Morgunblaðið - 19.03.1987, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. MARZ 1987

Talsvert fannst af leifum beina dýra.
Morgunblaðið/RAX
Vigdis Finnbogadóttir forseti íslands og starfsmenn Þjóðminjasafnsins og ístaks i rústunum undir
Bessastaðastofu.
Fi IIII1- tlI n it *™?
Leifar tveggja
mannabústaða
finnast undir
Bessastaðastofu
FUNDIST hafa leifar af tveimur mannabústöðum undir
gólfi Bessastaðastofu. Sá eldri er að öllum líkindum frá
fyrri hluta miðalda en sá yngri er liklega reistur á 17.
öld. Jafnframt hafa ýmsir smáhlutir fundist við uppgröftin
svo sem brot úr keramiki, krúsum og diskurn, brot úr
kinversku postulíni og nokkur meðalaglös, þar á meðal
eitt ennþá með glundri í, en fyrsti landlæknir íslands,
Bjarni Pálsson, bjó einmitt á Bessastöðum frá 1760 til 1763.
Þá hafa fundist matarleyfar, aðallega bein úr sauðfé og
fiskum.
Fyrir utan Bessastaði er haugur af gijóti og timbri, en miklar endurbætur hefur verið gerðar á forseta-
setrinu að undanförnu.
Um þessar mundir er unnið að
því að endumýja gólf Bessastaða-
stofu, en það var farið að síga
allnokkuð og láta verulega á sjá,
að því_ er Vigdís Finnbogadóttir,
forseti íslands, sagði á blaðamanna-
fundi er haldinn var á rústunum í
Bessastaðastofu í gær. Gólfíð hefur
margoft verið endumýjað í gegnum
tíðina, seinast fyrr á þessari öld.
Líklegt er talið að ekki hafí áður
verið grafíð undir gólfíð og því hafí
hleðslumar ekki komið í Ijós fyrr.
Verkið hófst um miðjan mars og
hafði Þór Magnússon, þjóðminja-
vörður, farið fram á að fomleifa-
fræðingar frá Þjóðminjasafninu
mættu fylgjast með og kanna hvað
undir gólfínu leyndist. Byggingar-
saga Bessastaða nær langt aftur í
aldir enda er er hér um að ræða
einn mesta sögustað landsins, að
sögn Vigdísar.
Mannvistarlög undir Bessastaða-
stofu em óslitin eins langt niður
og fomleifafræðingar hafa nú þeg-
ar komist, eða niður á rúmlega 3,5
metra, að sögn Guðmundar Ólafs-
sonar, fomleifafræðings. Þar niðri
virðist vera hellulagt gólf, sem
fannst með því að taka borkjama
niður úr botni tveggja metra djúps
skurðar í borðstofunni. Að öllum
líkindum hefur því staðið íbúðarhús
á þessum sama stað snemma á
miðöldum, sem stóðu frá því um
1300 og fram yfír siðaskipti. Þá
hefur bærinn verið færður til, senni-
lega nær kirkjunni, og gamla
bæjarstæðið gert að öskuhaug, þar
sem móöskunni sem brennt hafði
verið var hent. Er móöskulag þetta
um 1,5 metri að þykkt.
Öskuhaugur er þama áfram fram
á 16. öld, en þá er hlaðið hús úr
torfí rétt austan við Bessastaða-
stofu. Hluti af vegg þessa húss
náði inn undir austurhluta stofunn-
ar. Þetta hús hefur líklega verið
byggt á svipuðum tíma og sagt er
að Kláus van der Marwitz hirð-
stjóri hafí reist hús á Bessastöðum.
Á 17. öld em bæjarhúsin eftur kom-
in á þann stað sem Bessastaðastofa
stendur nú. Þá hafa verið reistar
nýjar byggingar á staðnum sem
greinilega em af erlendri gerð, að
sögn. „Við fundum leifar bindings-
verkshúss, sem hefur verið hluti af
húsum konungsgarðsins svonefnda,
sem líklegast má rekja aftur til
fyrri hluta 17. aldar, en þá tel ég
að búið sé að mynda þann fer-
hymta húsagarð sem fram kemur
á teikningu frá 1720,“ sagði Guð-
mundur Olafsson.
Guðmundur sagði að hægt væri
að segja með nokkurri vissu að
yngri rústimar væm austari hluti
konungsgarðsins og leifar af húsi
landfógeta. Þá er jafnframt hægt
að velta því fyrir sér hvort yngsti
hluti rústanna sé gmnnur þess
húss, sem reist var 1721 og hirð-
húsameistari teiknaði upp úr 1736,
og var bæði aðsetur landfógeta og
amtmanns.
Ekki hefur verið tekin ákvörðun
hvemig endanlegur frágangur rús-
tanna verður, en ákvörðun hefur
verið tekin um að varðveita það sem
fundist hefur svo þær verði almenn-
ingi aðgengilegar. Reistir verða
stuðningsveggir bráðlega utan um
rúsastallana, svo ekki sé hætta á
að þeir aflagist. Einnig verður að
halda raka og kulda í kjallaranum
svo jarðvegurinn þomi ekki og stall-
amir aflagist af þeim sökum. Grafa
þarf djúpan kjallara undir stofuna
og styrlý'a verður undirstöðuveggi
hússins með styrktarbitum og kalk-
blöndu. Starfsfólk Þjóðminjasafns
íslands mun síðan fylgjast með
rústunum næstu árin og forveija
þær ef þurfa þykir.