Morgunblaðið - 08.07.1989, Blaðsíða 10

íHO
g-Áuu,,^
Snjór,
steinsins jafnt sem formrænan tjá-
kraft.
Hér tel ég, að íslenzkar listspírur
á sviði höggmyndalistar geti mikið
lært, því að nóg er um steintegund-
irnar og gijótið á Islandi, sem
hægt er að sækja myndefni tii og
er frábær efniviður í höndum
þeirra, er hafa hér skynrænar
kenndir í lagi.
Og menn taki sérstaklega eftir
því, hve slík vinnubrögð er Preben
Boye viðhefur, eru sönn og upp-
runaleg og fjarri því að hafa yfir
sér svip hönnunar eða „design“
eins og iðulega vill brenna við í
núlistum. Sem sagt, mjög lífræn
og skemmtileg sýning, þótt hellurn-
ar á gólfinu dragi nokkuð úr áhrifa-
mætti hennar. Dananum Preben
Boye þakkar maður fyrir komuna.
Myndlist
BragiÁsgeirsson
Málarinn Kristján Davíðsson
komst á þessu ári í flokk þeirra
listamanna er njóta svonefndra
heiðurslauna frá íslenzka ríkinu
og er vel að þeim kominn.
Kannski er það af því tilefni,
sem listhúsið Nýhöfn gengst fyrir
sýningu á splunkunýjum verkum
hans því, að það er tiltölulega
stutt, síðan listamaðurinn sýndi
keimlíkar myndir í listhúsinu Borg
við Pósthússtræti, eða einungis
rúmlega hálft ár.
Einnig gæti verið að hin
síðbúna viðurkenning hafi bálað
upp sköpunarþörf Kristjáns og að
hann fínni sig knúinn til að vera
meira í sviðsljósinu en áður til að
staðfesta það, sem þó allir vita,
að hann er í fullu fjöri. En hvað
sem öðru líður er það í senn gleði-
og ánægjulegt er æskufjörið og
sýningargleðin færist til eldri kyn-
slóða. í málaralist hefur nefnilega
engin ein kynslóð einkarétt á
1
stein
virkri sköpunargleði og æskufjöri,
svo sem sagan er til vitnis um.
Eins og fýrri daginn leitar
Kristján til hughrifa frá íslenzkri
náttúru í sínum umbúðalausu
málverkum, — litir og línur eiga
að ríma við snjó, land og vatn í
þetta sinn og víst var yfrið nóg
af snjónum er lagðist yfir landið
í vetur og verður lokum að vatni
og hverfur í tímalaust óminni.
Sá er hér ritar hefur lengi hald-
ið því fram, að aðal hvers lista-
manns sé að nánasta umhverfi
speglist í myndum hans, því að
list sé öðru fremur fólgin í því að
lyfta upp umhverfinu og skerpa
sýn fólks á mikilleika þess smáa,
ekki síður en hins stóra og mikil-
fenglega.
Og þannig séð er Kristján
Davíðsson sanníslenzkur lista-
maður og mjög alþjóðlegur um
leið því að hann sækir jafnt í inn-
lend sem útlend áhrif, hrífst af
og skilar þeim á margbreytilegan
hátt úr pentskúfnum á dúka sína.
í stuttu máli meiri háttar list-
viðburður.
Það má með sanni segjá að það
gerist æ sjaldnar, að sýningar á
höggmyndum eða skúlptúr, svo
sem sumir vilja frekar nefna list-
greinina þótt bæði orðin hafi sömu
merkingu, rími við foma nafngift-
ina. En hér hafa frændur vorir
Danir af ríkri arfleifð að ausa, svo
sem kunnugt er og einnig hvað
núlistar varðar. Þeir hafa skynjað
það með lífi og sál, hve heillandi
og upprunalegt það er að nota
hamar og meitil við listiðju sína.
Dæmin eru ótalmörg, og það er
alveg víst, að enginn verður
nútímalegri fyrir það eitt að kjósa
einn efnivið fremur en annan —
slíkt verður aldrei annað en hljóm
og tízkufyrirbæri, en er því miður
alltof algengt. Það sem máli skipt-
ir er að finna sjálfan sig jafnt í
myndefnavali, stílbrögðum og bein-
um efnivið.
Þetta hefur myndhöggvarinn
Preben Boye snemma gert sér
ljóst, því að höggmyndir hans, sem
fram til sunnudagskvöld 9. júlí eru
til sýnis í vesturgangi Kjarvals-
staða, eru með því lífrænna, sem
lengi hefur sést á þeim stað í þess-
ari listgrein. Með hamri og meitli
klappar hann fram í steininn ýmsar
dýra og kynjamyndir. Formin verða
í höndum hans mjög lifandi þannig
að útkoman verður í ýmsum tilvik-
um hið mesta augnayndi. Athyglis-
vert er, hvemig hann biandar sam-
an grófri og glansandi áferð og
eykur um leið við blæbrigðaríkdóm
Kristján Davíðsson: Snjór, vatn og land.
Kröftugar pensilstrokur
Sýningin ber nafnið „Guðir og
Demónar" og eftir að hafa skoðað
hana í tvígang sýnist mér það rétt-
nefni, nema að eitthvað beri meira
á hinu skuggalega en upphafna.
Fyrir tveim árum sýndi Haukur
Dór á sama stað allmörg mjög
dökk málverk og vakti sú sýning
töluverða athygli, enda mjög kröft-
ug verk innanum, en heldur þótti
hún einhæf í heildina. Það var þó
um sumt styrkur hennar, því að
einstök verk sér hafa ekki reynst
hafa sama Jcraftinn utan sýningar-
innar.
Ég bendi á þetta hér, vegna
þess að ég gæti vel trúað, að öfugu
sé farið með verkin á þessari sýn-
ingu og að þau njóti sín mun betur
ein sér eða fá saman.
Sýningin kemur mér dálítið í
opna skjöldu, því að af síðustu sýn-
ingu mátti eiginlega ráða, að lista-
maðurinn væri að nálgast agaðri
vinnubrögð og hugaði meira að
dýpt myndflatarins.
En myndirnar á þessari sýningu
eru öllu meira í ætt við eldri vinnu-
brögð Hauks Dórs og áhrifanna frá
Bacon, en t.d. myndirnar á fyrri
sýningu. í þessum myndum er
sprengikraftur, sem leitast er við
að halda í skefjum með rúmtaks-
grind, sem var svo einkennandi
fyrir Bacon og lærisveina hans,
sem á sjöunda áratugnum skiptu
sennilega þúsundum víðs vegar um
heim.
Myndverkin á sýningunni eru
mun hrárri og litríkari en á hinni
fyrri, en ekki að sama skapi blæ-
brigðaríkari og þó er ekki annað
hægt að segja en að Haukur Dór
sé mjög samkvæmur sjálfum sér
og upplagi sínu svo sem fyrri dag-
inn.
Það sem mesta athygli mína
vakti voru málverk á pappír, sem
hengd eru á veggi kaffistofunnar,
einkum þær sem listamaðurinn
teiknar mest í svo sem nr. 48, 51
og 52.
Það fer ekki á milli mála, að það
er mikill skaphiti á bak við sköpun-
arþörf málarans Hauks Dórs
Sturlusonar er um þessar mundir
og fram til sunnudagskvölds 9.
júlí sýnir 52 myndverk á Kjarvals-
stöðum.
Haukur Dór við eitt verka sinna.
Hoggið
vatn og land
21150-21370
LÁRUS Þ. VALDIMARSSON framkvæmdastjori
KRISTINN SIGURJONSSON. HRL. lögg. fasteignas.
Til sýnis og sölu meðal annarra eigna:
Gott raðhús í Kópavogi
Skammt frá miðbænum með 5 herb. íbúð á tveimur hæðum auk kj.
Grunnfl. um 60 fm. Bflsk. 37,6 fm. Skipti æskileg á 3ja herb. rúmg. ib.
í lyftuh. m. bílsk. eða stæði í bílageymslu.
Skammt frá Glæsibæ
Úrvalsíb. 4ra herb. á 6. hæð 105,2 fm í lyftuh. Nýtt gler og póstar.
Nýjar hurðir. Sérþvottah. Sérinng. af gangsvölum. Húseignin ný-
sprunguþétt og máluð. Ein besta íbúðin á markaðnum í dag.
Ný íbúð - góð lán
2ja herb. á 2. hæö við Vesturgötu 57 fm nettó auk geymslu og sam-
eignar. íbúðarhæð ekki fullg. Góð lán um kr. 1,7 millj. fylgja. Laus strax.
Ennfremur til sölu við
Brávallagötu 3. hæð 101 fm. Endurn. Sérh.
Lindargötu. Lítil samþ. 2ja herb. íb. Góð lán. Ódýr.
Rofabæ. 3ja herb. íb. á 3. hæð. Nýl. eldhúsinnr. Góð lán. 1,6 m.
Hraunbæ. 4ra herb. íb. á 1. hæð. Nýtteldh. Nýtt gler. Góðir skápar.
Vesturberg. 1. hæð 92 fm. Stór og góð. Laus strax.
Sporhamra. 3ja og 4ra herb. íb. í smíðum. Fráb. grkjör.
Lyngás Gbæ. 2ja herb. í smíðum. Fráb. grkjör.
Þorlákshöfn.
Nýl. steinh. ein hæð 130 fm. 4 góð svefnherb. Tvöf. bflsk. m. rúmg.
geymslu 54 fm. Ýmiskonar eignaskipti.
Hagkvæm skipti
Til kaups óskast litið einb. eða 4ra herb. séríb. í eldra húsi. Má þarfn.
endurb. Æskilegir staðir Heimar, Vogar, Smáíbhverfi, eða Gamli bær-
inn í Hafnarf. Skipti mögul. á 2ja herb. nýendurb. íb. skammt frá
Glæsibæ.
Opiðídag kl. 10-15.
Fjöldi fjársterkra
kaupenda.
Margskonar eignaskipti.
ALMENNA
FASTEIGHASAt AN
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150 - 21370
Menn og minningar
Bókmenntir
ErlendurJónsson
HÚNVETNINGUR. Ársrit Hún-
vetningafélagsins í Reykjavík.
XIII. árg. 192 bls. 1989.
Húnvetningur er átthagarit eins
og nafnið bendir til. Efnið er svipað
og í öðrum slíkum: þættir af mönnum
og málefnum fyrri tíðar, svo og eig-
in minningar þeirra sem rita. Þó
þéttbýlisstaðirnir í Húnaþingi eigi sér
þegar allnokkra sögu er efni ritsins
meira tengt sveitinni. Auðsætt mál
þegar öllu er á botninn hvolft. Til
sveitalífsins er hefðin sótt. Og þang-
að er rakinn uppruninn.
En hvað er það svo, sem einkum
telst frásagnarvert úr sveitinni í
gamla daga? Það eru öðru fremur
sögur af einstaklingum sem voru á
einhvern hátt öðru vísi en fjöldinn
og lifðu því lengur í minningunni. í
hópi þeim eru annars vegar menn
sem bar hærra en meðalmanninn
vegna mannkosta eða hæfileika, það
er að segja afreksmenn. Að hinu leyt-
inu eru svo kynjakvistir ýmsir sem
skáru sig frá fjöldanum vegna af-
brigðilegs háttalags. Þama eru því
frásagnir af góðbændum, hagyrðing-
um, sérkennilegum prestum og
mönnum sem urðu minnisstæðir
vegna hnyttinna tilsvara svo dæmi
séu tekin.
Hinir, sem rekja hér eigin minn-
ingar, eru mest brottfluttir Hún-
vetningar, menn á efra aldri er nú
horfa aftur til bernsku- og æskuára,
segja frá fólki og atburðum þar og
þá; og leggja mat á hvort tveggja í
ljósi lífsreynslu og aldurs. Allt er það
bæði fróðlegt og markvert. Skemmti-
legur er t.d. þáttur Baldurs Pálma-
sonar, Húnvetnsk ræktarsemi á Suð-
urlandi. Baldur fléttar lífshlaup sitt
saman við landafræði heimahag-
anna. Hann ólst upp á Blönduósi en
dvaldist líka oft í sveit eins og þá
var títt um þéttbýlisbörn og má af
frásögn hans ráða að sveitasælan sé
nú orðin bæjarlífinu áleitnari í endur-
minningunni. Stórbrotið landslagið,
sem Baldur hafði fýrir augum á
bemsku- og æskuárum, hefur grópað
sig rækilega í vitund hans. Reyndar
gerði hann meira en hafa það fyrir
augum. Sveitalífíð var engin kyrr-
seta! Og sögumaður hefur lag á að
vera í senn hátíðlegur og gamansam-
ur.
Athyglisverður er einnig þátturinn
Á Auðkúluheiði sumarið 1939 eftir
Jónas Eysteinsson. Jónas var þar
»mæðiveikivörður«. Hann er þó ekki
fýrst og fremst að lýsa starfinu sem
slíku, segir meira frá mönnum sem
hann hitti á þessu tiltekna ári, bæði
heima og heiman. Enn var kreppa
og þröngt um sumarvinnu fyrir
skólafólk. En Jónas var þá nemandi
í kennaraskólanum. Það var ekki
ófyrirsynju að hann leitaði til þing-
manns síns, Skúla Guðmundssonar.
Slíkt var þá altítt og þótti síður en
svo tiltökumál. Skúli brást við fljótt
og vel og útvegaði honum vinnuna.
Ekki var faðir Jónasar þó stuðnings-
maður Skúla, og Jónas kannski ekki
Baldur Pálmason
heldur og fullvel mun Skúli hafa
rennt grun í það. Og ekki var orðið
fyrirgreiðslupóiitík heldur komið inn
í málið. Þingmaður leit þá á sig sem
forsvarsmann sinna sýslunga. Og
Skúli var maður sem Húnvetningar
gátu treyst.
»Eins og eldra fólk man, var sum-
arið 1939 eitthvert besta sumar á
þessari öld,« segir Jónas. Sumir segja
á síðari öldum. Hiti mældist þá yfir
30 stig, jafnvel á útskögum, sem
þykir dágott á Mallorca! Þá höfðu
menn reynslu af því að allra best
væru þau ártölin sem enduðu á níu
— gagnstætt því sem nú gerist á
seinni hluta aldarinnar. Veðurfarið
er orðið allt annað og verra, um það
er engum blöðum að fletta.
En sumarið ’39 var fyrir fleiri
hluta sakir eftirminnilegt. Þá rann