Morgunblaðið - 04.02.1993, Blaðsíða 32
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 1993
32
Guðjón Magnússon frá
Kjörvogi — Minning
Fæddur 28. júní 1908
Dáinn 25. janúar 1993
Sú fregn barst í heimahaga Guð-
jóns þriðjudagsmorguninn 26. jan-
úar sl. að hann hefði látist daginn
áður. Fregnin kom engum á óvart,
því að Guðjón var orðinn aldraður
maður, og heilsan orðin tæp. Það
eru þó þessi vistaskipti, sem ævin-
lega snerta þá sem til þekkja og
hugurinn reikar til baka.
Og það er einmitt við þessi tíma-
mót, sem mig langar að festa nokk-
ur fátækleg orð á blað, og minnast
Guðjóns frá Kjörvogi.
Við Guðjón vorum ekki jafnaldr-
ar. Þannig að þegar ég man Guðjón
fyrst var hann orðinn fullorðinn
maður, en síðar áttum við eftir að
vera samstarfsmenn um langt ára-
bil. Það er ástæðan fyrir því, að ég
geri tilraun til að minnast hans
nokkrum orðum.
Um Norðurfjörð, þar sem ég ólst
upp, mátti segja, að lægi þjóðbraut
sveitarinnar. Það var aðalkaupstað-
arleið fólksins í sveitinni. Þegar
bömin í Norðurfirði fylgdust með
mannaferðum, voru menn nokkuð
metnir eftir því hversu vel ríðandi
þeir voru. Á þessum árum átti Guð-
jón skjóttan hest, mjög lipurt reið-
hross. Guðjón reið ævinlega greitt,
og þess vegna fyldumst við vel með
ferðum hans. Þetta eru fyrstu minn-
ingar mínar um Guðjón. Hann sagði
samt síðar, að hann hefði ekki sakn-
að hestanna sem farartækja. Þegar
bifreiðar komu til sögunnar hefði
orðið sú bylting í ferðamáta fólks,
sem ekki stæðist neinn samjöfnuð-
ur.
Guðjón var fæddur á Kjörvogi
28. júní 1908, sonur hjónanna Guð-
rúnar Jónsdóttur frá Stóru-Ávík og
Magnúsar Guðmundssonar frá
Finnbogastöðum. Foreldrar Guð-
jóns bjuggu nær allan sinn búskap
á Kjörvogi. Guðjón var einn fímm
systkina. Tvær systur hans, Guðrún
og Guðfínna, féllu frá í blóma lífs-
ins, og einn bróðir, Magnús,
drukknaði fulltíða maður. Eftir lifír
nú yngsti bróðirinn, Guðmundur.
Það lætur að líkum, að það, að þijú
systkini falla frá á þennan hátt,
hefír skilið eftir sorg á Kjörvogs-
heimilinu.
Guðjón ólst upp í foreldarhúsum
við sömu aðstæður og títt var um
böm og unglinga á þeim árum.
Ungur að árum fór hann til iðnnáms
á Akureyri, og lauk þaðan prófí í
húsasmíði árið 1930. Það má segja,
að með því hafí Guðjón valið sér
ævistarf, þó hann legði gjörva hönd
á margt fleira um dagana. Árin
eftir að Guðjón kom heim frá námi
voru að ýmsu leyti uppgangstímar
í Árneshreppi. Næstu áratugina var
hann yfírsmiður við fjöldamargar
byggingar, sem byggðar voru hér
í byggðarlaginu, auk þess að taka
að sér byggingu nokkurra húsa
utan sveitar. Sem yfírsmiður var
Guðjón góður verkstjóri, laginn að
segja mönnum fyrir verkum og
hann gekk sjálfur rösklega til vinnu,
og hafði lag til að láta menn fylgja
sér. Jafnframt mikilli vinnu utan
heimilis stundaði Guðjón búskap á
Kjörvogi í féhigi við Guðmund bróð-
ur sinn, senf sá þó að mestu um
búreksturinn. Þegar dró úr þeirri
smíðavinnu sem til féll í byggðar-
laginu tók hann að sér verkstjóm
í vegagerð byggðarlagsins, og var
það frá árinu 1959 til ársins 1971,
er hann fluttist burt úr byggðarlag-
inu.
Auk þessa, sem hér hefír verið
talið var Guðjón kvaddur til fjöl-
þættra félagsmálastarfa fyrir
byggðarlagið. Meðal annars var
hann um árabil í sóknamefnd og
einnig kirkjuorganisti nokkur ár.
Árið 1946 var Guðjón fyrst kos-
inn í hreppsnefnd Ámeshrepps, og
var það nær óslitið til ársins 1971.
Frá þeim vettvangi er hann okkur
yngri mönnum e.t.v. minnisstæð-
astur. Árið 1956 tók Guðjón við
starfí oddvita Ámeshrepps og var
það til ársins 1971. Á þessum vett-
vangi lágu leiðir okkar Guðjóns
saman. Þegar hann tók við þessu
starfí var Ámeshreppur töluvert
fjölmennt byggðarlag, og nokkuð
umfangsmikið, að takast þetta á
hendur sem aukastarf. Ég vissi, að
hann var kvíðinn yfír, að hann
væri ekki fær um að rækja starfið
af hendi sem vert væri. Hann taldi
sig ekki hafa þá menntun, sem
þyrfti til að Ijúka þessu á viðunandi
hátt. En hann var metnaðarfullur
og lagði metnað sinn í að gera þetta
vel, og það tókst honum. Sjöundi
áratugurinn var bændum í Ámes-
hreppi þungur í skauti, hafís lá hér
við land suma vetuma og gras-
spretta brást nær alveg sum árin.
Það kom í hlut Guðjóns sem odd-
vita að hafa forgöngu um fóðurút-
vegun og einnig að leita eftir opin-
berum stuðningi við bændur, sem
áttu í verulegum erfiðleikum á þess-
um ámm. Þetta fórst honum vel,
enda maðurinn einarður og átti létt
með að koma erindum sínum á
framfæri. Hann lagði einnig mikla
áherslu á að húseignum sveitarfé-
lagsins, svo sem skóla og félags-
heimili, væri vel við haldið og lagði
þar ævinlega hönd að sjálfur. Guð-
jón var hreinskiptinn maður og
sagði hispurslaust skoðun sína á
hveiju máli. Þannig að þeir sem
þurftu að leita til hans fóm ekki í
grafgötur með erindislok. Guðjón
leysti samt hvers manns vanda eft-
ir því sem efni stóðu til og hann
hafði tök á og var í eðli sínu bón-
þægur maður, þannig að í trúnaðar-
störfum sínum var hann almennt
vinsæll.
Guðjón stóð ekki einn í lífsbarátt-
unni. I einkalífí var hann hamingju-
samur. Eftirlifandi kona hans er
Guðmunda Þorbjörg Jónsdóttir.
Guðmunda er dóttir hjónanna Sól-
veigar Benjamínsdóttur og Jóns
Guðmundssonar, sem lengst af
bjuggu á Seljanesi hér í sveit og
vom jafnan kennd við þann bæ.
Guðjón og Guðmunda gengu í
hjónaband 29. desember 1934. Þau
settu saman heimili í Ámeshreppi.
Fyrstu árin bjuggu þau í félagi við
foreldra Guðjóns og Guðmund bróð-
ur hans. Um 1960 tóku þau þar
við búi og bjuggu ein á jörðinni til
ársins 1971.
Þeim hjónum fæddust tólf böm,
sem öll em á lífi, og hinn mannvæn-
legasti hópur. Það lætur að líkum,
að hjónin hafi mátt taka til hendi
við að sjá þessum stóra hópi far-
borða. Guðjón var oft langdvölum
að heiman vegna vinnu sinnar, og
hlaut þá forsjá heimilisins að hvíla
meira á húsfreyjunni en ella. Hún
Guðmunda tók þá ein á sig skyldur
heimilisins og fórst vel úr hendi.
Vafalaust hafa þau einnig notið
sambýlisins við Guðmund, bróður
Guðjóns.
Það var gestkvæmt á Kjörvogs-
heimilinu, og þar var líka öllum vel
tekið og veitingar allar hinar rausn-
arlegustu. Störf Guðjóns, svo sem
oddvitastörf og verkstjóm í vega-
gerð, þar sem öll skrifstofustörf
vom unnin inni á heimilinu, gerðu
það að verkum, að margir áttu er-
indi við Guðjón. Þetta gerði líka
miklar kröfur til heimilisins. Allir
sem komu þáðu veitingar og fengu
líklega ekki að fara nema hafa áður
þegið góðgerðir.
Hreppsnefndarfundir fyrstu ár
Guðjóns í oddvitastarfí vom oft
býsna langir, árvisst varð að sitja
fulla tvo daga á vori hveiju við nið-
uijöfnun útsvara. Fyrst varð að
fínna þarfír sveitarfélagsins og
leggja síðan á eftir efnum og ástæð-
um, eins og það var kallað. Oddvit-
inn lagði alltaf gott til þeirra mála,
þannig, að hreppsnefndin var sátt
við niðurstöðuna. Um það leyti sem
Guðjón tók við oddvitastörfum, fór
ég fyrst að vera gestur á Kjörvogi.
Þá vom sum bömin orðin fullorðin,
og önnur sem óðast að vaxa úr
grasi. Á heimilinu ríkti mikil glað-
værð. Þar sem Guðjón var var hann
hrókur alls fagnaðar, bömin glað-
vær í besta lagi, húsfreyjan gekk
um beina hæg og hlý í viðmóti, en
þegar önnum létti settist hún hjá
fólkinu og tók þátt í glaðværð þess.
Ég ásamt fleiri ungmennum, átti
því láni að fagna að vera í jólaboði
á Kjörvogi. Þar var ekki kynslóða-
bilið, þar tóku ungir sem aldnir
þátt í söng og dansi og annarri
gleði, sem um hönd var höfð. Þar
lét Guðjón sinn hlut ekki eftir liggja,
og Guðmunda settist við orgelið og
lék fyrir söng og dansi, og allir
hrifust með. Heimilisbragur var
þannig á Kjörvogi, að þar var gam-
an að vera gestur.
Og árin líða, bömin vaxa úr grasi
eitt af öðm, og hér gerðist það
sama, og í öðrum sveitum landsins,
að börnin leituðu sér staðfestu fjarri
heimabyggð. Öll em þau nú orðin
fjölskyldufólk, þannig að afkom-
endahópurinn er orðinn býsna íjöl-
mennur. Þegar leið á sjöunda ára-
tuginn var ljóst, að Guðjón og Guð-
munda mundu innan fárra ára
verða orðin tvö á Kjörvogi, og heilsa
Guðmundu tæp um þær mundir.
Þessi atburðarás varð til þess,
að þau tóku þá ákvörðun að fara
frá Kjörvogi og flytjast til Reykja-
víkur. Þetta voru Guðjóni þung
spor. Hér hafði hann að vissu leyti
verið kóngur í litlu ríki, en það lífs-
munstur, sem beið hans var óráðið.
Þegar til Reykjavíkur kom réð hann
sig í smíðavinnu hjá Pósti og síma.
Þar mun hann hafa unað hag sínum
vel, og vann þar meðan kraftar
entust.
En eftir stóð Kjörvogsheimilið í
eyði, og í byggðarlaginu var skarð
fyrir skildi.
Guðjóni var þannig farið, að hann
var frekar lágvaxinn maður, nokk-
uð þéttur á velli og samsvaraði sér
vel. Honum lá hátt rómur, og var
það kynfylgja. Hann var fljóthuga
nokkuð. Lenti hann í orðasennu við
menn, var hann ekki langrækinn
og manna sáttfúsastur, ef í odda
skarst. Guðjón var manna skemmti-
legastur þar sem gleðskapur var,
hafði gaman af söng og var söng-
maður góður. Hann naut þess að
lyfta glasi, í góðra vina hópi, en
ávallt var það í hófí. Hann var einn-
ig alvörumaður og tók á málum af
fullri einurð, ef því var að skipta.
Nokkrum sinnum vitjuðu þau
þjón heimahaganna eftir að þau
fluttust burtu. Þau komu hér síðast-
liðið sumar í tengslum við aldaraf-
mæli Guðmundar Þ. Guðmundsson-
ar fyrrum skólastjóra og frænda
Guðjóns. Ættmenni Guðmundar
efndu þá til móts hér af því tilefni.
Þá leyndi sér ekki, að sjúkdómur-
inn, sem varð Guðjóni að aldurtila,
hafði náð yfírhöndinni, honum var
brugðið. Við sem sáum Guðjón þá
reiknuðum ekki með að hann ætti
afturkvæmt í Ámeshrepp. Vafa-
laust hefír hann hugsað það sama
og talið þetta sína „pílagrímsferð".
Sú varð reyndin á.
Ámeshreppsbúar minnast Guð-
jóns, sem forsvarsmanns byggðar-
lagsins um árabil. Að leiðarlokum
eru honum hér með fluttar góðar
kveðjur' heiman úr Ámeshreppi.
Guðmunda á nú um sárt að binda,
þegar hún kveður eiginmann sinn
eftir nær sextíu ára sambúð. Við
hjónin og bömin okkar sendum
þér, Guðmunda, og bömum þínum
innilegar samúðarkveðjur.
Gunnsteinn Gíslason,
Norðurfirði.
Finnbogastaðir í Ámeshreppi í
Strandasýslu var eitt sinn ein merk-
asta útgerðarstöð á norðanverðum
Vestfjörðum. Finnbogastaðamenn
sóttu sjóinn fast, enda taldir góðir
sjómenn. Má þar nefna bræðurna
+
Ástkær móðir mín,
FANNEY ÓFEIGSDÓTTIR,
Hellisgötu 1,
Hafnarfirði,
er lést 21. janúar sl., verður jarðsungin frá Hafnarfjarðarkirkju
föstudaginn 5. febrúar kl. 13.30. --—
Ingibjörg Ósk Bjarnadóttir.
+
Útför móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
LIUU JÓNASDÓTTUR,
Þórunnarstræti 134,
Akureyri,
sem andaðist 28. janúar sl., verður gerð frá Akureyrarkirkju föstu-
daginn 5. febrúar kl. 13.30.
Lilja M. Karlsdóttir,
Ævar Karlsson,
Karl Jóhann Karlsson,
Tryggvi Karlsson,
Jónas Vignir Karlsson,
Hreinn Karlsson,
Aðalgeir Finnsson,
Bjarney Valgeirsdóttir,
Elísabet Svavarsdóttir,
Bergþóra Bergkvistsdóttir,
Sigrún B. Hannesdóttir,
Frfmann Karlsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar
og sonur,
GÍSLI S. GEIRSSON,
Heiðvangi 74,
Hafnarfirði,
sem lést í Landspítalanum 28. janúar,
verður jarðsunginn frá Víðistaðakirkju í
dag, föstudaginn 5. febrúar, kl. 15.00.
Kristin Þ. Edvardsdóttir,
Eðvarð Þ. Gíslason, Berglind S. Gísladóttir,
GeirS. Gíslason,
Geir Sigurjónsson, Bergsveina Gísladóttir.
Finnboga, Guðmund og Magnús.
Magnús var faðir Guðjóns sem
hér er send kveða að leiðarlokum.
Magnús Guðmundsson festi kaup á
jörðinni Kjörvogi sem er skammt
frá Finnbogastöðum. Þar bjó hann
til æviloka ásamt konu sinni, Guð-
rúnu Jónsdóttur frá Stóru-Ávík
Árneshreppi. ^
Á Kjörvogi voru stundaðir sjó-
róðrar, búskapur og smíðar. Guðjón
ólst upp við hin fjölbreyttustu störf . j
og mótaðist hans lífsviðhorf af
dugnaði og hagsýni. Timburvinnsla
var á bænum. Heillaðist hugur hans á
fljótt af þeirri iðju og ákvað hann
því ungur að læra trésmíðar. Hann
sótti um og fékk námssamning hjá
byggingameistara á Akureyri sem
Eggert Melsted hét og lauk því
námi 1930. Meistararéttindi öðlað-
ist hann þremur árum síðar. Hóf
hann þá strax verktakastarfsemi
og biðu hans ærin verkefni því ekki
voru margir iðnlærðir menn á
Ströndum í þá daga, enda var Guð-
jón fullur af orku og hamhleypa til
vinnu. Fyrsta verkefnið sem hann
tók að sér var bygging læknabú-
staðar í Ámesi, svo kom Barnaskól-
inn á Finnbogastöðum, mjög ný-
tískulegt hús með öllum lögnum .
inni í veggjum (þó rafmagn væri 'i
ekki í augsýn). Þar á eftir komu
byggingar í kringum Húnaflóann. j
MA þar nefna frystihús á Drangs- 4
nesi, kaupfélagshús á Hólmavík,
frystihús á Skagaströnd og fleiri
hús, stór og smá. Guðjón lagði ekki 4
smíðina á hilluna fyrr en hann var
orðinn 78 ára gamall og hafði þá
haldið á hamrinum í 60 ár. Mörg
af þeim mannvirlq'um sem hann
stóð fyrir varð hann að festa á blað
því aðstæður til slíkra hluta voru
svo til engar.
Ung felldu þau hugi saman Guð-
jón og Guðmunda Þorbjörg. For-
eldrar Guðmundu voru Jón Guð-
mundsson frá Seljanesi og Sólveig
Stefanía Benjamínsdóttir frá Kross-
nesi í Ámeshreppi. Guðjón og Guð-
munda áttu eftir að eyða saman
ævinni í blíðu og stríðu með reisn
og dugnaði svo að eftir var tekið.
Fjölskyldan varð stór, en bömin {
urðu 12 talsins og eru þau öll á lífi
og allt dugnaðar- og myndarfólk.
Þau em: Alda, fædd 14. september |
1933, Magnús, fæddur 27. júní
1936, Guðfínna Elísabet, fædd 15.
desember 1937, Sólveig Jóna, fædd i
17. júlí 1939, Guðmundur Hafliði,
fæddur 22. desember 1940, Guðrún
Magnea, fædd 26. september 1942,
Haukur, fæddur 20. ágúst 1944,
Fríða, fædd 11. mars 1946, Jörand-
ur Finnbogi fæddur 12. júní 1948,
Kristín fædd 9. júní 1950, Daníel,
fæddur 30. júní 1952 og Þuríður
Helga, fædd 25. desember 1953.
Það var stórt Kjörvogsheimilið í
þá daga. Auk bamanna 12 og hjón-
anna var í heimili fleira fólk, sem
var nátengt, auk margra sem minna
máttu sín. Það var því í mörgu að
snúast við að skaffa öllu fólkinu
lífsviðurværi bæði til fæðis og klæð-
Þau hjónín Guðjón og Guðmunda “
höfðu búskap á Kjörvogi, kýr, kind-
ur og hesta og var það nauðsyn á
bæði til að nýta jörðina og drýgja "
það sem til heimilisins þurfti. Áuð-
vitað gat húsbóndinn ekki sinnt á
búskapnum sem skyldi vegna "
smíðaverkefnanna sem á hann hlóð-
ust og annarra starfa, svo sem að
sitja í hreppsnefnd Árneshrepps, en
þar sat hann frá 1954 til 1971, þar
af oddviti í 15 ár. Það þarf vart
að lýsa því hvað sveitarstjómarmál
taka langan tíma og mörg ferðalög
. til Reykjavíkur þar sem naflinn er.
Kom því oft í hlut húsmóðurinnar
að stjóma þessu stóra heimili, bæði
úti og inni. Leysti hún það svo vel
að eftir var tekið.
Nú var það svo með Kjörvogs-
heimilið, þó að mikið væri um að
vera var hugsað um menninguna.
Hún var í hávegum höfð. Mikið um
bóklestur og ekki var síður hljóm-
listin í heiðri höfð. Það var gott
hljóðfæri á heimilinu. Húsbóndinn
settist oft við orgelið og var þá tek- ijg
ið lagið. Jólaböll vora haldin og
margt sér til gamans gert. Enda
var lífsgleðin einkennandi fyrir 4
bæjarbraginn og aldrei neitt vol og
víl, en slíka tóna vildi húsbóndinn
aldrei heyra. Málin voru bara rædd
I