Morgunblaðið - 21.05.1980, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. MAÍ1980
11
Expressionismus
Á Kjarvalsstöðum stendur nú
yfir ein úrvalssýning á grafík frá
Þýskalandi. Það er að verða þann-
ig hér í þessari borg, að hver
stórviðburðurinn eftir annan á sér
stað í myndlist. Það er óþarfi að
telja upp hér þær sýningar, sem
hafa verið og eru í gangi. Eg reit
um eina þeirra og nefndi það skrif
MEISTARAR, nú er komin önnur
sýning, sem einnig mætti fjalla
um undir sama titli, það eru þeir
þýsku ó Kjarvalsstöðum.
Því miður verður þessi merki-
lega sýning aðeins opin eina viku,
og er það mjög bagalegt, því að
sannast mála erum við íslenskir
nokkuð lengi að taka við okkur, og
það kemur fyrir að við missum af
strætisvagninum. Vonandi verður
það ekki nú, því að hér er einstakt
tækifæri til að kynnast merkilegri
list, sem hefur haft og á eftir að
hafa sín miklu áhrif um víða
veröld. Expressionisminn sem
listastefna varð til í Þýskalandi,
en breddist sérlega út meðal
norðlægra þjóða. Má þar fyrstan
nefna Munch í Noregi, en enn-
fremur mætti benda á listamenn í
öðrum norðlægum löndum ásamt
Niðurlöndum, og svo sterkar voru
þær rætur, er þessi listastefna
festi, að víðs vegar er enn mikið af
myndgerð í nánum tengslum við
upphafsmenn þá, er nú eiga
grafísk verk á Kjarvalsstöðum.
Sumir þeirra eru okkur hér á landi
ekki alveg ókunnir. Emil Nolde
var til dæmis sýndur fyrir nokkr-
um árum í Listasafni íslands með
vatnslitamyndir, og munu margir
enn geyma um þá sýningu end-
urminningar, sem ekki dofna.
Paul Klee átti eitt málverk á
sýningunni í Norræna húsinu um
daginn, og fyrir nokkuð mörgum
árum var sýning á þýskri grafík í
gamla Listamannaskálanum, þar
sem enn aðrir úr þessum hópi
komu við sögu. Að öllum okkar
mönnum ólöstuðum má einnig
geta þess, að einmitt þeir menn,
sem þarna eruá ferð, hafa haft
mikil áhrif hér á landi, og það
sannarlega til hins betra.
Þessi sýning á Kjarvalsstöðum
er gríðarlega merkileg og falleg.
Hún mun hafa víða farið og ganga
hennar verið mikill sigur. Enda
getur vart annað orðið með svo
valin verk. Þarna er mikil gróska,
og listamennirnir mjög ólíkir
hverjum öðrum, samt verður mað-
ur var við sama undirtóninn, sem
virðist hafa skapað það, er við í
dag köllum expressionisma. Það
væri hlægilegt að fara út í þá
Mynflllst
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
sálma, að tíunda þessi verk. Sann-
leikurinn er, að hvergi er hortittur
í þessu vali og hvert einasta verk
þess eðlis, að ekkert verður að
fundið. Á stundum eru litir með í
spilinu, og gefur það sýningunni í
heild sterkari svip en ef allt hefði
verið í svart/hvítu. Það er einnig
mikil fjölbreytni í tæknihlið þess-
arar sýningar, samt skal ég játa
það, að tréristurnar munu hafa
mestu áhrifin á mig persónulega.
Emil Nolde: Ljóshærð kona, 1917.
Það er eins og hugmyndafræði
expressionismans falli svo undar-
lega vel að þessari myndgerð, að
furðulegt má heita. Þar spilar
átakið millum svarts og hvíts á
mjög sterkan hátt, og for'mið fær
vissa fyllingu, er síðan virðist
spila um myndflötinn. Þegar ég
skoða þessi verk, finnst mér eins
og það sé ótrúlegt, að þessi list
skuli hafa valdið fjaðrafoki meðal
góðborgara Evrópu á sínum tíma.
Má vera að ég þekki ekki góðborg-
arana eins og þeir gerðust bestir.
Margir af þessum mönnum urðu
að yfirgefa heimaland sitt vegna
þessara verka, og meira að segja
voru haldnar sýningar á list
þeirra til aðvörunar góðu fólki.
Úrkynjun, úrkynjun var hrópað í
kveðjuskyni við þá er lögðu land
undir fót, en þeir er heima sátu
voru settir í bann. Það var frí-
stundamálarinn frægi, sem einna
ötulast gekk fram í slíku. Ekki
meir um það. Þá sögu þekkjum við
öll,
Á þessari sýningu er 121 verk.
Allt er hér með ágætum bæði
frágangur og upphenging. Sýning-
in er í Kjarvalssal og fer prýði-
lega. Er það ekki stórkostlegt, að
ekki stærri staður en Reykjavík,
skuli geta hýst þær sýningar, sem
verið hafa hér á ferð að undan-
förnu og það á fleiri en einum
stað? Ef horfir sem heldur í
sýningum hér í borg, sé ég ekki
annað en að Reykjavík sé á góðri
leið með að verða að myndlistar-
miðstöð.Hver veit nema við eigum
eftir að keppa um fyrsta sætið við
stórstaðina.
Það er alveg óþarft að skrifa
langt mál um þessa frábæru
sýningu, því hef ég þessar línur
ekki lengri, en svona í lokin vil ég
hvetja hvern einasta mann, er
áhuga hefur á myndlist, til að
missa ekki af þessum viðburði.
Vonum, að mannþröng verði á
Kjarvalsstöðum þá fáu daga, sem
sýning þessi stendur. Já, og ekki
má gleyma því, að feiknalega
falleg sýningarskrá fylgir þessum
verkum.
Max Pechstein. Bóndakonur vift mjaltir.
Wassily Kandisky: Appelsinugult, 1923.
Svavar Gestsson á fundi hjá ein-
stæðum foreldrum fimmtudagskvöld
SVAVAR Gestsson trygginga-
og félagsmálaráðherra verður
gestur á almennum félagsfundi
einstæðra foreldra fimmtu-
dagskvöldið 22. maí kl. 21.
Fundurinn verður haldinn á
Hótel Heklu, Rauðarárstíg.
Ráðherra mun þar flytja ræðu
og tala um þau málefni sem
hann hefur með að gera og snúa
að einstæðum foreldrum og
börnum þeirra. Eins og alkunna
er þykir mörgum sem þarna sé
mörgu mjög áfátt og má því
búast við að ýmsum spurningum
verði beint til ráðherrans. Þá
verður lagt fram bréf trygginga-
nefndar FEF með ýmsum fyrir-
spurnum, m.a. er þar vikið að
þeim mun sem tryggingakerfið
gerir á framfærslukostnaði elli-
lífeyrisþega og barna, en þar eru
tölur allsérstæðar.
í fréttatilkynningu frá FEF
er tekið fram að nýir félagar séu
velkomnir á fundinn og einnig
er hvatt til að gerð verði skil
fyrir happdrættismiða.
Ingunn Eydal
sýnir á
ísafirði
í BÓKASAFNINU á ísafirði
stendur nú yfir sýning á grafík-
myndum eftir Ingunni Eydal. Ing-
unn lauk námi úr grafíkdeild
Myndlista- og handíðaskólans 1976
og hefur kennt við skólann áiðan
1977. Hún hefur tekið þátt í fjölda
samsýninga hér á landi og víða í
Skandinavíu.
Á sýningunni eru 19 myndir,
unnar á sl. 3 árum og eru þær allar
til sölu. Sýningin verður opin á
venjulegum afgreiðslutíma safns-
ins til 23. maí n.k.
Auk þess verða þarna seldar
heimaræktaðar pottaplöntur.
Þessi basar er liður í miklu
starfi Kirkjunefndarkvenna
fyrir Dómkirkjuna. Á þessu ári
eru 50 ár liðin frá stofnun
Kirkjunefndarinnar og hafa
konurnar á þessum árum lagt
Dómkirkjunnk ómetanlegt lið.
Þær hafa gefið kirkjunni stór-
gjafir, bæði í peningum og
fögrum munum og stuðlað
þannig að því að gera Dómkirkj-
una að því fagra Guðshúsi, sem
hún vegna uppruna síns og sögu
á að vera sem höfuðkirkja þjóð-
arinnar.
Þetta hafa konurnar getað
vegna ómetanlegs stuðnings
Kökubasar Dóm-
kirkjukvenna
Á MORGUN, fimmtudaginn 22.
mai heldur Kirkjunefnd
kvenna Dómkirkjunnar sinn
árlega kökubasar að Hallveig-
arstöðum við Túngötu, og hefst
hann kl. 4 síðdegis.
Á basarnum verður á boðstól-
um mikið úrval af heimabökuð-
um kökum og verður þar hægt
að gera góð kaup um leið og
góður málstaður er studdur.
Kemur það sér vafalaust vel
fyrir margar húsmæður að geta
keypt kökur fyrir hvítasunnu-
hátíðina á góðu verði og létt sér
þannig störfin.
þeirra, sem hafa sótt basara
þeirra og kaffisölur á liðnum
árum og áratugum. Og nú er enn
af stað farið eins og fyrr sagði
með kökubasarnum, sem verður
að Hallveigarstöðum á morgun
kl. 4.
Ég vil leyfa mér að hvetja fólk
til að koma á köku- og blóma-
basarinn og styðja gott málefni
um leið og góð kaup eru gerð.
Guð blessi þær Kirkjunefnd-
arkonur fyrir það ómetanlega
starf, sem þær hafa unnið fyrir
Dómkirkjuna.
Hjalti Guðmundsson.