Morgunblaðið - 19.04.1991, Blaðsíða 62

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. APRÍL 1991
62
Minning:
Gísli Ólafsson
bakarameistari
Nú þegar leiðir skiljast um sinn,
langar mig til þess að kveðja Gísla
frænda minn með nokkrum orðum.
Gísli fæddist 21. nóvember 1898
á Gamla-Hrauni á Eyrarbakka og
var þriðji í röð sex barna þeirra
Ólafs Arnasonar og Guðrúnar
Gísladóttur, en móðir mín, Magnea,
var elst þessara systkina.
í mínum huga hefur Gísli alltaf
verið mjög sérstakur maður og til
fyrirmyndar í öllu sem hann tók sér
fyrir hendur. Sem barni og unglingi
fannst mér Gísli eiginlega vera eini
frændinn, vegna þeirrar miklu
frændrækni sem hann sýndi okkur
systkinunum á Grettisgötunni. Eru
mér minnisstæð afmælis- og jóla-
boðin í Þingholtsstrætinu en Gísli
og Kristín kona hans voru ákaflega
gestrisin. Það var meira en að segja
það að bjóða heim svona stórri fjöl-
skyldu eins og okkar, með fimm
fyrirferðarmiklum strákum, því
stóra systir gat nú ekki alltaf stjórn-
að liðinu. Þá eru einnig ógleyman-
legar ferðirnar í sumarbústað Gísla
og Stínu í Fossvoginum.
Þegar Gísli hafði komið sér upp
eigin atvinnurekstri við Bergstaða-
stræti og „Gíslabakarí" var tekið
til starfa, þá taiaðist svo til milli
mömmu og hans að undirritaður
tæki að sér sendiferðir fyrir bakar-
íið. Upp úr því æxlaðist það að ég
fór að hjálpa til innan dyra við að
hreinsa plötur og aðra tiltekt. Síðar
treysti Gísli mér til þess að aðstoða
sig við baksturinn og byrjaði ég að
sjálfsögðu á því að vigta í trogið.
Eftirfarandi saga sýnir vel hvernig
Gísli fór að því, með lagni, að kenna
mér lexíurnar. Hvern morgun þegar
ég bytjaði að vigta spurði ég Gísla
sömu spurninganna um hve mikið
væri af hveiti, mjólk, sykri o.s.frv.
Þar kom að Gísli svaraði „eins og
vanalega". Vaknaði kauði þá af
Minning:
Fæddur 4. júlí 1974
Dáinn 11. apríl 1991
Síminn hringir, „amma, ég er að
koma í bæinn, verðið þið heima?“
Þannig var það hjá okkur. Himmi
kom í sumum fríunum sínum að
hitta Sidda frænda sinn og vin.
Þessi síðasta heimsókn hans til okk-
ar var eins og svo oft áður, að taka
strætó niður í bæ, skoða mannlífið
og fá sér pylsu og kók. Þennan síð-
asta sunnudag þeirra saman skein
sólin í allri sinni fegurð og næstum
því alveg logn. Vor var í lofti og
fólkið í bænum fann það, því að
„ flestir voru með gleðibros, bæði
ungir sem aldnir.
En tíminn leið allt of fljótt. „Ég
verð að fara að koma mér heim, ég
á að fara á sjóinn á morgun.“ Hann
vildi vera vel hvíldur því að hafið
er kreljandi vinnustaður. í þennan
•róður fór Himmi aldrei og Iaxveiði-
ferðin, afmælisgjöfin til hans 4. júlí,
verður heldur ekki farin. En minn-
inguna munum við geyma um allar
ferðimar í sveitir okkar fagra lands.
Við eigum marga áningastaði, þar
sem nesti var borðað við undirspil
fuglasöngs, þá var galsi og gleði til
staðar.
Nú er komið að kveðjustund. Ég
vil biðja góðan Guð að vernda dótt-
ur mína Hafdísi, Helga og syni
þeirra svo og ættingja og vini. Einn-
ig vil ég þakka starfsfólki gjör-
gæsludeildar Borgarspítalans fyrir
vinsemd og hlýju.
Eg fel í forsjá þína.
Guð faðir, sálu mína,
því nú er komin nóth
værum blundi og varð að muna það
sem honum hafði verið sagt undan-
farna morgna.
Annað minnisstætt atvik úr bak-
aríinu er að eitt sinn hafði afmælis-
kringla verið sérpöntuð. Þetta var
í dagslok og þegar kringlan var
fullbökuð, bað Gísli mig um að taka
hana úr ofninum og setja upp í
rekka. Svo slysalega vildi til að plat-
an rann á höndina á mér og brenndi
og skipti það engum togum að ég
kippti að mér hendinni og kringlan
rann í gólfið og var þar með úr
sögunni. Gísli sagði ekki orð en fór
þess í stað að hnoða upp í nýja
kringlu. Á þessu sést hve gott vald
Gísli hafði á skapi sínu og finnst
mér að þau uppeldisáhrif sem hann
hafði á mig þennan stutta tíma sem
ég var undir hans handleiðslu hafi
verið mér gott veganesti; Til stóð
að Gísli tæki mig í læri og gerði
úr mér bakara en þá kom „blessað
stríðið" og skortur var á efnum til
brauðgerðar. Því samdist okkur
Gísla um að ég fengi mér tímabund-
ið vinnu hjá bretanum. Bretavinnan
gaf 50 kr. í kaup á viku en laun
lærlings í bakaríi voru 50 kr. á
mánuði. Þetta varð til þess að ég
sneri ekki aftur í bakaríið því í þá
daga leit maður ekki til framtíðar-
innar heldur var meira hugsað um
líðandi stund.
Gísli var heilmikill listamaður og
sást það bæði á skreytingum hans
í bakstrinum og hans fallegu rit-
hönd. Ég tel það enga tilviljun
hversu vel og lengi hann lifði. Ég
man hér áður fyrr þegar ég vann
hjá honum, þá fór hann eftir langan
vinnudag í bakaríinu upp í ÍR og
stundaði leikfimi með félögum sín-
um í „old boys“. Hann lifði mjög
heilsusamlegu lífi og stundaði ein-
hverja h'kamsrækt alla ævi, göngur
og sund núna síðustu árin.
Um Ijósið lát mig dreyma
og Ijúfa engla geyma
öll þömin þín, svo blundi rótt.
(Matt. Jochumsson)
Amma Rósa
Lífið er eins og leiksvið, þar sem
mannfólkið allt fær tækifæri á að
skapa leikþáttinn sjálfan. 011 erum
við þátttakendur og öll erum við
áhorfendur hjá hvoru öðru. Hverjum
og einum er falið misstórt hlutverk
í sköpunarverkinu, en hlutverkin
hafa öll sama mikilvægi, hvort sem
þau eru yfirgripsmikil og spanna
yfir langan tíma eða örstutt með
hnitmiðað innlegg. Eins og á fjölum
leikhúsa, leggja leikendur sig alla
fram um að gera sinn þátt sem
bestan. Þannig geymist persónan í
minningu áhorfandans og vinnur sér
þar sess um aldur og ævi.
Á miðjum áttunda áratugnum
kom inn á leiksvið þessa lífs lítill
drengur, sem snemma vann hugi
og hjörtu allra áhorfenda með
kátínu og fjöri og glaðværu brosi.
Ljós kollur hans og bjart yfirlit virt-
ist lýsa upp Ieiksviðið í kringum
hann og fólk tók strax eftir, að
þarna var á ferð einlægur þátttak-
andi í lífsins leik, er náði til fólks-
ins. Drengurinn stækkaði og dafr,-
aði og tók hlutverk sitt alvarlega.
Hann lagði sig allan fram um að
gera eins vel og hann mögulega
gat. Með góðri hjálp foreldra og fjöl-
skyldu tókst honum að vinna sér
sæti í huga okkar, sem fylgdumst
með, oft úr fjarlægð. Eftir því, sem
tíminn leið, breyttist hlutverk
drengsins frá því að vera fjörrnikið
Ákaflega kært var með Gísla og
Kristínu konu hans alla tíð og er
missir hennar mikill. Því sendi ég
henni mínar innilegustu samúðar-
kveðjur og bið góðan Guð að styrkja
hana og afkomendur hennar nú við
fráfall Gísla og saman eigum við
minninguna um mikinn heiðurs-
mann.
Árni G. Ferdinandsson
Svo sem að líkum lætur kynnast
menn samborgurum sínum með
margvíslegum hætti og á misjöfn-
um tímum og tímaskeiðum lífsins,
en sumt er það fólk þó sem hefur
verið hluti tilverunnar frá því fyrsta
að maður man nánast eins óbrigð-
ultpg óbreytilegt og dagmálin sjálf.
Ég hefi enga tilveru þekkt að
Gísli Ólafsson bakarameistari væri
ekki með einu eða öðru móti tengd-
ur henni, stundum nokkuð sem í
bakgrunni en æði oft mjög í for-
grunni ogj)á svo sem persónuleika
hans hæfði til trausts og fegurðar-
auka þess mynsturs sem við köllum
mannlíf._
Gísli Ólafsson var fágætur maður
á margan hátt, reyndar svo að það
verður seint fullþakkað að hafa átt
þess kost að þekkja hann og um-
gangast á þeim árum sem hver ein-
staklingur mótast mest, til fullorð-
insára.
Gísli Ólafsson var staðfastur og
stefnufastur maður sem stóð báðum
fótum á jörðinni, átti sér ákveðnar
skoðanir í grundvallaratriðum en
var jafnframt svo fijálslyndur og
víðsýnn að undir hans handaijaðri
var bæði rúm og tími til að viðra
og ræða hinar margvíslegustu skoð-
anir og stefnur og enda láta á þær
reyna um stund sumar hveijar ef
svo bar við.
Hann var í senn málafylgjumaður
og mannasættir, hann var bjartsýnn
ákafamaður og um leið raunsær og
gætinn og hann var maður glæstrar
framkomu og orðsnilldar og um
leið alveg tildurlaus, lítillátur og
hógvær. Ég veit ekki til að hann
hafi átt óvini en vinum sínum var
hann einstakur og bjargfastur vinur
hvað sem á gekk. ■
Það var á hans tíma ekkert auk-
visastarf að vera bakari. Upp fyrir
kl. 4 hvern morgun með vinnulok
og galsafengið yfir í alvörugefna
og ábyrgðarmeira hlutverk. Á svið-
inu stóðu nú með honum þrír yngri
bræður, sem þurfti að leiðbeina og
gæta og sem elsti bróðir í hópi fjög-
urra bræðra, hafði drengurinn mikið
ábyrgðar- og forystuhlutverk.
Bræðrahópurinn hafði á að skipa
kraftmiklum einstaklingum, sem
allir höfðu sína eigin sjálfstæðu
skoðanir. Urðu því samskiptin innan
hópsins stundum með hressilegra
móti, éins og gengur og gerist í
fjönniklum systkinahópi. Yngri
drengimir voru þó stoltir af elsta
bróður sínum og litu upp til hans,
og við hin, sepi stóðum til hliðar,
dáðumst oft að hópnum, hversu vel
hann sigldi á milli skers og báru í
lífsins ólgu sjó. í erfiðleikum stóðu
þeir saman og voru foreldrum sínum
styrkur og ánægjuefni. Eins og lífs-
ins gangur gerir ráð fyrir, óx dreng-
urinn úr grasi og varð að unglingi,
sem hafði þróað sínar eigin skoðan-
ir á hlutum þessai.lífs, Éftir vand-
oftast ekkert fyrr en þeir sem 3-4
tímum síðar byijuðu vinnu og samt
var tími Gísla nógur til að vera
mikill og góður heimilisfaðir rækja
vináttu við fjölda fólks þ.m.t. stóra
fjölskyldu, nema tungumál í kvöld-
skólum og vera slíkur félagsmála-
maður að alls staðar var sótt eftir
honum hvort sem var í „oldboys"
eða í hin margvíslegustu trúnaðar-
störf innan iðnar hans og starfsvett-
vangs.
Það er auðvitað sérstakt lán að
hafa haft „standard" Gíslabakarís
sem einu viðmiðun á bakaríisbrauð-
um og annarri slíkri framleiðslu og
hefur enda oft sannast síðar, stund-
um í íjarlægum löndum, að við þá
viðmiðun gengur maður lóðbeint
fram hjá öllu sem er neðar á lista
en úrvalsflokkur. Þannig voru kröf-
ur Gísla Ólafssonar alla tíð til sjálfs
sín og verka sinna.
Gísli Ólafsson var maður sem
hófst af eigin afli og frumkvæði og
þó stendur hann mér ætíð fyrir sjón-
um sem hluti heildar sem ýmist hét
Gísli og Kristín eða Kristín og Gísli
enda var Kristír. kona Gísla æsku-
og einkavinkona móður minnar.
Þau giftu sig rétt hálfþrítug og
áttu því að baki saman meira en
hálfan sjöunda áratug er lát Gísla
bar að höndum. Þau voru glæsilegt
par sem klæddu hvort annað, stór-
lynd en samstíg og farsæl og veit-
andi allt sitt líf.
Gísli Ólafsson var fæddur að
Gamla-Hrauni við Eyrarbakka 21.
nóvember 1898 sonur Ólafs Árna-
sonar sjómanns og verkamanns og
konu hans Guðrúnar Gísladóttur,
elstur sex systkina. Hann nam bak-
araiðn í Reykjavík og var bakara-
meistari með eigið bakarí þar í rétt
40 ár starfsmaður Landsbanka ís-
lands í 10 ár og um leið kennari
við Iðnskólann. í stjórn Bakara-
meistarafélagsins í nær 30 ár þar
af formaður tæp 20 ár sat iðnþing
í 30 ár í fræðsíunefnd bakara um
30 ár og í framkvæmdastjórn Iðn-
ráðs í 20 ár svo talin séu helstu
störf Gísla og er þó fjölmargt ótalið.
Gísli var heiðursfélagi Bakara-
meistara- og Iðnaðarmannafélags-
ins í Reykjavík og með gullmerki
iðnaðarmanna á íslandi og bakara-
meistara í Finnlandi og Svíþjóð.
lega íhugun og vangaveltur gerði
unglingurinn upp hug sinn, hvert
hann vildi'stefna í lífinu. Hann ák-
vað að reyna sig við sjómennsku
og er þar ekki ráðist á garðinn þar
sem hann er lægstur. Sjómennskan
hefur þótt ein af erfiðustu atvinnu-
gi-einum okkar lands og sýnir þar
vel, hversu viljugur hann var að
takast á við vandamál af öllum
stærðum og gerðum. Ekki valdi
hann auðveldasta árstímann til að
heíja sína sjósókn, heldur sigldi í
sinn fyrsta roður í janúar síðastliðn-
um, þegar allra veðra var von. Og
á sjónum líkaði honum vel, enda ef
til vill engin furða, þar sem faðir
hans stundaði áður sjómennsku og
afi hans og nafni var einn af feng-
sælustu aflaklóm íslands.
Unglingurinn var að breytast í
fullorðinn karlmann með enn nýtt
hlutverk í gangverki lífsins. Hann
horfði fram á veginn og var fullur
bjartsýni og vonar. Hann hafði fund-
ið verkefni, sem krafðist mikils af
honum og hann hafði hugrekki og
kraft til að takast á við þær hætt-
ur, er því fylgdu, enda þótt ungur
væri, aðeins sextán ára.
En rétt i byijun þessa mikilvæga
skrefs kom kallið frá leikstjórnand-
anúm mikla, Drottni, er boðaði hann
á sinn fund eftir svo stutta viðveru
á sviðinu. Við áhorfendurnir, sem
eftir sitjum, erum skilpingsvana yfír
þessari ákvörðun og-.' getum með
engu móti áttað okkur á, hvað gerð-
ist. Hilmar Þór, sem hafði skilað
sínu svo vel og Iagði sig allan fram
um að uppfylla kröfur þessa lífs,
hafði lokið sínu framlagi og þátttöku
á þessu leiksviði. Við trúum því, að
vegna góðrar frammistöðu sé hon-
um ætlað annað og stærra hlutverk
á einhveijum allt öðrum vettvangi.
Söknuðurinn er því mikill og sérs-
taklega er sársaukinn nístandi hjá
foreldrum og bræðrum, sem þurfa
að sjá á eftir góðum syni og bróður.
Við biðjum góðan Guð að styrkja
Hafdisij Helga^ Hafþór, Hlyn og
Hilmar Þór Helga-
son, Grindavík
Konu sinni Kristínu Einarsdóttur
giftist Gísli 1923 og varð þeim
þriggja barna auðið, Önnu hús-
stjórnarkennara, Einari Ólafi flug-
stjóra og Erlings Gísla leikara.
Gísli lést fimmtudaginn 11. apríl
sl. _
Ég hygg að óhætt sé að fullyrða
að Gísli hafi verið gæfumaður, þó
hygg ég að á sinni tíð hafi hugur
hans e.t.v. staðið til frekari mennta
enda hafði hann alla andlega burði
til þess, en hin veraldlegu efnin
skömmtuðu för.
Á hinn bóginn lagði hann lóð sitt
þar á skálar að oft dugði ýmsum
öðrum en sjálfum honum til meira
og frekara náms.
Farsælt fjölskyldulíf, virðing og
vinátta samstarfsmanna og sam-
borgara og vinsældir verka hans
og afraksturs þeirra voru sannar-
lega gæfa og lífsfylling þessa
grandvara og góðviljaða heiðurs-
manns.
Við leiðarlok flyt ég Gísla Ólafs-
syni þakkir og kveðjur mínar og
minna fyrir órofa tryggð við öll
okkuru frá fyrstu tíð til hinsta dags.
Við Jóhanna biðjum Kristínu og
öðrum ástvinum Gísla Guðs bless-
unar.
Einar Birnir
Það hefur komið í minn hlut að
minnast eins af okkar virtasta og
Heiðar 'við göngu þeirra í gegnum
erfitt tímabil tómleika og vonleysis.
Við vitum að minningin um góðan
dreng lifir og gefur þeim kraft til
að horfa fram á veginn og er það
nokkuð, sem ekki verður frá þeim
tekið. Einnig sendum við ömmu
hans og tveimur öfum innilegustu
samúðarkveðjur svo og öðrum að-
standendum. Hilmari Þór þökkum
við ánægjuleg kynni og friður veri
með honum.
Gulli, Birkir og Einir.
Boston, Bandaríkjunum.
Mánudaginn 8. apríl sl. hringdi
dóttir mín í mig og sagði mér, að
þá um morguninn hefði Hilmar Þór,
elsti sonur þeirra hjóna, orðið fyrir
áfalli, sem væri það alvarlegt að
læknar segðu að honum yrði ekki
bjargað. Mig setti hljóðan við þessa
harmafregn. Það er ekki á hveijum
degi, sem allur almenningur hugsar
um eilífðarmálin, líf og dauða, en
þegar eitthvað óvænt gerist í þeim
efnum og hittir mann sjálfan, þá
beinist hugurinn ósjálfrátt að tilver-
unni og tilgangi lífsins. Það er ákaf-
lega erfítt að skilja, þegar ungir
menn eða konur, að því er virðist
fullfrísk og í blóma lífsins, eru
skyndilega og fyrirvaralaust burt
kölluð úr þessum heimi og það er
jafnvel ekki auðvelt að sætta sig
við slíkar ráðstafanir almættisins,
en tilgangurinn hlýtur að vera fyrir
hendi, um það megum við aldrei
efast því að vegir Guðs eru og verða
órannsakanlegir.
Hilmar Þór Helgason var fæddur
í Reykjavík 4. júlí 1974, og var því
aðeins sextán ára er kallið kom.
Hann ólst upp á kærleiksríku reglu-
heimili foreldra sinna, Hafdísar B.
Hilmarsdóttur og Helga V. Sæ-
mundssonar. Fimm fyrstu árin
bjuggu þau í heimabyggð Hafdísar,
Vestmannaeyjum, en árið 1980
flutti fjölskyldan til Grindavíkur en
þaðan var Helgi ættaður og á þar