Morgunblaðið - 17.01.1985, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. JANÚAR 1985
íslenska hljómsveitin ásamt einsöngvurunum Sigrúnu Valgerði Gestsdóttur, Elísabetu F. Eiríksdóttur, Sigrúnu Hjálmtýsdóttur, Margréti J. Pálma-
dóttur, Jóni Þorsteinssyni, Bruce Kramer og stjórnandanum Marc Tardue. Morgunblaðið/RAX.
Óperutónleikar í kvöld:
íslenska hljómsveitin frumflytur
„Þúfubjarg“ eftir Kjartan Ólafsson
Guðmundur Emilauon, stjórnnr- Kjnrtnn Ólnfanon tónakáld. Sigrún Hjálmtýsdóttir nóng-
formnóur fslensku hljónureitnr- konn.
innnr.
Jón Þorsteinsson tenór og Bruce Kramer, bassi, við efingu á Þúfubjargi.
Jón syngur hlutverk Kolbeins Jöklaskálds en Bruce Kramer fer með
hlutverk kölska.
ÍSLENSKA hljómsveitin verður
með óperutónleika í Bústaðakirkju í
kvöld kl. 20.30. Á tónleikunum
verða flutt þrjú óperuverk, Þúfu-
bjarg eftir Kjartan Ólafsson, Le Di-
able Boiteux eftir Jean Francaix og
Socrate, „drame symphonique", eft-
ir Erik Satie. í tilefni tónleikanna
var rstt við nokkra aðstandendur
þeirra.
Guðmundur Emilsson stjórn-
arformaður íslensku hljómsveit-
arinnar sagði um efnisskrána að
hann væri mjög hrifinn af verki
Kjartans Ólafssonar. „Mér finnst
ég heyra enduróm af verkum Jóns
Leifs í þessu verki. Það er einhver
epískur tónn í því. Það kæmi mér
ekki á óvart að Kjartan ætti eftir
að semja eitthvert stórt verk, eins
og t.d. hljómkviðu. Ég er stoltur
af því að íslenska hljómsveitin
lagði þetta tækifæri upp í hend-
urnar á honum. Það hlýtur að
vera dýrmætt fyrir hann. Ég spái
honum bjartri framtíð og er viss
um að ég á eftir að verða ennþá
stoltari í framtíðinni.
Ef við víkjum að Sókratesi þá
er það stórundarlegt verk. Það er
hlutur til í tónlistinni sem heitir
meinlætamúsík, eða minimal
music. Þetta verk er einmitt
þannig. Það syngur aldrei nema
einn söngvari í einu og hljóm-
sveitin er í undirleikshlutverki
allan tímann. Hún spilar aðeins
með miðlungs styrk eða þar fyrir
neðan. Enn þann dag i dag skipt-
ist fólk alveg í tvo hópa um þetta
verk. Annað hvort líkar það stór-
vel eða mjög illa. Persónulega
finnst mér þetta dásamlegt verk.
Síðasta verkið, Le Diable Boit-
eux, eða Halti djöfullinn, er alger
andhverfa. Þar er allt á útopnu
hjá hljómsveitinni. I verkinu er
allt gert til þess að skemmta fólki.
Þar er að finna hlátur, valsa og
polka. Við fyrstu æfingu á
verkinu urðu hljóðfæraleikararn-
ir að hætta að spila vegna þess
hve þeir hlógu mikið. Söngvararn-
ir þeir Jón Þorsteinsson og Bruce
Kramer eru alveg stórkostlega
fyndnir í hlutverkum sínum."
— Telur þú að íslenska hljóm-
sveitin hafi haft jákvæð áhrif á
íslenskt tónlistarlíf?
„Já, ég tel svo vera. Hljómsveit-
in veitir að sjálfsögðu hljóðfæra-
leikurunum vinnu en hún er ekki
síður starfsvettvangur fyrir aðra.
Þá á ég við unga stjórnendur, ein-
söngvara, einleikara, tónskáld.
Það er ekki nóg að stofna svona
hljómsveit, heldur skiptir miklu
máli hvernig hún er notuð. Það er
hægt að líkja þessu við hestvagn.
Hann er ekki gerður fyrir hest-
ana, þó að þeir séu grundvöllur
fyrir því að hægt sé að nota hann,
heldur er hann einnig gerður fyrir
þá sem vilja læra að stjórna hon-
um og þá sem sitja í.“
Verkið byggist á
andstæðum
Kjartan Ólafsson er ungur að
árum og er Þúfubjarg hans fyrsta
stóra tónsmíð sem flutt er opin-
berlega. Áður hefur hann samið
tónverk í tengslum við námið.
Kjartan útskrifaðist frá tón-
fræðadeild Tónlistarskóla
Reykjavíkur síðastliðið vor og
stundar nú nám í Utrecht í Hol-
landi. Hann var spurður í hverju
námið væri fólgið.
„Ég legg stund á elektrónískar
tónsmíðar. Þetta er framhalds-
nám sem tekur eitt ár og í þessum
skóla læri ég að framleiða alls
konar hljóð og óhljóð. Ég stunda
nám í tveimur skólum, annars
vegar tónlistarháskóla og hins
vegar tækniskóla. í tónlistarskól-
anum læri ég allt um tónlistina og
þar er töluvert um bóklegt nám. I
tækniskólanum læri ég að með-
höndla og búa til hljóð undir leið-
sögn kennara og fer öll kennslan
fram í stúdíói. Þarna hef ég m.a.
búið til verk úr mannsröddum.
Nemendurnir skila síðan verkefn-
um og meta kennararnir hæfni
þeirra út frá þeim.“
— Hvað varð til þess að þú
valdir að nema þessa tegund tón-
listar?
„Þessi tegund tónlistar er mjög
ný af nálinni og vanþróuð. Tækni-
breytingar eru örar og mér finnst
viðeigandi að læra þessa tegund
tónlistar nú.“
— En hvernig varð Þúfubjarg
til?
„Þegar þeir hjá f slensku hljóm-
sveitinni fóru fram á að ég semdi
verk fyrir þessa tónleika vissi ég
að um yrði að ræða tvo söngvara,
tenór og bassa. Hugmyndin um
Þúfubjarg kom síðan frá bók-
hneigðum manni sem ég þekki.
Hann benti mér á Kolbeinslag
eftir Stephan G. Stephansson, en
þar notar skáldið þjóðsöguna um
það er þeir Kolbeinn Grímsson
Jöklaskáld og kölski kváðust á á
Þúfubjargi undir Jökli. Ég byggi
tónverkið á nokkrum köflum úr
þessu verki Stephans. Þetta eru
rímur og í tónverkinu eru allar
taktreglur rímsins brotnar niður.
Ég stend í þeirri trú að þær eigi
að þola það.“
— En hvernig vannst þú
verkið?
„Ég byrjaði á því að taktsetja
söngtextann. Þá setti ég tóna við
taktinn og síðast bætti ég við um-
hverfishljóðum. í þessu verki er
ekkert rafmagn aðeins náttúruleg
og mannleg hljóð. En það byggist
upp á andstæðum. fslenska skáld-
ið annars vegar og kölski hins
vegar, tenórinn og bassinn. Þetta
er hádramatískt verk, því sá sem
vinnur fær völd yfir hinum.“
— Hvenær var verkið samið?
„Það var samið nú i haust og
lauk ég við það rétt fyrir jól.“
— Eru fleiri verk i smiðum?
„Já, ég er að skrifa verk fyrir
vfólu og píanó og einnig elektrón-
ískt verk, „Litla prinsinn", fyrir
stúdentaleikhúsið. Það verður sett
upp í apríl n.k.“
16 hlutverk á þremur árum
Jón Þorsteinsson tenórsöngvari
syngur hlutverk Kolbeins Jökla-
skálds í Þúfubjargi og einnig
syngur hann karakterhlutverk i
Halta djöflinum. Þetta er í annað
skipti sem hann syngur með ís-
lensku hljómsveitinni. Hann
starfar í Ríkisóperu Hollands og
er þetta fimmta leikár hans þar.
Jón var spurður hvernig honum
líkaði að búa og starfa í Amster-
dam.
„Mér líkar vel að búa þarna og
það er vissulega nóg að gera. Ég
söng 16 hlutverk á þremur árum,
sem að vísu voru mismunandi
stór. Á síðasta leikári, þ.e. árið
1983-1984, tók ég þátt i 123 sýn-
ingum. Samningur minn við óper-
una rennur út nú f lok leikársins
og verð ég lausráðinn frá og með
1. september á þessu ári. Ég mun
búa eitthvað áfram i Amsterdam
þar sem ég á eftir að ljúka ýmsum
verkefnum. En mig langar til að
geta starfað meira hér heima.
Annars hef ég komið heim svona
einu sinni til tvisvar á ári og þá
hef ég sungið með Pólýfónkórn-
um, Langholtskirkjukórnum og
Passiukórnum á Akureyri."
— Hvað er á döfinni hjá þér á
næstunni?
„Ég verð mjög önnum kafinn i
mars og april. Á tímabilinu 20.
mars til 17. apríl syng ég í Jó-
hannesarpassíunni á þremur
konsertum og Matthiasarpassi-
unni á tveimur. Þann 17. april
verður frumsýnd nútfmaóperan
„Schuhu og hin fljúgandi prins-
essa“ eftir Udo Zimmermann og
hinn 19. apríl syng ég Paulus eftir
Mendelsohn. Ég hlakka mjög mik-
ið til að syngja það hlutverk."
— Er von á því að þú starfir
meira hér heima í framtíðinni?
„Ég býst ekki við að það verði
alveg eins mikið að gera hjá mér á
þessu leikári eins og því síðasta og
ég hlakka til að eyða meiri tíma
hér heima. Á síðustu árum hef ég
alltaf komið hingað gagngert til
þess að syngja, en aldrei í frí.“
Starfsfélagarnir eru
sem fjölskylda
Bruce Kramer bassasöngvari
útskrifaðist árið 1976 úr Eastman
School of Music. Hann vann „The
American Opera Audition“-verð-
launin árið 1980 og hefur verið
eftirsóttur bassasöngvari. Bruce
Kramer hefur komið fram í fjölda
óperuhlutverka víðsvegar f
Bandaríkjunum. Á tónleikunum í
kvöld syngur hann hlutverk
kölska í Þúfubjargi og einnig fer
hann með hlutverk f Halta djöfl-
inum.
Hann var fyrst spurður hvort
þessu starfi fylgdu mikil ferðalög.
„Já, það er óhætt að segja það.
Þegar maður kýs sér þetta starf
fylgir því að vera tilbúinn til að
ferðast hvenær sem er. Þess
vegna er erfitt fyrir fjölskyldu-
fólk að vera f þessu starfi. Eg bý i
New York, því þar fær maður
hlutverkin þó þau séu sjaldnast i
borginni sálfri. Ég er alltaf að
pakka ofan í tösku, þvi ég er á
eilífum ferðalögum með um 40
manna hópi frá New York City
Opera. Það er mjög gott samband
milli starfsfélaganna og eru þeir
eins og ein fjölskylda. Að vísu er
nokkuð um það að skipt sé um
fólk í þessum hópum, en þá kynn-
ist maður bara fleirum. Mér
finnst mjög gaman að ferðast,
einmitt vegna þess hve mörgu
fólki ég kynnist á öllum þeim
stöðum sem ég kem til. Ég þekki
orðið fjöldann allan af fólki sem
ég hef kynnst í gegnum tónlist-
ina.“
— Hvað tekur við þegar þú ferð
frá íslandi?
„Héðan fer ég til Florida og
verð þar í tvo mánuði. Þaðan fer
ég til New Haven í Connecticut og
verð þar næstu þrjá mánuði. I
Florida verða sýndar fjórar óper-
ur samtímis, en ég tek þátt í
tveimur. Það eru óperurnar Lucia
di Lammermoor og Fidelio."
— Hvað varð til þess að þú
komst hingað nú?
„Við Guðmundur Emilsson er-
um skólafélagar úr Eastman
School of Music. Það kom fyrst til
tals að ég kæmi hingaö fyrir 7
árum, en það hefur ekkert orðið af
því fyrr en nú þegar Guðmundur
hringdi til mín og bauð mér að
taka þátt í þessum tónleikum."
— Nú syngur þú hlutverkið í
Þúfubjargi á íslensku. Hvernig
gekk þér að læra textann?
„Mér var send þýðing á textan-
um fyrir nokkru. Þá gat ég ekki
alveg áttað mig á honum þar sem
ég skildi ekki menninguna sem
hann byggist á. Hins vegar byrj-
aði ég að læra íslenska textann sl.
fimmtudag og ég held að það
gangi ágætlega. Enda hef ég haft
góðan kennara sem er Jón Þor-
steinsson. Hann hefur ve.rið ákaf-
lega þolinmóður við að kenna mér
réttan framburð og merkingu
orðanna. Mér finnst þetta verk
mjög athyglisvert og vona að ég
geti komið því til skila á réttan
hátt.“
— Hefur þú haft tækifæri til
að skoða þig um hér?
„Nei, en ég vonast til að geta
bætt úr því. Ég ætla að reyna að
komast eitthvaö út úr bænum, t.d.
á Akranes. En mig langar til að
koma hingað aftur. Ég hef mikinn
áhuga á að halda nokkra tónleika
í Evrópu. Ég var við nám í Þýska-
landi í eitt ár fyrir 15 árum og hef
ekki komið þangað siðan. Ef af
þessu yrði myndi ég staldra við
hér á landi í leiðinni.“
Ætlaði að verða hjúkka
Sigrún Hjálmtýsdóttir hefur
stundað nám í Guildhall School of
Music and Drama i tæp fimm ár.
Hún lauk þaðan prófi i sumar en
stundar nú framhaldsnám við
skólann. Sigrún syngur einsöng í
Socrate á tónleikunum í kvöld.
„Þetta er snoturt verk, þýtt og
fallegt,“ sagði Sigrún þegar hún
var spurð um Socrate. „Það segir
frá uppgjöri Sókrates við læri-
meistara og aðdáendur."
— Hvernig gengur námið?
„Það gengur mjög vel. Mér
finnst ég núna vera að uppskera
það sem ég sáði fyrir fimm árum.
Þetta hefur verið strembið, en
gaman. í vetur syng ég í Brúð-
kaupi Fígarós í uppsetningu skól-
ans. Þar fer ég með hlutverk
Barbarínu og jafnframt er ég til
vara ef sú sem fer með hlutverk
Súsönnu forfallast. Þetta fram-
haldsnám gengur út á það aö gera
nemendurna virka. Við erum í
hálf-atvinnumennsku. Við setjum
upp óperur í skólanum, en einnig
leita utanaðkomandi aðilar til
okkar nemendanna. Þeir þurfa þá
ekki að borga okkur eins mikið,
þar sem við erum enn í námi.“
— Ætlaðir þú alltaf að verða
óperusöngkona?
„Nei, þetta er alls ekki þaö sem
ég ætlaði mér. Ég ætlaði að verða
hjúkka. En svo fór ég í þetta nám
og þetta hefur einhvernveginn
allt komið af sjálfu sér. Ég er þó
ánægð með að vera komin þetta
langt á þessari braut og hef hugs-
að mér að halda áfram námi. Eg
er að athuga með nám á ítaliu. Þó
getur verið að ég komi heim eða
verði áfram i London. Þetta er
allt óráðið enn,“ sagði Sigrún að
lokum.
Stjórnandi á tónleikunum i
kvöld er Marc Tardue, aðalstjórn-
andi Islensku óperunnar.
ÁH