Morgunblaðið - 10.10.1991, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B
230. tbl. 79. árg._________________________________FIMMTUDAGUR 10. OKTÓBER 1991_______________________________Prentsmiðja Morgunblaðsins
Sjávarútvegsmál
innan EES:
Finnar vilja
lausn fyrir
21. október
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara
Morgunblaðsins.
PERTTI Salolainen, utanríkis-
viðskiptaráðherra Finna, sem nú
fara með formennsku Fríversl-
unarbandalags Evrópu (EFTA),
hefur farið þess á leit við Norð-
menn, að þeir reyni eftir megni
að leysa ágreininginn um sjávar-
útvegsmál í samningaviðræðun-
um við Evrópubandalagið (EB)
um Evrópskt efnahagssvæði
(EES) fyrir ráðherrafundinn í
Lúxemborg sem haldinn verður
eftir tvær vikur. „Noregur verð-
ur að velja á milli fisksins og
Evrópu” eru skilaboðin frá Finn-
landi.
Salolainen skýrði frá þessari ósk
á fundi með norskum blaðamönnum
í Helsinki í gær. Sagði hann að það
ylli sér verulegum áhyggjum að
hætta væri á því að menn yrðu að
halda til Lúxemborgar án þess að
vera búnir að finna lausn á sjávarút-
vegsmálunum og umferð um Alp-
ana. „Ég hvet því menn til að vera
búnir að leysa þessi mál í tæka tíð
fyrir 21. október,” sagði Salolainen
við Aftenposten.
í miðjum lokaspretti EES-við-
ræðnanna hafa mörg helstu dag-
blöð Svíþjóðar rætt afstöðu Norð-
manna í forystugreinum. Þannig
segir Dagens Nyheter kaldhæðnis-
lega: „Norski fiskurinn verður
vissulega áfram norskur. Noregur
á hins vegar á hættu að verða að
nýrri Albaníu Evrópu.”
Blaðið getur þess þó einnig, líkt
og Svenska Dagbladet, að Thorvald
Stoltenberg, utanríkisráðherra Nor-
egs, tók um helgina jákvætt í hugs-
anlega EB-aðild Norðmanna. Carl
Bildt, forsætisráðherra Svíþjóðar,
hefur einnig fagnað ummælum
Stoltenbergs.
Reuter
*
Forseti Islands og Noregsdrottning í Hvíta húsinu
Washington. Frá ívari Guðmundssyni, frétlaritara Morgunblaðsins.
Vigdís Finnbogadóttir forseti íslands og Sonja Nor-
egsdrottning gengu síðdegis í gær á fund Banda-
ríkjaforseta í Hvíta húsinu í Washington. Á mynd-
inni sjást gestirnir með gestgjöfunum, George og
Barböru Bush. I ræðu sinni í Rósagarði Hvíta húss-
ins minntist Bush komu Leifs Eiríkssonar til Vín-
lands. Fyrr um daginn fagnaði mikill mannfjöldi
komu víkingaskipanna þriggja, Gaiu, Osberg og
Saga Siglar til borgarinnar. Þau lögðust við festar
í Washington-höfninni sem kölluð er og er raunveru-
lega bryggja við bugðu í Potomac-ánni. Vigdís, Sonja
drottning og annað fyrirfólk beið komu skipanna.
Síðla dags_ var móttaka hjá íslensku sendiherra-
hjónunum. í gærkvöld sátu Vigdís og Sonja umræðu-
fund í Langley-leikhúsinu og snæddu kvöldverð í
veitingahúsi í boði sendiherra íslands og Noregs.
Njósnir í Noregi:
Atta Sovét-
menn liggja
undir grun
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara
Morgunblaðsins.
NORSKA öryggislögreglan fer
þess á leit við yfirvöld 'að átta
sovéskum stjórnarerindrekum
verði vísað úr landi vegna gruns
um njósnir. Thorvald Stoltenberg
utanríkisráðherra staðfesti í gær
að ráðuneytið væri að íhuga slíka
beiðni.
Þetta nýja njósnamál í Noregi má
rekja til þess að fyrr á þessu ári
yfirgaf Míkhaíl Butkov, starfsmaður
sovéska sendiráðsins í Ósló, stöðu
sína þar ásamt ástkonu sinni og bað
um hæli á Vesturlöndum. Síðan hef-
ur hann verið yfirheyrður af bresku
leyniþjónustunni. Þar munu hafa
komið fram upplýsingar sem styrktu
grunsemdir norsku öryggislögregl-
unnar um að Sovétmenn hefðu
spunnið njósnanet í Noregi. Sam-
kvæmt heimildum norska dagblaðs-
ins Aftenposten er Lev S. Kosljakov
sendiráðsritari einn þeirra manna
sem liggja undir grun. Hann hefur
margsinnis verið sakaður opinber-
lega um að stjórna njósnastarfsemi
sovésku öryggislögreglunnar KGB í
Noregi.
Króatía:
Hafnbanni aflétt og rætt um
brottfhitning hluta hersins
7.nrrroh Pinifnr
Zagreb. Reuter.
HER Júgóslavíu byijaði í gær að
aflétta hafnbanni á Króatíu eins
og kveðið er á um í nýjum vopna-
hléssamningi hans við Króata.
Ennfremur var haft eftir júgó-
ísraelskar þotur fljúga yfir írak:
Mótmælum Banda-
ríkjamanna ekkí sínnt
Jerúsalem, Daniaskus. Reuter.
ÍSRAELAR létu í gær mótmæli Bandaríkjamanna, vegna ferða ísra-
elskra herflugvéla yfir Irak, sem vind um eyru þjóta. Sagði Yossi Ben
Aharon, helsti ráðgjafi Yitzhaks Shamirs, forsætisráðherra Israels,
ísraela áfram myndu gera það sem þeir teldu nauðsynlegt til að tryggja
öryggi landsins óháð mótbárum Bandaríkjamanna.
írakar báru á þriðjudag fram
mótmæli vegna þess að sl. föstudag
hefðu fjórar ísraelskar F-15-orrustu-
þotur flogið í um hálftíma yfír vestur-
hluta íraks áður en þær héldu inn í
saudí-arabíska lofthelgi. Hefur
Bandaríkjastjórn borið fram formleg
mótmæli við ísraelsstjórn vegna
þessa. Marlin Fitzwater, talsmaður
Bandaríkjastjórnar, sagði í gær að
það væri gert af ótta við að aðgerð-
ir ísraela gætu spillt friðarviðleitni í
Miðausturlöndum. Eftirlitsflug af
þessu tagi væri óþarft því Banda-
ríkjamenn létu ísraelum í té upplýs-
ingar um írak.
Dagblaðið Syrian Times, sem er
opinbert málgagn sýrlenskra stjórn-
valda, hvatti í gær Bandaríkjastjórn
til að breyta afstöðu ísraelsku ríkis-
stjórnarinnar og þvinga Israela til
að fara eftir þeim ályktunum Sam-
einuðu þjóðanna sem hvetja þá til
að hverfa á brott af hernumdu svæð-
unum. Blaðið gagnrýndi einnig harð-
lega þá afstöðu Shamirs að útiloka
fyrirfram að hægt verði að semja
um „land gegn friði”. Sú afstaða
útilokaði alla möguleika á diplóma-
tískum lausnum og væru Israelar að
undibúa nýjar hernaðarárásir á
araba, sagði Syrian Times.
slavneskum hershöfðingja að her-
inn væri að ræða við Króata um
hugsanlegan brottflutning hluta
sveita hans í lýðveldinu. Vopna-
hléssamningurinn varð til þess að
bardögum linnti víðast hvar í Iýð-
veldinu.
Herinn skuldbatt sig með samn-
ingnum til að aflétta vikugömlu
hafnbanni á sjö króatíska bæi við
Adríahaf og heimilaði í gær sigling-
ar til eins þeirra, Zadar. Þjóðvarðl-
iðar í Króatíu féllust hins vegar á
að hætta umsátri um búðir hersins
í lýðveldinu.
Þótt til bardaga hafí komið við
og við í nokkrum króatískum bæjum
í gær glæddust vonir um að hlé yrði
að minnsta kosti um stundarsakir á
bardögunum í lýðveldinu, sem hafa
staðið frá því í júní og kostað rúm-
lega þúsund manns lífið. AUt var
með kyrrum kjörum á flestum víg-
stöðvum en þó var skýrt frá skotbar-
dögum í bænum Osijek, sprengju-
vörpuárás í Vukovar og árás, sem
varaði í nokkrar klukkustundir, í
Valpovo í norðausturhluta lýðveldis-
ins.
Andrija Raseta hershöfðingi,
næstæðsti yfirmaður júgóslavneska
hersins í Króatíu, sagði að herinn
væri að ræða við króatísk stjórnvöld
um að hermenn yrðu fluttir frá
svæðum í lýðveldinu sem eru aðal-
lega byggð Króötum. Króatar hafa
krafist brottflutnings allra júgóslav-
neskra hersveita.
Roland Dumas, utanríkisráðherra
Frakklands, hvatti Evrópubandalag-
ið til að sjá til þess að sjálfsákvörðun-
arréttur Júgóslavnesku þjóðanna”
yrði virtur, þótt hann mæítist ekki
beinlínis til þess að sjálfstæði Króa-
tíu og Slóveníu yrði viðurkennt.
„Júgóslavía er ekki til lengur í sinni
upprunalegu mynd og við neyðumst
til að taka tillit til þess aðskilnaðar
sem hefur í raun átt sér stað,” sagði
hann á franska þinginu og vísaði til
þeirra ákvarðana þinga Króatíu og
Slóveníu í fyrradag að segja lýðveld-
in úr lögum við Júgóslavíu.
Sjá „Vonir um frið glæðast...”
á bls. 23.
Reuter
Útlendingum
til varnar
Undanfarnar þijár vikur
hefur mikið borið á árásum
á útlendinga í Þýskalandi.
Um það bil 6.000 Þjóðverjar
komu saman í Köln í gær
til að mótmæla þessu og til
að koma í veg fyrir útifund
kynþáttahatara sem boðað-
ur hafði verið. Á borðanum
stendur: „Kæru útlending-
ar, skiljið okkur ekki eftir
ein með þessum Þjóðveij-
um!” Þýska stjórnin og full-
trúar stjórnarandstöðunnar
ætla að hittast í dag til að
ræða hugsanlegar breyting-
ar á löggjöf um hæli fyrir
flóttamenn sem er einhver
sú fijálslyndasta sem þekk-
ist í Vestur-Evrópu. í stjórn-
arskránni er pólítískum
flóttamönnum tryggður
skýlaus réttur til landvistar.