Morgunblaðið - 25.04.1992, Blaðsíða 10
10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. APRIL 1992
Litíð um öxl
Bók í tilefni sjö-
tugsafmælis
Guðrúnar P.
Helgadóttur
BÓKAÚTGÁFA Menningarsjóðs
hefur gefið út bókina Litið um
öxl, greinar, erindi og ljóð eftir
Guðrúnu P. Helgadóttur, gefin
út í tilefni sjötugsafmælis henn-
ar 19. apríl 1992.
Bókin er útgefín að tilhlutan 10
manna ritnefndar og segir í
ávarpsorðum:
„Nemendur þínir, vinir og fjöl-
skylda árna þér heilla og þakka
með virktum handleiðslu alla, frá-
bæra kennslu, uppörvun og hvatn-
ingu. 'Umfram allt þökkum við
persónulega viðkynningu, alúð
þína og hlýju sem hefur orðið okk-
ur öllum ógleymanlegt veganesti."
Síðan fylgir tabula gratulatoria
— heillaóskalisti — þar sem meira
en 900 manns hafa skráð nöfn sín.
í formála fyrir meginefni bókarinn-
ar segir ritnefnd:
„Bók þessi er helguð ritstörfum
dr. Guðrúnar Pálínu Helgadóttur
og gefin út í tilefni sjötugsafmælis
hennar 19. apríl 1992. Guðrún lauk
stúdentsprófí frá Menntaskólanum
í Reykjavík 1941, kennaraprófí
1945 og BA-prófí í íslensku og
ensku frá Háskóla íslands 1949.
Árið 1968 varði hún doktorsritgerð
um Hrafns sögu Sveinbjamarsonar
við Somerville-háskólann í Oxford,
en sagan var gefín út á vegum
Guðrúnar hjá Clarendon ÍPress í
Oxford 1987. Guðrún hefur lengst
af helgað sig kennslu og stjórn
Kvennaskólans í Reykjavík en auk
þess gegnt Ijölþættum trúnaðar-
og félagsstörfum. Hún var m.a.
formaður Bandalags kvenna í
Reykjavík um skeið, var í stjóm
Hjartavemdar og formaður utan-
fararsjóðs félagsins. Hún var í
stjórn Minningarsjóðs Landspítal-
Björg Atla myndlistarmaður sýnir verk sín í Café Milano.
Björg Atla í Café Milano
í kaffíhúsinu Milano, Faxafeni
11, em nú til sýnis myndir eftir
Björgu Atla myndlistarmann.
Verkin em 16 talsins, málverk og
smámyndir, flest þeirra ný.
Björg útskrifaðist úr Myndlista-
og handíðaskóla íslands 1982. Hún
hefur haldið íjórar einkasýningar
og tekið þátt í nokkmm samsýn-
ingum.
Sýningartími í Café Milano er
virka daga frá kl. 9.00-19.00 og
um helgar kl. 13.00-18.00.
01Q7H LÁRUS Þ. VALDIMARSS0N framkvæmdastjóri
L I IOU"fclO/V KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. löggiltur fasteigwasali
Nýkomnar til sölu m.a. eigna:
Stór og góð - langtímalán
Mjög góð 3ja herb. ib. á 3. hæð v/Rofabæ 86,4 fm auk geymslu og
sameignar. Suðursv. Ágæt, nýmál. sameign. 40 ára húsnlán kr. 2,1 millj.
Stór og glæsileg við Næfurás
2ja herb. íb. á 1. hæð 70 fm. Parket á gólfum. Sérþvhús. Sólsvalir.
Ágæt sameign. Mikið útsýni. 40 ára húsnlán 2,4 millj.
Við Blikahóla - laus strax
2ja herb. góð íb. á 3. hæð í þriggja hæða blokk. Suðursv. Vélaþvhús.
40 ára húsnlán kr. 2,2 millj.
Úrvalsíbúð öll eins og ný
Lítil 3ja herb. íb. á 1. hæð (ekki jarðhæð). Verönd, sérinng. Allar innr.
og tæki af vönduðustu gerð.
Einstaklingsíbúðir
Eins og 2ja herb. í lyftuhúsum við Asparfell, Ljósheima og Tryggva-
götu. Vinsaml. leitið nánari uppl.
Skammt frá „Fjölbraut“ í Breiðholti
4ra og 5 herb. góðar íb. á mjög góðu verði. Vinsaml. leitið nánari uppl.
í nágr. Menntaskólans við Hamrahlíð
glæsil. sérhæð 6 herb. í þríbhúsi rúmir 140 fm auk geymslu i kj. Góð-
ur bilsk. 28 fm. Eignaskipti mögul.
Vel byggt raðhús við Brekkusel
á þremur hæðum 238,6 fm nettó m/6-7 svefnherb. Tvennar svalir. Á
jarðhæð (ekki kj.) má gera séríb. Sérbyggður góður upphitaður bílsk.
m/geymslurisi. Eignaskipti mögul.
Á 1. hæð með sérinngangi
miðsv. í borginni óskast 3ja-4ra herb. íb. Eignask. mögul. á sérhæð
eða 5 herb. ib. i Fossvogi m/sérþvhúsi og bilsk. Nánari uppl. á skrifst.
Opið i dag kl. 10.00-16.00.
Margs konar eignaskipti.
Almenna fasteignasalan sf.
var stofnuð 12. júlí 1944.
AIMENNA
FASTfI6NASALAN
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150 - 21370
Guðrún P. Helgadóttir
ans og lengi formaður sjóðsins.
Guðrún átti sæti í úthlutunarnefnd
starfslauna til rithöfunda og í
stjórn Þjóðvinafélagsins um skeið
og er í Vísindafélagi íslendinga.
Ritnefnd hefur valið efni bókarinn-
ar í samráði við Guðrúnu og var
einkum höfð hliðsjón af því, að
verkið gæfi mynd af fjölbreyttum
ritstörfum hennar um leið og það
væri aðgengilegt þorra lesenda.
Efninu er skipað í tímaröð með
fáeinum undantekningum og hefur
upprunalegri stafsetningu verið
haldið."
Efni ritsins er eftirfarandi: Um
j;itgerðakennslu, Bréf til Védísar,
Landnámskona á tuttugustu öldr
inni, Vatnsenda-Rósa, Húsfreyjan
í Herdísarvík, Þóra Melsteð, Brot
úr skólaslitaræðum, Minningár-
greinar, Lækningalýsingar i
Hrafns sögu, Konur og lækningar
í fornsögum, Ljóð, Mæðgurnar á
Spítalastígnum, Viðtal við skólastj-
óra. Því næst koma heimildir og
skýringar við þrjár ritgerðanna og
loks er rita- og erindaskrá dr.
Guðrúnar. Ritnefnd skipa: Aðal-
steinn Eiríksson, Anna Margrét
Birgisdóttir, Dóra Ingvadóttir,
Helga Sigutjónsdóttir, Ingibjörg
Siguijónsdóttir, Lilja Huld Sævars,
Margrét Oddsdóttir, María Heiðd-
al, Sigurlaug Ingibjörg Ásgríms-
dóttir og Valgerður Sverrisdóttir.
Litið um öxl er 279 bls. að stærð.
Bókin er unnin í Prentsmiðjunni
Odda. Þeim, sem hafa skráð sig á
heillaóskalista, er boðið að vitja
ritsins í afgreiðslu Menningarsjóðs
á Skálholtsstíg 7, Reykjavík, til og
með 30. apríl nk. Opið 9-12 og
13-17. Eftir þann tíma verður
bókin send í póstkröfu.
(Fréttatilkynning)
HALLA Linker, ekkja Hal Link-
ers, hefur gefið Kvikmyndasafni
íslands allt filmusafn hans er
lýtur að Islandi.
Guðmundur Karl Björnsson
safnvörður í Kvikmyndasafni ís-
Afmælistón-
leikar Tón-
menntaskóla
Reykjavíkur
TÓNMENNT ASKÓLINN í
Reykjavík er 40 ára um þessar
mundir eins og fram hefur kom-
ið í Morgunblaðinu. Að því tilefni
verður i dag, 25. apríl, efnt til
afmælistónleika klukkan 14 í
Háskólabíói.
Efnisskrá tónleikanna er fyöl-
breytt. Stór strengjasveit leikur
Adagio fyrir strengi eftir Barber
og Holberg-svítu eftir Grieg. Síðan
verður leikinn píanókonsert Chopin
nr. 1 með Þorsteini Gauta Sigurðs-
syni sem einleikara, en hann var
nemandi skólans. Eftir hlé munu
blásarasveit leika._ Stjórnendur
verða Guðmundur Óli Gunnarsson
og Sæbjörn Jónsson.
Aðgangur er ókeypis og öllum
heimill á meðan húsrúm leyfir.
lands sagði í samtali við Morgun-
blaðið, að safnið hefði enn ekki
verið skráð, en ljóst væri að það
væri talsvert mikið að vöxtum, því
að pakkinn vægi 60 kíló.
Gaf kvikmyndasafn Hal Linkers
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 637. þáttur
Líklega er Skáldatimi eftir
Halldór Laxness fyndnasta bók
sem ég hef lesið. Oft hef ég hleg-
ið mig máttlausan við lestur
þessarar blessuðu bókar. Hvar á
ég að grípa niður?
1) Skáldið er að segja frá
æskuvini sínum á Sikiley: „Hann
hafði komið sér upp stóru ættar-
nafni og hélt uppi gleðskap fyrir
mikilmenni í höllinni og var í
bland við danska stúlku og ís-
lenska þó (að lángfeðgatali),
sem mun hafa hjálpað honum
að komast af sveitinni; og af
einhveijum óútskýranlegum
ástæðum eignaðist hún með
honum soninn Steingrím Thor-
steinsson. Næst þegar ég sá
hann norður í Danmörku, en
þángað hafði hann borist með
heitmey sinni og neyðst til að
láta gefa sig saman við hana,
þá var hann farinn áð stunda
múrverk sem er lægst fall er
komið getur fyrir draumamann
úr Sikiley."
2) Skáldið á að flytja fyrir-
lestur í Kaliforníu ásamt manni
frá Eþíópíu: „Ég get ekki gert
að því áð mér hefur ævinlega
þótt allur hörundslitur fallegri
en hvítra manna sem svo eru
nefndir, enda varð ég strax feim-
inn þegar ég sá hvurnin þessi
var litur. Þetta var nefnilega
sannur blámaður, hann var svo
blár að það sló á hann grænum
lit eins og hrafn í haustsólskini;
þar á ofan var hann prins sem
heitir á þeirra máli ras . .. þegar
hann fór að útmála þessa voða-
legu uppiituðu þjóðflokka í
Norðurálfu fór hann að garga
eins og söngvarinn Louis Arm-
strong."
3) Skáldið er í Barcelona og
kynnist hollenskum mannfræð-
ingi sem var þvílíkur svargikk-
ur, að með ómótmælanlegum
yfírburðum og afdráttarleysi af-
greiddi hann öll spursfífl: „Mikil
deila hefur verið uppi um það á
hótelinu hvort dýragarður Hag-
enbecks í Hamborg sé ekki best-
ur í heimi . . . Spyrillinn (alvöru-
gefin persóna full af náttúru-
fræðiáhuga): Herra prófessor,
hvaða álit hafið þér á dýragarði
dr. Hagenbecks í Hamborg?
Svar prófessorsins (fyrirgefið
þó ég tilfæri það á þýsku, en
það var gefið á því máli og hef-
ur brent sig inn í mig svo): Herr
Hagenbeck hat nur einen Fehler
gemacht: er hat die Tiere einge-
sperrt und die Menschen laufen
lassen (Herra Hagenbeck varð
ekki nema ein skyssa á: hann
lokaði dýrin inni en lét mann-
fólkið leika lausum hala).“
4) Skáldið segir frá Þýska-
landi á fyrstu árum stjórnar
Hitlers: „Ekki aðeins verkamenn
voru látnir sýngja þjóðrembings-
kvæði, heldur líka betlarar sem
höfðu notfært sér persónufrelsi
Weimarlýðveldisins og setið flöt-
um beinum grátandi með hönd-
ina útrétta, stórt skegg og
skjálfta í kroppnum frá morgni
til kvölds í tuttugu ár á höfuð-
götum þýskra borga - það var
búið að senda þá í vegavinnu
ásamt þeim atvinnulausu að
byggja ferfaldar bílabrautir; þar
voru þeir látnir gánga her-
gaungu með rekuna um öxl til
og frá vinnu og sýngja Horst-
wesselsaunginn, Die Fahnen
hoch, tíu sinnum á dag, skömtuð
kjötsúpa með grænmeti uppúr
tröllauknum pottum og gefnir
tuttuguogfimmaurar á dag fyrir
tóbaki af því að þeir voru orðnir
„das Volk“!
5) „Skömmu eftir að hann
[Eggert Stefánsson] kom til
New York í fyrsta sinni bar svo
til einn dag að hann sá fyrir sér
þokkalegt hótel þar í götu einni
breiðri og fjölfarinni. Nafn þess
reyndist vera Waldorf-Astoria.
Hann geingur inn og síðan upp
riðið í forsalnum án þess að líta
til hægri eða vinstri, og sjá
giöggir verðir af fasi þessa
manns að hér er hans staður og
hneigja sig fyrir honum úr hæfi-
legri fjarlægð í vissu þess að
fylgdarlið hans og aðjútantar
séu á næstu grösum. Gesturinn
skoðar sig vel um bekki og
standa stélin á þjónunum útí
loftið hvar sem hann stígur
fram; þó líkar honum einginn
staður með öllu fyren hann er
staddur í þeim sem líkir eftir
Norðurlöndum með víkínglegum
útskurði og drekaskrauti. Þar
býst hinn tigni gestur til að sitja.
Nú drífur að þjónalið að taka
við hatti og frakka; hið ameríska
leysiíngarvatn er borið fram og
séffinn breiðir úr matseðlinum á
borðið, en þeir „seðlar“ bera
svip af stórblöðum heimsborgar-
innar, margar stórar blaðsíður
með flóknu prentmáli þar sem
hlemmiglásir á frönsku halda
prósessíu upp og ofan dálka.
Eggert Stefánsson rennir aug-
um úr mikilli hæð ofaneftir þess-
ari upptalníngu mannfagnaðar
sem mestur verður í heimi, og
þjónarnir standa kríngum borðið
með blýanta og pappírsblakkir á
lofti reiðubúnir að skrifa upp
krásirnar, einn átmatinn, annar
vínin, og svo framvegis. En þá
leggur Eggert Stefánsson frá
sér matseðilinn með ofurlitlum
flökurleikamerkjum en þó virðu-
lega, segir síðan með náðugu
brosi: Einn molakaffí, gerið svo
vel.“
★
Bríðum kemur betri tíð með blóm íhaga,
sæta lánga sumardaga.
Þá ergaman að trítla um tún og tölta á eingi,
einkum fyrir únga dreingi.
Folöldin þá fara á sprett ogfuglinn sýngur,
og kýrnar leika við kvurn sinn fíngur.
(HalldórLaxnesstKvæðakver, 2. útg.)
★
„Því verða menn skáld og
hetjur að þeir búa eigi við ham-
íngju sína.“ (Gerpla, 11. kafli.)
„Menn skyldu varast að halda
að þeir viti nú alla skapaða hluti
þó þeir hafi lesið eitthvert sláng-
ur af bókum, því sannleikurinn
er ekki í bókum, og ekki einu
sinni í góðum bókum, heidur í
mönnum sem hafa gott hjarta-
lag.“ (Alþýðubókin (Bækur,
upphaf kaflans).)
„Þann dag sem heimurinn er
orðinn góður hættir skáldið að
fínna til, en fyr ekki, en um leið
hættir hann líka að vera skáld.“
(Hús skáldsins, 3. kafli.)