Morgunblaðið - 27.07.1990, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. JÚLÍ 1990
Minning:
* *
ÞórirA. Olafsson
hagfræðingur
Fæddur 6. október 1931
Dáinn 22. júlí 1990
I dag_ verður frændi minn Þórir
Asdal Ólafsson borinn til hinstu
hvílu eftir erfitt veikindastríð.
Hann var fæddur í Reykjavík 6.
október 1931, sonur Ingibjargar
Ásthildar Þórðardóttur móðursystur
minnar og Ólafs Jónssonar. Þórir
ólst upp hjá móður sinni, Ástu eins
og hún var jafnan kölluð, og bjuggu
þau á Njálsgötu 15 í Reykjavík. í
húsinu bjuggu einnig móðurafi hans
og amma svo og móðursystkini og
frændsystkini og einkenndist líf
þessarar stóru fjölskyldu af ein-
stakri samheidni, hjáipsemi og ná-
ungakærleika. Þar tengdust saman
gamlir tímar og nýir, gömul frá-
sagnarhefð var í heiðri höfð, marga
gesti bar að garði til lengri dvalar
eða skemmri og var öllum vel tekið.
Við þetta fjölbreytta mannlíf ólst
Þórir upp og tel ég að það hafi
mótað skapgerð hans og viðmót æ
síðan.
Að lokinni bamaskólagöngu tók
miðskólinn við og síðan Menntaskól-
inn í Reykjavík. Stúdentsprófi lauk
hann vorið 1952 með ágætum vitn-
isburði.
Framtíðiii blasti við en þá dró ský
fyrir sólu. í júlí það sama ár missti
hann Ástu móður sína sem hafði
stutt hann og hvatt til dáða og unn-
ið hörðum höndum alla tíð til að sjá
syni sínum farborða. Má nærri geta
hvílíkt áfall það hefur verið fyrir
hann á þessum tímamótum lífs síns.
Þórir hóf nám við Háskóla ís-
lands þá um haustið en síðar þegar
honum bauðst styrkur til að stunda
nám við háskólann í Madrid ákvað
hann að halda utan.
Á Spáni kynntist Þórir e'ftirlifandi
eiginkonu sinni, Elviru Herrera,
ættaðri frá Kólumbíu í Suður-
Ameríku, sem einnig var þar við
nám. Þau gengu í hjónaband á Spáni
21. desember 1955.
Rúmu ári síðar sneri Þórir heim
og nú í fylgd Elviru konu sinnar,
sem með elskulegu viðmóti sínu
sigraði hug og hjörtu okkar allra.
Að lokinni u.þ.b. tveggja ára dvöl
á íslandi fluttu þau hjónin til Bo-
gota í Kólumbíu ásamt syni sínum
kornungum.
í Bogota lauk Þórir prófi í hag-
fræði frá háskólanum þar í borg
árið 1961 og þegar fjölskyldan flutti
aftur til Islands árið 1963 voru syn-
irnir orðnir fjórir.
Þeir eru: Þórir Vilhjálmur, iækn-
ir, f. 26. febrúar 1957. Kona hans
er Sigrún Bjarnadóttir röntgep-
tæknir. Börn þeirra eru: Bjarni og
Anna Elvira. Sveinn, vélstjóri, f. 15.
maí 1956. Kona hans er Gerður
Tómasdóttir kennari. Börn þeirra
eru: Tómas, Helgi Þórir og Edda
María. Kristján, nemi í Háskóla ís-
lands, f. 10. september 1959. Ólafur
Þorkell, sendibílstjóri, f. 15. ágúst
1961. Börn hans eru: Rúnar og
Sunna Elvira.
Eftir heimkomuna starfaði Þórir
um skeið hjá Loftleiðum en hóf síðan
störf sem fulltrúi hjá ræðismanni
Spánar, Magnúsi Víglundssyni.
Á árunum 1974-1980 rak hann
eigin bókhaldsskrifstofu en starfaði
síðan sem fulltrúi í Heilbrigðisráðu-
neytinu allt fram á þetta ár eða svo
lengi sem heilsa og, kraftar leyfðu.
Samhliða störfum sínum vann
hann einnig sem löggiltur skjalaþýð-
andi og dómtúlkur í spönsku.
Þórir var margbrotinn persónu-
leiki. Hann hiaut í vöggugjöf af-
bragðs námsgáfur, minnugur var
hann með ólíkindum en hæst bar
góðan hug hans, glaðværð og
lífsþrótt.
Ættrækni hans var viðbrugðið.
Hann mundi ævinlega afmælisdaga
allra í fjölskyldunni stóru og aldrei
gleymdi hann að hringja til að árna
viðkomandi heilla.
Á unga aldri fékk hann brenn-
andi áhuga á skák og vann að þeim
málum af mikilli elju og ósérhlífni.
Hann var um skeið ritstjóri Skák-
ritsins, sat oftsinnis í stjórn Taflfé-
lags Reykjavíkur og á árunum
1968-1970 var hann framkvæmda-
stjóri Skáksambands Islands. Sjálf-
ur var hann frábær skákmaður og
tók þátt í fjölmörgum skákmótum
bæði innanlands og utan.
Þórir var alla tíð áhugasamur um
íþróttir hvers konar og fylgdist vel
með því sem var að gerast á þeim
vettvangi. Sjálfur stundaði hann
fijálsar íþróttir á sínum yngri árum,
en hin síðari ár lagði hann stund á
golf sem veitti honum ómælda
ánægju.
Þeir eru ófáir ættingjar hans og
vinir sem fyrir hans tilstilli stigu sín
fyrstu spor á golfvellinum.
Þóri var einkar lagið að lynda við
fólk bæði unga og aldna. Hvar sem
hann fór vann hann sér traust og
virðingu samferðamanna sinna bæði
í starfi og leik. Honum fylgdi ævin-
lega hressilegur andblær, var fróður
og víðlesinn og gæddur miklum frá-
sagnarhæfileika. Þar sem Þórir fór
glumdu gjarnan við gjallandi hlátr-
ar.
Hann fór ekki varhluta af mót-
læti lífsins fremur en aðrir en með
jákvæðu og heilbrigðu hugarfari
sigraði hann hveija þraut.
Hann naut þess að sjá drengina
sína vaxa úr grasi og barnabörnin
sjö voru stolt hans og gleði.
Nú er Þórir horfinn yfir móðuna
miklu eftir hetjulega baráttu við
sjúkdóm sem yfirbugaði hann að
lokum.
Söknuðurinn er sár en minningin
um elskulegan frænda mun lifa í
hugum okkar.
Eg og ijölskylda mín vottum Elv-
iru, sonum hennar, tengdabörnum
og barnabörnum dýpstu samúð.
Ásta Anna Vigbergsdóttir
Þórir Ólafsson frændi minn lést
aðfaranótt sunnudagsins 22. júlí
eftir erfiða sjúkdómslegu tæplega
sextugur að aldri. Þórir var hag-
fræðingur að mennt og vann sem
slíkur alla sína starfsævi. Við mætt-
umst á miðri leið í aðaláhugamáli
hans um áratugaskeið, skáklistinni.
í þessari undursamlegu hugaríþrótt
kynntist ég Þóri hvað best. Við átt-
um fjölmargar ánægjustundir við
skákborðið og mörg hollráð þáði ég
af honum.
Helsta æskuverk Þóris var út-
gáfan á Skákritinu sem hann tæp-
lega tvítugur að aldri vann í félagi
við Svein Kristinsson. Þeir unnu
blaðið á æskuheimiii móður minnar
á Njálsgötu 15 en þau Þórir voru
systrabörn. Heimildargildi blaðsins
nú er mikið því á þessum árum
voru að koma fram þeir ungu skák-
menn sem leystu „gömiu meistar-
Minning:
Fæddur 3. júlí 1895
Dáinn 16. júlí 1990
Guðjón Jónsson bóndi í Huppahlíð
andaðist í Sjúkrahúsinu á Hvamms-
tanga 16. júlí sl. Guðjón fæddist í
Huppahlíð fyrir réttum 95 árum og
átti þar heima alla ævi sína utan
tvö til þijú ár síðustu árin, er heils-
an tók að bila.
Foreldrar Guðjóns, hjónin Jón
Jónsson og síðari kona hans, Þor-
björg Jóhannesdóttir, bjuggu allan
sinn búskap nær 60 ár á þessari jörð.
Jón var af húnvetnsku bergi brot-
ana“ af hólmi: Friðrik Ólafssqn,
Ingi R. Jóhannsson, Ingvar Ás-
mundsson, Guðmundur Pálmason,
Freysteinn Þorbergsson, Gunnar
Gunnarsson og Jón Pálsson eru
nokkur þekkt nöfn sem koma upp
í hugann.
Eitt fyrsta tölublað Skákritsins
fjallaði um Norðurlandamótið 1950
sem haldið var í Þjóðminjasafninu.
Isienskir skákmenn unnu í öllum
flokkum, Baldur Möller sigraði með
glæsibrag í landsliðsflokki og Frið-
rik Ólafsson, sem þá var 15_ ára,
sigraði í meistaraflokki. Þórir Ólafs-
son deildi sigrinum í 1. flokki A
með Birgi Sigurðssyni og Ólafur
Einarsson vann 1. flokk B.
Skákritið gaf ekki aðeins yfirlit
yfir helstu afrek innanlands og ut-
an, heldur brá upp myndum af
skáklífi Reykvíkinga í þá daga. Það
var skrifað á sannkölluðu gullaldar-
máli og var mjög vandað til þess
hvað varðaði uppsetningu og frá-
gang. Ekki var því til að dreifa að
mikil gróðavon væri af þessu fyrir-
tæki; það var rekið áfram af einlæg-
um áhuga og eldmóði. Hinir ungu
ritstjórar unnu vel saman og tókst
góður kunningsskapur með Sveini
og heimilisfólkinu á Njálsgötu 15.
Með harðvítugri innheimtu á
áskriftargjöldum, sem Þórir kallaði
krossferðir út um allan bæ, tókst
loks að finna blaðinu rekstrargrund-
völl og var meira að segja nokkur
hagnaður af útgáfu þess er það
hætti að koma út um mitt sumar
1953 en um svipað leyti hélt Þórir
til náms.
Á háskólaárum sínum í Madrid
kynntist Þórir eftirlifandi eiginkonu
sinni, Elviru. Þau komu hingað heim
1956 og dvöldu um nokkurra ára
skeið. Þórir var þá virkur í skáklíf-
inu, náði afbragðsárangri á Pilnik-
mótinu 1957 og á stúdentamótum.
Þórir og Eivira fluttust síðar til
Kólumbíu en komu aftur heim vorið
1963. í Kólumbíu skipaði Þórir sér
í flokk með sterkustu skákmönnum
landsins. Guðmundur Siguijónsson
greindi eitt sinn frá því að á skák-
móti í Bogota í Kólumbíu þar sem
hann var meðal þátttakenda hafi
mikið verið spurt um Þóri og var
greinilegt að hann var þar í miklum
metum. Á ferðum sínum stofnaði
Þórir til kynna við fjölmarga aðila
og greiddi t.a.m. götu kólumbískra
blaðamanna sem 'hingað komu
vegna einvígis Fischers og Spasskíjs
í Laugardalshöll 1972.
Ekki ætla ég að rekja helstu af-
rek Þóris á skáksviðinu í smáatrið-
um. Hann tefldi á fjölmörgum stúd-
entamótum og náði þar yfírleitt af-
bragðs árangri, fékk besta vinnings-
hlutfalli 2. borðs-manna á stúdenta-
mótinu í Brussel 1953, tefldi á fjöl-
mörgum skákmótum hér innanlands
sem utan, náði t.d. bestum árangri
íslendinga á Skákþingi Norðurlanda
í Danmörku 1973, átti sæti í lands-
liðsflokki á Skákþingi íslands, háði
harða keppni við Hauk Angantýsson
um titilinn Skákmeistari Reykjavík-
ur 1978. Hann átti sæti í stjórn
Taflfélags Reykjavíkur og var fram-
kvæmdastjóri Skáksambands ís-
lands um skeið. Þórir var einn af
eftirminnilegustu fulltrúum þeirrar
kynslóðar skákmanna sem gerði
inn. Forfeður hans höfðu um langan
aldur búið í Húnavatnssýslu og aðal-
lega í Miðfirði. Langafi hans, Björn,
flyst að Huppahlíð á árunum
1830-40 og telja má að niðjar hans
hafi búið þar síðan, ef frá eru talin
örfá ár.
Þorbjörg móðir Guðjóns var
Borgfirðingur frá Efranesi í Staf-
holtstungum. Ætt hennar var kennd
við bæinn Lunda og Ásbjarnarstaði
í Stafholtstungum.
Guðjón var elstur sinna alsystk-
ina. Þeirra yngstur er Magnús sem
nú er einn eftir af þeim systkina-
hópi. Á heimili Magnúsar og Sigríð-
garðinn frægan á árunum eftir
seinna stríð.
Þegar ég steig mín fyrstu spor í
skákinni í Vestmannaeyjum síðustu
árin fyrir gos sendi hann mér iðu-
lega skákrit og bækur sem komu
sér vel því bókakostur var ekki með
jafnmiklum ágætum og er í dag.
Hann miðlaði af reynslu sinni og
þekkingu til fjölmargra og var t.d.
aðstoðarmaður Jóhanns Hjartarson-
ar á einu af hans fyrstu skákmótum
erlendis.
Þórir flíkaði ekki tilfinningum
sínum. Þó fékk hann að kynnast
mótlæti um dagana. Um tvítugt
varð hann fyrir því mikla áfalli að
missa móður sína. Hún hefur áreið-
anlega verið honum mikill stuðning-
ur í þeirri miklu samheldni er ríkti
á Njálsgötu 15 en fjögur systkini
héldu þar hús: Ásthildur móðir Þór-
is, Guðlaug amma mín, Elínborg,
maður hennar, Vígberg Einarsson,
og þijár dætur og Þorkell Þórðar-
son, einhver vænsti maður sem ég
hef kynnst um dagana.
Þórir stundaði golf sér til heilsu-
bótar og hressingar ásamt félaga
sínum Ingvari Ásmundssyni af því
kappi sem var þeim eiginlegt. Ég
hygg að á tímabili hafi þeir farið út
á völl á svo til hveijum einasta degi.
Þórir og Elvira eignuðust fjóra
syni_, Þóri Vilhjálm, Svein, Kristján
og Olaf Þorkel. Þórir bar hag þeirra
mjög fyrir bijósti, var þeim góður
faðir og félagi. Um leið og ég minn-
ist Þóris Ólafssonar með þakklæti
og söknuði flyt ég Elviru og sonum
innilegar samúðarkveðjur.
Helgi Ólafsson
Kær frændi minn og vinur, Þórir
Á. Ólafsson, er látinn. Við segjum
hvert við annað hér á heimilinu:
Hann var lengi búinn að stríða við
kvaiafullan sjúkdóm og því er gott
að hann skuli nú laus úr grimmum
greipum hans. En söknuðurinn er
samur fyrir það.
Minningarnar eru þó eftir og
æðimargar eftir meir en hálfrar ald-
ar viðkynningu, allar góðar. Við ól-
umst upp á sama heimili, Njálsgötu
15 hér í borg, þar sem mæður okk-
ar bjuggu hjá foreldrum sínum,
hjónunum Sigríði Þorkelsdóttur og
Þórði Kristjánssyni, því góða fólki
af Snæfellsnesi. Þarna áttum við
góða og áhyggjulausa daga, því
ar konu hans naut Guðjón góðs at-
lætis hin síðari ár.
Ungur að árum byijaði Guðjón
eigin búskap, en síðar bjuggu þeir
þetta var einstaklega barngott fólk
og Njálsgatan á þessum árum hrein
Paradís fyrir börn að leik, betri en
nokkurt sjónvarp. Þegar ég læt
hugann reika aftur til þessara
bernsku- og unglingsára á Njálsgöt-
unni eru það tvö minningabrot sem
ég staldra við. Annað er það þegar
við fundum taflið uppi í skáp, allra
fallegasta grip úr viði, manntafl
öðrumegin og mylla hinumegin.
Ekki veit ég hvaðan þetta tafl var
komið, þó er mér nær að halda að
amma okkar hafi keypt það á aukti-
on og síðan falið það uppi á skáp
til þess að verða ekki sökuð um
óþarfa eyðslusemi. En hún vissi af
sínu hyggjuviti, að margt af því sem
óþarft er talið gefur þó lífinu svolít-
inn lit og lét stundum freistast sem
betur fer. Við stelpurnar einbeittum
okkur svo áð myllu, en Þórir sneri
sér að taflinu. Þessi fundur dró þó
nokkurn dilk á eftir sér fyrir Þóri
því hann lét heillast af töfrum skák-
gyðjunnar og andi hennar sveif lengi
yfir vötnunum í þessu húsi. Nokkr-
um árum seinna sátu þeir Þórir og
Sveinn Kristinsson uppi í litlu þak-
herbergi og ritstýrðu Skákritinu
sem kom út í þijú ár, 1950-1953,
og þarna gengu margir góðir skák-
menn um garða eftir að móðir Þór-
is, Ásthildur, tók að reka matsölu
nokkru eftir stríð.
Ég man eftir Guðmundi S. Guð-
mundssyni, Þórði Jörundssyni,
Hauki Sveinssyni og sálfsagt hafa
það verið einhveijir fleiri. Annað
atvik frá þessum árum sem mér
þótti seinna hafa verið eins konar
forboði þess sem síðar gerðist í lífi
Þóris var það, að hann sem var
ákaflega ólatur unglingur var einu
sinni sem oftar sendur niður á Al-
þýðubókasafn að sækja eitthvað
skemmtilegt að lesa. Hann kom aft-
ur með Brazilíufarana eftir Jóhann
Magnús Bjarnason, ogþó ekki kæmi
annað til en sú ánægja sem lestur
þessarar bókar veitti mér stæði ég
í mikilli þakkarskuld við hann. Ég
man ekki hvort Þórir las bókina, en
móðii’ hans gerði það, og hann hef-
ur áreiðanlega ekki sloppið við að
heyra talað um efni hennar, um
þessa íslendinga í Brazilíu, um Rós-
ina í Ríó og hinar undurfögru senj-
oritur Almíru, Ólöllu og ein hét
reyndar Elvira ef ég man rétt. Slíkar
bækur voru ekki lesnar þegjandi og
hljóðalaust í þá daga. Og ekki ýkja
löngu seinna gerist það, að á Njáls-
götu 15 er allt orðið fullt af litlum,
sprækum Suður-Ameríkumönnum,
að vísu frá Kólumbíu í stað Braz-
ilíu, mæltum á spænsku í stað port-
úgölsku, og Elvira Herrera Ólafsson
stjórnar þessum hóp ijögurra sona
Þóris og hennar af þeirri röggsemi
sem henni er svo eiginlegt.
Mörg ár eru nú liðin síðan þetta
var og leiðir hafa legið í ýmsar átt-
ir eins og gengur, oft verið langt á
milli funda. En svo er tryggð og
ættrækni Þóris og Elviru og sona
þeirra fyrir að þakka, að vináttu-
bönd Ijölskyldna okkar hafa aldrei
rofnað. í veikindum Þóris síðasta
árið hefur Elvira staðið eins og klett-
ur við hlið hans. Kjarkur, dugnaður
og trú þessarar elskulegu konu hafa
verið aðdáunarverð og gefið öðrum
styrk til að horfast í augu við hroll-
bræður Jóhannes og hann félagsbúi
í mörg ár, Huppahlíð er stór jörð,
enda var þar langoftast fleirbýlt.
Augljóst má vera, að þeir sem
svo háum aldri ná, muni tímana
tvenna og svo var um Guðjón. Hann
hafði mjög trútt minni, svo að ein-
stakt var talið og entist það honum
næstum ævina út. Hann gat greint
í smáatriðum frá ýmsum viðburðum
æsku sinnar. Merkisatburði í sveit
sinni mundi hann glöggt, þótt gerst
hefðu fyrir áratugum, og sagði
skemmtilega frá. Var frásögn hans
stundum svo nákvæm, að hann til-
tók ártal, vikudag og hvernig viðr-
aði þessa tilgreindu daga. Hann
hafði líka í gegnum tíðina kynnst
fjölda fólks. Þeir bræður réðu alltaf
til sín kaupafólk á meðan heyja var
aflað með orfi og hrífu. Einnig komu
í hans hlut útréttingar fyrir heimil-
ið. í mörg haust fór hann fyrir Mið-
firðinga í Þverárrétt í Borgarfirði,
en þar í sveitum átti hann marga
frændur og kunningja.
Guðjón var mikill bóndi í eðli sínu.
Hann hafði ekki ýkja stórt bú, en
Guðjón Jónsson
bóndi - Huppahlíð