Morgunblaðið - 13.05.1990, Blaðsíða 8

8 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. MAI 1990
HERGALAR
eftir Svein Guðjónsson
GAUKUR VAR að útsetja
þegar ég kom. Hann sat með
heyrnartól við hljóðgervil og
heyrði ekki þegar ég bankaði
svo að ég gekk bara inn.
„Þetta eru lög eftir Jón Múla
sem ég er að útselja fyrir Sin-
fóníuna," segir hann þegar ég
sjiyr hvað hann sé að gera.
Olafúr Gaukur hefúr um ára-
bil verið áberandi í íslensku
dægurtónlistarlífí, allt frá því
er hann stóð á hljómsveitar-
pallinum með KK-sextettnum
forðum daga. Á seinni árum
hefúr hann vakið athygli fyrir
útsetningar og nú síðast skaut
nafni hans upp á jólaplötu
fyrir síðustu jól og hljómplötu
Sykurmolanna, þar sem hann
útsetti blásturshljóðfærin í
lagmi^idal Wave.
Æ v umir stunda útsetning-
\ ar af innri þörf eða
af gamni sínu og allt
gott um það að segja.
Eg hef afskaplega
i gaman af því að út-
setja en eyði þó ekki
tíma í það nema tilgangurinn sé
augljós. Ég held ég hafi aldrei út-
sett lag sem ekki hefur verið flutt,“
segir Olafur Gaukur þegar ég spyr
hann nánar út í útsetningarnar. „Ég
útsetti eitt sinn fyrir stórsveit
Ríkisútvarpsins og þar á meðal lag
fyrir Björku, söngkonu Sykurmol-
anna. Hún hafði gaman af þessu
og ég líka, enda er alltaf gaman
að vinna með góðum listamönnum
eins og henni. Ég geri því ráð fyrir
að hún hafi munað eftir þessu þeg-
ar að því kom að fá útsetjara fyrir
Tidal Wave. Þau voru stödd í hljóð-
veri úti í Englandi þegar mér barst
beiðnin og ég þurfti að hafa snögg-
ar hendur og senda útsetninguna
um hæl á telefaxi. Hún þótti brúk-
leg og lagið var tekið upp strax um
kvöldið að ég held.“
Nú er talsvert langur vegur frá
KK-sextettinum til Syk-urmol-
anna . . . ?
„Nei, þetta er allt sama músíkin
þegar allt kemur til alls. Ég hefði
aiveg eins getað verið að skrifa
þetta fyrir KK-sextettinn. Sannleik-
urinn er sá að það er minna bil á
milli KK og þess sem verið er að
gera í dægurtónlistinni núna en var
til dæmis á fyrstu árum Bítlanna.
Með Bítlunum gjörbreyttist allt og
menn steinhættu að spila eins og
KK. Á þessu tímabili datt öll músík
niður önnur en sú sem var í anda
bresku poppbylgjunnar. Þessi ein-
faldleiki eða „naivismi“, sem ein-
kenndi poppmúsíkina í þá daga
gerði ekki ráð fyrir því að menn
spiluðu flóknar útsetningar eftir
nótum. Blásturshljóðfæri, svo mað-
ur tali nú ekki um strengi, voru
ekki í tísku og það þótti hallæris-
legt að spila eftir nótum. Það var
ekki fyrr en síðar, þegar Bítlarnir
sjálfir voru farnir að leggja meira
í lögin sín, að strengja- og blásturs-
hljóðfæri komu aftur inn í popp-
músíkina og nú eru menn aftur
famir að útsetja fyrir hin ýmsu
hljóðfæri. Það þykir ekki lengur
skammarlegt að lesa nótur.
Ég man alltaf eftir atviki sem
lýsir vel hvemig hugsunarhátturinn
gagnvart nótnalestri var á þessum
árum. Það kofn einu sinni strákur
til mín upp á pall og sá þar nótna-
statíf fyrir framan mig með nótum
sem ég hafði párað þar af einhveij-
um ástæðum. Drengurinn varð
mjög sposkur á svip og fór að lokum
að skellihlæja og sagði: „Iss, get-
urðu ekki lært þetta utanað?" og
hann hristi hausinn alveg gáttaður
á þessum vesalings, ómúsíkalska
manni. Nú hefur þetta hins vegar
snúist við og menn hafa áttað sig
á að mikil hagræðing getur verið
að nótnalestri og að slík kunnátta
er mönnum frekar til framdráttar
í þessum bransa, enda eru margir
rokktónlistarmenn nú á dögum vel
menntaðir í músík.“
Spilaði fyrir þá í staðinn
Sjálfur kveðst Ólafur Gaukur
hafa lært nótnalestur sem ungling-
ur. Hann ólst upp í Reykjavík,
fæddist á Framnesveginum, og var
„Vesturbæingur fram eftir öllum
aldri“. Ég spyr hvort hann hafi þá
ekki verið KR-ingur eins og allir
sannir Vesturbæingar?
„Jú, jú, það leiddi af sjálfu sér.
ÓLAFUR
GAUliUR
ÞÓRHALL88ÖA
hefur um árabil verid í
hópiþekktustu tónlistar-
manna landsins. A
seinni árum hefurhann
verid afkastamikill út-
setjari en hitt vita líklega
fœrri, ad hann er eini
Islendingurinn sem er
sérstaklega menntaöur í
kvikmynda- ogsjón-
varpstónsmíöum.
Annars hef ég aldrei verið mikill
íþróttamaður, en þetta var okkar
félag og þarna voru vinir mínir.
Þeir skoruðu mörkin og ég spilaði
fyrir þá í staðinn.
- Manstu hvenær þú slóst þinn
fyrsta hljóm á gítarinn?
„Ég var 12 eða 13 ára og lá
veikur í rúminu heima þegar frændi
minn Friðjón Þórðarson, núverandi
alþingismaður, kom í heimsókn en
hann var þá í laganámi í Háskólan-
um. Uppi á vegg heima hafði lengi
hangið forláta gítar sem vinur
pabba, Þjóðveiji nokkur, hafði eitt
sinn sent honum, en pabbi hafði
beðið hann um að útvega sér fiðlu.
Sá þýski hafði þó ekki meira vit á
strengjahljóðfærum en svo, að hann
sendi gítar í staðinn. Friðjón tók
gítarinn niður af veggnum og fór
að glamra á hann og kenndi mér
tvö grip í ónefndu lagi. Ég fór síðan
að fikta eitthvað við gítarinn þegar
Friðjón var farinn og var búinn að
finna tvö grip í viðbót þegar hann
kom aftur í heimsókn daginn eftir.
Þetta hefur svo verið að þvælast
fyrir mér allar götur síðan, því ég
ætlaði að gera eitthvað allt annað
en að verða hljóðfæraleikari. Ég
ætlaði að verða læknir eða prestur,
ef ég man rétt.
Ég lærði samt á gítar hjá Sig-
urði Briem og var dálítið i píanótím-
um þar sem ég lærði nóturnar.
Strax á menntaskólaárunum var ég
svo farinn að leika fyrir dansi. í
5. bekk var ég ráðinn á Borgina
með hljómsveit Carls Billich og þá
byijaði ég að skrifa útsetningar.
Ég man að ég skrifaði eina útsetn-
ingu fyrir KK sextettinn, sem ég
hafði þá aldrei spilað með. Ég fór
til Kristjáns einu sinni á dansleik
og spurði hann hvort ég mætti ekki
skrifa eina útsetningu fyrir hljóm-
sveitina. Hann tók vel í það og ég
var viku að vinna í þessu. Þetta
hljómaði ágætlega og Kristján not-
aði útsetninguna eftir því sem ég
best veit.
Þegar ég fór að spila fast á Borg-
inni hætti ég námi í MR, en sá svo
eftir því þegar til kom, fór norður
til Akureyrar og tók stúdentspróf
utanskóla frá menntaskólanum þar
vorið 1949. Ég var svo að gaufa í
læknisfræði í Háskólanum í tvö ár,
en það varð ekkert meira úr því
námi. Þá var ég orðinn atvinnumað-
ur í músíkinni og eiginlega ekki
aftur snúið. í þá daga voru afkomu-
möguleikarnir meiri í dægurtónlist-
inni en nú er. Maður gat haft góð
laun í þessu ef maður spilaði eins
og möguleikarnir leyfðu, þetta
fimm til sex kvöld í viku. Á þessum
árum spilaði ég meðal annars með
Birni R. Einarssyni og svo byijaði
ég með KK fljótlega upp úr 1950
og var þar af og til, samtais í ein
sjö ár, og þar var ég þegar hljóm-
sveitin hætti um áramótin 1960 og
61.“
Fagmannleg vinnubrögð
- Menn líta gjarnan til þessa
tímabils með vissri fortíðardýrkun.
Er ekki sjálfgefið að við rifjum eitt-
hvað upp frá þessum árum?
„Ég veit það ekki. Það er nú svo
oft búið að riija þetta upp, en KK
sextettinn var vissulega ákaflega
merkileg hljómsveit á sínum tíma.
Ýmsir málsmetandi útlendingar
höfðu til dæmis á orði að hljómsveit-
in væri á heimsmælikvarða, á því
væri enginn vafí. Sú skoðun kom
meðal annars fram í blaðagagnrýni
í Danmörku og Noregi þegar hljóm-
sveitin var þar á ferð. Og þetta er
dálítið merkilegt þegar maður fer
að hugsa um það svona eftir á. KK
hafði lært úti í Bandaríkjunum og
varð fyrir miklum áhrifum þar.
Síðan kom hann heim og fór að
æfa upp þessa hljómsveit og æfði