Morgunblaðið - 10.02.1983, Blaðsíða 26

Umræður utan dágskrár á Alþingi í gær
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1983
Hitunarkostnaður mesta búsetumisréttið
sögöu þingmenn sem gagnrýndu ráðstöfun orkujöfunargjalds
Húshitunarkostnaður, sem er mjög mismunandi eftir hitunaraðferðum og verðlagningu
hitagjafa, varð að hávaðamáli utan dagskrár í sameinuðu þingi í gær. Karvel Pálmason (A)
hóf umræöuna, en Hjörleifur Guttormsson og Birgir ísl. Gunnarsson höföu einnig tjáð sig er
umræðu var frestað.
Birgir ísleifur Gunnarsson:
Fjármála- og orkuráðherrar
hafa brugðizt trausti Alþingis
Með lögum um orkujöfnunar
gjald, sem sett vóru 1980, ákvað Al-
þingi að jafna að vissu marki þann
mismun í húshitunarkostnaði, sem
hér er eftir búsetu, eða verðlagi
hitagjafans. Það orkugjald, sem
beinlínis var lagt á til þess að jafna
þennan mun, hefur aðeins að litlum
hluta verið nýtt til þess arna, að
drýgstum hluta farið til annarra
hluta. I>að er ríkisstjórnin, undir
forystu orku- og fjármálaráðherra,
sem báðir eru úr Alþýðubandalag-
inu, er brugðizt hafa trausti Alþingis
í framkvæmd iaganna, en þeir hafa
öðrum fremur lagt línur um aðra
ráðstöfun orkugjaldsins í fjárlögum
og bera þar á stjórnarfarslega
ábjrgð. Þetta var meginefnið í ræðu
Birgis ísleifs Gunnarssonar (S), er
mismunandi húshitunarkostnaður
kom til umræðu á Alþingi í gær utan
dagskrár.
Birgir Isleifur minnti á, að mis-
munun eftir búsetu væri marg-
vísleg. Til dæmis væri húsnæðis-
kostnaður, hvort heldur væri
kaupverð húsnæðis eða leigugjald,
verulega hærra á höfuðborgar-
svæðinu en víðast annarsstaðar.
Sömuleiðis kostnaður við sam-
göngur innan sveitarfélags, t.d. til
og frá vinnu, sem oftast er drjúg
leið, sem daglega þarf að fara.
Ekki má einblína á einn þátt
kostnaðar. Engu að síður hefðu
þingmenn úr þéttbýli staðið 1980
að lögum um jöfnun húshitunar-
kostnaðar, sem væri réttlætismál,
en framkvæmdin hefði brugðizt í
höndum ríkisstjórnarinnar. Rík-
isstjórnin hefur t.d. þegar tekið
ákvörðun um í fjárlögum að tekj-
ur af orkujöfnunargjaldi 1983
gangi mestpart til allt annarra
hluta, undir leiðsögn Ragnars
Arnalds og Hjörleifs Guttorms-
sonar.
Pálmason: Hvert rennur
orkujöfnunargjaldið?
Eitt mesta kjaralegt misrétti
þjóðfélagsins er fjórfaldur húshit-
unarkostnaður í sumum byggðar-
lögum miðað við höfuðborgarsvæð-
ið, sagði Karvel Pálmason (A), er
hann kvaddi sér hljóðs utan
dagskrár í Sameinuðu þingi í gær.
Hann minnti á 1,5% gjald á
söluskattsstofn, orkujöfnunar-
gjald, sem beinlínis hafi verið
Iagt á til að jafna húshitunar-
kostnað í landinu. Þetta gjald
hafi gefið 190 m.kr. 1982, en ríkis-
stjórnin hafi hinsvegar aðeins
varið 30 m.kr. til verðjöfnunar
hitagjafa, olíu og rafmagns. Sam-
kvæmt fjárlögum ríkisstjórnar-
innar fyrir árið 1983 á þetta gjald
að gefa 315 m.kr., en þar af eiga
aðeins 67 m.kr. að ganga til verð-
jöfnunar. Ríkisstjórnin tekur
bróðurpart orkujöfnunargjalds-
ins til annarrar eyðslu á sama
tíma sem verkamaður á dýrustu
verðsvæðum hitagjafans þarf að
verja allt að helmingi mánaðar-
tekna sinna til olíu- og raforku-
kaupa. Það er víðar misvægi en í
atkvæðum, sagði Karvel.
Áður en ráðherrar hafa hátt
um nýja skattheimtu, til að jafna
orkuverð, ættu þeir að standa skil
á þeim tekjum, sem orkujöfnun-
argjaldið gefur, til verðjöfnunar,
eins og til var ætlast þegar við-
komandi lög vóru sett. Þetta er
mesta réttlætismálið í þjóðfélag-
inu í dag. Viðkomandi ráðherrum
sýnist aðrir hlutir mikilvægari en
rétta hlut þeirra verst settu, sam-
anber ráðstöfun þeirra á orku-
gjaldinu.
En hvert rennur mismunur
orkugjaldsins, orkuráðherra?
Hjörleifur Guttormsson:
Nýr orkuskatt-
ur í myndinni
Ég tek undir þaó, sagði Hjörleif-
ur Guttormsson, iðnaðarráðherra,
að mismunun í húshitunarkostnaði
veldur miklu kjaralegu misvægi.
Orkujöfnunargjaldið er hinsvegar
ekki markaður tekjustofn, heldur
almennur, sem þingmenn taka þátt
í að ráðstafa bæði í fjárveitinga-
nefnd og á Alþingi. Það er því ekki
við ráðherra eða ríkisstjórn ein-
göngu að sakast.
í máli ráðherra kom m.a. fram:
1) Að meðalstór, sómasamlega
einangruð tbúð, kostaði í húshit-
un, þar sem olía væri notuð, kr.
28.450 á ári, þ.e. kr. 2.371 á mán-
uði, miðað við þær niðurgreiðslur
sem nú væru.
2) Samskonar íbúð rafhituð
(Gjaldskrá Rarík) kostaði með
niðurgreiðslu í hitun kr. 23.021 á
ári, eða kr. 1.918 á mánuði.
3) Hjá nýlegri hitaveitu (Akur-
eyri) væri árskostnaðurinn kr.
22.144 á ári, eða kr. 1.845 á mán-
uði.
4) Hjá niðurgreiddri hitaveitu
(höfuðborgarsvæðið) væri sam-
svarandi kostnaður kr. 5.231 á
ári, eða kr. 436 á mánuði.
Meirihluti landsmanna nyti
hagstæðs heitavatnsverðs frá
Hitaveitu Reykjavíkur en sum-
staðar væri um fjórum sinnum
hærri húshitunarkostnað að
ræða. Ráðherra sagði nefnd, sem
um þetta mál hefði fjallað, hafa
skilað áliti, hvar bent væri á
ýmsar leiðir, m.a. nýjan orku-
skatt til jöfnunar.
Ráðherra sagði að ekki hafi
verið samkomulag í núverandi
ríkisstjórn um nýjan orkuskatt á
sínum tíma.
(PS, innskot fréttamanns:
Heitavatnsverð frá HR, sem
kemur inn í vísitöluútreikning,
útgjöld vísitölufjölskyldunnar
svokölluðu, hefur verið haldið
neðan kostnaðar af stjórnvöldum
af þeim sökum.)
Stuttar þingfréttir
Leysir breyting á stjórnarskránni efnahags-
vandann? — spurðu þingmenn Alþýðuflokks
Matthías Bjarna-
son mætir til þings
MaUhías Kjarnason, I. þingmaður
Vestfirðinga, tók sæti sitt á Alþingi í
gær. Hann hefur verið í veikindafríi
um hríð.
• Tvö frumvörp vóru afgreidd frá
efri deild til neðri deildar í gær:
1) Frumvarp um þjóðsöng ís-
lendinga, nokkuð breytt.
2) Frumvarp um framlengingu
sérstaks skatts á verzlunar- og
skrifstofuhúsnæði. Fyrsta frum-
varpsgreinin var samþykkt með
8:7 atkvæðum, þ.e. minnihluta
þessarar 20 þingmanna deildar.
Þingmenn Alþýðuflokks og
Sjálfstæðisflokkks (í stjórnar-
andstöðu) greiddu atkvæði gegn
frumvarpinu.
• Ragnar Arnalds, fjármála-
ráðherra, mælti fyrir frumvarpi
um notkun fasteignamats til við-
miðunar eignaskatts og Stein-
grímur Hermannsson, samgöngu-
ráðherra, fyrir frumvarpi um
fólksflutninga með langferðabif-
reiðum. Bæði þingmálin gengu til
nefndar.
• I neðri deild varð mikil utan-
dagskrárumræða um mismunandi
húshitunarkostnað í landinu.
Hjörleifur Guttormsson, orku-
ráðherra, talaði í 50 mínútur í um-
ræðunni (sjá frétt hér á þingsíðu).
Þar fór og fram umræða um þing-
sköp, en þingmenn ýmsir, töldu á
sinn hlut gengið, varðandi það að
fá að mæla fyrir þingmálum og tjá
sig í utandagskrárumræðunni,
sem forseti hafði frestað. Síðdegis
var gert ráð fyrir að framhalda
annarri umræðu um stjórnar-
frumvarp um efnahagsaðgerðir
(bráðabirgðalögin), en síður að
umræðu lyki eða að gengið yrði til
atkvæða um þau.
• Sigurlaug Bjarnadóttir, Salome
Þorkelsdóttir, Árni Gunnarsson,
Ólafur Þ. Þórðarson, Guðrún
Helgadóttir og Pétur Sigurðsson
flytja tillögu til þingsályktunar
um undirbúning og skipulag fíkni-
efnafræðslu: „Álþingi ályktar að
skora á ríkisstjórnina, að nú þegar
verði hafinn á vegum mennta-
málaráðuneytisins skipulegur
undirbúningur að fræðslu í
grunnskólum landsins um áfengi,
ávana- og fíkniefni. I upphafi
verði sérstök áherzla lögð á: a)
átak í grunnmenntun kennara
varðandi þessa fræðslu, b) útgáfu
námsgagna á þessu sviði. Jafn-
framt verði tryggt við afgreiðslu
næstu fjárlaga nægilegt fjármagn
til þessara verkefna."
• Þingmenn Alþýðuflokks, sem
ræddu bráðabirgðalög ríkisstjórn-
arinnar í gær, Karvel Pálmason
og Árni Gunnarsson, spurðu m.a.
Vilmund Gylfason (BÍ), hvern veg
hann vildi mæta þeim efnahags-
vanda, sem nú herjaði þjóðarbúið,
hvort hann héldi það raunhæft, að
breytingar á stjórnarskrá og kjör-
dæmaskipan, einar sér, leystu
hinn alvarlega efnahagshnút,
greiddu til dæmis niður erlendu
skuldasúpuna? Árni kallaði slíkar
fullyrðingar „trúðleik" og ávítaði
þingheim fyrir að hafa fjallað um
léttvæga hluti vikum og mánuðum
saman, meðan verðbólgan æddi
áfram í þjóðarbúskapnum og at-
vinnuleysið héldi þangað innreið
sína.