Morgunblaðið - 14.05.1988, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. MAÍ 1988
JUORRÆNT TÆKNIÁR1988
Umsjón: Sigurður H. Richter
Iðntæknistofnun
Lslands — Opið hús
Iðntæknistofnun íslands býð-
ur almenningi í „Opið hús“ á
Keldnaholti sunnudaginn 15.
mai kl. 13-17 f tilefni Norræna
tækniársins. Starfsmenn verða
við vinnu og kynna verkefni sem
unnið er að og þá þjónustu sem
stofnunin veitir. í kaffistofunni
er heitt á könnunni og allir eru
velkomnir.
Á réttri leið
Iðntæknistofnun er ætlað að
vinna að tækniþróun og aukinni
framleiðni í íslenskum iðnaði með
sérhæfðri þjónustu á sviði tækni
og stjómunar og jafnframt að
stuðla að hagkvæmri nýtingu
íslenskra auðlinda. Stjóm stofnun-
arinnar og starfsmönnum er það
mikið kappsmál að hafa náið sam-
starf við þau fyrirtæki sem henni
er ætlað að vinna fyrir og með.
Aukin eftirspum eftir þjónustu
stofnunarinnar vekur bjartsýni um
að starfsemin sé á réttri leið og
að unnið sé að þeim verkefnum sem
þjóna þörfum atvinnulífsins.
Atvinnulífið hefur þurft að laga
sig að breyttu starfsumhverfi,
miklum breytingum á flármálasvið-
inu og aukinni samkeppni erlendis
frá. Segja má, að almennt hafi
fyrirtækin sýnt aðdáunarverða að-
lögunarhæfiii, en umskiptin hafa
orðið mörgum þeirra erfíð. Iðn-
tæknistofnun kappkostar að vera
þess umkomin að styðja fyrirtæki
við breytingar, bæði með innleiðslu
nýrrar tækni og nýrra stjómunar-
aðferða og aðstoða við vöruþróun.
Til að vera hlutverki sínu vaxin
verður stofnunin sjálf að vera í
sífelldri þróun og því er lögð mikil
áhersla á þekkingaröflun og þekk-
ingarmiðlun. Þá er rannsóknar-
verkefnum beint að nýjum tækni-
sviðum þar sem helst er að vænta
vaxtarbrodda á næstu áratugum.
Vöruþróun lykilverkefni
Kröfur tímans eru aukin fram-
leiðni, nýsköpun og markaðssinn-
aðri rekstur. í samræmi við það
hefur átak í framleiðni verið meðal
lykilverkefna Iðntæknistofunar
undanfarin ár og nú er lögð síauk-
in áhersla á að aðstoða fyrirtæki
við vöruþróun, bæði stjómunarlega
og tæknilega. Unnið er með fyrir-
tækum að þróun á nýjum vöruteg-
undum úr ull, málmi og fleiri hrá-
efnum, en ekki síst á matvælasvið-
inu er verið að vinna áhugaverð
verkefni, þróa fiskrétti, kartöflu-
rétti, súpur, bökunarvörur, skyndi-
mat og margt fleira með ýmsum
fyrirtækjum víða um land.
Rétt fyrir sfðustu áramót hófst
vöruþróunarátak Iðntæknistofunar
með þátttöku Iðnlánasjóðs og 24
fyrirtækja og er þar á ferðinni eitt
umfangsmensta verkefni, sem
stofnunin hefur ráðist í. Markmiðið
er að aðstoða einstaklinga og fyrir-
tæki við að þróa vörur sem eru
samkeppnisfærar á heimamarkaði
og hæfar tjl útflutnings.
Nýjar stjórnunaraðferðir
og’tölvuvæðing
framleiðslunnar
Markaðssinnaður rekstur kallar
á nýjar stjómunaraðferðir sem í
senn tiyggja minni fjármagns-
kostnað, styttri afgreiðslutíma og
aukin gæði framleiðslunnar. Þessu
má ná með „Just in time“ eða „Á
réttum tíma.“ Erlendis hefur JIT
framleiðslustjómun hlotið skjóta
útbreiðslu og hér á landi hefur Iðn-
tæknistofnun lagt áherslu á að
vinna með fyrirtækjum að því að
koma á slíku fyrirkomulagi. Ekki
leikur á því vafi, að þessi aðferð
hentar íslenskum fyrirtækjum, en
reynslan sýnir, að fara verður gæti-
lega f sakimar og taka tillit til
aðstæðna hveiju sinni.
Tölvuvæðing fyrirtælg'a á íslandi
hefur gengið fremur hratt, en það
er þó fyrst og fremst rekstrarleg
hlið starfseminnar, sem hefur verið
tölvuvædd. Hinsvegar er tölvuvæð-
ing framleiðslunnar og sjálfvirkni
nú vaxandi í íslenskum iðnaði og
hefur Iðntæknistofnun undanfarin
ár lagt mjög ríka áherslu á þann
Iðntæknistofnun er að Keldnaholti. Ekinn er Vesturlandsvegur upp fyrir Keldur, síðan til vinstri
kirkjugarðsveginn og fyrsta afleggjara til hægri, en við hann er merki Iðntæknistofnunar.
þátt í starfsemi sinni. Um þessar
mundir er unnið með Iðnþróunar-
sjóði og fyrirtækjum í nokkrum
greinum framleiðsluiðnaðar að þró-
unarverkefni sem nefnist „Ný
tækni í iðnaði" og felst í sjálfvirkni-
væðingu. Stofnunin sér um gerð
útboðsgagna og hefur yfirumsjón
með verkum, sem unnin eru af
fslenskum rafeinda- og sjálfstýri-
fyrirtækjum.
Nám í fyrirtækjunum
sjálfum
Eftirmenntun í atvinnulífi verður
stöðugt mikilvægari. Stofnunin tók
á sl. ári að sér framkvæmdahlut-
verk í þjálfun ófaglærðra í fataiðn-
aði. Fræðslumiðstöð iðnaðarins
undirbjó námsgögn og námskeið
og samhliða tók TreQadeild stofn-
unarinnar að sér þjáifun starfs-
þjálfara innan fyrirtækjanna
sjálfra. Nú er verið að undirbúa
svipuð verkefiii í öðrum greinum
iðnaðar og er hér vonandi komið
upp fyrirkomulag sem á framtfð
fyrir sér, eftirmenntunarkerfí þar
sem nám og þjálfun fer fram í fyrir-
tælq'unum sjálfum.
FVæðslusvið Iðntæknistofnunar
er sívaxandi og helst sú þróun í
hendur við þörfina á endurmenntun
bæði vegna starfsnáms ófaglærðra,
tækninýjunga og breyttra þjóð-
félagshátta. Varia líður sá dagur,
að salir og önnur kennsluaðstaða
stofnunarinnar sé ekki í notkun,
oft þarf að fá húsnæði fyrir nám-
skeið og námsstefnur annars stað-
ar og mörg námskeið eru haldin
úti á landi.
Breytum ógiiunum
ítækifæri
Vandamál dagsins f dag eru
aðkallandi, en framtíðarsýn er af-
gerandi fyrir samkeppnisstöðu
okkar. Þau ríki og fyrirtæki sem
hvað best hafa staðið sig undanfar-
in ár reyna að sjá fyrir um þróun-
ina og styðja við rannsóknir og þá
atvinnustarfsemi sem. talin er eiga
mesta framtíð fyrir sér. Með því
móti er dregið úr óvissu og áhrifum
óhjákvæmilegrar úreldingar á at-
vinnutækjunum og þeim aðferðum
sem beitt er. Iðntæknistofnun hef-
ur af megni reynt að fylgja slíkri
stefnu með því að beina rann-
sókna- og þróunarstarfsemi sinni
inn á ný hátæknisvið eins og
líftækni, eftia- og efnistækni.
Að læra að lifa með breytingun-
um, breyta ógnunum í tækifæri og
tækifærum í aðgerðir. Það er leið-
arljós Iðntæknistofnuar íslands og
ætti að vera kjaminn í atvinnu-
stefnu okkar.
Margt að sjá
Starfsfólk og sljómendur Iðn-
tæknistofnunar hlakkar til að taka
á móti gestum f Opnu húsi. Allir
em tilbúnir að sýna og útskýra
hvað fengist er við og í tilefni dags-
ins verður reynt að koma áhuga-
verðustu hlutunum sérstaklega vel
fyrir.
Svo skemmtilega vill til, að fyrir
nokkmm dögum tókst vísinda-
mönnum stofnunarinnar að búa til
sjálfan ofurleiðarann úr keramiki,
sem framleitt er hér á stofnuninni,
og er ætlunin að leyfa gestum að
sjá hann svffa f lausu lofti.
Tölvustudd hönnun og fram-
leiðsla (CAD/CAM) er tækni, sem
Iðntæknistofnun hefur verið að
kynna í hringferð um landið undan-
famar vikur. Festivagn með full-
komnum búnaði fyrir þessa tækni
Tilraunaframleiðsla á fisknasli
með þrýstisuðusprautun er
meðal vöruþróunarverkefna á
matvælasviði.
var fengin hingað frá Svíþjóð og
verður til sýnis almenningi f Opnu
húsi eftir vel heppnuð námskeið
úti um land.
Rafeindasmásjá er splunkunýtt
tæki sem stofnunin var að eignast,
en með henni er hægt að fá fram
skýra mynd með allt að 300 þús-
und faldri stækkun og samtímis
efnagreina smæstu punkta.
Rekstrartæknifólk ætlar að gera
markaðskönnun f tengslum við
matvömtegund sem verið er að
þróa með þrýstisuðutækni,
lfftækniliðið skýrir framleiðslu
efnahvata úr hitakærum örvemm
og notkun rótarsveppa til að örva
vöxt skóga, efnistæknamir sýna
framleiðslu dufts úr kísilnum á
botni Bláa lónsins.
Fleira mætti telja, en hér verður
látið staðar numið.
Verið velkomin í heimsókn á
Iðntæknistofnun á morgun.
p»jli
Dæmigert verkefni í sjálfvirknivæðingunni: Sjálfvirk pylsupökk
unarvél, smíðuð i Landssmiðjunni fyrir Sláturfélag Suðurlands.
Myndasýning og kynning rit-
gerða bama á Kjarvalsstöðum
í DAG opnar á austurgangi
Kjarvalsstaða myndasýning 10
ára barna og kynning ritgerða
12 ára barna. Þarna er sýnt úr-
val myndverka úr myndgerðar-
samkeppni og úrval ritgerða úr
ritgerðasamkeppni, sem efnt var
til i tilefni af Norrænu tækniári
1988. Allir eru velkomnir á þessa
sýningu, sem stendur i hálfan
mánuð.
Aðdragandi sýningarinar er sá,
að í janúar síðastliðnum hófst sam-
Ráðstefna um tæknibreytingar
í tilefiii af Norrænu tækniári
1988 hafa aðstandendur þess, í
samvinnu við Sölumiðstöð hrað-
frystihúsanna, Sölusamband
fslenskra fiskframleiðenda og Sam-
band íslenskra samvinnufélaga
ákveðið að efna til ráðstefnu um
tæknibreytingar og sjálfvirknivæð-
ingu í atvinnulífinu.
Markmið ráðstefnunnar er að
koma á skoðanaskiptum milli at-
vinnulífs, stjómmálamanna og
annarra er láta sig tæknimál varða,
um leiðir til að greiða fyrir tækni-
breytingum og aukinni framleiðni
í atvinnulífinu. Ráðstefnan er liður
í því markmiði Norræna tækniárs-
ins að efla samvinnu á tæknisvið-
inu.
Sérstök áhersla verður lögð á
vanda fiskvinnslunnar, möguleik-
ana á bættri samkppnisaðstöðu
með tæknibreytingum og tækifæri
sem í því felast fyrir þróun íslensks
hátækniiðnaðar. Leitast verður við
að ná fram sameiginlegri stefnu-
mótun á þessu sviði.
Tæknivæðing annarra atvinnu-
greina verður skoðuð og áhersla
lögð á að fá fram viðhorf atvinnu-
rekenda, launþega, sljómmála-
manna og tæknimanna.
Ráðstefnan er tvfskipt, og verður
fyrri hluti hennar haldinn í maí,
en síðari hlutinn í október.
Á fyrri hluta ráðstefnunnar, sem
haldinn verður á Hótel Sögu, föstu-
daginn 20. maí, verður vandinn
skilgreindur, viðhorf atvinnulífsins
fengin fram og leitað leiða til lausn-
ar.
Frá maí til október munu tveir
vinnuhópar starfa og skila tillögum
um stefnumótun og aðgerðir. Við-
fangsefnin eru annarsvegar þekk-
ingaröflun og menntun tengd
tæknibreytingum, og hins vegar
samvinna um þróun og fjármögnun
tæknilegra lausna.
Á seinni hluta ráðsteftiunnar í
október verða tillögur vinnuhópa
kynntar og ræddar.
Frekari upplýsingar um ráð-
stefnuna og þátttöku í henni gefur
Norrænt tækniár í síma 27577.
vinna milli skólaþróunardeildar
menntamálaráðuneytisins, Sam-
taka myndmenntakennara, Félags
íslenskra móðurmálskennara og
Norræns tækniárs um að efna til
myndgerðarsamkeppni f 4. bekk
grunnskóla (10 ára böm) og rit-
gerðasamkeppni í 6. bekk grunn-
skóla (12 ára böm). Kennarar þess-
ara árganga vom beðnir um að
stuðla að samkeppninni og senda
inn í hana þær ritgerðir og mynd-
verk er þeir teldu að ættu þangað
erindi.
Viðfangsefni myndgerðarsam-
keppninnar var „Tækni framtfð-
arinnar". Markmiðið var að örva
hugarflug bamanna og fá þau til
að lýsa í mynd þeirri framtíðarsýn
sem þau hugsuðu sér að yrði raun-
vemleiki fólks sem lifði á 21. öld-
inni eða síðar (t.d. borgir, sam-
göngur, heimili eða skóli). Mynd-
imar mátti vinna sem einstaklings-
verkefni eða hópverkefni og tækni
var frjáls. Hér var gott tækifæri
til að gefa ímyndunaraflinu og
sköpunarþörfínni lausan tauminn.
Mikill fyöldi mynda barst og á
Kjarvalsstöðum verða hátt f 100
bestu myndimar sýndar.
Viðfangsefni ritgerðarsam-
keppninhar var „Tæknilaus dag-
ur“. Nemendur áttu að gera sér
grein fyrir hvemig dagur án tækni
myndi líða. Gert skyldi ráð fyrir
að nemandinn vaknaði að morgni
í sfnu venjulega umhverfi og upp-
götvaði að öll nútfma tækni væri
óvirk. Ekkert rafmagn, engin hita-
veita, ekkert bensín, ekkert sjón-
varp o.s.frv. Markmiðið var að
vekja nemendur til umhugsunar
um hve miklu máli tæknin skipti f
daglegu lífi okkar.
Mikill fj'öldi ritgerða barst í
keppnina og verður úrval þeirra
m.a. kynntar á sýningunni á Kjar-
valsstöðum.
Laugardaginn 21. maí verða
síðan bestu myndir og bestu rit-
gerðir verðlaunaðar á Kjarvalsstöð-