Morgunblaðið - 25.04.1979, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. APRIL 1979
Magnús Gíslason dr. phil
skólastjóri — Minning
Fæddur 25. júní 1917
Dáinn 16. apríl 1979
Öðlingurinn dr. Magnús Gísla-
son, skólastjóri á Konungahellu í
Svíþjóð, er allur langt um aldur
fram. Hann fæddist á Akranesi 25.
júní 1917 og voru báðir foreldrar
hans Borgfirðingar. Hann tekur
kennarapróf 19 ára gamall, kennir
um hríð hér heima en hverfur svo
til frekara náms og kennslustarfa
í Danmörku. Hann tekur stúdents-
próf frá Höng Gymnasium og
hefur svo háskólanám í Stokk-
hólmi, sem hann lýkur 1949 með
embættisprófi í norrænum málum,
uppeldisfræði og sálarfræði og
norrænum þjóðlífsfræðum. Kórón-
an á fræðaferli hans var svo
doktorsritgerð um íslensku kvöld-
vökurnar, sem undirrituðum hefur
því miður ekki gefist færi á að
lesa. Með háskólanáminu stundaði
hann kennslu en lauk því samt á
fimm árum. Hann stundaði enn-
fremur söngnám og tók mikinn
þátt í félagslífi Islendinga og
stúdenta almennt. Hann söng í
karla- og stúdentakórum og var
síðar gerður að heiðursfélaga
stúdentakórsins Orphei Drángar í
Uppsölum. Einsöngvari var hann
með Karlakór Reykjavíkur í för í
Ameriku og sænskum kór suður
um Evrópu. Þá söng hann einnig
einsöngshlutverk á óperusviði í
Stokkhólmi. Honum hefur sjálf-
sagt staðið opinn meiri frami á
þessu listasviði. En hann kaus að
koma heim að loknu námi í Stokk-
hólmi, og hafði þá kvænst framúr-
skarandi konu, Brittu, sænskrar
ættar. Hin ljúfasta og elskulegasta
manneskja og var með þeim mikið
jafnræði. Þau höfðu eignast dætur
tvær, þegar hér var komið sögu.
Magnús gerðist skólastjóri héraðs-
skólans að Skógum og kæmi mér
ekki á óvart að sá hálfur áratugur
sem þau Britta og Magnús settu
svip á staðinn væri með þeim
hætti að þeir sem þangað sóttu
myndu það meðan þeir lifðu. Glað-
værð og alvara tvinnuð saman í
starfi og leik. Það er ekki að efa að
fengur hefur það verið fyrir
byggðarlagið að fá þessi hámennt-
uðu hjón, sem þó framar öllu voru
skilningsrík og hlý við alla alþýðu.
Skólinn var sannkallað menning-
arsetur.
Árið 1954 hverfur Magnús að
nýju starfi, verður námsstjóri
gagnfræðaskólanna í Reykjavík.
Hann mótar það starf, sem var
mjög erfitt og annasamt. Börnum
þeirra fjölgar á þessum árum og
þyngist því róðurinn að sjá heimil-
inu farborða. Börnin eru sjö tals-
ins en 1956 urðu þau alls níu.
Árið 1955 ræðst Magnús til
Norræna félagsins sem fram-
kvæmdastjóri. Hann hafði alla tíð
haft mikinn áhuga á norrænni
samvinnu og m.a. flutt fyrirlestra
á vegum Norræna félagsins í
Svíþjóð svo hundruðum skipti. Þar
fór því maður sem hafði verulega
reynslu í norrænu starfi.
Hann sinnti þessu starfi í auka-
vinnu í vaxandi umsvifum félags-
ins í áratug og leitaðist sannarlega
við að leysa það eins vel af hendi
og aðstæður frekast leyfðu. Aug-
t
Móöir okkar
ELÍN MARTEINSOÓTTIR
Hringbraut 34, Hafnartiröi
lést í Borgarspítalanum 24. apríl
Anna Lísa Siguröardóttir
Marteinn Rafn Sigurösaon.
t
Maöurinn minn og faöir okkar,
LARS MOE HAUKELAND,
lasknir
andaöist 22. apríl í Drammen í Noregi.
Þuríöur Eyjólfsdóttir Haukeland
Kristín Haukeland,
Thor Elías Haukeland
Lars Haukeland.
Elskuleg móöir okkar, tengdamóöir, amma og langamma
JÓHANNA SIGUROARDÓTTIR,
Engjaseli 11,
veröur jarösungin frá Dómkirkjunni fimmtudaginn 26. apríl kl. 10.30
árdegis. Ingibjörg EyÞórsdóttir,
Svava Eybórsdóttir,
Margrét Eypórsdóttir, Eiríkur Garöar Gíslason,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Faöir okkar, fósturfaöir, afi og langafi,
GUÐMUNDUR KRISTJÁNSSON,
myndskeri og bóndi,
Hörðubóli, Dalasýslu,
lézt í Heilzugæslustööinni í Búöardal, 11. apríl.
Útför hans var gerö í kyrrþey, aö ósk hins látna.
Þökkum auösýnda hluttekningu.
Erlíngur N. Guðmundsson, Ragnhildur Hafliöadóttir,
Péll Guómundsson,
Auóur Kristjánsson, Aöalsteinn Valdimarsson,
barnabörn, og barnabarnabörn.
Skrifstofa okkar
verður lokuð
eftir hádegi miövikudaginn 25. apríl, vegna
jaröarfarar.
Steinavör h/ff.
Tryggvagötu 4.
ljóst var á þessum árum að Magn-
ús vann of mikið, en aldrei kom
það álag fram á þeim sem hann
umgengust, ljúfmennskan og lip-
urðin var alla tíð hans aðal. Hann
var framkvæmdastjóri Norræna
félagsins á annan áratug eins og
fyrr segir og sér þess að sjálfsögðu
víða stað. Árið 1966 hverfur hann
til Svíþjóðar og verður kennari og
síðar skólastjóri norræna lýðhá-
skólans á Konungahellu og sat þar
með sæmd uns yfir lauk. Var unun
mikil að sækja þau hjónin heim
þar eystra. Rausnin og ylurinn frá
þessum úrvalshjónum fylgdi
manni lengi á eftir ómurinn af
fögrum söng þeirra beggja — öll
sú minning hæfði höfðingjum af
Svíþjóð og Islandi.
Ekki féllu niður störf hans fyrir
norræna samvinnu nema síður
væri. Það sögðu mér þeir sem
gerst máttu vita að enginn einn
maður hefði þar um slóðir lagt
eins að sér í sambandi við Vest-
mannaeyjasöfnunina í Suður-Sví-
þjóð. Alltaf reiðubúinn að koma á
fundi og samkomur til framdrátt-
ar málstaðnum. Hann var forustu-
maður Norrænu félaganna á þessu
svæði um marga hluti. Reynsla
hans, alúð og hæfileikar ullu því
að menn leituðu til hans. Eftir að
hann kom til Svíþjóðar skipulagði
hann margar hópferðir svía hing-
að heim, og tókust þær með ágæt-
um. íslendingar, sem dvöldust á
Konungahellu við nám eða sér til
hressingar um lengri eða styttri
tíma áttu sitt annað heimili hjá
Brittu og Magnúsi, ekkert var of
gott fyrir þá. Magnús var sem
fæddur félagsmálamaður með alla
þá birtu og elskusemi og lipurð
sem hann átti í svo ríkum mæli.
Það hvarflaði á stundum að mér
hvort hann hefði ekki frekar kosið
að helga sig eingöngu fræðistörf-
um, ef aðstæður allar hefðu leyft.
Eitt er víst að hann sýndi það með
ritstörfum sínum unnum flestum
þegar aðrir hvíldust, að þar fór
vænn, vitur og vel ritfær maður.
Félagar norrænu félaganna eiga
að baki að sjá merkum félaga og
forystumanni. Við færum honum
alúðarþakkir fyrir störfin og frá-
bær kynni, sem gera mann að betri
manni.
Brittu og börnin og annað
venslafólk bið ég allar góðar vætt-
ir að geyma og flyt þeim hlýjar
samúðarkveðjur Norræna félags-
ins á Islandi.
Iljálmar Ólafsson.
Útför Magnúsar verður gerð í
dag, miðvikudag, f Kungálv.
Kynni okkar Magnúsar Gísla-
sonar hófust í Stúdentakórnum
einhverntíma á sjöunda áratugn-
um. Eg var þá einn af græningjun-
um en hann traustur hornsteinn
undir undirbúning söngfararinnar
til Finnlands. En það var þó ekki
fyrr en ég var orðinn sendikennari
í Gautaborg sem samstarf okkar
hófst að ráði. Þetta samstarf jókst
síðan dag frá degi, fyrst innan
Sænsk-íslenska félagsins í Gauta-
borg en síðar í tengslum við
norrænu menntastofnanirnar í
Kungálv. Við deildum bæði gleði-
efnum og áhyggjum og oft fannst
mér að áhyggjuefnin bæru aðra
hluti ofurliði, en aldrei var svo
dimmt í lofti að Magnús sæi ekki
ljósglætu einhversstaðar. Þá var
burgðið á glens og kannski raul-
aðir nokkrir glúntar ef því var að
skipta.
Mig skortir þekkingu til þess að
ræða hin fjölda mörgu mál sem
Magnús lét til sín taka en það eitt
veit ég að norræn samvinna hefur
nú orðið að sjá á bak einum sinna
traustustu liðsmanna. Á Norræna
lýðháskólanum í Kungálv er oft
sagt að þar sé sjaldan talað um
norræna samvinnu en þeim mun
betur unnið að henni á hverjum
degi. Allt starf Magnúsar miðaði
að auknum skilningi og samstarfi
milli Norðurlandanna og mig
grunar að nú þurfi fleiri en einn og
fleiri en tvo til þess að fylla hið
auða rúm stafnbúans:
Stórhugur og bjartsýni ein-
kenndi Magnús Gíslason. Eitt
síðasta dæmið um það var náms-
ferðalag rúmlega eitt hundrað
lýðháskólanema frá Kungálv hing-
að til lands á páskum í fyrra. Mér
er það minnisstætt hvernig
Magnús stýrði því máli heilu í
höfn þótt hann ætti þá við erfiðan
sjúkdóm að stríða. Þá varð sam-
vera okkar mjög náin og ég
sannreyndi það sem ýmsir
nemendur hans voru raunar búnir
að segja mér, að Magnús hafi
einstakt lag á því að lægja
óveðursöldur og skapa andrúms-
loft trausts og skilnings í kringum
sig. Hann lifði ekki að sjá árangur
þessarar ferðar á prenti, því
Islandsbókin okkar er ekki komin
út ennþá, en það verður unnið að
henni áfram í anda hans.
En það er ekki hægt að ræða um
líf og starf Magnúsar án þess að
nefna Brittu konu hans. Á heimili
þeirra var gott að koma.
Glaðværðin va alls ráðandi og ég
veit að minningin um skólastjóra-
heimilið í Kungálv og kvöld-
stundirnar þar eru meðal
björtustu stunda allra þeirra fjöl-
mörgu nemenda sem þar hafa
setið. Sjálfur sagði Magnús að allt
starf sitt væri Brittu að þakka og
ég veit engin hjón jafn samhent og
einlæg í starfi sínu,
Við félagarnir í Sænsk-íslenska
félaginu í Gautaborg söknum góðs
foringja. Magnús var árum saman
stjórnarmaður og formaður
félagsins. Það er siður okkar að
hittast á Norræna lýðháskólanum
í Kungálv einhvern fyrsta
sunnudag í sumri og gera okkur
glaðan dag. Það hvílir skuggi yfir
sumarfagnaðinum í ár, en ég veit
að ef Magnús gæti komið boðum
til okkar myndi hann segja okkur
að syngja nú fullum hálsi Vorið er
komið og grundirnar gróa og Fyrr
var oft í koti kátt. Og það verður
kveðja okkar til hans og þökk fyrir
langt og óeigingjarnt starf í þágu
íslensku nýlendunnar á vestur-
strönd Svíþjóðar.
Sjálfur á ég Magnúsi Gíslasyni
mikið að þakka. Hann hefur kennt
mér margt og verið mér góður
vinur. Það er bjart yfir minning-
unni um slíkan mann. Og þegar ég
nú ber fram þakklæti mitt og
fjölskyldu minnar í þessum fátæk-
legu línum hripuðum í flýti leitar
stöðugt á hug minn fögur setning
úr bókmenntum þeim sem við
unnum báðir. Þessa setningu veit
ég best eftirmæli um skólamann:
„Öllum kom hann til nokkurs
þroska".
Kristinn Jóhannesson.
Þeir eru ófáir, sem stórlega
efast um gildi norrænnar sam-
vinnu. Má og til sanns vegar færa,
að iðulega er hún hvorki meiri né
merkilegri en koktelþamb og fá-
nýtt hjal misviturra embættis-
manna og pólitíkusa.
En hún á sér aðrar og mikil-
vægari hliðar.
Þrátt fyrir allt er hún sú keðja
er tengir saman bræðraþjóðir.
Einn mikilvægasti hlekkurinn í
þessari kveðju er norræni lýð-
háskólinn í Kungálv.
Ég var við nám í þessum skóla
fyrir nokkrum árum, og ég hika
ekki við að fullyrða, að fátt hafi
mér reynst dýrmætara um dag-
ana, en að kynnast þar fólki
hvaðanæva frá Norðurlöndum.
Þarna var saman komið fólk
ýmisa skoðana. Einn var kommi,
annar íhald eins og gengur og
gerist.
Þar fundust þrautleiðinlegir
bindindismenn og gleðimenn góð-
ir. Það gefur þvið auga leið, að oft
var hart deilt um allt milli himins
og jarðar.
Én fyrir utan samnorrænan
uppruna var eitt, sem sameinaði
alla. Það var virðingin fyrir skóla-
stjóranum, Magnúsi Gíslasyni.
Það var ekki síst frábærri skipu-
lagsgáfu hans að þakka, að skólinn
var og er hin ágætasta mennta-
stofnun. Og þó var lipurð Magnús-
ar gagnvart nemendum og raunar
einnig kennurum, skilningur hans
á mannlegum þörfum og breisk-
leika enn dýrmætari. Það er furðu-
legt, hversu traust og um leið
sveigjanleg þolrif þessi maður
hafði gagnvart þeim, sem ekki
höguðu sér ávalt beinlínis sam-
kvæmt reglum skólans. Það veit sá
sem ailt veit, að betur get ég borið
vitni um það en ýmsir skólafélagar
mínir.
Mig langar til að nefna eitt
dæmi:
Það var einhvern laugardaginn,
að tveir færeyskir skólabræður
mínir og ég gerðum okkur glaðan
dag, eins og títt er með unga
menn. Það fór mjög í taugarnar á
okkur, hversu teprulegir Svíar eru
við drykkju sem og ýmislegt ann-
að. Þessu vildum við mótmæla á
eftirminnilegan hátt. Þegar líða
tók á kvöldið gengum við því um
skólasvæðið, kallandi margt ófag-
urt orð um áðurnefnda þjóð.
Gott ef tómar flöskur fengu ekki
að fljúga áleiðis til himna í leið-
inni.
Heldur töldu menn ró sinni
raskað við slikar aðfarir, enda fór
svo, að kennari einn kærði okkur
fyrir Magnúsi. Þegar ég kom í
skólann næsta mánudag, hnippti
Magnús í mig og bað mig ræða við
sig einslega. Sagði hann mér frá
kærunni, sem honum hafði borist,
og lét þess getið í leiðinni, að hann
kysi að ræða þetta mál við mig, en
ekki Færeyingana, vegna þess að
hann vissi að íslendingar bæru
hvorki virðingu og enn síður ótta
fyrir yfirvöldum, allra síst skóla-
stjórum. Aftur á móti væri hann
ekki eins viss með Færeyinga hvað
þetta varðaði, og vildi því ekki
styggja þá að óþörfu.
Þegar hann hafði lýst þeim
ásökunum, sem á okkur voru born-
ar, öllum sönnum, lofaði ég
náttúrulega bót og betrun fyrir
mína hönd og félaga minna.
Þá var það, að Magnús Gíslason
mælti þau orð, sem seint munu
líða mér úr minni: „Nei, nei, þó
NN. viti það ekki, þá veit ég að fólk
+
Útför frænku okkar.
LÁRUJÓNSDÓTTUR,
fyrrverandi hjúkrunarkonu,
veröur gerö frá Fossvogskirkju fimmtudaginn 26. apríl kl. 3.
Systkinabörn og mágkona.

Bróöir okkar og mágur
REIMAR SIGURÐSSON,
Hátúni 12.
veröur jarösunginn frá Fossvogskirkju, föstudaginn 27. þ.m. kl. 1.30.
ína Dóra Siguröardóttir, Jón Sigurósson,
Rafn Sigurósson, Pálína Óskarsdóttir,
Randý Siguróardóttir, Berghreinn Þorateinsson.
t