Morgunblaðið - 19.04.1988, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. APRÍL 1988
25
K
fara út í verðlag vöru. Sú stað-
reynd, að þessir kostnaðaraukar
munu auka á eftirspum eftir fjár-
magni og vinnuafli, leiðir til verð-
bólgu. Þama er ennfremur gert
ráð fyrir ráðherraundanþágum.
Með öðrum orðum meiri pólitískan
subbuskap og áframhald á því að
gera skattþungann óháðan lögum.
Fleira en eitt skatthlutfall er
talið flækja framkvæmd skattsins
af fylgismönnum hans. Bæði í
Bretlandi, Þýskalandi, Frakklandi,
Austurríki, Grikklandi, Hollandi,
írlandi, Lúxemborg, Portúgal,
Spáni, Ítalíu, Tyrklandi og Belgíu
eru fleiri en eitt skatthlutfall og
þá yfírleitt til þess að lækka verð
matvæla. Hér verður skatthlut-
fallið að vera aðeins eitt af því að
Danir hafa það svoleiðis! Vanda-
laust virðist þannig að hafa fleiri
skatthlutföll í VASK-kerfi. Um
leið bendir þetta til þess, að auð-
velt muni að gera VASK-kerfíð
jafn götótt og söluskattskerfíð var
orðið. Geta menn ekki séð fyrir
sér þá kröfu í næstu kjarasamn-
ingum, að afnema skuli VASK á
matvælum til þess að greiða fyrir
samningum og vinna gegn verð-
bólgu? Til hvers var þá verið að
þessu?
Ekki er almennt talið, að
VASK-kerfíð hafi yfirburði yfir
söluskattskerfið til þess að koma
í veg fyrir nótulaus viðskipti
manna á milli. Fullyrða má samt,
að í þeim viðskiptum „svartrar
atvinnustarfsemi" felist megin-
brotin á núverandi söluskattslög-
um, þó margskonar þjónusta sé
nú undanþegin söluskatti, sem
verður það ekki í VASK. Freisting-
ar í VASK munu ekki minnka
heldur vaxa og grafa undan
skattasiðferði þjóðarinnar.
Mörg önnur dæmi má taka til
þess að benda á þá gífurlegu rösk-
un á högum, sem verða mun við
upptöku VASKsins. Þá munu hin
skandinavísku ævintýri, sem við
höfum hingað til hlegið að, fara
að verða íslenskir viðburðir. En í
Skandinavíu kæra menn nágrann-
ann fyrir að mála þakið heima hjá
sér á sunnudegi, ef þeir halda að
hann muni ektó skila VASKi fyrir
verkið. „Sovét-ísland, óskalandið,
hvenær kemur þú?“ Svo orti þjóð-
skáldið og lét hlæja að sér fyrir.
Að öllu þessu athuguðu þá
grunar mann, að virðisaukaskatt-
kerfíð verði notað til aukinnar
skattheimtu og lífskjaraskerðing-
ar, samfara auknum ríkisumsvif-
um á öllum sviðum, hvað sem yfír-
lýsingum ráðamanna um hið
gagnstæða líður. Víst er að frum-
varpið eins og það liggur fyrir
gefíir ráðamönnum kost á slíku
án þinglegrar meðferðar, þegar
aðeins þarf að breyta reglugerðum
um niðurgreiðslur til þess að hlut-
ur neytandans rýrist að óbreyttum
neysluvenjum.
Amarhvolsmenn halda því
fram, að Skandinavar séu yfir sig
ánægðir með VASKinn. Sjálfsagt
tala hlýðnir embættismenn hver
við annan á máli sem báðir vilja
heyra. En á bak við heyrast aðrar
raddir sem segja allt annað.
Almenningur má vera þess full-
viss, að virðisaukaskattur verður
ekki til að bæta lífskjör litla
mannsins á íslandi. NB sem á að
borga hann alfarið. Það er athygli-
svert að bera saman málflutning
ungra sjálfstæðismanna undir for-
ystu Friðriks Sophussonar og
Geirs H. Haarde fyrir nokkmm
árum, þegar kjörorðið var „Báknið
burt“, og málflutning þingflokks
sjálfstæðismanna 1988. Þar betj-
ast menn ákafast fyrir stóraukn-
um niðurgreiðslum í tengslum við
upptöku virðisaukaskattsins. Allt-
of fljótt fölnar hin fagra sumarrós
—, alltof fljótt víkja hugsjónir
manna fyrir kerfístrú.
Hvert stefnum við?
Við íslendingar höfum lengi
verið nokkuð fljótir á okkur að
gína við skandinavískum flugum,
jafnvel eftir að frændum okkar
hefur orðið bumbult af þeim. Má
minna á mengisveikina í reikn-
ingskennslunni, sem reið yfír okk-
ur fyrir nokkrum árum, og eyði-
lagði reikningsgetu heilu árgang-
anna af íslensku æskufólki, sem
margt hefur ekki beðið þess bætur
síðan. En þá höfðu sænskir sjálfir
gefist upp á menginu fyrir nokkr-
um árum, án þess að heimsigldir
íslenskir stúdentar hefðu heyrt af
því.
Við erum sífellt að byggja upp
meira stjómkerfí. Fleiri „fræðing-
ar“ sitja við framleiðslu á hvers-
kyns tilgangslitlum súluritum og
tertum, sem einmenningstölvumar
eru svo fljótar að spýja út úr sér.
Þeir heimta tölulegar upplýsingar
af öllum mögulegum aðilum, á
milli þess sem þeir sitja á 25.000
króna ráðstefnum með hádegis-
verði og ráðstefnugögnum á ríkis-
ins kostnað eða fljúga milli landa
á „ríkisklassanum" til þess að
sækja gögn í fleiri súlurit og tert-
ur.
Undir þessu sívaxandi bákni
stynur launafólkið og kjósendum-
ir, sem láta samt sífellt hafa sig
til þess að kjósa þá aftur, sem
sviku loforð sín mest. Það em þó
merki um það, að trúgimi fólksins
séu takmörk sett. Uppreisn þessa
fólks speglast í vaxandi fylgi
pólitískt skírlífs flokks. En ein-
hverntíma mun hann þó líklega
missa meydóminn líka, og þá hefst
ný leit. Starfandi stjómmálamenn
ættu ef til vill að reyna að sjá
táknin á veggnum og minnast orða
Lincolns um það, að það er ekki
mögulegt að blekkja allt fólk allt-
af, þó það sé mögulegt að blekkja
sumt fólk stundum.
Við þegnamir og kjósendumir
virðumst hinsvegar oftast gleyma
því í byijun hvers máls, að spyija
okkur að því, hvert allt þetta leiði
og til hvaða nota þetta sé. Hefðum
við ekki átt að spyija okkur betur
sjálf til dæmis, áður en við æddum
út í staðgreiðslukerfíð, hvort þetta
myndi létta eða þyngja fyrir okkur
lífíð eða draga úr vinnugleði okk-
ar? Þurfum við ekki að spyija
okkur þessara spuminga hvað
virðisaukaskattskerfíð áhrærir?
Verðum við ekki að spyija okk-
ur sjálf, hversvegna þessi þróun
er svona? Er Alþingi okkar lýðræð-
islega kjörið? Era þingflokkar
stjómmálaflokkanna skipaðir í
samræmi við fjöimenni lqördæ-
manna? Skiptir það málí fyrir líf
einstaklings í byggðarlagi úr
hvaða kjördæmum meirihluti þing-
flokka kemur? Svari menn því
hver fyrir sig og líka því, hvemig
þeir ætli að breyta ef þeim fínnst
ástæða til. Eram við í rauninni
ekki fangar kerfís, sem við getum
ekki breytt hvað svo sem við reyn-
um?
Fyrir mér horfír málið þannig
við: Landsbyggðin hefur nú 10
þingmenn, sem eiga að koma úr
Reykjavík og Reykjanesi sam-
kvæmt íbúafjölda þar. Það skiptir
máli fyrir mig sem Kópavogsbúa,
hvor situr á þingi, Gunnar Schram
eða Egill Jónsson. Það er vitlaust
gefið í því spili sem við spilum við
ríkið eins og Steinn sagði. Efna-
hagsleg óveðursský hrannast upp
á himninum.
Mér sýnist því á vordögum
1988, að þjóðfélagið okkar sé á
leið með að fara í VASKinn í fleiri
en einum skilningi.
Höfundur er verkfræðingur og
annaraf forstjórum Steypustöðv-
arinnar hf.
Þú finriur FIAT
í Húsi Framtíðar við Skeifuna.
688850.
STING er sérstök útgáfa af Fiat Uno.
Hann er betur búinn en gengur og gerist-og fjöldi bfla er takmarkaður.
Hvort sem á hann er litið, eða í honum ekið, er ljóst að þetta
er einfaldlega einstakur bfll. Hér fara
og hámarks notagildi. Svo gerir þú
saman glæsilegt útlit
líka góð kaup 365.000 kr.
25% útborgun og eftirstöðvar
á allt að 30 mánuðum.
Norðmenn
vilja kaupa
hvalbát
af Hval hf.
Hvalbátarnir
ekki á söluskrá,
segir Kristján
Loftsson
YFIRVÖLD menningarmála í
fylkinu Vestfold í Suður-Noregi
hafa skipað nefnd til að kaupa
hvalbát sem gera á að fljótandi
safni í Sandefjord í Vestfold í til-
efni þess að 20 ár eru liðin frá
því að Norðmenn hættu hvalveið-
um við Suðurskautslandið, að
sögn norska blaðsins Aftenpost-
en. Nefndin hefur mestan áhuga
á að kaupa Hval 8 eða Hval 9 sem
voru smíðaðir I Noregi og í eign
norskra útgerðarfyrirtækja.
Kristján Loftsson, framkvæmda-
stjóri Hvals hf., sagði í samtali
við Morgunblaðið að hvalbátar
fyrirtækisins væru ekki á söiu-
skrá og yrðu það ekki á næstunni.
Kristján sagði að aðilar í Vestfold
í Noregi hefðu sl. 10 ár viðrað þenn-
an möguleika við Hval hf. og þeim
hefði verið sagt að haft yrði sam-
band við þá ef til stæði að selja ein-
hvern af hvalbátum fyrirtækisins.
„Norðmenn breyttu,“ sagði Kristján,
„hvalbátum sínum í síldarbáta og
seldu þá úr landi um miðjan sjötta
áratuginn, þegar þeir voru að hætta
hvalveiðum í suðurhöfum, og nú
þykir þeim miður að eiga engan
hvalbát.
Hvalur 9 var smíðaður í Noregi
árið 1952 og Hvalur hf. keypti hann
af útgerðarfyrirtækinu Thor Dahl í
Sandeíjord í Noregi árið 1966 en
þá hét hann Tiger. Hvalur 8 var
smíðaður í Tönsberg í Noregi árið
1948 og Hvalur hf. keypti hann árið
1962 af útgerðarfyrirtækinu Pela-
gos í Tönsberg þar sem hann hét
Gos XII.
Hvalur 5 var hins vegar smíðaður
í Vestur-Þýskalandi. Hann var í eign
vesthr-þýska útgerðarfyrirtækisins
Walter Rau þar sem hann hét Rau
9. Hann var seldur tii Noregs og
Hvalur hf. keypti hann þaðan árið
1955 en seldi síðar til Færeyja. Það-
an var hann seldur sjóminjasafni í
Bremerhaven í Vestur-Þýskalandi
þar sem hann er nú og heitir sínu
gamla nafni, Rau 9,“ sagði Kristján.
Stykkishólmur:
Fyrirtækin í
spurninga-
keppni
Knattspyrnudeild umf. Snæ-
fells í Stykkishólmi gekkst fyrir
mikilli spurningakeppni um
páskana. Fóru i þessa keppni tvö
kvöld og voru þátttakendur fjöl-
margir, skiptir í lið og fylkingar.
Var þetta svokölluð fyrirtækja-
keppni því fyrirtækin á staðnum
lögðu til liðsmenn hvert eftir sínum
mætti. Margar skemmtilegar og
léttar og erfíðar spumingar flugu
um salinn og sóknarpresturinn Gísli
Kolbeins var dómari og til annarra
starfsmanna var vandað svo sem
best mátti svo engin brögð skyldu
vera í tafli.
Seinna kvöldið var svo keppt til
úrslita um fagran farandgrip og
hlaut bærinn fyrsta sæti og auðvit-
að með bæjarstjórann í farar-
broddi. Hafði hann við hlið sér fróða
menn svo sem bæjartæknifræðing-
inn oggröfu- og bílstjóra bæjarins.
Fjölmenni var viðstatt þessa
ágætu keppni sem stóð í rúma tvo
tíma hvort kvöld.
- Árni