Morgunblaðið - 19.06.1992, Blaðsíða 1

80 SIÐUR B/C/D
STOFNAÐ 1913
136. tbl. 80. árg.
FOSTUDAGUR 19. JUNI 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Reuter
Kosið um Maastricht
írar kusu í gær um Maastricht-samninginn um aukinn samruna Evrópubandalagsríkjanna og bentu síð-
ustu skoðanakannanir til, að hann yrði samþykktur. Allir helstu stjórnmálaflokkarnir hafa hvatt til stuðn-
ings við samninginn en andstæðingar hans eru m.a. þeir, sem telja samninginn ganga of nærri fullveld-
inu, umhverfisverndarsamtök og þeir, sem vilja ævarandi hlutleysi. Það, sem vekur mesta furðu, er, að
andstæðingar fóstureyðinga og kvennahreyfíngar, sem berjast fýrir fijálsum fóstureyðingum, hafa snúið
bökum saman í andstöðunni. Myndin er tekin við kjörstað í Dyflinni en ekki var búist við tölum fyrr en í dag.
Viðræður um framtíð Tékkóslóvakiu:
Tékkar íhuga ein-
hliða aðskilnað
Prag. The Daily Telegraph.
TÉKKAR efndu til fjöldamótmæla á Wenceslas-torgi í miðborg Prag
í gær til að krefjast þess að tékkneski hlutinn i Tékkóslóvakíu fengi
sjálfstæði sem allra fyrst. Heimildarmenn The Daily Telegraph sögðu
að Tékkar og Slóvakar hefðu aðeins viku til að semja um framtíð
Tékkóslóvakiu.
Mótmælendurnir hrópuðu vígorð
til stuðnings Vaclav Havel, forseta
Tékkóslóvakíu. Skipuleggjendurnir
hafa einnig safnað undirskriftum
til stuðnings Havel og til að krefj-
ast þess að lýst verði yfir sjálfstæði
tékkneska hlutans, jafnvel áður en
viðræðum um framtíð Tékkóslóvak-
íu lýkur. Meira en 50.000 manns
hafa skrifað nafn sitt á listann.
Heimildarmenn The Daily Tele-
graph sögðu að leiðtogar Tékka
væru að missa þolinmæðina í samn-
ingaviðræðunum við Slóvaka um
framtíð Tékkóslóvakíu. Ef viðræð-
unum lyki ekki innan viku myndu
Tékkar undirbúa þjóðaratkvæða-
greiðslu um einhliða aðskilnað frá
Slóvakíu.
Slóvakar segjast ætla að koma í
veg fyrir að Vaclav Havel verði
endurkjörinn forseti Tékkóslóvakíu
á þingi landsins og leiðtogar Tékka
segja að það muni vekja hörð við-
brögð tékknesks almennings. Slóv-
akar vilja að Tékkóslóvakía verði
nokkurs konar efnahags- og varn-
arbandalag en Tékkar eru því and-
vígir og vilja frekar algjöran að-
skilnað frá Slóvakíu. „Slóvakar vilja
sjálfstæði en að Tékkar haldi þeim
uppi efnahagslega og annist varn-
imar. Við viljum ekki sambands-
ríki,“ sagði einn heimildarmanna
The Daily Telegraph.
Sérfræöingar um afvopnunarsamkomulag Bush og Jeltsíns:
Vestræn ríki verða að borga
eyðingu kjamavopna Rússa
Varað við andstöðu innan rússneska hersins gegn samkomulaginu
Reuter, The Daily Telegraph. Washington, Moskvu.
EYÐING Igarnavopna Rússa er efnahag þeirra gjörsamlega ofviða,
að sögn rússneskra og vestrænna sérfræðinga, og vestræn ríki verða
að fjármagna hana, ef standa á við nýgert samkomulag Borís Jeltsíns
Rússlandsforseta og George Bush Bandaríkjaforseta. Þá varaði rúss-
neska blaðið ízvestija við því að margir yfirmenn hersins og harðlínu-
menn á þingi myndu leggjast gegn staðfestingu samkomulagsins.
Samkomulag Jeltsíns og Bush
gerir ráð fyrir að tveir af hverjum
þremur kjarnaoddum verði eyðilagð-
ir en það er geysilegt vandaverk í
framkvæmd. „Þetta er ekki eins og
henda frá sér bogum og örvum,“
sagði bandarískur hermálasérfræð-
ingur, „við erum að tala um skipu-
lagða eyðileggingu á niðurgröfnum
skotpöllum sem eru byggðir til að
þola kjarnorkuárás.“
Blaðið Krasnaja Zvezna, sem er
málgagn rússneska hersins, hafði
það eftir Alexander Pískúnov, vara-
forseta varnarmálanefndar rússn-
eska þingsins, að það væri á mörk-
unum að Rússar hefðu efni á að
standa við fækkun kjarnavopna
samkvæmt START-samningunum,
sem gerðir voru í fyrra, og ómögu-
legt að standa undir frekari sam-
drætti kjarnavopna.
Vestrænir sérfræðingar telja að
kostnaðurinn við eyðingu kjarnaodd-
anna nemi mörgum milljörðum doll-
ara og sé ofviða rússneskum efna-
hag. Tilboð Bandaríkjastjórnar um
400 milljóna dollara aðstoð er að
þeirra mati eins og dropi i hafíð.
Varnarmálaráðherra Rússlands,
Pavel Gratsjev, sagði á blaðamanna-
fundi í Pentagon, bandaríska varn-
armálaráðuneytinu, að Rússar
þyrftu á bandarískri tækniaðstoð að
halda við að eyðileggja vopn.
í grein í Ízvestíja vara tveir vís-
indamenn við gífurlegu valdi hersins
og hergagnaiðnaðarins, sem hafí
ráðið allt að þriðjungi þjóðarfram-
leiðslu Sovétríkjanna og haldið uppi
50 milljón manns. Forysta þessara
afla muni ekki samþykkja róttækan
niðurskurð og sé sérstaklega ósátt
við eyðingu SS-18 flauga, sem eru
öflugustu vopn heims og voru helsta
stolt Sovéthersins. Jafnvel vilji stór
hluti almennings að Rússar haldi
hernaðarmætti sínum, þrátt fyrir
versnandi lífskjör, þar sem herinn
og kjarnorkuvopnin séu einu leifarn-
ar af föllnu veldi Sovétríkjanna.
Fulltrúadeild Bandaríkjaþings
samþykkti í gær frumvarp sem með-
al annars kveður á um aðstoð til
fyrrum lýðvelda Sovétríkjanna og
öldungadeildin gerir það væntanlega
einnig í næstu viku. Opinberri heim-
sókn Jeltsíns til Bandaríkjanna lauk
í gær, en þá héimsótti hann meðal
annars búgarð í Kansas til að kynna
sér bandaríska hveitiræktun.
Sjá fréttir af heimsókn Jeltsíns
og kjarnorkuafvopnun á bls. 26.
Reuter
Ákærðir
fyrir stuld
Ian og Kevin Maxwell, synir
fjölmiðlajöfursins Roberts heit-
ins Maxwells, og Larry Trac-
htenberg, náinn aðstoðarmaður
föður þeirra, voru handteknir í
London í gær. Er þeim gefíð
að sök að hafa svikið fé út úr
svissneskum banka og stolið
miklum fjárhæðum úr lífeyris-
sjóðum Maxwell-samsteypunn-
ar. Þegar þeim hafði verið birt
ákæran voru þeir látnir lausir
gegn tryggingu. Hér er Ian
leiddur út úr lögreglustöðinni.
Sjá „Synir ...“ á bls. 27.
Bandarískir stríðsfangar í Sovétríkjunum:
Efasemdir um yfirlýsingar Jeltsíns
. •/«7 0
Washington. Reuler.
YFIRLYSINGAR Borís Jeltsíns, forseta Rússlands, um að bandarísk-
ir hermenn, sem teknir voru til fanga í Kóreu- og Víetnamstríð-
inu, hafi verið fluttir til Sovétríkjanna, hafa vakið mikil viðbrögð
í Bandaríkjunum og jafnvel meiri en árangurinn af viðræðum þeirra
forsetanna, Jeltsíns og George Bush, um afvopnunarmál. Ýmsir
bandarískir og rússneskir embættismenn hafa samt látið í ljós
miklar efasemdir um þetta mál.
Óvæntar upplýsingar Jeltsíns
hafa vakið löngu gleymdar vonir
margra um að ástvinir þeirra, sem
ekkert hefur spurst til síðan í
Kóreu- eða Víetnamstríðinu, séu
jafnvel enn á lífi, en haft er eftir
embættismönnum, sem ekki vildu
láta nafns síns getið, að stundum
hafi Jeltsín virst rugla saman
vangaveltum og staðreyndum og
ekki gera neinn greinarmun á
bandarískum hermönnum, sem
hurfu í síðari heimsstyijöld, Kóreu-
stríðinu eða Víetnamstríðinu.
Enn er ekki vitað um afdrif
2.268 bandarískra hermanna síðan
í Víetnam, 8.100 í Kóreustríðinu
og 79.000 frá því í síðari heims-
styijöld, en Jeltsín segir, að Sovét-
menn hafi handtekið hundruð
bandarískra hermanna eftir síðari
heimsstyijöld og tekið við ótil-
teknum fjölda fanga úr hinum
styijöldunum tveimur. Dmítrí
Volkogonov, annar formaður
bandarísk-rússneskrar nefndar,
sem rannsakað hefur þessi mál,
vísaði í gær á bug ummælum Jelts-
íns. Sagði hann nægar upplýsingar
til um þá, sem verið hefðu í sovésk-
um fangabúðum, og taldi, að hefðu
bandarískir fangar verið þar, væru
upplýsingar um það löngu fram
komnar. í gær fór hins vegar frá
Moskvu leiðangur Rússa og
Bandaríkjamanna til að leita að
bandarískum flugmanni, en talið
er, að hann hafi verið handtekinn
í Kóreustríðinu á árunum
1950-53. Eru sögur um, að hann
hafí verið í fangabúðum í Pechora
í Norðaustur-Rússlandi.