Morgunblaðið - 09.06.1983, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. JÚNÍ 1983
Jónas Antonsson
trésmiður — Minning
Þann 1. júní sl. andaðist hér í
Reykjavík vinur minn Jónas Ant-
onsson trésmiður.
Skagfirðingur að ætt og upp-
runa. Hann var jafnlyndur maður
og lífsglaður, skrafhreifinn og
skemmtilegur, duglegur og árris-
ull alla tíð — meðan heilsan
leyfði.
Hans er nú saknað og minn-
ingar margar þyrpast fram þá
hann er kvaddur hinstu kveðju, en
það er í dag frá Fossvogskapellu.
Jónas var fæddur að Deplum í
Stíflu 14. ágúst 1909. Foreldrar
hans voru hjónin sem þar bjuggu,
Anton Grímur Jónsson, f. 11. des.
1882, og Jónína Stefanía Jónas-
dóttir, f. 15. maí 1881.
Anton var sonur Jóns Gunn-
laugssonar bónda að Garði, síðast
að Móafelli í Stíflu, og konu hans
Guðrúnar Jónsdóttur. Jónína
Stefanía var dóttir Jónasar Jósaf-
atssonar, síðast bónda á Knapp-
stöðum, og fyrri konu hans Guð-
laugar Jónsdóttur bónda í Mó-
skógum Jónssonar bónda á Helgu-
stöðum ólafssonar í Stóraholti
Jónssonar.
Foreldrar Jónasar Antonssonar
gengu í hjónaband 1905 og fluttust
að Deplum 1907 og bjuggu þar í 13
ár en fluttust þá að Reykjum í
Ólafsfirði og síðar 1924 að Nefs-
stöðum í Stíflu. Voru þau fyrst
leiguliðar þar en keyptu síðan
jörðina. Eftir að Stefanía og Ant-
on hófu búskap að Nefsstöðum
hófu þau endurbætur á jörðinni,
byggðu myndarlegt íbúðarhús,
ásamt stóru fjárhúsi og hlöðu úr
steinsteypu. Þessar framkvæmdir
á tíma erfiðleika og fátæktar,
sýna vel áræði og stórhug þessara
hjóna. Anton var góður smiður og
átti því léttar með að byggja hús
sín en margir aðrir á þessum slóð-
um.
Jónas Antonsson sem kvaddur
er hér með þessum línum var
fæddur eins og fyrr segir að Depl-
um og var elstur sinna systkina er
upp komust.
Anton og Stefanía misstu tvö
ung börn en systkini Jónasar sem
upp komust eru hér talin í aldurs-
röð: 1. Steinunn, búsett í Siglu-
firði. 2. Jóhanna, gift Sigurbirni
Bogasyni frá Skeiði, búsett í
Siglufirði. 3. Guðmundur Ingimar,
kvæntur Árnýju Jóhannsdóttur
frá Gautastöðum, búsettur í Siglu-
firði. 4. Sigríður, gift Guðmundi
Jónssyni frá Molastöðum, búsett í
Reykjavík.
Fósturdóttur tóku Nefstaða-
hjónin, Stefaníu Guðnadóttur, f.
17.10.1926, gift G. Hjálmari Jóns-
syni frá Sléttu, búsett í Reykjavík.
Hjónin á Nefstöðum komust vel
af á sinni búskapartíð sakir fyrir-
hyggju og dugnaðar.
Anton andaðist snögglega 26.
apríl 1931 þá staddur í Siglufirði
tæplega fimmtugur, var það mikið
áfall fyrir fjölskylduna en bót í
máli að þrjú elstu börnin voru um
og yfir tvítugt. Stefanía hélt
áfram búskap í nokkur ár eftir lát
manns síns en síðar tók Jónas við
búsforráðum á Nefstöðum.
Stefanía Jónasdóttir andaðist
24. apríl 1954 eða 23 árum eftir lát
manns síns. Ég hefi hér fjölyrt
nokkuð um foreldra Jónasar Ant-
onssonar og aðstæður þær sem
þau bjuggu við. Jónas vandist ung-
ur vinnusemi á æskuheimili sínu
og varð hann hinn duglegasti
maður.
Um móður hans var sagt að
sjaldan eða aldrei hafi heyrst frá
hennar munni styggðaryrði eða
illt umtal, það sama mátti segja
um Jónas, hann var aðgætinn og
orðvar.
Ég sá Jónas fyrst þegar hann
kom til Siglufjarðar 1925. Hann
var þá að koma til föður míns í
vinnu og trésmíðanám þó ungur
væri. Hann var hár og herðabreið-
ur og minnti frekar á tvítugan
mann en 15 ára ungling.
Hann bjó heima hjá okkur og
var mér og jafnöldrum mínum og
vinum sérstaklega notalegur.
Það var margt snjóhúsið sem
hann byggði fyrir okkur án bygg-
ingarleyfis og aldrei þreyttist
hann á því að flytja okkur í stór-
byljum milli húsa. í fangi hans
var maður öruggur, þó vart sæist
út úr augum.
Árin liðu — Jónas óx úr grasi og
við líka guttarnir á eyrinni.
Eins og fyrr segir tók Jónas við
búsforráðum á Nefstöðum nokkru
eftir lát föður síns. Meðan Jónas
bjó á Nefstöðum kvæntist hann
26.12. 1934 Hólmfríði Guðleifu
Jónsdóttur frá ólafsfirði. Nokkru
síðar fluttu þau þangað þar sem
Jónas vann við smíðar. Árið 1953
fluttu þau til Siglufjarðar og
bjuggu þar til 1961 að þau fluttu í
Kópavog.
Þau reistu skála um þjóðbraut
þvera bæði í ólafsfirði, Siglufirði
og síðar í Kópavogi.
Og þar var gestkvæmt —
frændlið húsráðenda vissi að það
var velkomið og það naut þess að
dvelja þar.
I Siglufirði vann Jónas við smíð-
ar eins og í ólafsfirði en þau hjón
fluttu til Kópavogs 1961 eins og
fyrr segir. I Reykjavík og Kópa-
vogi vann hann einnig að iðn
sinni. Hólmfríður andaðist 25. jan.
1972 og var það Jónasi og Önnu
dóttur þeirra og Margréti fóstur-
dótturinni, mikill missir. Anna er
gift Páli Guðbjartssyni rafv.
meistara en Margrét er gift Hirti
Ingólfssyni starfsmanni hjá fSAL.
Barnabörn Jónasar sex að tölu og
barnabarnabörn tvö, voru yndi og
eftirlæti afa síns.
Við Jónas hittumst oft á
Reykjavíkurdögum okkar. Gamlar
minningar voru rifjaðar upp og
ferðalög norður bollalögð. Hann
unni norðlensku byggðunum í
Fljótum og Siglufirði og bar einn-
ig einstaka hlýju til þeirra staða
er voru heimkynni hans á efri ár-
um.
Til dóttur sinnar og tengdason-
ar flutti hann árið 1973 og naut
þar góðrar umhyggju. Hann and-
aðist á Elliheimilinu Grund en þar
dvaldi hann síðasta árið. Ég
minntist margra kosta Jónasar í
upphafi þessara kveðjuorða, allt
er það satt og rétt sem þar er sagt.
Hann var sómamaður í hvfvetna
og öllum vildi hann vel. Stíflan,
sveitin sem ól hann og fóstraði,
þykir flestum falleg einkum þó að
horfa inn yfir hana af Stífluhólun-
um. Sveitin er fögur.
Guðmundur Davíðsson á
Hraunum, sá sómamaður, sagði að
Stíflan væri smáfríð því hún væri
fremur lítil og þröng. Jónas
minntist oft á þessa fegurð, fjöllin
háu, stöðuvatnið, lygnu ána, sem
liðast eftir engjum og rennisléttar
grasflesjur. Frá þessari „fögru
veröld" flutti Jónas ungur en
gleymdi henni eigi.
Nú er hann fluttur á ný, hann
kveið engu en þráði hvíld. Hann
var þakklátur fyrir veru sína í
þessum heimi, hann var þakklátur
öllum sem höfðu liðsinnt honum
fyrr og síðar. Hann taldi sig hafa
lifað lengst af sæll og glaður og
gat því við leiðarlok tekið undir
með Jóhannesi úr Kötlum þar sem
hann segir í kvæði sínu Heima:
Hnípir sunna til sævar
kvedur sólheitur dagur.
undrast hugtir minn hrifinn
hvaA þú beimur ert fagur.
Fjölskylda mín og ég minnumst
Jónasar Antonssonar með söknuði
og þökkum honum samfylgdina.
Blessuð sé minning hans.
Jón Kjartansson.
I dag er borinn til hinstu hvílu
Jónas afi okkar, sem lést í Elli- og
hjúkrunarheimilinu Grund 1. júní.
Jónas var fæddur 14. ágúst 1909
að Deplum, Fljótum í Skagafirði.
Foreldrar hans voru Jónína Stef-
anía Jónasdóttir og Anton Grímur
Jónsson. Ólst hann þar upp ásamt
systkinahópi.
Hann starfaði við trésmíðar
mestan hluta starfsævi sinnar.
Jónas giftist árið 1934 konu sinni
Hólmfríði Guðleifu Jónsdóttur, en
hún lést árið 1972. Þau eignuðust 3
börn, tveimur þeirra auðnaðist
ekki líf. Dóttir þeirra Stefanía
Anna Jónasdóttir giftist síðan
Páli Guðbjörnssyni. Ásamt Önnu
ólu þau upp fósturdóttur sína
Minning:
Magnús Egjólfsson
frá Snorrastöðum
Fæddur 12. júlí 1891.
Dáinn 1. júní 1983.
Magnús Eyjólfsson, frændi
minn og vinur, kvaddi þennan
heim að kvöldi miðvikudagsins 1.
júní sl., tæplega 92 ára að aldri.
Hann var orðinn hvíldarþurfi eftir
langan og farsælan vinnudag, og
nú síðast allstranga viðureign við
Elli kerlingu, sem um nokkurt
skeið hafði þar haft undirtökin.
Kynslóð Magnúsar, aldamóta-
kynslóðin, átti því láni að fagna
umfram flestrar aðrar á uppvaxt-
ar- og manndómsárum sínum, að
vera þess fullviss að horfa mót
batnandi heimi. Hún ólst að vísu
upp við kjör, sem nú væru talin
örbirgðakjör, jafnvel þótt á svo-
kölluðum bjargálna heimilum
væri. En þótt efnahagur þjóðar-
innar leyfði takmarkaðan munað
dagsdaglega, hygg ég annar að-
búnaður og öll mannleg samskipti
Fædd 19. febrúar 1919
Dáin 14. maí 1983
Þegar góðir vinir kveðja, finnst
okkur oft eins og með þeim fari
hluti af okkur sjálfum. Líkt er um
vinnustað þegar góður og gróinn
starfsmaður kveður eftir langa
dvöl — það skarð er vandfyllt. Þó
er ekki um slíkt að fást, að „heils-
ast og kveðjast, það er lífsins
saga“. Þannig er okkur farið, sam-
starfsmönnum Áslaugar Guð-
mundsdóttur. Með henni er geng-
inn hluti okkar daglegu tilveru um
langt skeið — en minningin lifir
lengi um traustan og góðan félaga.
Aslaug átti sér heita og einlæga
trú — trúin var hennar hjartans
mál. Þar var engin hálfvelgja —
enginn millivegur. Með sömu ein-
lægni gekk hún að starfi sínu, heil
og óskipt, af alúð og samvizku-
hafi þá verið nánari og mennskari
en nútíma velferðin býður upp á.
Stórheimilin gömlu hýstu gjarna
þetta frá 12 til 30 manns. Þetta
voru t.d. bændahjónin með sín sex,
átta til tíu börn, húskarla, hús-
konur, vinnumenn, vinnukonur,
afa, ömmu, eitthvað af börnum
vinnuhjúa, tökubarn eitt eða fleiri
eftir atvikum o.s.frv. Þessi ágætu
sveitaheimili stóðu aldeilis fyrir
sínu í uppeldi og nestisbúnaði
barna sinna, fyrir því þykist ég
hafa sönnun af kynnum mínum
við það fólk sem ólst upp á slíkum
stofnunum. Magnús heitinn er
einmitt ágætt dæmi um þetta fólk,
því grandvarari og í hvívetna
vandaðri maður er ekki á hverju
strái.
Magnús fæddist á Snorrastöð-
um í Laugardal þann 12. dag júlí-
mánaðar árið 1891, fjórða og síð-
asta barn hjónanna Sigríðar
semi. Slíkir eiginleikar eru ætíð
verðmætir, ekki sízt í starfi sem
varðar heill og heilsu almennings.
Við sem unnum með Áslaugu í
Reykjavíkur Apóteki — sumir um
áratuga skeið — kunnum vissu-
lega vel að meta þessa eiginleika
hennar og söknum trausts
starfsmanns og góðs vinnufélaga
sem aldrei brást í neinu verki.
Þótt Áslaug væri dul í skapi og
flíkaði lítt sínum einkamálum við
okkur félaga sína, átti hún létta
lund og ríkt skopskyn. Dillandi
hlátur hennar, þegar eitthvað
skemmtilegt bar á góma, mun
okkur lengi í minni.
Síðasta æviár sitt átti Áslaug
við erfiðan sjúkdóm að stríða, sem
hún þó bar æðrulaus með hjálp
sinnar heitu trúar, unz yfir lauk.
Við viljum nú þakka Áslaugu
Gísladóttur og Eyjólfs Magnús-
sonar, sem þar bjuggu. Eyjólfur
var áður kvæntur Ragnheiði Eyj-
ólfsdótstur og eignaðist með henni
eina dóttur, Guðjónu, sem fluttist
ung til Vesturheims og á þar af-
komendur, hið ágætasta fólk.
Magnús heitinn ólst upp í sinum
föðurgarði á Snorrastöðum við hin
hefðbundnu sveitastörf, hjásetur,
heyskp, gegningar, tóskap og
kvöldvökur, eins og gerðist og
gekk á sveitaheimilum eins og ég
áðan freistaði að lýsa ögn, auk
þess sem hann reri til sjávar á
vertíðum, þegar aldur og þroski
leyfði. Ég hef kynnst að töluverðu
ráði og sumu náið, því fólki sem
ólst upp í gömlu Snorrastaða-
baðstofunni, báðum megin við
aldamótin, og verst ekki þeirri
hugsun, að þá væri hugnanlegra
mannlíf á plánetunni, ef engri
mennta- eða menningarstofnun
tækist að útskrifa lélegri karakt-
era en baðstofuakademíunum
tókst þegar best lét. Þarna ólst
Magnús upp, við þann aga og í
þeim guðsótta og góðum siðum,
sem þessum tímum heyrðu til, þó
að því leyti af betra tagi, sem
harðstjórn og þröngsýni munu þar
langa og góða samfylgd í blíðu og
stríðu, og óska henni blessunar
Guðs á göngunni löngu. Megi trú
hennar og von leiða hana til ljóss-
ins.
Blessuð sé minning hennar.
Vinnufélagar í Reykja-
víkur Apóteki
hafa verið mjög í hófi. Magnúsi
mun aldrei hafa lærst að ota sín-
um tota í keppni um lífsgæði eða
frama, enda af þeirri manngerð,
sem meira mat það að vera sannur
maður en „mikill maður".
Magnúsi Eyjólfssyni var af for-
sjóninni úthlutað sínum hluta af
almennri greind, var hann og hinn
farsælasti starfsmaður að hverju
sem hann gekk. Hann hlaut í
vöggugjöf músíkeyra og tónnæmi,
sem hljóta að hafa verið töluvert í
meira lagi, því um eða innan við
tvítugt auðnaðist honum að eign-
ast vandað orgel og verða sér úti
um tilsögn í meðferð þess sem
nægði honum til að ná á því þeim
tökum að hann gat veitt sér og
öðrum ómælda ánægju með leik
sínum. Hefur undirritaður fyrir
satt að sjaldan hafi Magnús verið
svo þreyttur að loknu dagsverki,
að ekki tæki hann í orgelið sitt
áður en hann gengi til náða. Hér
skal ekki reynt að útlista hver
feikna fjárfesting orgelkaupin
voru lítt fjáðum sveitadreng á
fyrstu áratugum aldarinnar, sem
auk þess hefur fengið takmarkaða
hvatningu. Hitt væri freistandi, ef
manni leyfist að meta fjárfest-
ingar eftir því hverja lífsnautn,
fyllingu og þroska hún veitir, að
fullyrða að þessi fjárfesting var
góð. Yndisstundir þær, sem Magn-
ús átti með litla stofuorgelinu sfnu
voru öllu gulli dýrri.
Magnús heitinn var í lægra
meðallagi á hæð, en þrekinn og
samsvaraði sér vel. Hann var hinn
mesti knáleikamaður, þótt hóg-
værð hans leyfði enga auglýsingu
um slíka eiginleika. Hann var
miklu fremur fríður sýnum, en þó
einkum svipgóður. Framkoma
hans var hlý og þokkafull.
Skemmtilegur og þægilegur var
Magnús í viðræðu, enda gæddur
ágætri kímnigáfu, sem var tempr-
uð af meðfæddri smekkvísi og
kurteisi, engan mátti særa, hvorki
viðstadda né fjarverandi.
Ungur að árum kynntist Magn-
ús fallegri ungri konu, Hallbjörgu
Ingvarsdóttur frá Þóroddsstöðum
í Grímsnesi. Mér þykir ekki ótrú-
legt að þá þætti Hallbjörg einn
glæsilegasti kvenkostur þar um
sveitir, en fjölyrði ekki þar um.
Þau giftu sig árið 1920 og hófu þá
búskap á Þóroddsstöðum við hlið
Ingvars, föður Hallbjargar. Þar
bjuggu þau til ársins 1936, að þau
fluttu til Reykjavíkur og bjuggu
hér á ýmsum jörðum í grenndinni
til ársins 1955, en þá tók borgin
flest grasbýli hér til sinna nota.
Eftir það stundaði Magnús ýmsa
verkamannavinnu, eftir því sem
til féll, uns aldur og heilsa bönn-
uðu.
Á Þóroddsstöðum eignuðust þau
hjónin tvo syni, en misstu þann
fyrri í bernsku. Yngri sonurinn,
Árni prentmyndasmiður, og kona
hans, Guðfinna Gissurardóttir,
ásamt börnum þeirra, hafa síðan
átt sitt heimili í sama húsi á
Nönnugötu 16 hér í borg, og séð til
með þeim gömlu hjónunum eftir
að heilsu þeirra tók að hraka að
ráði.
Hjónaband þeirra Hallbjargar
og Magnúsar stóð í hér um bil 63
ár með miklum ágætum. Þau voru
mjög samhent alla tíð, og kom það
ekki síst greinilega fram eftir að
bæði voru orðin mjög lasburða, að
þá voru áhyggjur þeirra beggja
jafnan meiri af líðan hins, en af
sinni eigin líðan. Má með sanni
segja, að nærgætni þeirra og um-
hyggja hvort fyrir öðru væri bein-
línis hrífandi. Mátti þó oft ekki á
milli sjá hvors líðan var lakari.
Það var gott að vera gestur á
heimili þeirra Magnúsar og Hall-
bjargar. Þar var manni fagnað
með þeim hætti, að enginn komst
hjá að finna hversu velkominn
hann var. Auk þess sem húsfreyja
bar af í rausn og reisn, voru bæði
gædd þeirri ljúfmennsku og
hjartahlýju sem engan lét ósnort-
inn.
Áslaug Guðmunds-
dóttir — Kveðjuorð