Morgunblaðið - 02.08.1979, Blaðsíða 36

36
T
--"7. ..................
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 1979
Faöir okkar. t HARALDUR EYJÓLFSSON,
fré Gautsdal,
lést 31. júlí. Börnin.
t
Sonur minn,
KRISTINN HELGI DAGBJARTSSON,
Furugrund 26, Kópavogi,
veröur jarösunginn frá Dómkirkjunni, föstudaginn 3. ágúst kl
10.30.
Fyrir mfna hönd og annarra vandamanna.
Margrét Runólfsdóttir.
t
Útför fööur okkar,
MAGNÚSAR SIGURDSSONAR,
fré Miklaholti,
fer fram frá Dómkirkjunni á morgun, föstudaginn 3. þ.m. kl. 3 e.h.
Guöríöur Magnúsdóttir, Ingibjörg Magnúsdóttir,
Siguröur Magnússon, Þóröur A. Magnússon.
t
Faöir minn,
JÓHANN VIGFÚSSON,
jórnsmiöur,
andaöist í Landspítalanum 31. júlí.
Fyrir hönd vandamanna,
Olafur J. Jóhannsson.
Eiginmaöur minn,
ÓLAFUR A. GUÐMUNDSSON,
frá Eyri,
er látinn.
Gunnhíldur Arnadóttír.
t
Faöir okkar, tengdafaöir og afi,
EIRÍKUR ÞORSTEINSSON,
Löngumýri Skeiöum
veröur jarösunginn frá Ólafsvallakirkju laugardaginn 4. ágúst kl.
14.
Börn, tengdabörn og barnabörn.
t
Kona mín, dóttir, móöir, tengdamóöir og amma,
KRISTÍN GUÐMUNDSDÓTTIR,
Trönuhólum 14, Reykjavík,
veröur jarösungin frá Dómkirkjunni föstudaginn 3. ágúst kl. 13.30.
Páll Kristinsson,
Guðrún Helgadóttir,
Helga Pálsdóttir, Þórir Eyjólfsson,
Krístínn Pálsson, Geröur Siguröardóttir,
og barnabörn.
t
Útför sonar okkar og bróður,
RAGNARS BJARNA STEINGRÍMSSONAR,
fer fram frá Þjóökirkjunni í Hafnarfiröi föstudaginn 3. ágúst kl.
Steingrímur Gunnarsson,
Hjördís Þorsteinsdóttir,
íris Randversdóttir,
Randver Randversson,
Lára Björk Steingrímsdóttir,
Rafnar Steingrímsson.
t
Eiginmaöur minn og faöir okkar.
GEORGS E. HOWSER,
Stekkjarkinn 3, Hafnarfiröi,
verður jarösunginn frá Þjóökirkjunni 3. ágúst.
Þeim sem vilja minnast hins látna er bent á Kraböameinsfélag
íslands.
Lilja Hjartardóttir Howser og börn.
Þómrirm Guðmundsson
fiðluleikari
Fæddur 27. marz 1896.
Dáinn 25. júlí 1979.
í dag er Þórarinn Guðmunds-
son, fiðluleikari og tónskáld —
Nestor íslenskra tóniistarmanna
til moldar borinn.
Tónlistarmenn á landi voru og
tónlistarunnendur minnast hans
með þökk og virðingu fyrir langt
og merkilegt æfistarf. Þórarinn
mun vera fyrsti maður hérlendis,
sem hafði tónlistarstörf og hljóð-
færaleik að atvinnu alla æfi.
Þórarinn var kornungur er
hann fór til Kaupmannahafnar
ásamt móður sinni og bróður og
þar stundaði hann fiðlunám við
tónlistarháskólann. Og að loknu
prófi var hann við framhaldsnam
hjá einkakennara.
Síðan kom Þórarinn heim, og
hér starfaði hann alla æfi. Hann
var fiðluleikari, kennari, hljóm-
sveitarstjóri, útsetjari, tónskáld
og sitthvað fleira. Þegar stofnaður
var vísir að hljómsveit hér, var
hann lífið og sálin í því starfi. Og
honum auðnaðist að sjá Sinfón-
íuhljómsveit íslands spretta úr
grasi og hann tók þátt í starfsemi
hennar þangaö til hann komst á
eftirlaunaaldur. Vöxtur og við-
gangur Sinfóníuhljómsveitarinnar
var honum mikið að þakka. Nú eru
það nemendur nemenda hans sem
bera hita og þunga starfsins þar.
Fyrst var hann „faðir" íslenskra
fiðluleikara og síðar „afi“.
Einnig tók Þórarinn þaft í
félagsstarfi hljóðfæraleikara og
einn af stofnendum hagsmuna-
samtaka þeirra.
Þórarinn var prýðilegt tónskáld,
en samdi ekki mjög mikið. Lag-
línugáfa hans var ótvíræð og lög
hans bera með sér menningar-
legan þokka þeirrar heimsborgar
sem mótaði hann ungan. Þau eru
létt og auðlærð enda njóta þau enn
í dag mikilla vinsælda með þjóð-
inni. Þórarinn átti einnig til al-
varlegri tóna, eins og sjá má af
lagi hans Land míns föður sem
verðlaunað var á Lýðveldishátíð-
inni.
Þórarinn var sérkennilegur
persónuleiki og hafði mikinn,
frumlegan húmor. Hann var sögu-
maður og frásagnarsnillingur.
Hverdagslegir atburðir urðu
honum uppspretta kátlegra kynja-
sagna. Margar sögur gengu um
hann manna á meðal og sjálfur
bætti hann óspart við ævintýri
lífsins.
Þórarinn var manna hressastur
fram á elliár. Hann sótti jafnan
fundi tónskálda en hann var
heiðursfélagi Tónskáldafélags ís-
lands. Seinast í vetur gladdist
hann með starfsnautum sínum,
kátur að vanda og sagði sögur.
— Mrrning
Fyrir hönd Tónskáldafélagsins
votta ég aðstendendum Þórarins
samúð okkar.
Atli Heimir Sveinsson.
Mig langar til að þakka Þórarni
Guðmundssyni tveggja áratuga
samfylgd innan vébanda Ríkisút-
varpsins. Hann brá iðulega svo
líflegum glampa á tilveruna með
kímni sinni og græskulausri
hnyttni að sannarlega er þakkar-
vert. Oft var hlegið dátt í tónlist-
ardeildinni niðri í Landsímahúsi,
þegar starfsfólkið kom þar saman
til að drekka miðdegiskaffið, og
alveg óbrigðult ef Þórarinn eða
Páll ísólfsson voru í hópnum,
annarhvor eða báðir.
Sjálfsagt eiga samstarfsmenn
Þórarins í útvarpshljómsveitinni
(og sinfóníuhljómsveitinni) öðrum
fleiri minningar um skemmtileg
tiisvör hans og hnyttiyrði, og væri
ómaksins vert að halda þeim sem
flestum til haga. Ég tryði þeim
lágfiðlufélögunum Indriða, Sveini
og Skafta manna bezt til að koma
því í kring, ef af gæti orðið. Þegar
slíkt ber á góma, að bókfesta
sögur um Þórarin og eftir honum,
kemur ósjálfrátt upp í hugann
hinn náni skyldleiki hans við Arna
prófast Þórarinsson á
Stóra-Hrauni, einn hinn frægasta
sagnamann, er um getur. Sem
betur fer eru mörg dæmi um
frásagnarlist Þórarins geymd í
ævisöguþáttum þeim, sem Ingólf-
ur Kristjánsson rithöf. skráði
eftir honum í bókinni „Strokið um
strengi". Sú bók er enginn leið-
indalestur.
En auk þess að vera skemmti-
legur förunautur okkar á lífsins
brautum, var Þórarinn Guð-
mundsson mikill listamaður,
fiðluleikari góður en stóð þó enn
framar sem sönglagatónskáld. Lög
hans eru yfirleitt hugljúf eða
leikandi létt og um leið sönghæf
(melódísk) í bezta máta. Sum
hreinar perlur. Munu þau varð-
veita nafn höfundar síns í aldir
fram. Eitt ágætasta lag hans er
„Land míns föður“, sem fellur
afburðavel að anda lýðveldisljóðs
Jóhannesar skálds úr Kötlum.
Þórarinn getur þess í bók sinni að
skemmtileg hafi verið sú tilviljun,
að þeir starfsbræðurnir í músík-
málum útvarpsins, Emil Thorodd-
sen og hann, skyldu verða hlut-
skarpastir í samkeppni um hátíð-
arlögin 1944. Undir það er vert að
taka.
Börnum Þórarins og góðrar
konu hans, Önnu ívarsdóttur,
Ivari vini mínum og Þuríði systur
hans, votta ég hluttekningu, svo
og öðrum nákomnum.
Baldur Pálmason.
Með fráfalli Þórarins Guð-
mundssonar er lokið merkum
kafla íslenzkrar tónmenntasögu.
Hann er fyrsti atvinnufiðluleikari
íslands. Svo stutt er okkar
þróunarbraut. Einstaka tón-
stundaspilari hafði rutt honum
leið, án þess þó að um fyrirmynd
væri að ræða. Má þar nefna Jónas
Helgason, Einar spillemann og
ýmsa danska aðkomumenn, en
einn hinn síðasti þeirra var
Frederiksen slátrari.
Þórarinn nemur fiðluleik á
konservatóríunni í Kaupmanna-
höfn eftir að hafa heima lært
undirstöðu hjá Henriette
Brynjólfsson. Þar með fylgdu
önnur skyldufög, sem sem
pianóleikur, hljómfræði, músík-
saga og kammermúsík. Með hon-
um við músíknám var bróðir hans,
Eggert Gilfer, skákmaðurinn
alkunni. Ber það Þórarni fagurt
vitni, hve annt hann lét sér ávallt
um þennan einhleypa bróður sinn,
sem var útlærður organisti með
góðu prófi, spilaði með honum á
konsertum, á gildaskálum og í
útvarpi. Svo samrýmdir voru þeir,
þó að frami þeirra væri æði ólíkur.
í Kaupmannahöfn hélt móðir
þeirra bræðra, Þuríður Þórarins-
dóttir, um stjórnvölinn og gætti
sona sinna. En faðir þeirra,
Guðmundur Jakobsson hafnar-
vörður, annálaður hagleiksmaður
við hverskyns smíðar, einnig fiðlu-
smíði, varð eftir í Reykjavík.
Sýnir þessi ákörðun foreldranna
óvenjulegt framtak og fórnarvilja.
Þegar Þórarinn hefur nám sitt,
er Island, tónmenntalega séð,
ennþá ónumið land. Músík sem
menningarþáttur er óþekkt fyrir-
bæri. Fögur list en mögur, er
viðkvæðið, og úrtölur eru tíðari en
hvatning, þegar tónlistarstörf eru
rædd. Ekkert megnar þá að breyta
fyrirætlun foreldra og ákafri löng-
un drengsins, sem þá er aðeins 14
ára að aldri. Fyrir tilsögn úrvals
kennara eins og Anton Svendsen,
Otto Malling, Acel Gade, Peder
Möller og síðar Heinrich
Schachtebeck í Leipzig tekst
Þórarni að heyja sér þann forða
kunnáttu, bæði í fiðluleik, píanó-
leik og hljómfræði, sem þroskar
og eflir þá miklu hæfileika, sem
honum voru meðfæddir.
Eftir fjögurra ára nám heldur
Þórarinn heim aftur árið 1914.
Ekkert fast starf sem hljóðfæra-
leikari er þá til í landinu. Eftir
sjálfstæða hljómleika verður
margskonar lausavinna aðal-
athvarf Þórarins. Hann spilar á
dansleikjum, við jarðarfarir, við
leikhússýningar, á veitingahúsum
og við bíósýningar. Auk þess
stjórnar hann söngkórum og
annast kennslu í einkatímum. Öll
þessi íhlaupavinna er erilsöm. En
Þórarinn er léttur í spori og léttur
í lund.
Viðbrigðin frá Kaupmannahöfn
eru þó geysimikil og tilbreytingar-
leysi og fáinni valdi honum oft
Margrét Hjörleifsdótt
ir — Minningarorð
Fædd 29. ágúst 1891
Dáin 28. júlí 1979
Nú þegar ég stend á þeim
tímamótum, að amma er farin yfir
móðuna miklu, þá koma upp í hug
minn þær stundir, er við barna-
börn og barnabarnabörnin áttum í
hlýjum faðmi hennar, en skilning
ömmu á þörfum barnssálarinnar
fyrir hlýhug og ástríkju fundum
við í ríkum mæli hjá henni, því
stutt var upp á loftið. Það er því
djúpt skarð komið í okkar hóp, við
brottför hennar héðan.
Margrét var Skaftfellingur í
báðar ættir. Hún fæddist að
Sandaseli 29. ágúst 1891. Faðir
henar var Hjörleifur bóndi í
Sandaseli í Meðallandi, þekktur
fylgdarmaður yfir Kúðafljót á
þeim tíma, sonur Jóns bónda
Hjörleifssonar í Langholti og Efri
Ey, Hjörleifssonar bónda í Efri
Ey. Móðir Hiörleifs var Margrét
Jónsdóttir, Olafssonar bónda á
Syðri-Steinsmýri og konu hans
Margrétar. Móðir Margrétar var
Ragnhildur Guðmundsdóttir, ís-
leifssonar, Jónssonar bónda í Ytri
Skógum og konu hans Þórunnar
Sveinsdóttur. Móðir Ragnhildar
var Hallfríður Sigurðardóttir,
Oddssonar bónda á Geitlandi og
konu hans Ragnhildar Jónsdóttur.
Margrét amma var glæsileg,
stór og heilsteypt, kona, hún var
trú sjálfri sér og átti svo margar
ljúfar og skýrar minningar um
æsku sína úr Meðallandinu, með
hina fögru fjalla og jöklasýn, þar
sem er Öræfajökull hæstur ís-
lenzkra jökla.
Minningar hennar um Kúðafljót
hinn ógnvekjandi farartálma, sem
þá var óbrúaður, átti drjúgan þátt
í uppeldi hennar, því ótaldir eru
þeir ferðamenn, sem lögðu leið
sína á heimili foreldra hennar og
óskuðu leiðsagnar yfir fljótið, en
Hjörleifur faðir hennar var orð-
lagður fyrir dugnað og öryggi og
talinn mikill vatnamaður.
Amma ólst því upp við fegurð á
aðra höndina og ógnvekju á hina.
Það gæti verið þetta sem gerði
hana svo örugga og réttsýna, sem
hún var.
Ung að árum fluttist hún suður
á Álftanes með foreldrum sínum,
sem hófu búskap á Selskarði. Ári
síðar kom reiðarslagið, faðir
hennar varð úti í Gálgahrauni.
Heimilið var leyst upp og fjöl-
skyldunni tvístrað að þeirra tíma
sið.
Amma hóf störf hja prófast-
hjónunum að Görðum, en þaðan lá
leið hennar til Reykjavíkur, þar
sem hún varð vinnukona á htimili
Arent Claesen.