Morgunblaðið - 26.07.1984, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. JÚLÍ 1984
Viðreisnarstjórnin. Myndin er tekin 1960.
Helsingfors 1960. Fyrsta ferð Loftleiða á Finnlandsrútunni.
Á þessum árum, sem nefnd voru,
var alls ekki ólíklegt að þetta fylgi
yrði viðskila flokknum. Sjálfstæð-
isflokkurinn þurfti nú á að halda
öflugum leiðtoga, sem líklegur
væri til að halda við fylgi flokks-
ins í sveitum landsins og efla það.
Og það varð einmitt hlutskipti
Ingólfs Jónssonar flestum fremur
að taka þetta að sér. Og honum
tókst með elju og útsjónarsemi að
gegna þessu hlutverki, þannig að
þessi stóri stjórnmálaflokkur hélt
sinni stöðu í landsmálabaráttunni
og vel það. Þótt í flokknum kynnu
að vegast á ólík viðhorf, mismun-
andi skoðanir, varð það þó niður-
staðan, að þar reyndist vera fleira
sem sameinaði menn en það, sem
skildi að.
Nú fer það að sjálfsögðu alger-
lega eftir stjórnmálaskoðunum
manna, hvort þeir telja, að þetta
hafi verið æskileg þróun eða ekki.
Andstæðingar flokksins hefðu
áreiðanlega talið betur farið, að
flokkurinn hefði sundrazt, og eftir
hefði staðið íhaldssamur kjarni,
smáflokkur kenningasmiða, á borð
við íhaldsflokka hinna Norður-
landanna eins og þeir voru á þess-
um tíma.
Þetta sem ég nú nefndi held ég
að hafi verið afdrifaríkasti þáttur-
inn í ævistarfi Ingólfs Jónssonar,
og er þó af ærnu að taka. Mér
þætti sennilegt, að margt væri hér
með öðrum svip, ef hann hefði
ekki komið fram á sjónarsviðið
einmitt á þessum tíma, sem hann
gerði.
Þegar ég hugsa til stjórnmála-
baráttu Ingólfs, kemur mér oft í
huga það sem Richelieu kardfnáli
sagði um þá miklu stríðskempu
Gústaf Adolf Svíakonung: „Þessi
konungur tók ekki stríð sem neitt
tíðsfordríf, heldur barðist til sig-
urs, og hann lét ekki veturinn
ónotaðan eins og margra annarra
er vaninn.“
Ingólfur Jónsson var enginn
kenningasmiður. Hann var fyrst
og síðast raunsæismaður í stjórn-
málum; honum voru stjórnmálin
list hins mögulega. Ævistarf hans
sýnir, hversu árangursríkt það
viðhorf getur orðið, gagnstætt þvf
sem oft verður um þá loftkastala-
smíði, sem nú virðist nokkuð í
tfzku.
Vegna þess hlutverks, sem Ing-
ólfur valdi sér í stjórnmálabarátt-
unni og honum var trúað fyrir, var
hann áratugum saman f fremstu
víglínu óvæginna átaka. Oft var að
honum veitzt með ofsa og stóryrð-
um, en þótt hann gæti verið harð-
ur í horn að taka, held ég, að fáir
hafi borið honum á brýn að hafa
goldið líku líkt að því leyti. Það
samræmdist ekki þeirri skynsam-
legu rökhyggju, sem honum var
gefin. Sjálfsagt hefur honum
stundum þótt nærri sér höggvið,
en að ævilokum var hann alger-
lega sáttur við sína gömlu and-
stæðinga, lífs og liðna. Mér er það
minnisstætt, hversu hlýlega hann
talaði um marga þá, sem reynzt
höfðu honum einna erfiðastir við-
fangs á lífsleiðinni, hvort sem var
á heimavelli eða í landsmálum.
Sízt af öllu vildi hann, að frásögn
hans yrði til angurs eða leiðinda
þeim, sem höfðu verið honum and-
snúnir; lagði hann jafnan áherzlu
á, að þeir hefðu vissulega haft rétt
til að halda fram öðrum skoðunum
og jafnvel stundum haft rétt fyrir
sér.
Ingólfur var mikill gæfumaður í
einkalífi sínu. Ungur að árum
hafði hann kvænzt Evu Jónsdótt-
ur frá Árbæ í Holtum, sem reynd-
ist honum frábær förunautur á
nokkuð stormasamri ævi. Hann
hafði oft orð á því að það hefði
verið sér ómetanlegt að eiga gott
heimili og geta þar notið um-
hyggju og hvíldar með samhentri
fjölskyldu.
Ingólfur kaus að hætta afskipt-
um af stjórnmálum, meðan hann
væri enn í fullu fjöri; var þó vissu-
lega eftir því leitað að hann fengi
sér einn snúning enn. Hann settist
þó ekki í helgan stein. Hann var
sístarfandi og fylgdist grannt með
öllu, sem gerðist í þjóðmálum,
enda leituðu margir til hans. Áttu
Rangæingar ekki sízt hauk í horni,
þar sem Ingólfur var. Það var sagt
um karl einn, sem þótti svíðingur
hinn mesti, að eitt sinn hefði bróð-
ir hans bláfátækur beðið hann að
lána sér eitthvert lítilræði. Karl-
inn, sem var vel efnaður, átti að
hafa sagt: „Ég get það, en ég geri
það ekki.“ Þessu var algerlega
öfugt farið með Ingólf Jónsson.
Hann hafði oft aðstöðu til að
greiða úr vanda manna, sem til
hans leituðu, og þeir held ég, að
séu ærið margir, sem notið hafa
greiðvikni hans, án þess að nokk-
urs staðar sé á bækur skráð. Hans
orðtak gat því verið þetta: „Ég get
það, því geri ég það.“
Það var ósk Ingólfs, að hann
yrði lagður til hinztu hvílu í
Oddakirkjugarði, þar sem svo
margir frændur hans hvíla. Þegar
þessi mikli unnandi íslenzkrar
moldar er kominn í þessa heilögu
jörð, rifjast upp orð skáldsins frá
Fagraskógi:
„Kg beygi mín kné og blessa þig, móðir jörð.
Ég blessa þann mátt, sem gaf þér líf og anda.
Hver hugsun min er þúsundfðld þakkargjörft,
og þó er ég barn hinna köldu og nyrztu stranda,
en þar hef ég fundiö, hve heilagur eldurinn er,
hve ást þín er rík og faðmur þinn tryggur og
mildur.
Gæfa min er að gleðjast og hryggjast með þér.
Ságlatast ekki, sem þér er andlega skyldur'
Páil Líndal
Ekki hvarflaði að mér er ég
heimsótti Ingólf á sjúkrahúsinu
nokkrum dögum áður en hann dó,
að ég væri að hitta hann í síðasta
sinn. Reyndar leyndi sér ekki að
hann var alvarlega sjúkur, enda
búinn að ganga í gegnum mikla og
erfiða aðgerð. En bjartsýni hans
var slík og sannfæringarkraftur,
er hann sagðist fljótlega koma
ferðafær út af sjúkrahúsinu, að
mér þótti ekkert sjálfsagðara,
enda sammæltumst við um að fara
saman að vikurnámunum við ræt-
ur Heklu, þar sem búið var að taka
í notkun nýjan og fullkominn bún-
að til hreinsunar á vikri. En þetta
verkefni var Ingólfi hugleikið og
hafði hann stuðlað mjög að því að
þetta yrði að veruleika.
Erindi mitt til Ingólfs að þessu
sinni var ekki síst það, að skýra
honum frá því að uppsetningu
búnaðarins værí lokið og að hann
reyndist í alla staði eins og til var
ætlast.
Ekki leyndi sér ánægja Ingólfs
við þessar fréttir, þar sem lang-
þráðum áfanga hafði verið náð.
Áfanga sem að vísu er aðeins
hugsaður sem byrjun á verulegri
verðgildisaukningu vikursins, sem
þarna liggur í milljónum ef ekki
tugmilljónum tonna og bíður þess
að verða styrk stoð í nýsköpun at-
vinnulífs Suðurlands.
Ég kynntist Ingólfi fyrst árið
1976, en þá fórum við að starfa
saman að verkefnum Jarðefnaiðn-
aðar hf., sem hefur á stefnuskrá
sinni nýtingu og úrvinnslu sunn-
lenskra jarðefna.
Ingólfur var stjórnarformaður
Jarðefnaiðnaðar í nokkur ár og
átti sem slíkur drjúgan þátt í því
undirbúningsstarfi, sem unnið
hefur verið og gefur í dag góðar
vonir um að takast megi að byggja
upp arbæran útflutningsiðnað
tengdan jarðefnum og orkulindum
Suðurlands.
Ég minnist með ánægju og
þakklæti þessa samstarfs okkar
Ingólfs og fleiri, sem einkenndist
af staðföstum ásetningi Ingólfs
um að ná settu marki, óbilandi trú
á málefninu og gagnkvæmu
trausti okkar á milli. Sérstaklega
eru mér minnisstæðir viðræðu-
fundir okkar við samstarfsaðila
okkar í Þýskalandi og væntanlega
vikurkaupendur svo og opinbera
aðila þar. Naut sín þar vel virðu-
leiki og festa hins reynda stjórn-
málamanns, sem fyllsta tillit var
jafnan tekið til af háum sem lág-
um.
Með þessum fáu orðum vildi ég
minnast þess þáttar starfsævi
Ingólfs Jónssonar sem við tók,
með fleiru, eftir að stjórnmála-
vafstri lauk. Þáttur sem vafalítið
á eftir að sanna gildi sitt.
Við Marta viljum jafnframt
votta hinum látna virðingu okkar
og þökkum forsjóninni fyrir að við
höfum fengið að njóta samfylgdar
og samvista við Ingólf um nokk-
urra ára skeið. Jafnframt biðjum
við Evu og börnum þeirra guðs
blessunar og vottum þeim dýpstu
samúð.
Svavar Jónatansson, verkfræðingur