Morgunblaðið - 20.10.1992, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 20.10.1992, Blaðsíða 18
soo [ íiaaö'Dio .02 -flUpAauu3ui4 aiGAjanuoaoM MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 1992 18 Seiður lífs og dauða Alfreð Flóki við eina af myndum sínum. MYiMPLIST Bragi Ásgeirsson í Kjarvalssal hefur undanfarnar vikur staðið yfir sýning á verkum Alfreðs Flóka Nielsen, sem listasafn Reykjavíkur eignaðist eftir lát hans, auk mynda sem vinir hans hafa gefið til safnsins. Það var vel til fallið af menningarmálanefnd að yfirtaka þetta samsafn mynda, efna til sýningar, og gefa svo almenn- ingi kost á því að kynnast þeim. Yngri kynslóðir hafa ekki upplif- að Flóka á sama hátt og samtíðar- menn hans og munu ekki gera, en þessi sýning ætti að gefa þeim nokkra innsýn inn í list hans og hugarheim. Umheimurinn er allt annar en þegar þessar myndir komu fyrst fram hér á útskerinu, og þóttu svo djarfar að jaðraði við siðleysi, en nú virka þær frekar sem holdtekja sakleysisins miðað við svo margt sem við blasir í fjölmiðlum og þá ekki síst á sjónvarpsskjánum, að ekki sé vísað til djörfustu kvik- mynda síðustu ára. Og fyrir vikið nálgast hinir yngstu myndheim Flóka á allt annan hátt og væri næsta fróðlegt að gera nokkra útekt á því. Þessi sýning verka listamannsins hefur enda, eftir öllum sólarmerkj- um að dæma, ekki vakið neina þá athygli og umræður sem sýningar hans sjálfs hér áður fyrr gerðu og munar hér nokkru, að hinn hugum- stóri og orðfrjói listamaður er hvergi nærri. Ekki telst framtakið marktækt yfírlit á ferli Flóka, sem varla var tilgangurinn, en gefur þó góða inn- sýn í myndheim hans, mettaðan dulúð og kynngi í bland við heims- bókmenntir náheima og dára- hyggju, efnislegum nautnum sem ófreskum hugarórum. Alfreð Flóki lést langt fyrir aldur fram 18 júní 1987, aðeins 49 ára að aldri, og hafði þá lengi haft sér- stöðu í íslenzkri myndlist sem eini íslenzki teiknarinn, sem tengja má alfarið við súrrealisma og tákn- hyggju og jafnframt eini atkvæða- mikli íslenzki myndlistarmaðurinn sem einvörðungu lagði fyrir sig riss: tæknina. Mér vitandi málaði hann aldrei eftir að skólanámi lauk, en notaði hins vegar ýmsar tegundir af litkrít og þá aðallega rauðkrít. Mest vann hann þó í bleki og kolk- rít og var mjög fastheldinn á vinnu- brögð, svo að jafnvel jaðraði við meinlæti. Starfsvettvangi Flóka má líkja við lítinn jurtagarð, sem listamaður- inn ræktaði af mikilli kostgæfni, þannig að það tók allan tíma hans og orku. Þennan garð, þar sem hann þekkti hverja urt er óx úr moldu, vildi hann hafa útaf fyrir sig, og kærði sig aukinheldur ekki um neinar athafnir utan hans. Snemma bar á því að Flóki vildi fara sínar eigin leiðir, sem var djarft fyrirtæki á þeim tímum, er hin óhiutstæða og óformlega list réði ríkjum í fjölmiðlum, og enginn þótti maður með mönnum nema að vera með á nótunum. Eru þetta einkenni einangraðra þjóðfélaga, og. vísast nokkurs konar vamarhjúpur yfír ósjálfstæði, ásamt neyðarlegri minnimáttarkennd gagnvart stærri þjóðfélögum og viðteknum sannind- um sem frá þeim koma. Af þeim sökum átti Flóki lengi vel erfítt uppdráttar á heimavelli, því óspart var gert gys af öllum „undanvillingum" frá ímynduðum stórasannleik tímanna. Og þótt líkt sé ástatt á hinum Norðurlöndunum mun þetta einna mest áberandi á íslandi, vegna fámennisins og ein- angrunarinnar, og að myndlist hef- ur til skamms tíma nær einvörð- ungu verið metin og iðkuð á af- mörkuðum Iandskika, þ.e. höfuð- borgarsvæðinu. Eg fylgdist vel með Flóka alla tíð og hafði nokkum metnað fyrir hans hönd, því hann var í fyrsta hópnum sem ég kenndi grafík í Handíðaskólanum um miðbik sjötta áratugarins. Taldi ég mig strax sjá dijúga hæfíleika í honum til graf- ískra vinnubragða, því ég fann í þessum manni ríka kennd fyrir sam- spili grátónaheimsins og hinna hvítu og svörtu andstæðna. En það átti þó ekki fyrir honum að liggja að hagnýta sér grafík- tæknina, sem ég taldi alltaf og tel enn mikinn skaða, því sá tækni- heimur hefði opnað honum margar nýjar dyr að leyndardómum svart- listarinnar. Það hefur lengi verið haft fyrir satt, að einkenni grafíklistarinnar séu þau, að í hvert sinn sem ein- hver, eftir miklar sviptingar og bardús, nær langþráðu marki, opn- ist honum sýn til margra nýrra áfanga í viðbót og mun það vera nærri lagi, eða svo staðfestir í öllu falli reynsla mín. Við þau viðteknu sannindi fór Flóki því miður á mis og veit ég eiginlega ekki af hveiju hann laðað- ist aldrei að grafík, en ég veit hins vegar að uppi var þungur áróður fyrir því á þessu tímaskeiði, að menn gætu náð öllu því með penn- anum eða kolkrítinni sem mögulegt væri í grafíkinni, en það er misskiln- ingur, því slík er sérstaða grafíklist- arinnar. Hins vegar er mögulegt að ná mjög langt með pennanum, kolkrít- inni og rissblýinu, en nær allir þeir sem hafa gert það til svipmikilla afreka hafa einnig unnið í grafík. Til eru teiknarar, sem hafa stað- ið utan við hræringar nútímans, en þó náð heimsfrægð, og vil ég hér einvörðungu vísa til íjóðveijans Horst Janssens sem býr í Hamborg, vegna þess, að ég fínn til nokkurs skyldleika í lífí og list hjá þeim starfsbræðrum. En Horst Janssen býr í miljóna- borg og á sér dyggan hóp aðdáenda og velunnara. Orlög hans hefðu hugsanlega orðið svipminni ef hann hefði fæðst á íslandi og fra.mi hans með öðrum hætti, því allur gróður þarf vaxtarskilyrði. Og á sama hátt má vel ætla að örlög Flóka hefðu orðið önnur ef hann hefði fæðst í miljónaborg erlendis, þar sem menningin er í hávegum höfð, eða í öllu falli notið meiri skilnings og uppörvunar en hér heima. Að vísu eignaðist Flóki einnig hóp aðdáenda, trygga vini og vel- unnara, og fremstur í þeim hópi var án efa móðurbróðir hans, hinn sér- stæði háttvísi og mildi persónuleiki Stefán Þórir Guðmundsson, sem lést á sl. sumri. Þessi aðdáendahóp- ur náði út fyrir landsteinana, en listamaðurinn var lítið að hugsa um það, hér skorti hann mjög ráðhollan og athafnasaman umboðsmann. Á tímabili var dijúgur uppgangur hjá Flóka með sýningum í Bogasal íjóðminjasafnsins og ýmissi út- gáfustarfsemi. Um árabil voru þess- ar sýningar hans í Bogasalnum reglulegur viðburður og minnist ég þess hve þær voru yfírleitt vel sótt- ar, og oftar en ekki var ungt kven- fólk í meirihluta er mig bar að garði, er rýndi stíft á rissin, og sveif inn í draumakenndan, ástþrunginn myndheim hins sérstæða lista- manns og margræða munnháks. Flóki var fróður maður og vel lesinn og sló um sig í blaðaviðtölum og var ómyrkur í máli varðandi myndlist almennt og hafði þar ákveðnar skoðanir. Jafnframt var hann þungorður í garð gagnrýn- enda, sem var lenska á þeim árum sem oftar. Þeim sem lásu þéssi lífmiklu við- töl mun fæstum hafa dottið í hug, að hér fór afar feiminn persónu- leiki, sem notaði gífuryrðin sem eins konar brynju og vamarskjöld. Við vorum t.d. alla tíð ágætir kunningj- ar og fór vel á með okkur þótt ekki væri hann alltaf ánægður með skrif mín. Hann vék því raunar að mér eitt sinn, að ég skyldi ekki taka of mikið mark á því sem hann segði í blöðunum — þetta væri til að skemmta almenningi. Eg fullvissaði hann -um það, að ég tæki þetta ekki of alvarlega, hló svo og sagði; en vonandi fylgir öllu gamni einhver alvara hjá þér eins og öðrum ... Það var hin hreina og næma lína sem var aðal mynda Flóka ásamt hinum opnu skuggum og komu þessir eiginleikar gleggst fram í penna- og rauðkrítarmyndum hans. Það er nefnilega mikil list að fram- kalla opinn og djúpan skugga — kolsvart lifandi tóm sem eins og hefur svip af djúpu og áþreifanlegu myrkrinu, og þá verða hinir ljósu fletir í myndheildinni hreinni og bjartari. Fátt særir góðan teiknara meir en lokaðir og klúðurslegir skuggar og óhreinn grátónaheimur, og það krefst eðlilega mikillar skyn- rænnar þjálfunar að ná þeim árangri sem fram kemur í hrif- mestu myndum Flóka. Það má til sanns vegar færa, að „Clara S“ hjá Nem- endaleikhúsinu Nemendaleikhús Leiklistarskóla íslands 1992-’93 hefur hafið sitt 14. starfsár. Alls eru 7 nemendur á lokaári nú, þar af einn gestanemandi frá Færeyjum. Þijár sýningar verða settar upp að venju. Fyrsta verkið verður frum- sýnt 23. október kl. 20.30, leikritið Clara S, eftir Elfriede Jelinek í þýð- ingu Jórunnar Sigurðardóttur. Leik- stjóri: Óskar Jónasson. Leikmynd og búningar: Finnur Amar Amarsson. Lýsing: Egill Ingibergsson. Clara S gerist á millistríðsárunum á Norður-Ítalíu í höll Gabriel d’Ann- unzios sem var frægt ítalskt skáld, upphafsmaður fasismans og mikill vinur Mussolinis. Foringinn, eins og hann var kallaður, var vellauðugur og lifði í allsnægtum í höll sinni. Hann var þekktur fyrir að deila út fé til listamanna og hjálpa þeim að koma sér á framfæri. Margir, misgóðir Iistamenn leituðu ásjár hans, en í staðinn þurftu þeir iðulega að selja líkama sinn. Höfundurinn, Elfriede Jelinek er austurrisk og tilheyrði Vínar-klíkunni svonefndu sem þekkt er fyrir furðu- legar uppákomur. Hún hefur hlotið margskonar verðlaun fyrir leikhús- verk sín og nýtur vinsælda í þýsku- mælandi löndum. Clara S er skrifað um 1979 og er eitt af fyrstu verkum hennar. Þetta er í fyrsta skipti sem verk eftir hana er sett upp á íslandi. Fjórða árs nemendur Leiklistar- skólans eru: Björk Jakobsdóttir, Gunnar Gunnsteinsson, Dofri Her- mannsson, Hinrik Ólafsson, Jóna Guðrún Jónsdóttir, Kristina Sundar Hansen og Vigdís Gunnarsdóttir. Annað verkefni verður f leikstjóm Þórhalls Sigurðssonar. Áætluð frum- sýning í janúarlok 1993. Þriðja verk- efni verður að öllum líkindum í leik- stjóm Kaisu Korhonen frá Finnlandi. Áætluð frumsýning 4. maí 1993. Þú ræúur engu um greind þína, en... þú ræður öllu öðru um getu þína til náms. Margfaldaðu lestrar- hraða þinn og bættu námstæknina og árangur þinn í námi mun batna stórkostlega... með minni fyrirhöfn en áður! Ánægja af lestri góðra bóka vex einnig með auknum lestrarhraða. Viljir þú vera með á sfðasta námskeiði ársins, sem hefst mið- vikudaginn 28. október, skaltu skrá þig strax í síma 641091. Ath.: Sérstakur námsmannaafsláttur á þetta eina námskeið. HRAÐLESTRARSKOLINN ...við ábyrgjumst að þú nærð árangri! 1978-1992 Þjóðleikhúsið Fyrsti samlestur á My Fair Lady Æfíngar eru hafnar á söng- leiknum vinsæla My Fair Lady eftir Alan Jay Lerner og Frederick Soewe, sem frumsýndur verður annan jóladag. Rúmlega 30 manns taka þátt í sýningunni, leikarar, söngvarar og dansarar. Leikstjóri er Stefán Baldursson, leikmynd gerir Þórunn S. Þorgrímsdóttir en búninga þýskur búningahönnuður, María Roers. Tónlistarstjóri er Jóhann G. Jóhannsson og breski dansahöfundurinn Kenn Oldfíeld semur dansana. Það eru Jóhann Sigurðarson og Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir sem leika Higgins og EIÍsu en í öðrum helstu hlutverkum eru Helgi Skúlason, Pálmi Gestsson, Þóra Friðriksdóttir, Bergþór Páls- son og Helga Bachmann. VISA
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.