Morgunblaðið - 07.07.1983, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. JÚLÍ 1983
nwn
1000
KRÓNURÚT
Philips ryksugur.
2JA ÁRA BIR GÐIR AF POKUM.

Skrúfur
á báta
og skip
Allar staeröir frá 1000—4500
mm og allt að 4500 kíló.
Efni: GSOMS—57—F—45
Eöa: GNIALBZ—F—60.
Fyrir öll klössunarfélög.
Skrúfuöxlar eftir teikníngu.
I V
SðyoUmíigjytr
<®z <&g>
Vesturgotu 16,
Sími14680.
Látið ykkur líða vel á meö-
göngutímanum, tækifæris-
belti, tækifærisnærbuxur,
mjólkurgjafabrjóstahöld.
Viðurkenndar
gæðavörur.
lympíi
Laugavegi 26, sími 13300. Glæsibæ, sími 31300.
Framdrifslokur - Aflstýrl - Lltað gier • Rúllubeltl -
upphituð afturrúða - Þurrka og vatnssprauta á
afturrúöu - o.m.fl.
Verö frá kr. 514.000
(Gangi 31.5. ’83)

HEKIA HF
Laugavegi 170-172 Sími 21240
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir BRUCE HANDLER, fréttamann AP
ÓFRIÐARALDA í SUÐUR-AMERÍKU — Atvinnuleysingjar þustu um göt-
ur í Sao Paulo, Brasilíu, fyrr á árinu, brutu rúður og rændu verzlanir. Á
myndinni má sjá að bankavörðurinn Lv. er við öllu búinn. Atvinnuieysi í
Brasilíu hefur aldrei verið meira en nú.
greiðslur við Alþjóðagjaldeyris-
sjóðinn.
Skyndiverkföil hafa verið tíð í
Perú og þann 27. maí færðu
vinstrisinnaðir skæruliðar sér
óreiðuna í nyt og tóku allt raf-
magn af höfuðborginni, Lima,
með sprengjuáras á rafveitu-
mannvirki. Urðu hermdarverkin
til þess að Fernando Belaunde,
forseti, lýsti yfir neyðarástandi
og gaf hernum aukin völd.
{ Argentínu, þar sem verka-
lýðsfélög sæta enn „eftirliti" her-
stjórnarinnar, efndu verkalýðs-
leiðtogar til allsherjarverkfalls
28. mars, sem nánast lamaði at-
vinnulíf landsins. Kröfðust þeir
meiri launahækkana svo verka-
menn gætu haldið í við verðbólgu,
sem er 300 prósent á ári og er
hvergi meiri í veröldinni. At-
vinnuleysi í Argentínu er nú 12
Ókyrrðaralda í
Sudur-Ameríkii
Efnahagslegir örðugleikar hafa hrundið af stað ókyrrðaröldu um gervalla
Suður-Ameríku að undanförnu. Óðaverðbólga og atvinnuleysi ásamt vand-
ræðum margra landa með endurgreiðslur á erlendum lánum, hafa leitt til
fjöldamótmæla, verkfalla, götubardaga og framleiðslustöðvunar um heims-
álfuna þvera og endilanga. Óánægja almennings, sem skýra verður í Ijósi
samdráttar í heiminum, verðfalls á hráefnum, óhóflegrar lántöku og
éstjórnar, kynni að hafa afdirfaríkar pólitískar afleiðingar ef fram fer sem
horfir.
Aðþrengdir íbúar Suður-Amer-
íkuríkja hafa ekki aðeins
mótmælt rótgrónum herstjórnum
á hægri væng stjórnmálanna
heldur einnig þorgaralegum
stjórnvöldum, sem vart hafa slit-
ið barnsskónum síðan herstjórn
lauk.
Mest hefur ókyrrðin verið í
Chile, þar sem þúsundir manna
æddu um götur 11. maí og 14.
júní, köstuðu grjóti, settu upp
vegartálma og létu glymja í pott-
um og pönnum. Fimm manns létu
lífið og átján hundruð voru hand-
teknir í mótmælum þessum, sem
urðu út af banni við hækkun
kaupgjalds og þreföldun atvinnu-
leysis á skömmum tíma.
Chile var fyrir þungu áfalli á
síðasta ári er samdráttur varð á
heimsmarkaði og verð féll á kop-
ar, en það er aðalútflutningsvara
landsins. í janúar sótti stjórn
Pinochets um lán til Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins að upphæð 882
milljónir Bandaríkjadala og
ákvað sjóðurinn að verða við
beiðninni gegn því að Pinochet
reisti skorður við opinberum fjár-
útlátum. Verkalýðsfélög í landinu
hafa á hinn bóginn krafizt þess
að stjórnin sparaði minna við sig
til að örfa eftirspurn neytenda og
skapa atvinnu. Bændur, flutn-
ingabifreiðastjórar og smá-
kaupmenn, sem studdu stjórn
Pinochets áður en kreppan skall
á, hafa nú einnig skellt skuldinni
á hershöfðingjann fyrir minni
viðskipti og meiri skuldir. Allir
þessir hópar hafa heimtað að
borgaralegri stjórn verði komið á
að nýju, en Pinochet hefur þrá-
faldlega neitað að verða við því.
Annar ólgupottur er Brasilía
þar sem meira en tvö þúsund at-
vinnuleysingajar í stærstu borg
landsins, Sao Paulo, gerðu há-
reysti á götum úti, brutu rúður,
rændu verzlanir og voru nærri
búnir að brjótast inn í höll ríkis-
stjórans í apríl.
Atvinnuleysi í Brasilíu er 15
prósent og hefur aldrei verið
meira. Þjóðin hefur lítið fé til
ráðstöfunar og hefur engin tök á
að greiða erlendar skuldir sínar
að upphæð 90 milljarða Banda-
ríkjadala. Lán þessi voru tekin að
mestu á sjöunda og áttunda ára-
tugnum til að fjármagna viða-
mikil þróunaráform og greiða
þeim fjölmörgu skiffinnum sem
spruttu upp eins og gorkúlur í
kring um áformin. Eftir að út-
flutningsmarkaðir brugðust og
gífurlegir olíureikningar tóku að
setja strik í reikninginn nýlega
snéri stjórnin sér til Alþjóðgjald-
eyrissjóðsins og stórbanka í
Bandaríkjunum og Evrópu og fór
fram á neyðarlán. Hafa stofnanir
þessar lánað Brasilíumönnum
milljarða Bandaríkjadala með
því skilyrði að þeir hertu aðhald
og hættu sóun. Stjórnvöldum hef-
ur hins vegar gengið treglega að
gera alvöru úr loforðum sínum.
Þegar stungið var upp á að fríð-
indi yrðu tekin af starfsmönnum
ríkisfyrirtækja, sem margir fá
ríflegar aukagreiðslur fimm sinn-
um á ári, brutust út víðtæk verk-
föll embættismanna.
Forseti landsins, Joao Figu-
eiredo hershöfðingi, sem leitast
við að koma á borgaralegri stjórn
eftir nítján ára herstjórn, hefur
þó sagst vera staðráðinn í að
binda endi á forréttindi og hefur
hann sýnt verkfallshópunum
fulla einurð.
í Perú létust fjórir í mótmæla-
aðgerðum gegn fjárhagsstefnu
stjórnarinnar í mars. Verðbólga í
Perú er 101 prósent í ár, en var 62
prósent í fyrra. Atvinnuleysi,
opinbert og dulbúið, er talið vera
um 50 prósent og er það hærra
hlutfall en nokkru sinni fyrr. Bú-
ist er við að heildarþjóðarfram-
leiðsla skreppi saman um 5 pró-
sent á árinu sem er að líða, en
lítilsháttar vöxtur átti sér stað í
fyrra. Stjórnvöld í Perú, sem lýst
hafa yfir að þau hafi engin tök á
að greiða aftur erlendar skuldir
að upphæð ellefu milljarða
Bandaríkjadala, eru um þessar
mundir að semja um endur-
prósent og hefur kaupgeta Arg-
entínumanna rýrnað um helming
síðan herinn tók völd, árið 1976.
Herstjórnin, sem búist er við að
hverfi frá að loknum almennum
kosningum síðar á árinu, snéri
sér til Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
og bað um hjálp til að endur-
greiða hluta erlendra skulda, að
upphæð fjörutíu milljarða
Bandaríkjadala. Sjóðurinn sam-
þykkti að verða við beiðninni, en
gerði að skilyrði að kauphækkan-
ir yrðu stöðvaðar og taumhald
haft á peningamagni í umferð.
Aðgerðirnar hafa að sjálfsögðu
mælst illa fyrir hjá milljónum
verkamanna og benda skoðana-
kannanir til að þeir muni ljá fylgi
sitt stjórnmálaflokki, sem hefur
hugsjónir Perons, fyrrverandi
einræðisherra, að leiðarljósi.
í landbúnaðarríkinu Uruguay
stöðvuðu bændur framleiðsíu í
einn dag, 15. júní, til að mótmæla
samdrætti í efnahagslífi, sem tíu
ára gamalli herstjórn landsins er
kennt um. Verðbólga skauzt upp í
45 prósent á þessu ári, en var 20
prósent í fyrra.
Gripið hefur verið til verkfalla
annað veifið í Bólivíu það sem af
er árinu, en víðtækar mótmæla-
aðgerðir hafa ekki sézt ennþá.
Borgaraleg ríkisstjórn hefur nú
setið að völdum í Bólivíu í níu
mánuði, en áður hafði einræðis-
stjórn hersins farið með völd í
tuttugu ár.
Vinstrisinnar mótmæltu efna-
hagsráðstöfunum Beatncur for-
seta í Kólumbíu 24. júní, en þar er
að jafnaði allt með kyrrum kjör-
um. Mótmælendurnir sögðu að
stjórnin beitti verkamenn mis-
rétti með því að halda niðri laun-
um þeirra til að greiða úr fjár-
hagsvanda ríkisins.
Okyrrð er á hinn bóginn algeng
í Venezuela, en afkomu landsins,
sem byggist að verulegu leyti á
olíuútflutningi, er nú ógnað
vegna verðstríðs innan OPEC.
Stjórnvöld settu á gjaldeyris-
hömlur í febrúar í fyrsta skipti í
tuttugu ár og semja nú við Al-
þjóðagjaldeyrissjóðinn um
endurgreiðslur á skammtímalán-
um að upphæð sextán milljarða
Bandaríkjadala. Engin uppþot
hafa verið í Venezuela það sem af
er árinu og bíða íbúar eftir að
stjórnarskipti verði að loknum
kosningum í desember.