Morgunblaðið - 04.03.1984, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. MARS 1984
Ragnheiður Jónas-
dóttir — Minning
Fædd 4. mars 1891
Dáin 31. janúar 1984
Þann 10. febrúar síðastiiðinn
var jarðsungin frá Akraness-
kirkju elskuleg tengdamóðir mín,
Ragnheiður Jónasdóttir, fyrrum
húsfreyja að Vestra-Miðfelli,
Hvalfjarðarstönd. Hún lést á
Dvalarheimilinu Höfða, Akranesi,
þann 31. janúar, tæplega 93 ára að
aldri.
Ragnheiður fæddist að Bek-
ansstöðum í Skilmannahreppi 4.
mars 1891, einkadóttir foreldra
sinna, hjónanna Guðrúnar Jóns-
dóttur og Jónasar Sveinssonar.
Þau fluttu seinna að Ölvaldsstöð-
um í Borgarhreppi og enn síðar að
Vestra-Miðfelli. Þrjá bræður átti
Ragnheiður, en þeir létust allir
ungir.
Þeim fer nú óðum fækkandi sem
fæddust á öldinni sem leið og með
þessu fólki hverfa jafnframt hefð-
ir og lífsstíll, sem eru öldungis
framandi þeim, sem nú eru á miðj-
um aldri eða þaðan af yngri.
Ragnheiður Jónasdóttir ólst upp
við þau kjör, sem venjuleg voru til
sveita í hennar tíð. Hún fékk þá
skólamenntun sem skylduð var og
vandist ung við að hjálpa til við
þau verk, sem til féllu utanbæjar
og innan. Þó kom að því að Ragn-
heiður flutti til Reykjavíkur og
vann þar um nokkurt skeið við
fatasaum. í Reykjavík kynntist
Ragnheiður síðar eiginmanni sín-
um, Arnfinni Scheving Björns-
syni, f. 16. desember 1893, frá Eyri
í Gufudalssveit, en hann lagði þá
stund á skipasmíðanám. Var brúð-
kaup þeirra haldið þann 11. maí
1918. Vafalaust hefðu þau hjón
stofnað heimili sitt í höfuð-
staðnum eða annars staðar í
þéttbýli ef örlögin hefðu ekki ætl-
að þeim annað. I þeirra hlut féll að
taka við búi foreldra Ragnheiðar
og fluttu þau að Vestra-Miðfelli
árið 1918. Jörðin var hvorki stór
né sérlega arðsöm og jafnframt
búskapnum stundaði Arnfinnur
iðn sína í skipasmíðastöð á Akra-
nesi. Þar starfaði hann alla daga
vikunnar utan helgar, en þá gekk
hann oftast heim að Miðfelli, um
30 kílómetra leið, og síðan til baka
til vinnu í helgarlok. Búinu vann
Arnfinnur eftir megni þó ekki
hefði hann ætlað sér hlutverk
bóndans, byggði upp jörðina og
ræktaði eftir því sem kostur var,
með seinvirkum tækjum og áhöld-
um þeirra tíma. Dagleg störf og
ábyrgð á stóru heimili hvíldu samt
á herðum húsfreyjunnar, þegar
flest til fæðis og skæðis var unnið
heima. Marga og góða vini og
hjálparhellur áttu þau hjón, bæði
í næsta nágrenni og á Akranesi,
og þeirra minntust þau ávallt með
þakklæti og hlýju.
Ragnheiður deiidi á sinn hátt
kjörum með flestum samtímahús-
freyjum til sveita. Hún gekk að
þeim störfum, sem sinna þurfti,
breytti mjólk í mat og ull í fat,
jafnframt því að annast sinn stóra
barnahóp. Börn þeirra Ragnheiðar
og Arnfinns urðu tíu og eru öll á
lífi utan einn sonur, sem dó í
æsku. Eitt sinn spurði ég Ragn-
heiði hvort hún hefði ekki stund-
um verið kvíðin þegar von var á
barni, fjarri læknishjálp og oft
undir hælinn lagt hvort tækist að
ná í ljósmóður. Ragnheiður brosti
við spurningu minni og svaraði
svo: „Jú, kannske, en ég reyndi
oftast að vera búin að mjólka."
Þetta svar finnst mér lýsa Ragn-
heiði svo vel, hugsandi fyrst um
aðra, menn eða málleysingja, síð-
ast um sjálfa sig.
Ragnheiður var hugrökk og
bjartsýn kona og naut mestalla tíð
góðrar heilsu. Þó var það eitt sinn
að hún þurfti nauðsynlega að
komast á sjúkrahús, sem þá var
ekkert nær en Landspítalinn í
Reykjavík. Ekki var um landveg
þangað að fara heldur til Akra-
ness og þaðan reri Arnfinnur við
annan mann á opnum báti til
Reykjavíkur með konu sína, fár-
sjúka, í aftakaveðri. Nærri má
geta hvílík þrekraun það ferðalag
hefur verið, en allt fór vel og
Ragnheiður fékk þá aðgerð og um-
önnun sem þurfti.
Árið 1944 brugðu þau búi og
fluttu á Akranes ásamt þeim
börnum sínum, sem enn voru í
garði. Með þeim flutti einnig móð-
ir Ragnheiðar, þá orðin alblind.
Lést hún mörgum árum síðar í
hárri elli. Kynni mín við þessi
góðu hjón og þeirra fjölskyldu
hófust við tengdir árið 1953.
Margar voru ferðirnar á „Skag-
ann“ og alltaf var jafn gott að
koma til Ragnheiðar og Arnfinns í
húsið við Vesturgötuna. íslensk
gestrisni var þar í fyrirrúmi og
gaman að ræða við þau um menn
og málefni, liðna tið og samtíð og
voru þau margfróð um ættartölur
og eldri búskaparhætti. Því miður
var Arnfinnur á efri árum hrjáður
af langvinnum sjúkdómi, sem háði
honum mjög og varð til þess að
hann þurfti að leggja niður vinnu,
langt um aldur fram. Arnfinnur
lést í október 1970.
Eitt af ævintýrunum í lífi
Ragnheiðar á efri árum var ferða-
lag til Norðurlanda. Henni þótti
alltaf gaman að ferðast og var
víðförul um ísland, en þetta var
hennar fyrsta og eina utanlands-
ferð. í skoðunarferðum um Osló og
Kaupmannahöfn var hún óþreyt-
andi og sívökul, sannur heims-
borgari að njóta þess, sem fyrir
augu og eyru bar. Eitt sinn, eftir
heitan og annasaman dag, var
Ragnheiður spurð hvort hún vildi
ekki halla sér. Hafnaði hún því
með öllu, sagðist ekki hafa lagt sig
þegar hún hefði verið með börnin
öll á höndum, og færi varla að
gera það núna, í skemmtiferð.
Sumardagarnir í Noregi og Dan-
mörku með þessari sterku, glað-
sinna konu gleymast ekki.
Þó Ragnheiður héldi heimili sitt
óbreytt um tíu ára skeið eftir lát
Arnfinns hlaut þó að koma að því
að hún vildi flytjast í hægara sæti.
Húsið við Vesturgötuna var selt
og hún fluttist í íbúð á Dvalar-
heimilinu Höfða, utan Akraness.
Þar átti hún gott ævikvöld og þó
kraftar færu þverrandi með árun-
um hélt hún sinni góðu heilsu og
andlega styrk til hinstu stundar.
Á síðari árum urðu fjarlægðir
milli okkar meiri og við sáumst
sjaldnar, en við hvern fund var þó
eins og við hefðum hist í gær.
Nærri má geta, að eftir því sem
árin liðu urðu endurfundir óviss-
ari. Ég kvaddi Ragnheiði í síðasta
sinn í ágúst 1983, eftir að hafa
hennar venjulegu gestrisni, þar
sem hún sat við kaffiborðið í hús-
freyjusæti sínu.
Að sofna héðan við lok ferðar,
þegar nóg er lifað, hlýtur að vera
ljúfur viðskilnaður. Blessuð sé
minning Ragnheiðar Jónasdóttur.
Börnum hennar og fjölskyldum
þeirra sendi ég mínar innilegustu
samúðarkveðj ur.
New York, í febrúar 1984,
Charlotta M. Hjaltadóttir
Kveðjuorð:
Kjartan Hjálmars-
son kennari
Kveðja frá kennurum
við Kópavogsskóla
Þann 20. febr. sl. andaðist
Kjartan Hjálmarsson kennari í
sjúkrahúsi í London eftir erfiða
sjúkdómslegu, sextíu og þriggja
ára að aldri. Ekki verða hér rakin
æviatriði Kjartans heldur færð
fram nokkur þakkar- og kveðjuorð
til góðs starfsfélaga að leiðarlok-
um. Kjartan hafði starfað hér við
Kópavogsskólann í meira en tvo
áratugi, þegar hann lét af störfum
fyrir tæpum þremur árum og
hugðist fara að eiga rólegri daga
að loknu löngu og slítandi starfi
og hlakkaði til að fara að sinna
öðrum áhugamálum sem ekki
hafði unnist tími til í dagsins önn
En því fór fjarri að hann væri þar
með gleymdur í hópi samkennara í
Kópavogsskóla, til þess var mað-
urinn of eftirminnileour og mikil-
vægur í félagsheildi á þessum
vinnustað. Kjartan starf við
ænnan skóla sem gkennar:
•íðan var hann mörg almennr
1 ennslu, e1 síðust rin vann
■nn í ból fni sk ns og kom
þá að góðum notum hve víðlesinn
og fróður hann var um hina ólík-
ustu hluti og gat óspart miðlað
ungum hlustendum af þekkingu
sinni. Kjartan var skapmikill, en
undir stundum gustmiklu yfir-
bragði sló hlýtt hjarta og oft lífg-
aði hann upp hópinn með gaman-
semi, ekki síst í bundnu máli.
Margar voru vísurnar sem hann
kastaði fram á hraðfleygri stund,
ekki síst á ferðalögum, og við há-
tíðlegri tækifæri komu heilir
Ijóðaflokkar frá honum og þá oft
skrautritaðir því hann var lista-
skrifari. í fari Kjartans munu
hafa komið fram ýmsir eiginleikar
langafa hans, Bólu-Hjálmars, t.d.
skáldgáfan og Iistfengið. Söngvinn
var hann og öllum mönnum fróð-
ari um rímnakveðskap og rímna-
stemmur. Hann var hrókur alls
fagnaðar í góðra vina hópi, en
hann var einnig alvörumaður og
trúmaður, hann lá ekki á liði sínu
ef til hans var leitað, hverjum
manni hjálpfúsari og greiðasam-
ari. Þegar hann hætti hér störfum
þótti okkur skarð fyrir skildi, en
hugðum gott til að fá hann í heim-
sókn á kennarastofuna. En þær
ferðir urðu færri en við vildum.
Hann sat ekki lengi í ró og næði þó
að fullum starfstíma opinberra
starfsmanna væri náð, en hóf
kennslu að nýju og við þau störf
var hann þegar starfsþrekið bilaði
að fullu og ef til vill hefur honum
líkað það best, hann var ekki van-
ur löngum fríum um ævina. Við
söknum vinar í stað en gleðjumst
við minningar um góða samfylgd.
Eftirlifandi konu hans, börnum og
öðrum skyldmennum vottum við
okkar innilegustu samúð.
Kennarar við Kópavogsskóla.
Fjárhagsáætlun Hafnarfjarðar samþykkt:
Áætlað er að heildar-
tekjur aukizt um 36%
Á fundi bæjarstjórnar Hafnarfjarðar 28. <*'brúar sl. var afgreidd við síðari
umræðu fjárhagsáætlun kaupstaðarins fyri' 1984. Áætlunin í heild var sam-
þykkt með atkvæðum sjö bæjarfulltrúa, n við lokaafgreiðslu voru fjórir
bæjarfulltrúar á móti.
I ár eru heildartekjur bæjar-
sjóðs áætlaðar kr. 340.888.000,-, en
þar af eru svokallaðar sameigin-
legar tekjur alls kr. 267.437.000,-,
sem er um 36% hækkun frá sömu
tekjuliðum 1983.
Sem fyrr eru útsvör helsti
tekjustofn bæjarsjóðs, en þau eru
áætluð tæpar 145 millj. kr. Bæjar-
stjórn samþykkti að útsvar skyldi
í ár vera 10,5% af tekjum til út-
svars, en 1983 var útsvarsálagning
11,88%.
Tekjur af fasteignagjöldum eru
áætlaðar rúmar 38,3 millj. kr. Af-
sláttur af fasteignaskatti íbúðar-
húsnæðis er hækkaður að þessu
sinni í 20% og veittur er 50% af-
sláttur af vatnsskatti og holræsa-
gjaldi. Auk þess verður mörgum
elli- og örorkulífeyrisþegum veitt-
ur frekari afsláttur af fasteigna-
gjöldum, samkvæmt sérstakri
samþykkt bæjarstjórnar.
Af öðrum tekjuliðum má nefna
framlag úr jöfnunarsjóði 29,2
millj. kr., aðstöðugjöld 19,8 millj.
kr. og tekjur af framleiðslugjaldi
álversins í Straumsvík, sem eru
áætlaðar rúmar 16 millj. kr.
Til sameiginlegra framkvæmda
ríkis og bæjarfélags eru einnig
fjárframlög frá ríkissjóði að fiár-
hæð 19 millj. króna.
Ráðstöfunarfé bæjarsjóðs er
varið til ýmissa framkvæmda og
rekstrar bæjarfélagsins. Útgiöld
eru fiokkuð og skipt eftir mála-
flokkum. í fjárhagsáætlun 1984 er
mestu fé ráðstafað til reksturs og
fjárfestinga í félagsmálum og
skólamálum. Til félagsmála er
veitt 67,9 millj. kr., sem er 19,4%
af heildargjöldum bæjarsjóðs og
til fræðslumála er ráðstafa< 67
millj. kr., sem er 19,1%. Til v^rk-
legra framkvæmda er 55,4 millj.
kr., eða 15,2% útgjalda. Af öðrum
málaflokkum má nefna, að 9,1%
útgjalda er varið til æskulýðs- og
íþróttamála, 7,8% til reksturs
bæjarins og 5,7% til heilbrigðis-
mála.
Á vegum bæjarins er nú unnið
að eða í undirbúningi ýmsar fram-
kvæmdir. Af helstu framkvæmd-
um má nefna að áfram verður
haldið við gatnagerð í nýju
íbúðarhverfi við Setberg, en þar
hófust byggingar á síðasta ári. Á
næstunni verður úthlutað í hverf-
inu allmörgum lóðum, aðallega
fyrir einbýlishús.
Einnig er áformuð gatnagerð í
iðnaðar- og þjónustuhverfi í
Kaplakrika, við óseyrarbraut og
húsagötu við Lækjargötu.
Unnið hefur verið að endur-
byggingu og breikkun Reykjavík-
urvegar frá Engidal að Arnar-
hrauni. 1 ár er áformað að vinna
að 3. áfanga þessa verks, sem er
endurbygging og fegrun við eystri
akbraut frá Hjallabraut að Engi-
dal og fegrun og gangstígager' við
vestari akbraut. Áformað e< að
verja 6,6 millj. kr. til þessara
framkvæmda.
Hafnarfjarðarbær hefur á und-
anf <rnum árum gert átak í mal-
bik in gatna og gangstéttargerð.
Fy<<r nokkru var jjeim áfanga náð
að götur í eldri íbúðarhverfum
haf i verið malbikaðar og miðað er
við að götur í nýjum hverfum séu
ma bikaðar fljótlega eftir að flutt
er hverfin. í ár er áformað að
ljúka malbikun í Hvömmum og
við Hrauntungu, Hraunbrún og
Suöurvang. Þá verði Flatahraun
breikkað og það malbikað. Einnig
veróur byrjað á malbikun í nýja
iðn-iðar- og þjónustuhverfinu við
Kaj lakrika og gangstéttir og
gör íustígar verða víða lagðir. Til
gangstétta- og gangstígagerðar er
á þessu ári ráðstafað rúmum 3,4
millj. kr. Þá er áformað að endur-
nýj i hluta gangstéttar við
Str:>.ndgötu. Einnig hefur verið
ákv 'ðið að snyrta og fegra svæðið
við Hamarinn, en sem kunnugt er
var Hamarinn friðlýstur á 75 ára
kai'pstaðarafmæli Hafnarfjarðar
á 'óðastliðnu ári. Unnið verður
áfr'1 m að fegrun bæjarins og fegr-
una rframkvæmdir eru víða
áfo< maðar.
í i'rárennslismálum er stefnt að
því ið koma meginútrausum bæj-
ari 's út fyrir stórstraumsfjöru-
bor '.
Fjá Hafnarfjarðarbæ er unnið
að ýmsum framkvæmdum við
skó abyggingar og frágang skóla-
lóð Stærsta verkefnið er bygging
3. 'tfanga öldutúnsskóla. Enn-
fre tur verður haldið áfram
endurbótum á gömlu byggingunni
við Flensborgarskóla. Ráðstafað
er fé til kaupa á húsnæði fyrir
Tónlistarskólann og til tækja-
kauua fyrir Iðnskólann.
í byrjun þessa árs var tekinn í
notkun nýr leikskóli við Smára-
ba/ö og nú stendur yfir undirbún-
ingur að byggingu dagheimilis-
deil'lar á sama stað.
P síðasta ári hófust fram-
kvp-mdir að viðbyggingu við Sól-
vartg fyrir sjúkrahúsið og heilsu-
gæ«Iu Hafnarfjarðar. Tilbúið er
til utboðs bygging húsanna og
verður framkvæmdin boðin út á
næstunni. Fjárveitingar til Sól-
vangs eru alls 10,4 millj. kr.
Á árinu verður lokið byggingu
við SundhöIIina til að stækka og
bæ<á búningsklefa og böð kvenna
og iformað er að hefja byggingu
útisundlaugar í Suðurbæ.
Ýmsar fleiri framkvæmdir eru á
döfinni hjá Hafnarfjarðarbæ á
þessu ári og má þar til nefna inn-
rétHngar á bókasafni, endurbætur
í r-ðhúsi bæjarins, þátttöku í
bygt-ingu verkamannabústaða,
kaup á leiguíbúðum, úrbætur í
vat"sbóli í Kaldárbotnum og und-
irb'iuingur að byggingu sölu- og
leig"íbúða fyrir aldraða.
Askriftarsíminn
er 83033
MetsöluUi í á hve' um de%i!