Morgunblaðið - 19.01.1990, Blaðsíða 1
56 SIÐUR B/C
STOFNAÐ 1913
15. tbl. 78. árg.
FOSTUDAGUR 19. JANUAR 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Neyðarástand í
Norður-Noregi:
Kvotinn
virturað
vettugi?
Ósló. Frá Rune Timberlid, fréttaritara
Morgunblaðsins.
SVO alvarlegt er ástandið hjá
sjómönnum í Norður-Noregi, að
þeir hafa hótað að hefja ólögleg-
ar þorskveiðar og láta sem kvót-
inn sé ekki til.
„Hér er bara um sjálfsvörn að
ræða, við verðum að geta haldið
áfram að veiða þótt kvótinn sé bú-
inn,“ segir í samþykkt, sem íbúar
Másöy-hrepps gerðu, og Arvid
Mathisen oddviti segir, að ástandið
sé svo skelfilegt, að það breytti
engu þótt kvótinn yrði tvöfaldaður.
Frá Másöy eru gerðir út 200 bátar,
flestir smáir, en aðeins 60-70 þeirra
hafa fengið einhvem þorskkvóta.
Þar að auki er kvótinn hjá sumum,
sem hann fengu þó, ekki nema
10-20% af því, sem hann var í fyrra.
Mathisen kvaðst búast við, að
sjómenn víðar á Finnmörku færu
eins að til að bjarga sjálfum sér og
sínum og byggðinni með ströndum
Norður-Noregs. Sjómennirnir segj-
ast vita það vel, að þeir ætli að
brjóta lögin en leggja áherslu á, að
þeir hafi rétt til að starfa og búa
í því samfélagi, sem verið hefur við
lýði í Norður-Noregi til þessa.
í Norðlandi mótmæltu sjómenn
litlum kvótum með því að sitja
heima fyrstu tvo daga vertíðarinnar
og í fyrradag efndu 3.000 manns
frá Lófót og Vesturáli til mótmæla
í Kabelvág.
Reuter
Rúmenía:
Banni aflétt
afkommún-
istaflokknum
Búkarest. Reuter.
Þjóðarráðið í Rúmeníu, sem tók
við völdunum eftir fall Nicolae
Ceausescus fyrrum einræðisherra
afnam i gær bann við starfsemi
kommúnistaflokksins.
Ráðið hafði sætt nokkurri gagn-
rýni fyrir bannið þar sem það þótti
ólýðræðislegt. Hætt var við þjóðarat-
kvæðagreiðslu um bannið, svo og
um hvort afnema bæri dauðarefs-
ingu. Þjóðarráðið setti bann við
starfsemi kommúnistaflokksins 12.
janúar en ákvað síðar að bera málið
undir þjóðaratkvæði 28. janúar. Silv-
iu Brucan, talsmaður framkvæmda-
nefndar ráðsins, sagði að Nicolae
Ceausescu hefði í reynd gengið af
kommúnismanum dauðum á 24 ára
valdatíma sínum: „Ekkert lýðræðis-
land ætti að banna með lögum starf-
semi kommúnistaflokka.“
Vopnaðir liðsmenn hins nýstofiiaða „Frelsishers Armeníu" halda uppi gæslu í Jerevan, höfuðborg Iýð-
veldisins, í gær.
Þjóðernissinnar í Azerbajdzhan hindra liðsflutninga Rauða hersins:
Leiðtogar Azera lýsa yfír
stríði á hendur Armenum
Moskvu. Reuter, dpa, The Daily Telegraph.
FULLTRÚAR stjórnvalda í Sovét- I og að Sovétstjórnin bæri ábyrgð
lýðveldinu Azerbajdzhan lýstu í á bardögunum í Kákasus-lýðveld-
gær yfir stríði á hendur nágranna- unum því ráðamenn í Kreml hefðu
lýðveldinu Armeníu. Sögðu þeir | ákveðið að færa héraðið umdeilda
Garrí Kasparov í samtali við Morgunblaðið:
Slapp naumlega með vin-
um o g ættingjum frá Bakú
GARRÍ Kasparov, heimsmeistari í skák, sagði í gær í samtali við
Morgunblaðið að hann hefði verið í heimaborg sinni Bakú við
Kaspíahaf þegar bardagar blossuðu þar upp fyrir síðustu helgi.
í fyrrakvöld tókst honum að fá sérstaka flugvél til að fljúga með
sig, ættingja sína og vini til Moskvu. Mátti ekki tæpara standa
því þremur stundum síðar lokuðu herskáir Azerar flugvellinum.
Garrí Kasparov, sem er 26 ára
gamall, er fæddur og uppalinn í
Bakú. Móðir hans er Armeni en
faðir hans, sem lést þegar Kasp-
arov var barn að aldri, var af
gyðingaættum. í gærkvöldi þegar
Morgunblaðið náði tali af Kasp-
arov á heimili hans og eiginkonu
hans í Moskvu var hann nýkominn
inn úr dyrunum; deginum hafði
hann eytt í að hjálpa fólkinu sem
kom með honum til borgarinnar,
alls sextíu manns, við að finna
húsnæði.
Kasparov vildi sem minnst
segja um ástandið í Bakú, þaðan
sem hann kom nú á miðvikudags-
kvöld. „Það er mjög slæmt. Það
er verra en fólk getur ímyndað
sér,“ sagði hann og var auðheyrt
að hann var áhyggjufullur. „Ég
brá á það ráð að safna saman
öllum sem ég gat náð í, ættingjum
og vinum. Vinur minn gat útvegað
okkur sérstaka flugvél sem við
flugum með frá Bakú til Moskvu.
Þremur stundum_ síðar var flug-
vellinum lokað. Ég er feginn að
við erum komin í örugga höfn.“
Þegar Kasparov var spurður hvert
stefndi, svaraði hann: „Ég veit
það ekki, en ég er svartsýnn."
Að hans sögn eru enn um 25.000-
30.000 Armenar í Bakú en um
10.000 hafa verið fluttir á brott.
„Það eru mannlegu vandamálin
sem eiga hug minn allan núna,“
sagði heimsmeistarinn og bætti
við að hann hefði um annað og
Garrí Kasparov.
mikilvægara að hugsa en skák.
þessa dagana.
Nagorno-Karabakh undan stjórn
Azera. Þjóðernissinnar í Az-
erbajdzhan hafa lokað öllum
helstu flutningaleiðum í lýðveld-
inu. Hermdu fréttir í gærkvöldi
að liðsafiinn sem Sovétstjórnin
hefur sent til lýðveldisins til að
stilla til friðar hefði ekki náð að
taka sér stöðu í bæjum og borgum
sökum þessa og að þúsundir Arm-
ena og Azera stæðu andspænis
hvorir öðrum á landsvæði milli
Nagorno-Karabakh og borgarinn-
ar Gyandzha vopnaðir vélbyssum,
loftvarnarflugskeytum og heima-
smíðuðum morðtólum.
Sendifulltrúi Azera í Moskvu sagði
Armena hafa sent þyrlur til árása á
þorp í Azerbajdzhan og slíkum hern-
aðaraðgerðum yrði einungis lýst sem
stríði. Armenar hefðu ákveðið að ná
Nagorno-Karabakh á sitt vald en
undanfarin tvö ár hafa tæplega 200
manns fallið í bardögum sem blossað
hafa upp vegna deilu nágrannaþjóð-
anna um yfirráð yfir héraðinu. Það
er að mestu byggt Armenum en er
innan landamæra Azerbajdzhan og
laut stjórn Azera þar til á síðasta
ári er það var fært undir stjórn ráða-
manna í Moskvu. Azerar telja þessa
ákvörðun stjórnarskrárbrot.
Talsmaður innanríkisráðuneytis
Sovétstjórnarinnar skýrði frá því að
Azerar hefðu komið upp vegatálmum
í lýðveldinu og hindrað flutninga á
þeim 11.000 hermönnum sem sendir
hafa verið þangað. Þjóðernissinnar
hefðu og boðað til allsheijarverkfalls
og vopnaðir menn náð ýmsum opin-
berum byggingum í höfuðborginni,
Bakú, á sitt vald. Sovéska fréttastof-
an TASS sagði í gærkvöldi að 66
menn hefðu fallið í bardögum frá
því átökin blossuðu upp þann 11.
þessa mánaðar og kvað ástandið fara
versnandi. Leiðtogar þjóðernissinna
hefðu haft fyrirskipanir yfirvalda að
engu og Armenar héldu áfram að
vígbúast af kappi.
Míkhaíl S. Gorbatsjov Sovétleið-
togi sagði í ræðu er hann f lutti í gær
að nauðsynlegt hefði reynst að beita
hervaldi í Kákasus-lýðveldunum og
kvað ástandið mjög alvarlegt. Varn-
armálaráðherra Sovétríkjanna skýrði
frá því að varaliðssveitir hersins
hefðu verið kallaðar út og neyðar-
ástandi lýst yfir í Nagorno-Kara-
bakh.
Vilja Rauða
herinn á brott
Vínarborg, Varsjá. Reuter.
RÍKISSTJÓRN Ungverjalands
skýrði frá því í gær að þess yrði
krafist í viðræðum við Sovét-
stjórnina að Rauði herinn yrði á
brott úr landinu á þessu ári og
eigi síðar en árið 1991.
Talsmaður ungverska utanríkis-
ráðuneytisins sagði á blaðamanna-
fundi í Vínarborg í gær að engin
rök, hvorki pólitísk né herfræðileg,
nægðu til að réttlæta veru erlends
herliðs á ungversku landsvæði.
Talsmaður Lech Walesa sagði á
fréttamannafundi í Varsjá í gær að
Walesa hefði skýrt sendiherra Sov-
étstjórnarinnar frá því að Pólveijar
vildu að Rauði herinn yrði kvaddur
heim frá Póllandi fyrir árslok.
Tékkar hafa og látið í Ijós óskir
um að herafli Sovétmanna verði
kallaður heim frá Tékkóslóvakíu.