Morgunblaðið - 16.12.1989, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 1989
4-
Blökkiimamialeiðtog-
ar í S-Afríku náðaðir
Jóhannesarborg. Reuter.
FUNDUR UTANRÍKISRÁÐHERRA NATO
Kjell Magne Bondavik, utanríkisráðherra Noregs (t.v.), Manfred Wörner, framkvæmdastjóri NATO, og
James Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, á fundi utanríkisráðherra NATO-ríkja í Brussel í gær.
íslendingar boða til ráð-
stefiiu um mengunarhættu
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
JÓN Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra sagði í Brussel í gær
að Islendingar hygðust boða til hringborðsumræðna í Reykjavík
snemma á næsta ári um mengunarhættu í Norður-Atlantshafi af völd-
um umferðar kjarnorkuknúinna skipa og kafbáta. Umhverfismálaneftid
Atlantshafsbandalagsins (NATO) verður boðið að sitja ráðstefnuna.
Áfrýjunarréttur Suður-Afríku
náðaði í gær fimm blökkumenn
sem dæmdir voru í 5-12 ára fang-
Búlgaría:
Lofa breyttri
stjórnarskrá
Sófíu. Reuter.
LEIÐTOGAR kommúnistaflokks
Búlgaríu hétu því í gær að innan
mánaðar yrðu gerðar stjórnar-
skrárbreytingar sem fælu í sér að
valdaeinokun flokksins yrði aflétt
formlega líkt og víða austantjalds.
Þúsundir manna gengu um götur
Sófíu, höfuðborgar Búlgaríu, í gær,
annan daginn í röð. Fjörutíu þúsund
manns komu saman á fimmtudag í
borginni og kröfðust umbóta. Petar
Mladenov, leiðtogi landsins, kom þá
út á svalir þinghússins og ávarpaði
mannfjöldann. En tæplega heyrðist
í honum vegna þess að mannfjöldinn
kallaði á móti: „Afsögn!“ og „Mafía!“.
Við svo búið sagði Mladenov: „Ef
þið trúið okkur ekki þá gæti það leitt
til mikils harmleiks," og sneri aftur
inn.
Santiago. Reuter.
KRISTILEGI demókratinn
Patricio Aylwin vann yfirburða-
sigur í forsetakosningunum í
Chile á fímmtudag og tekur við
völdunum af Augusto Pinochet
hershöfðingja, sem stjórnað hef-
ur landinu harðri hendi undan-
Saab-Scania
selur til Gen-
eral Motors
Stokkhólmi. Reuter.
SÆNSKA fyrirtækið Saab-Scania
ætlar að selja bandaríska fyrir-
tækinu General Motors helming
hlutafjár í fólksbifreiðaverksmiðj-
um sínum. Tkpið á fólksbifreiða-
framleiðslu sænska fyrirtækisins
er áætlað 1,8 milljarðar sænskra
króna (17,6 milljarðar ísl. kr.) á
þessu ári.
Að sögn forsvarsmanna Saab-
Scania verður stofnað nýtt fyrirtæki
um fólksbifreiðaframleiðsluna og
kaupir General Motors, sem þekkt
er fyrir bílasmíði, helming þess á
600 milljónir dala (37,2 milljarðar
ísl. kr.). Nýja fyrirtækið mun heita
Saab Automobile og verður í Troll-
hattan í Svíþjóð. Þar verða fram-
leiddir Saab 900 og 9000 auk nýs
eðalvagns sem settur verður á mark-
að á næsta ári.
elsi í fyrra eftir langvarandi rétt-
arhöld. Komst rétturinn að þeirri
niðurstöðu að við meðferð málsins
hefði hæstarétti landsins orðið á
réttarfarsleg mistök.
Blökkumennirnir fimm voru á
sínum tíma sakaðir um landráð en
þeir voru sagðir forsprakkar mikilla
mótmæla um land allt gegn stjórn
hvítra manna á árunum 1984-86.
Réttarhöldin stóðu í þtjú ár. Þeir
afplánuðu dómana í Robben Island
fangelsinu skammt frá Höfðaborg
og voru látnir lausir strax í gær.
Stjórnvöld í Suður-Afríku sögðu
í gær, að samþykkt Sameinuðu þjóð-
anna um aðskilnaðarmál frá því í
fyrradag, væri stórgölluð og skrítin.
Allsheijarþingið samþykkti ályktun
um ástandið í Suður-Afríku þar sem
þess var krafist að pólitískir fangar
yrðu tafarlaust látnir lausir, starf-
semi bannaðra samtaka yrði leyfð,
neyðarástandslögum aflétt og her-
sveitir kveðnar á brott frá hverfum
blökkumanna.
Pik Botha, utanríkisráðherra,
sagði ályktunina tímaskekkju því
hún væri samþykkt á sama tíma og
unnið væri að verulegum umbótum
fyrir blökkumenn og stjórnin í Pret-
oríu hefði það að yfirlýstu markmiði
að binda enda á aðskilnaðarstefn-
una.
farin 16 ár.
Samkvæmt bráðabirgðatölum,
sem birtar voru í gærmorgun, fékk
Aylwin 55,2% atkvæða og hefur
enginn unnið jafn stóran sigur í
forsetakosningum í landinu á þess-
ari öld. Hernan Buchi, fyrrum fjár-
málaráðherra í stjórn Pinochets,
fékk 29,4% atkvæða og kaupsýslu-
maðurinn Francisco Javier Errar-
uriz 15,3%.
Þúsundir Chile-búa söfnuðust
saman á götum höfuðborgarinnar,
Santiago, til að fagna úrslitunum.
Sigurvegari kosninganna ávarpaði
þá og sagði að brýnt væri að sætta
hinar stríðandi fylkingar í landinu
til að hægt yrði að tryggja lýð-
ræði í landinu. „Eg vil verða for-
seti allra Chile-búa og til þess
þarf ég stuðning allra,“ sagði Ayl-
win, sem er 71 árs að aldri. Hann
boðar engar breytingar á stjórn
efnahagsmála en hefur lofað að
bæta kjör hinna fátæku í landinu.
Carlos Caceras, innanríkisráð-
herra landsins, viðurkenndi ósigur
stjómarinnar en óskaði sigurveg-
aranum ekki til hamingju og þyk-
ir það benda til þess að erfitt verði
að koma á sáttum í landinu. Cacer-
as fór hins vegar lofsamlegum
orðum um Pinochet og stjórn hans,
sem hann sagði hafa lagt grunninn
að lýðræði og traustum efnahag
í landinu.
Fundi utanríkisráðherra NATO
lauk í Brussel í gær. Jón Baldvin
sagði að langstærsta málið hefði
verið samþykkt sameiginlegra til-
lagna NATO varðandi niðurskurð
hefðbundinna vopna og heija í Evr-
ópu en þessar tillögur voru formlega
lagðar fram í Vínarborg á fimmtu-
dag. Tillögurnar kveða á um risavax-
inn niðurskurð á mannafla og eyði-
leggingu tugþúsunda vopna. Ut-
anríkisráðherra sagði tillögurnar
byggðar á kenningunni um lágmark-
sviðbúnað en framkvæmd þeirra á
að tryggja að ekkert ríki á meginl-
andi Evrópu ráði yfir vopnabúnaði
sem geri því kleift að að gera skyn-
diárás. Góðar horfur eru á að samn-
ingur í þessa veru verði undirritaður
á næsta ári og sömuleiðis ríkir al-
menn bjartsýni um að takast megi
að ljúka gerð samnings um fækkun
langdrægra kjarnorkuvopna fyrir
mitt næsta ár.
Annað mál sem Jón Baldvin sagði
að vakið hefði mikla athygli var
áætlun sem samþykkt var fyrir hönd
NATO-ríkjanna um að lofthelgi að-
ildarríkja NATO og Varsjárbanda-
lagsins verði opnuð. Sagði utanríkis-
ráðherra áætlun þessa snúast um
eftirlit með þeim vamarviðbúnaði
sem eftir stæði er lokið hefði verið
gerð afvopnunarsáttmálanna sem
nefndir voru hér að framan.
í þriðja lagi kvaðst Jón Baldvin
vilja nefna ákvörðun um að NATO
leggi fram verulega fjármuni til að
kynna forystu- og fræðimönnum frá
ríkjum í Mið- og Austur-Evrópu
starfshætti og stofnanir lýðræð-
isríkjanna á Vesturlöndum til að
þeir geti betur gert sér grein fyrir
hvernig lýðræði og þingræði er í
raun framkvæmt.
Utanríkisráðherra sagði að efna-
hagsástandið í Sovétríkjunum væri
þannig að ekki væri hægt að styðja
það með sannfærandi rökum að um
afturhvarf gæti ekki orðið að ræða.
Stefna Vesturlanda hlyti að vera sú,
eins og komið hefði fram með af-
dráttarlausum hætti á fundi utanrík-
isráðherranna, að gera allt sem í
þeirra valdi stæði til að styðja við
bakið á umbótaöflunum. Hann sagði
að í umræðum um hlutverk og til-
gang NATO hefði komið fram að
vinnan að markmiðum bandalagsins
hefði tekist sérlega vel allt frá því
það var stofnað sem svar við ógnun
hins sovéska herveldis. Atlantshafs-
bandalaginu væri ætlað að koma í
Ákveðið er að veija sem svarar
20 milljónum ísl. kr. til þessa verk-
efnis sem verður á vegum upplýs-
ingadeildar NATO en sú deild sinnir
að mestu samskiptum við borgara
aðildarríkjanna 16. Áætlunin sem
er byggð á samþykkt leiðtogafund-
ar NATO frá í maí í vor er í sam-
ræmi við þá stefnu bandalagsríkj-
anna að efla á sem breiðustum
grundvelli samskipti austurs og
veg fyrir styijöld, að tryggja öryggi
og frið og bandalagið hefði staðist
margar áraunir, tímabil kaida
stríðsins og svæðisbundinna átaka.
„Nú er svo komið að aðdráttarafl
þeirra þjóðfélaga sem að bandalag-
inu standa er ótvírætt og þjóðir Mið-
og Austur-Evrópu leita til þessara
ríkja sem fyrirmynda þess sem koma
skal. Hugmyndafræði kommúnis-
mans er gjörsamlega gjaldþrota,"
sagði utanríkisráðherra. Menn yrðu
að -'gera sér ljóst að þeir stæðu
frammi fyrir upphafi langs ferils
breytinga sem ekki gerðust eins og
hendi væri veifað. Hlutverki NATO
væri því engan veginn lokið. NATO
væri bæði varnarbandalag og
pólitískt bandalag. Hlutverk þess
hefði breyst yfir í það að samræma
og stýra afvopnunarsamningum og
að stilla saman sjónarmið aðiid-
arríkjanna á vettvangi utanríkis-
mála.
vesturs. Styrkirnir nefnast á ensku
„The NATO Democratic Institutions
Fellowship“ og verða rannsókna og
dvalarstyrkir til íbúa aðildarríkja
Varsjárbandalagsins. A-Evrópubú-
um hefur um árabil staðið til boða
að sækja um rannsókna- og dvalar-
styrki vísindasamstarfs NATO-ríkj-
anna en fjöldi íslendinga hefur no-
tið góðs af þeim.
Skráningarnúmerin slegin
hæstbjóðanda
Fólk sem telur persónuleg skráningarnúmer á bíla sína
ómissandi stöðutákn brá sér í jólainnkaup hjá uppboðs-
fyrirtækinu Christie’s í London á fimmtudag og greiddi
samtals 1,54 milljónir sterlingspunda (ríflega 152 millj.
ísl. kr.) fyrir númer á 74 ökutæki. Vinsælust reyndust
númer sem mynda sérnöfn. Fulltrúi ónefnds kaupanda
borgaði 176.000 pund (1.742.000 kr.) fyrir númerið
„1A“ og kona nokkur keypti númerið „JUL 1E“ í jóla-
gjöf handa dóttur sinni á 37.000 pund (366.000 ísl.
kr.). „Allir í fjölskyldunni eiga persónuleg númer,“ sagði
konan, „og ég vona að þetta númer komi dóttur minni
skemmtilega á óvart; það fer á BMW-inn hennar.“ Það
er samgönguráðuneytið sem stendur fyrir þessari sölu
á óútgefnum númerum allt frá árinu 1903, er skráning-
ar hófust „og arðurinn gengur til skattgreiðenda,“ sagði
aðstoðarsamgönguráðherrann. Meðal númera sem fóru
á tugi þúsunda sterlingspunda voru „1 RON“, „ANN
1E“, „Buy 1T“ og „BR A1N“.
Stuðningsmenn stjórnarandstöðuflokka í Chile fagna sigri i gær er
ljóst var að frambjóðandi stjórnarandstöðunnar, Patricio Aylwin,
hefði borið sigur úr býtum í forsetakosningunum, sem fram fóru á
fímmtudag.
Forsetakosningarnar í Chile:
Aylwin vinnur
yfirburðasigur
Styrkir til rannsókna
á lýðræðisskipulaginu
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
Utanríkisráðherrar ríkja Atlantshafsbandalagsins (NATO) sam-
þykktu á fundi sínum í Brussel í gær að styrkja embættis- og fræði-
menn frá Austur-Evrópuríkjunum til að kynna sér lýðræðislega
stjórnskipan aðildarríkja bandalagsins. Styrkirnir verða auglýstir
til umsóknar í byrjun næsta árs.