Morgunblaðið - 09.10.1982, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. OKTÓBER 1982
13
þá listgrein hingað til lands, og nú
er hún orðin mjög vinsæl og eftir-
sótt, en þú hættur að fást við
hana. Hvers vegna?
„Grafíska tímabilið var mjög
spennandi, og mér fannst ég vera
á réttri hillu, en þegar ég kom
heim frá námi fengust nánast
engir við grafík hér að neinu ráði.
Ég ætlaði aldrei að kenna, hugur
minn stóð aldrei til þess, en þó fór
svo að ég gerði það 1956, það var
svo fast lagt að mér. Mér fannst
það einhvern veginn ekki ganga að
vera einn í grafíkinni hér heima
og vildi gjarna miðla þessu til
annarra, og fór því að kenna.
Grafíkin varð mjög vinsæl í skól-
anum og náði fljótt mikilli út-
breiðslu og hefur haldið velli alveg
til þessa dags. Ég lagði mig allan
fram við að kenna fólki, gaf mikið
af sjálfum mér í þetta, og án þess
að ég tæki eftir því, hætti ég sjálf-
ur að fást við grafík, hætti áður en
ég vissi, þvert gegn vilja mínum.
Ég lagði grafíkina því aldrei á
hilluna, það gerðist ósjálfrátt að
ég hef ekki fengist við hana um
tíma.
Fer mikið út, en
vantar listamannakaffi
hér heima
— I hvernig sambandi ertu við
list og listamenn hér heima og er-
lendis? Ferðu mikið til útlanda, og
berðu þig saman við íslenska lista-
menn?
„Ég fer mikið til útlanda, já, það
er mér nauðsynlegt að komast á
sýningar erlendis, En það er dýrt
fyrirtæki, og mér finnst að flug-
félögin ættu að bjóða lista-
mönnum að nota öll þessi auðu
sæti í flugvélunum til að komast
utan og fylgjast með, þau gætu
tekið málverk upp í fargjaldið.
Þau gætu varla tapað á því.
En hérna heima er oft erfitt að
hitta aðra listamenn. Hér vantar
alveg listamannakrá eins og þekk-
ist í nánast öllum borgum nema
Reykjavík. Slíkur staður þarf að
vera til, þar sem listamenn koma
saman, bera saman bækur sínar,
rífa kjaft. Þetta þarf að vera
stærri staður en Mokka, þótt það
sé ágætt í sjálfu sér, og þarna
þurfa að vera létt vín og matur á
boðstólum, líkt og er á flestum
þessara nýju veitingahúsa. Kaffi-
stofa Kjarvalsstaða? Nei, hún get-
ur ekki gegnt þessu hlutverki eins
og hún er. Sumum finnst hún
minna einna helst á kaffistofu á
flugvöllum eða járnbrautarstöðv-
um, sjáðu gólfið til dæmis!
En ég reyni að fylgjast með,
þótt það sé erfitt. Hér í Reykjavík
hittir maður oft ekki góðkunn-
ingja sína nema á nokkurra ára
fresti. En varðandi þetta með að
fara til útlanda, þá langar mig til
að minnast á það, að listamenn
alls staðar að úr heiminum, og
ekki síður listunnendur, streyma
til Parísar á ári hverju í milljóna-
vís, ekki síst til að sjá hið fræga
Pompidou-safn. Frakkar græða
gífurlegt fé á því að fá allt þetta
fólk, og á því er skilningur þar í
landi, þótt halli kunni að vera á
rekstri safnsins einu og sér.
Fleiri koma á listasöfn
en íþróttavelli
Enn get ég nefnt í þessu sam-
bandi, að það er þekkt á megin-
landi Evrópu, að þrátt fyrir allt
það rými sem íþróttir — knatt-
spyrna ekki síst — fá í fjölmiðlum,
koma fleiri á söfn og listsýningar
en á íþróttakappleiki. Hundruð
þúsunda manna sækja þessi söfn,
milljónir, og gæti það verið ýms-
um umhugsunarefni hérlendis,
sem telja sig hafa skyldum að
gegna við íþróttirnar vegna þeirra
vinsælda sem þær njóta. Þetta
segi ég íþróttaiðkunum eða keppn-
um alls ekki til lasts, en minni á
að það er fleira sem fólk hefur
áhuga á.“
— Þú ert ekki ánægður með
hlut fjölmiðla í listumfjöllun?
„Þar má ýmislegt bæta, það er
rétt. Tökum sjónvarpið sem dæmi:
Mér finnst alltaf eins og það eigi
myndlistinni dálitla skuld að
gjalda, sem það gæti auðveldlega
gert, sjálfu sér til framdráttar um
leið. Eftir að sjónvarpið kom til
sögunnar datt aðsókn að mál-
verkasýningum niður á kvöldin, en
áður hafði hún verið einna mest á
bilinu frá klukkan 20 til 22. Nú
lokar Norræna húsið jafnvel
klukkan 19 vegna þess hve fáir
koma eftir þann tíma. Mér finnst
sjónvarpið ætti að gera myndlist-
inni mun meiri skil en gert er, á
hinn fjölbreytilegasta hátt, með
fræðslumyndum, viðtölum við
myndlistarmenn, frásögnum og
gagnrýni um sýningar og svo
framvegis. Hér finnst mér að
mætti komast á jafnvægi milli
íþróttaþátta og menningarmála.
En hér skortir alla rit- og
fréttastjórn í þessum efnum, og
hvergi í heiminum ríður meðal-
mennskan eins húsum, og hvergi
fær afþreyingariðnaðurinn annað
eins rými og í íslenskum fjölmiðl-
um. Hlutleysi sjónvarpins gengur
svo langt að þar telja fréttamenn
sig skylduga til að koma á fram-
færi áhugamálum sínum. Ég get
endalaust haldið áfram.“
Hagsæld skerpir ekki gáfur
— Þú minnist á listgagnrýni.
Þú ert gagnrýnandi um leið og þú
ert listamaður, er ekki erfitt að
vera gagnrýnandi hér í nálægð-
inni manna á milli?
„Jú, það er vandasamt að fást
við gagnrýni hér í jafn litlu þjóð-
félagi þar sem hugsunarháttur
þorra þjóðarinnar er enn í Svið-
insvík undir Óþveginsenni, þrátt
fyrir allar tækniframfarir. Hag-
sældin skerpir ekki gáfur né líf-
rænar kenndir, sljóvgar þær frek-
ar. Meðalmennskan er ráðandi afl
og hér eigum við að minnsta kosti
Norðurlandamet. Hvaða skussi
fær sama rými í fjölmiðlum og
góðir málarar, ef ekki meira, og
sumir virðast hatast við þá sem
skera sig úr. Það er alveg rétt sem
sagt hefur verið, að Norræna
myndlistarbandalagið virðist vera
að löggilda meðalmennskuna og
svo er á fleiri sviðum. Er nema
von að erfiðlega gangi á Norður-
löndunum þegar fólk er hundelt og
því refsað fyrir dugnað og lífs-
spekin virðist vera sú sem felst í
orðskviðnum: Hurðin snýst á hjör-
um og letinginn í hvílu sinni.
Hér er þó aðeins um timabundið
vandamál að ræða hygg ég, ég trúi
því að menn sjái að sér og að betri
tímar séu í vændum — allt þarf
sinn aðlögunartíma. Félagi minn
við leiklistarnám í Munchen sagði
mér eitt sinn og þessi setning hef-
ur orðið mér minnisstæð: Hví
reyna menn heima ekki að lyfta
hverjir öðrum upp, í stað þess að
rífa allt niður? Mér dettur einnig í
hug það sem skáldið sagði við mig
fyrir nokkrum árum: Maður á ekki
að búa til skít úr skít, heldur gras
úr skít og mér finnst megi bæta
við, blóm líka.“
Hvar er bjartsýnin?
— Þetta sem þú segir hljómar
ekki sérlega bjartsýnislega, ef mið
er tekið af því að þú hefur einn
fárra manna fengið opinberan við-
urkenningarskjöld sem bjartsýn-
ismaður?
„Máski ættu bjartsýnisverð-
launin að heita öðru nafni, til
dæmis lífsþróttarverðlaunin, því
enginn getur verið bjartsýnn allan
sólarhringinn. Slíkt væri tilbreyt-
ingarlaus skapgerð. En lífstónn-
inn er trúin á mannlífið og tilgang
þess, að leggja ekki árar í bát þótt
á móti blási. Menn þurfa heldur
ekki að bera bjartsýnina utan á
sér, síbrosandi menn þurfa ekki að
hafa þann undirtón, ef til vill
berja þeir konu og krakka er heim
kemur! Við vitum líka að margir
frægir skopleikarar þessarar ald-
ar hafa verið geðstirðir og erfiðir í
sambúð, og nazistaböðlarnir gátu
oft verið ástríkir feður og eigin-
menn.
Það er ást á lífinu sem skiptir
mestu máli og lífsþrótturinn. Ást
til lífsins og það að vilja veg ann-
arra sem mestan. Þetta finnst mér
mikilvægast og ég vona að það sé
grunntónninn í lífi mínu.“
— AH.
TROOPER
A AUSTURLANDI
SYNINGARSTAÐIR
Höfn í Hornafirði - Djúpivogur - Breiðdalsvík
Stöðvarfjörður - Fáskrúðsfjörður
Reyðarfjörður - Eskifjörður - Neskaupsstaður
Egilsstaðir - Seyðisfjörður
Vopnafjörður - Bakkafjörður /ÁA
Þórshöfn
TROOPER í tómstundum
TROOPER til allra starfa
Isuzu Trooper leggur land undir fót og heldur
í hringferð u;n Island til þess að leyfa
landsmönnum að líta á sig.í förinni verður
einnig hinn vinsæli Isuzu Pick-up. Komið verður
við í öllum landsfjórðungum og mun þá gefast
tækifæri til þess að kynnast kostum þessara
vönduðu vagna frá ISUZU. Nánar mun verða
tilkynnt um tilhögun ferðarinnar í útvarpi.
SÝ/\/|Ng^st^®//ö
TILKy^T//9°/GTÍMAP
^ÝVARP/
n<& VÉIADEILD
Á__o r* oor\r\r\
Armúla3 <ö 38900