Morgunblaðið - 02.11.1980, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. NÓVEMBER 1980
31
Afreksverk
í bókarsmíð
- íslenzkir sjávarhættir I komnir út
íslenzkir sjávarhættir I eftir
Lúðvik Kristjánsson eru komnir
út hjá Menningarsjóði. Þetta er
upphafið að miklu ritverki sem
Lúðvik hefur unnið að i fjóra
áratugi.
— Já, við skulum segja, að ég
hafi byrjað á þessu 1940. En
reyndar segir konan mín, Helga,
það hafi fylgt mér nokkrir sneplar
þegar við tókum saman 1936.
— Það var svona bunki, sagði þá
Helga, og sýndi með vísifingri og
þumalfingri velþykka bók!
íslenzkir sjávarhættir I er mikil
bók, 472 bls. í stóru broti, helguð
íslenskum sjómönnum fyrr og
síðar. íslenzkir sjávarhættir er
afreksverk, og einstakt í sinni röð,
a.m.k. á Norðurlöndum.
— Það hefur verið 1928 segir
Lúðvík. Ég var þá á einum Helly-
erstogaranum, Kings Grey, sey-
tján ára unglingur. Við vórum
vestur á Hala. Þá er það einhverju
sinni á trollvakt, sem gamall karl,
skipsfélagi minn einn, greindur
vel og hafði víða róið í verstöðv-
um, vakti athygli mína á því
hversu mikið þjóðþrifamál það
væri, að bjarga frá gleymsku
lýsingu á lífi og háttum árabáta-
Ólafur Lárusson og Árni Frið-
riksson stugguðu næst við mér, og
fyrir atbeina þeirra fékk ég 1000
króna fjárstuðning til þessa
starfs. Það vafðist lengi fyrir mér
hversu víðtæk þessi söfnun ætti að
vera og líka hvað líta bæri á sem
sjávarhætti en eftir styrkveitingu
Vísindasjóðs 1961 ferðaðist ég um
Norðurlönd og varð margs vísari.
En sjávarháttarit, á borð við það,
sem ég dró föng að, var ekki til í
þessum löndum og ekki enn, mér
vitanlega.
Árið 1965 tók Kristján Eldjárn
mig uppá sína eik í Þjóðminja-
safninu og síðan hef ég verið á
launum sem safnvörður. Líklega
hefði ég orðið að leggja árar í bát,
hefði Kristján ekki komið þessu til
leiðar. Þetta verk hefur verið mér
tímafrekt og langt er síðan byrjað
var að vinna að teikni- og mynd-
efni. Forkostnaður hefur þess
vegna verið mikill og mest hefur
munað um það fé, sem Már
Elísson, fiskimálastjóri hefur út-
vegað hjá fjölmörgum aðilum í
sjávarútvegi.
En þetta verk hefði aldrei orðið
til, ef konan mín hefði ekki unnið
Lúðvik Kristjánsson með eintak 1 af skinnbandinu og forráðamenn
Menningarsjóðs; Einar Laxness formaður Menntamálaráðs og Hrólf-
ur Halldórsson, framkvæmdastjóri Menningarsjóðs.
karlanna. Þetta blundaði svo með
mér.
Árið 1937 gerðist ég ritstjóri
Ægis, og komst þá í kynni við
Bjarna Sæmundsson. Hann eggj-
aði mig til þessa verks. Bjarni,
eins og allir vita, skrifaði margar
ritgerðir í Andvara sem geyma
mikið sjávarháttaefni, en auk þess
fræddi Bjarni mig mikið og skrif-
aði ég margt eftir honum.
með mér í þessu frá fyrstu tíð.
íslenskir sjávarhættir I skipt-
ast, að loknum inngangi, í fjóra
meginkafla sem bera fyrirsagn-
irnar: „Fjörunytjar og strandjurt-
ir“, „Matreki", „Rekaviður" og
„Selur". Aðalhlutar þessa fyrsta
bindis fjalla þannig um fjörunytj-
arnar, rekann og selveiðina. Loks
er efnisútdráttur bókarinnar á
ensku og ítarleg atriðisorðaskrá.
Stjórnmálaskóli
Sjálfstæðisflokks-
ins í nóvember
Stjórnmálaskóli Sjálfstæðis-
flokksins verður haldinn dagana
17.—22. nóv. nk. Starfsemi skól-
ans er orðinn árviss liður i starfi
Sjálfstæðisflokksins. Að áliti
þeirra, er verið hafa i skólanum,
er hann gott veganesti fyrir þá
sem taka þátt í eða eru að hefja
þátttöku í pólitisku eða almennu
félagsstarfi.
I skólanum er m.a. lögð áherzla
á ræðumennsku, almennt félags-
starf, greinaskrif og framkpmu í
sjónvarpi. Einnig er kynnt starf-
semi og uppbygging Sjálfstæðis-
flokksins, vinnumarkaðs- og efna-
hagsmál. Þetta eru nokkur dæmi
af því sem tekið er fyrir í
skólanum.
Skólinn er heilsdagsskóli, þ.e.
hefst kl. 9 á hverjum morgni og
stendur yfir til kl. 18 eða 19.
Skráning þátttakenda er hafin og
fer hún fram á skrifstofu Sjálf-
stæðisflokksins að Háaleitisbraut
1, eða í síma 82963.
(Fréttatilkynning frá skóla-
nefnd)
Lúðvik Kristjánsson og kona hans Helga Proppé.
Ljósm. Mbl. Kristján.
Bókin er prýdd þrjú hundruð
myndum, teikningum og kortum.
Hún er sett og prentuð í Odda og
bundin í Sveinabókbandinu, en
litgreiningu og filmuvinnu svart-
hvítra mynda önnuðust Mynda-
mót og Korpus. Guðni Kolbeins-
son stud. mag. hefur haft á hendi
umbrot bókarinnar og útlit hið
ytra, lesið prófarkir að drýgstum
hluta og tekið saman atriðisorða-
skrá. Guðmundur P. Ólafsson líf-
fræðingur hannaði kápu, saurblöð
og bókband og teiknaði líka allar
myndir úr flóru fjörunnar. Bjarni
Jónsson hefur gert aðrar teikn-
ingar. Að mælingu og teiknun
báta hafa unnið: Bárður G. Tóm-
asson, Björn Björgvinsson, Hafliði
J. Hafliðason og Jóhann L. Gísla-
son, en Guðmundur Ingvarsson
gerði öll kort, að einu undan-
skildu.
Þeir sögðu Menningarsjóðs-
menn, að bók sem þessi væri árið í
vinnslu, ekki minna. Lúðvík hefur
þegar skrifað annað bindið, sem er
fyrirhugað að komi út 1982. Þar
verður saga íslenska árabátsins
meginkafli, og í lok þess bindis er
komið að því að fara útá sjó.
Verkið allt mun greina frá sjávar-
háttum frá upphafi íslandsbyggð-
ar þar til árabátaútgerð leggst
niður á fyrsta og öðrum ' tug
aldarinnar. A.m.k. þrjú bindi við-
líka að stærð og fyrsta bindið
munu koma út af íslenzkum sjáv-
arháttum.
„íslenzkir sjávarhættir 1“ kem-
ur út í 1800 eintökum á forlags-
verði um 48.000, en með söluskatti
59.280 kr. Að auki eru 225 eintök
tölusett, handbundin í skinn, sem
höfundur áritar öll. Lúðvík Krist-
jánsson gaf konu sinni eintak
númer 1.
Lúðvík Kristjánsson er óþarft
að kynna; hann er löngu lands-
þekktur af ritstörfum sínum.
Hann varð 69 ára í haust og er
brattur sem ungur væri.
- J.F.Á.
Fæst í
plötuverslunum
um land allt.
Geimsteinn hi.
Heildsöludreifing
sUíððfh
S. 85742 og 85055
Rut Reginalds er sívaxandi söng-
kona og aldrei hefur hún skilað
hlutverki sínu eins vel og á nýju
plötunni Rut +. Platan inniheldur 11
lög eftir íslenska og erlenda laga-
smiði, sem fjalla um Mfið og
tilveruna.
Rut + er hress og
létt plata sem á
ekki síður erindi til
fullorðinna en
barna og ungl-
inga.