-
sonar og hugsast getur. Vil-
hjálmur ræktar handverkið
til hins ítrasta — hjálpar-
tæki líkt og ljósmyndavélin
og myndvarpan koma hér
naumast nærri. En svona á
þetta einmitt að vera að
minni hyggju, sem fjölbreytt-
ust viðhorf eiga að koma
fram og eiga að sjálfsögðu
fullan rétt. Sá er kastar því
fram að eitt eða annað
viðhorf sé að fullu úr
sögunni, dautt, og að það sé
einungis eitt sem gildi hefur
(hans eigin og kumpána), er
að endurtaka meinlega villu
sem hefur verið kveðin niður
með öllu. Hvenær yrði gott
málverk dauðadæmt, hver
svo sem stíll þess er? Um leið
og slíkt gerðist væri mynd-
listinni útrýmt og eins gott
fyrir listamenn að lúta að
öðrum efnum. En, síðan
„fígúran" dó hafa t.d. ótal
gild listaverk verið gerð með
manninn að uppistöðu, og
síðan „rímið“ dó hafa mörg
dýrt kveðin ljóð og mörg dýrt
kveðin vísa, með rímið að
uppistöðu, séð dagsins ljós ...
Hitagjafi jarðar er ekki
hugsmíð neins einstaks
manns, fjöllin ekki heldur, og
vafalaust ekki loftsins víddir
— hafa menn nokkurn tíma
heyrt nefndar ólífrænar vídd-
ir? — Þó er ekki ólíklegt að
íslenskir fréttamiðlar eigi
eftir að verða kallaðir á fund
listamanns, er skrúfar frá
vantshana og mælist svo:
„Sjá þetta undur, ég hef
uppgötvað heita vatnið" —
Poípoí ...
— Hér er um afvik að ræða
sem er liður í almennri
rökræðu um listir, en ég er
hér ekki að beina spjótum að
Vilhjálmi Bergssyni, nema
hvað að mínum dómi að
hæpnum framslætti hans,
sem þó er einungis einn af
ótal mörgum slíkum er
stöðugt eru að fæðast og
birtast á síðum blaða.
Vilhjálmur er vel skólaður,
vel menntaður utan skóla —
hefur gerst víðförull og kynnt
sér list og menntir, — og
undirritaður er einn af þeim
er kann vel að meta slík
vinnubrögð er hann viðhefur,
og vafalítið er þetta sterkasta
sýning hans. Sú svartsýni, er
einkenndi ummæli hans í
viðtölum við fjölmiðla, að það
myndi taka tvo eða fleiri
áratugi að fá sína list viður-
kennda, á ekki við íslendinga
almennt — sýning hans hefur
gengið vel og má hann því vel
una sínum hlut.
Sá framsláttur margra, að
list hans sé einhæf og
strembin, hittir að vísu í
mark, en slíkt þarf ekki að
vera löstur, — í mörgum
tilvikum er það jafnvel kost-
ur, og Vilhjálmur getur þess
vegna ótrauður haldið sínu
striki, en hvort hann er
kominn í endanlega höfn, eða
hvort hann á eftir að finna ný
sannindi er umbylta þeim
fyrri, er ógerlegt um að spá.
En þá væri sá nærtæki
framsláttur næsta vandræða-
legur, að fyrri verk hinar
„lífrænu víddir" hafi ekki
verið annað en?
Já, ég hef skrifað ítrekað
og reynt að skilgreina list
Vilhjálms Bergssonar og það
efni skal ekki endurvakið hér,
en sýning þessi er vel þess
verð að vera skoðuð, — hún
er þegar og verður umdeild,
og vafalítið er þá tilgangin-
um náð — og má Vilhjálmur
vel við una.
Bragi Ásgeirsson.