Morgunblaðið - 23.09.1989, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 1989
27
Sigurjón Oddsson
bóndi - Minning
Fæddur 7. júní 1891
Dáinn 10. september 1989
í dag, 23. september, er borinn
til grafar afi minn, Siguijón Odds-
son fyrrum bóndi á Rútsstöðum í
Svínadal, Austur-Húnavatnssýslu.
Sigutjón fæddist í Reykjavík 7. júlí
1891 og ólst þar upp til tólf ára
aldurs, en þá verða þáttaskil í lífi
þessa drengs, sem var sjómannáj-
sonur. Faðir hans ferst og móðir
hans stendur ein uppi með barna-
hópinn sinn, sjö talsins. Þá var eng-
in félagsmálastofnun og barnmörg
heimili leystust því oft upp. Sigur-
jóni var komið fyrir á góðu heimili
norður í Húnavatnssýslu. Hann var
sendur þangað gangandi í fylgd
með ókunnugum og hefur það
sennilega ekki þótt neitt tiltökumál
í þá daga. Næstu árin dvaldi hann
á Grund í Svínadal eða þangað til
hann gekk að eiga heimasætuna á
Rútsstöðum, Guðrúnu Jónsdóttur,
sem látin er fyrir 23 árum.
Ekki verður annað sagt en afi
hafi gert sitt til að uppfylla jörðina
því hann eignaðist sautján börn og
eru tólf þeirra á lífi í dag. Þrátt
fyrir uppruna sinn í Vesturbæ
Reykjavíkur féll honum sveitalífið
vel. Auðkúluheiði var honum mjög
kær og átti hann þaðan margar
góðar endurminningar. Vor og
haust var hann á heiðum uppi við
grenjaleitir og smalamennsku.
Einnig sótti hann oft björg í bú upp
á heiðina, skaut fugl og veiddi sil-
ung í héiðarvötnum og hefur örugg-
lega ekki veitt af að fá eitthvert
nýmeti ofan í barnaskarann. Hann
var nokkur sumur við fjárgæslu á
Hveravöllum þar sem afréttir sunn-
an- og norðanmanna mætast.
Afi var mjög heilsuhraustur alla
tíð dg lítið gefinn fyrir kvart og
kvein, pilluát og meðalasull var eitt-
hvað sem honum kom ekki til hug-
ar að fólki gagnaðist þó það fengi
einhveija kvilla.
Hann var ekki sú manngerð sem
bar tilfinningar sínar á torg en lét
tímann græða þau sár sem fæstir
komast hjá að hljóta á langri ævi.
í von um að heimkoman verði góð
vil ég kveðja afa með þessum
ljóðlínum:
Sumar, vetur, vor og haust
von ég set á þig og traust.
Eftir hretin endalaust
eilíf sólin skín.
(Vald. Briem)
Anna
Þegar ég fyrst sá Siguijón á
Rútsstöðum var það í Auðkúlurétt,
þá smástrákur. Þótti mér mikið til
hans koma, hvað hann var stór og
föngulegur, en dálítið hryssingsleg-
ur við fyrstu sýn. Sjáanlegt var að
___________Brids_____________
Arnór Ragnarsson
Bridsfélag Hafnaríjarðar
Sl. mánudagskvöld 18. september hófst
hausttvímenningur félagsins og er hann að
þessu sinni með barómetersniði. Alls msettu
20 pör til leiks og eru spiluð fimm spil á
milli para. Staðan eftir fyrstu fimm um-
ferðirnar er eftirfarandi: Guðlaugur Sveinsson — Magnús Sverrisson 66
Ársæll Vignisson — Trausti Harðarson 44
Hulda Hjálmarsdóttir — Þórarinn Andrewsson 41
Guðbrandur Sigurbergsson — Friðþjófur Einarsson 39
Ólafur Ingimundarson — Sverrir Jónsson 33
Björn Arnórsson — Ólafur Jóhannesson 32
Nk. mánudagskvöld 25. september verða
spilaðar næstu fimm umferðirnar og að
venju hefst spilamennskan kl. 19.30.
Bridsdeild Skagfírðinga
Hauststarfið hófst sl. þriðjudag, með eins
kvölds tvímenningskeppni. 16 pör mættu
hann hafði enga minnimáttarkennd,
bóndalegur stórkall.
Siguijón fluttist að Rútsstöðum
1917, giftist það ár Guðrúnu Jó-
hannsdóttur en með henni átti hann
13 börn á 20 ára tímabili.
Fljótlega eftir að Siguijón fluttist
að Rútsstöðum byggði hann við
gamla bæinn og þijár myndarlegar
bustir blöstu við ferðamönnum þeg-
ar riðið var í hlað. Síðar í búskap-
artíð þeirra hjóna voru byggð á jörð-
inni íbúðarhús ásamt peningshúsum
fyrir bústofninn sem oft var stór.
Oft var margt á heimilinu hjá þeim
hjónum, börnin mörg og gestagang-
ur mikill.
Siguijón var mikill veiðimaður
og færði því oft mikla björg í bú.
Sonur hans Guðmundur hefur tjáð
mér að aldrei hafi þar verið sultur
í búi en stundum ekki margbreyti-
legur matur, heimatilbúinn og stað-
góður.
Fyrst fór ég í göngur á Auðkúlu-
heiði 15 ára gamall en þá var Sigur-
jón gangnaforingi. Vorum við Sig-
uijón saman í göngum um þijá
áratugi, hann þá oftast gangnafor-
ingi og við jafnan tjaldfélagar.
Myndaðist fljótt vinátta milli okkar
sem hélst alia tíð. Við „niðurása-
menn“ gistum ætíð á Rútsstöðum
oft margir saman. Var þá jafnan
glatt á hjalla í eldhúsinu hjá Guð-
rúnu húsfreyju sem sinnti húsmóð-
urstörfum sínum með mikilli reisn.
Meðan fé og hross voru rekin á
afrétt lá leið okkar um Svínadal og
oftast komið við á Rútsstöðum á
báðum leiðum.
Göngur voru oft miklar svaðilfar-
ir. Allir voru gangnamenn í
gúmístígvélum og misjafnlega góð-
um regnfötum, nema Siguijón á
Rútsstöðum. Ég man aldrei eftir
honum í öðrum hlífðarfötum en
gúmískóm og þykkum vaðmáls-
jakka frá Sæmundi klæðskera á
Blönduósi og vettlingalausum.
Eitt sinn kom gangnaforingi í
tjaldið til okkar Siguijóns og sagð-
ist vera í hálfgerðu ráðaleysi að
manna Kvíslar en þangað voru
venjulega sendir 7-8 menn. „Hvað
þarftu marga menn í Kvíslar?“
spurði gangnaforinginn. Siguijón
svaraði strax: „Fimm, ef ég fæ að
velja þá.“
Þennan dag gerði niðdimma snjó-
komu upp úr hádegi. Þá jaðraði við
okkur frá Vatnsdælingum Lárus í
Grímstungu. Samkomulag var um
þegar leið á daginn að hætta leit.
Siguijón sagði að við skyldum fara
í áfangastað en hann ætlaði að
fylgja Lárusi í Öldumóðuskála. í
myrkri kom Siguijón í tjaldið hund-
blautur. Hafði h'ann lent í flá og
hleypt ofaní. Hann fór úr jakkanum
svarta og bað mig að reyna að festa
hann í tjaldsúluna með snæri en
ég átti ekki gott með það vegna
til Ieiks og var spilað í einuni riðli. Urslit
urðu þessi:
Jón Stefánss. — Ragnar Þorvaldss. 245
Bragi Björnsson — Þorsteinn Erlingss. 245
Edda Tliorlacius — ísak Ö. Sigurðsson 234
Lárus Hermannss. — Óskar Karlsson 231
Magnús Aspelund — Steingrimur Jónass. 222
Jacqui McGreal — LjósbráBaldursd. 216
Hólmsteinn Arason — Unnsteinn Ai-ason 215
Steingn'mur Steingrimss. — Öm Scheving 213
Næsta þriðjudag er ætlunin að hefja 5
kvölda haustbarometer-tvímenning, ef næg
þátttaka fæst. Skráning er hjá Ólafi Lárus-
syni (16538) eða Hjálmari S. Pálssyni
(76834). Gamlir sein nýir félagar velkomn-
ir meðan húsrúm leyfir. Spilað er í Drangcy
við Síðumúla 35, 2. hæð, á þriðjudögum
og hefst spilamennska kl. 19.30. Keppnis-
stjóri er Ólafur Lárusson.
Bridsfélag Hreyfils
Mánudaginn 18. sept. lauk 3ja kvölda
tvímenningi, 14 pör tóku þátt I þessari
keppni og úrslit urðu þessi:
Jón — Vilhjálmur 664
Bernharð — Gísli 623
Árni — Þorsteinn 618
Eiður — Rúnar 603
Rúnar — Tómas 600
Eyjólfur —Skjöldur 587
Mánudaginn 25. sept. byijar 5 kvölda
tvímenningur hjá bridsfélögum Hreyfils og
Bæjarleiða og hefst keppnin kl. 19.30.
þyngdar hans. Svo settist kall niður
og sagðist líklega verða að hafa
sokkaskipti. Ég minnist þess ekki
að hafa séð hann skipta á sokkum
í göngum nema í þetta eina sinn.
Þessi frásögn sýnir það þrek og
harðræði sem þessi vinur minn hafði
til að bera.
Siguijón átti jafnan stóra og
þrekmikla hesta sem vöndust erfiði
og slarki í mörgum ferðalögum.
T.d. var hann mörg ár í grenja-
vinnslu á heiðunum með vini sínum
Lárusi í Grímstungu. Siguijón var
mjög natinn við skepnur, sérstak-
lega við að hjálpa kindum og kúm
sem ekki gátu fætt. Var það ekki
vel skiljanlegt því hann var mjög
handstór. Hann mun einnig hafa
tekið á móti börnum þegar ekki
náðist í yfirsetukonu nógu fljótt.
Siguijón sóttist yfir tíðina ekki
eftir opinberum störfum, mun hafa
þótt tímanum illa varið að sitja yfir
félagsmálaþrasi. Hann var samt í
hreppsnefnd, sinnti forðagæslu og
fleiri störfum um nokkurra ára
skeið.
Samt sem áður var hann mjög
félagslyndur og hrókur alls fagnað-
ar þegar fólk kom saman. Hann
var kunningjamargur og oft á
ferðalögum, bæði í héraði og í
Reykjavík þár sem hann átti marga
frændur og vini.
Við að skrifa þessa grein rifjast
upp í huga mér margar ánægju-
stundir sem ég átti með Siguijóni
og fjölskyldu hans, bæði á heimili
hans og annars staðar sem ég er
þakklátur fyrir.
Þótt Siguijón sýndist stundum
dálítið kaldranalegur var hann til-
finninganæmur og viðkvæmur.
Blessuð sé minning hans.
Torfi Jónsson á Torfalæk
Það mun hafa verið vorið 1903
að tólf ára drengur úr Reykjavík, sem
hafði misst föður sinn í sjóinn árið
áður, kom gangandi með póstinum
norður á Grund í Svínadal, til for-
eldra minna, Þorsteins Þorsteinsson-
ar og Ragnhildar Sveinsdóttur, sem
léttadrengur yfir sumarið. En þessi
fyrirhugaða sumardvöl varð nokkuð
löng, því héðan úr Svínadalnum flutt-
ist hann aldrei aftur, fyrr en hann
fór á ellideild Héraðshælisins á
Blönduósi ásamt Guðrúnu konu
sinni, þar sem hún lést í maí 1966.
Þessi drengur hét Siguijón Odds-
son, sonur Odds Jónssonar báts-
formanns og Guðrúnar Árnadóttur í
Brautarholti í Reykjavík en Oddur
drukknaði árið 1902 eins og áður
getur frá sjö bömum.
Siguijón ólst upp hér á Gnind til
fullorðinsára, var snemma bráðger
og þroskamikill, karlmenni að burð-
um og hinn vaskasti. Árið 1916 flutt-
ist hann sem ráðsmaður að Rútsstöð-
um, til ekkjunnar Sigurbjargar 01-
afsdóttur, systur Guðmundar Ólafs-
sonar alþingismanns í Ási í Vatnsdal
og þeirra systkina. En 2. september
1917 gekk hann að eiga einkadóttur
hennar, Guðrúnu Jóhannsdóttur, og
tóku ungu hjónin þá fljótlega við
búinu á Rútsstöðum, þar sem þau
bjuggu síðan góðu búi allt til þess
að synir þeirra, Sigvaldi og Guð-
mundur, tóku við laust eftir 1960.
Þau hjónin eignuðust 12 börn sem
upp komust, 8 syni og 4 dætur, auk
þess eina dóttur er lést í frum-
bernsku.
Áður en Siguijón giftist hafði
hann eignast þijú börn með Ingi-
björgu Jósefsdóttur og einn dreng
með Helgu Sigurbjörnsdóttur, sem
báðar voru samtímis honum á Grund.
Það-má öllum ljóst vera hið mikla
starf sem liggur eftir þann bónda
sem hefir alið upp og komið til þroska
öllum þeim stóra hópi barna sem hér
er greint frá, að vísu með góðri að-
stoð mæðranna, á afskekktri jörð og
á þeim tíma sem flest eða öll þæg-
indi, sem nú þykja sjálfsögð, voru
ekki fyrir hendi. Að Rútsstöðum var
þá enginn akfær vegúr, ekki sinu
sinni fyrir hestvagn, og raunar óvíða
hér í dalnum. Enginn sími, lítil rækt-
un og lélegar engjar og því engum
véluin við komið lengi fram eftir
búskapartíma Siguijóns, en það var
góð útbeit og mikið notuð og nýttist
vel. Allt blessaðist þetta undarlega
vel og aldrei heyrðist Siguijón
kvarta. En nú er kvartað og gerðar
endalausar kröfur þrátt fyrir barna-
bætur, fæðingarorlof og öll þau
mörgu þægindi sem nú eru fyrir
hendi.
Á þessum tíma endurbyggði hann
bæjarhúsin að miklu leyti, fyrst úr
torfi og timbri, en síðar þegar vega-
samband skánaði, voi-u öll hús jarðar-
innar byggð úr steini. Að vísu þá
með aðstoð barnanna. Þá kom Sigur-
jón einnig upp dísilrafstöð til lýsingar
á seinni árum sínum.
Ekki verður Siguijóns á Rútsstöð-
um minnst svo að ekki sé minnst á
gangnastjórann Siguijón. Hann var
um langt skeið gangnastjóri á Auð-
kúluheiði. Öll manngerð hans féll svo
vel að þessu starfi að gangnamenn
allir sýndu honum traust og virðingu
og þar með gott samstarf. Þar sem
ég hef grun um að annar muni minn-
ast þessa starfs hans nokkuð nánar
læt ég þessi orð nægja.
En Sigutjón var einnig lengi
grenjaskytta á Auðkúluheiði og því
flestum hnútum kunnugur þar. Þeg-
ar syo því er bætt við að hann var
um árabil vörður við mæðiveikigirð-
inguna á Kili, þá held ég að fáir
menn séu meiri heimameiin á þeim
öræfaslóðum.
Þegar yfir æviferil Siguijóns er
litið þá verður ekki annað með sann-
girni sagt en að hann hafi lokið miklu
dagsverki við erfiðar aðstæður og á
skilið þakklæti samferðamanna
sinna. Allur hans stóri barnahópur
er vel gert og myndarlegt fólk sgm
hefur komið sér vel áfram í lífinu.
Ég fér ekki út í það að minnast á
hvert og eitt þeirra. Það yrði of langt
mál en minnist þeirra allra með þakk-
læti. Þegar þetta er ritað eru fjögur
þeirra látin.
Siguijón á Rútsstöðum, eins og
hann var kallaður í daglegut- tali, var
mikill maður vexti og karlmannlegur
í fasi. Hann gat verið harður í horn
að taka ef því var að skipta en hann
átti líka hlýju og nærgætni, hann
var í eðli sínu mjög barngóður, þess
varð ég oft var.
Ég minnist þess þegar ég var að
vaxa upp með móður minni, sem
ekkju, hvað Siguijón var okkur hér
á Grund hjálplegur og hve móður
minni þótti gott að leita til hans ef
á þurfti að halda. Fyrir þetta ber ég
æ síðan hlýjan hug til hans. Okkar
kynni héldu að sjálfsögðu áfram þar
sem við erum búnir að vera sam-
ferðamenn og nágrannar allt mitt
líf. Ég hef því margs að minnast og
margt að þakka á þeirri löngu leið.
Sérstakar kveðjur flyt ég frá konu
minni og börnum fyrir auðsýnda vin-
áttu og hlýhug gegnum árin. Þá
sendum við börnum hans öllum og
öðrum ástvinum hugheilar samúðár-
kveðjur.
Þórður Þorsteinsson á Gnind
/ •»
VERKTAKAR - BÆJARFELOG
VATNSDÆLUR
MIKIÐ ÚRVAL - GOTT VERÐ
ASETAHF.
Ármúla 17a • Símar: 83940 - 686521
SKOLABLUSSA
Svörtu skólablússurnar komnar aftur.
Vinnufatabúóin
Laugaveg 76, s. 15425, SGndiini
Kringlan, 3. hæð, s. 686613. ípÓStkrÖfu.
Metsölublad á hverjum degi!