Morgunblaðið - 11.11.1994, Blaðsíða 25

24 FÖSTUDAGUR 11. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
' RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SJÚKRALIÐAR OG
SAMNINGAR VIÐ
HJÚKRUNAR-
I FRÆÐINGA
ÞÓTT VERKFALL sjúkraliða komi hart niður á þeim,
er síst skyldi, þ.e. sjúkum og öldruðum, verða sjúkra-
liðar ekki sakaðir um að bera höfuðábyrgð á því, að mál
eru komín í óefni. Því má ekki gleyma að sjúkraliðar
hafa verið með lausa kjarasamninga í nítján mánuði, án
þess að nokkuð hafi í raun þokast í samkomulagsátt.
Hér í Morgunblaðinu í fyrradag sagði Kristín Á. Guð-
mundsdóttir, formaður Sjúkraliðafélagsins, að sjúkraliðar
hefðu verið sakaðir um að bera sig saman við hjúkrunar-
fræðinga, sem væru með háskólanám að baki, gagnstætt
sjúkraliðum.
Kristín sagði orðrétt: „Hjúkrunarfræðingar voru með
20% hærri laun en sjúkraliðar eftir að nám þeirra færðist
á háskólastig og við getum í sjálfu sér fellt okkur við
þann mun, þrátt fyrir að aðeins 500 af 2.000 hjúkrunar-
fræðingum séu með háskólamenntun. Nú hefur enn dreg-
ið sundur með þessum stéttum.“
Með þessum orðum var formaður Sjúkraliðafélagsins
að vísa til kjarasamninga, sem gerðir voru við hjúkrunar-
fræðinga fyrr á þessu ári, eftir að hjúkrunarfræðingafélög-
in tvö voru sameinuð í einu félagi. Þannig sameinuðust
hjúkrunarfræðingar án háskólamenntunar og hjúkrunar-
fræðingar með háskólanám að baki í einu stéttarfélagi.
Við þá sameiningu, fengu þeir hjúkrunarfræðingar, sem
menntast höfðu samkvæmt fyrra námskerfi, frá Hjúkrun-
arskóla íslands, umtalsverðar kjarabætur, líklega
12%-14% launahækkun, því kjör þeirra voru löguð að
kjörum háskólamenntaðra hjúkrunarfræðinga. Hafa ber í
huga að á sínum tíma áttu hjúkrunarfræðingar ekki kost
á menntun á háskólastigi.
Enn hefur ekki verið greint frá því opinberlega, hversu
miklar launahækkanir hjúkrunarfræðingar fengu, við sam-
runa félaganna. Fjármálaráðuneytið hefur upplýst að
meðalhækkun hafi verið á milli 6% og 7%.
Við aðstæður sem þær, sem nú hafa skapast innan
heilbrigðiskerfisins, vegna kjaradeilu sjúkraliða við ríki
og Reykjavíkurborg, er ekki óeðlilegt að gera þá kröfu,
að hið opinbera leggi samningana við hjúkrunarfræðinga
á borðið og geri innihald þeirra opinbert.
Það er réttlát krafa, að sjúkraliðar fái nákvæmar upplýs-
ingar um, um hvað var samið við þá stétt sem þeir starfa
við hliðina á, á sjúkrahúsum, stofnunum og í heimahúsum.
Það er óumdeilt, að sjúkraliðar hafa skemmra nám að
baki en hjúkrunarfræðingar, og njóta þar af leiðandi lak-
ari launakjara. Hins vegar mátti þeim, sem gerðu kjara-
samningana við hjúkrunarfræðinga, vera ljóst, að þeir
mundu draga dilk á eftir sér. Hvorki sjúkraliðar né aðrar
stéttir geta sætt sig við það, að ríki og borg semji um
miklar kjarabætur til tiltekinna starfstétta, þvert á það,
sem tíðkast hefur í kjarasamningum, á tímum þjóðarsátt-
ar. Nú horfast menn í augu við afleiðingar þess.
ERLEND FJÁRFESTING
ÞEGAR ERLENT fjármagn" beinlínis býðst til þess að
taka sér bólfestu á Islandi, eins og gerðist í tilviki Irving
Oil, eru fyrstu viðbrögð þau, að enga lóð sé að hafa fyrir
slíka fjárfestingu, í byggðum hverfum Reykjavíkur! Þetta
rifjar upp raunir dansks skipafélags, sem hafði áhuga á
jví fyrir nokkrum árum að hefja áætlunarsiglingar á milli
slands og annarra landa en komst hvergi að hafnar-
bakka! Þetta nær ekki nokkurri átt og það getur engan
veginn talist boðlegt að taka á móti hugsanlegum erlend-
um fjárfestum með þessum hætti.
Ef Irving Oil kemur til samkeppni við olíufélögin þrjú,
sem skipta markaðinum hér á landi á mílli sín, hlýtur slíkt
að vera af hinu góða fyrir neytendur. Bersýnilegt er, að
lóðir undir benzínstöðvar eru orðnar „takmörkuð auð-
lind“. Þess vegna ber að fagna þeirri hugmynd Ingibjarg-
ar Sólrúnar Gísladóttur, borgarstjóra, að bjóða slíkar lóð-
ir upp og veita þær hæstbjóðanda. Það kemur að vísu á
óvart, að slík hugmynd skuli koma frá borgarstjóra vinstri
meirihlutans í Reykjavík, en engu að síður getur þessi
ábending borgarstjóra verið öðrum til eftirbreytni, þegar
um er að ræða úthlutun takmarkaðra gæða.
VERKFALL
Sjúkraliðar höfnuðu
tillögu vinnuveitenda
Neyðarþjónusta hefur veríð skipulögð á
sjúkrastofnunum þar sem verkfalls sjúkraliða
gætir, að því er fram kemur í samantekt
Ragnhildar Sverrisdóttur. Tvö mál bíða
úrskurðar Félagsdóms.
Þorsteinn
Geirsson
Sjúkraliðum
tryggður kjara-
legur ávinningur.
Kristín A.
Guðmundsdóttir
Ekki hægt að
sætta sig
við tillögurnar.
Ólafur
Ólafsson
ísland láglauna-
land í heilbrigð-
isþjónustu.
SJÚKRALIÐAR höfnuðu til-
lögu viðsemjenda sinna,
sem lögð var fram á samn:
ingafundi í gærmorgun. í
frétt frá sameiginlegri samninga-
nefnd ríkisins, Reykjavíkurborgar
og sjálfseignarstofnana sem eiga í
kjaradeilu við Sjúkraliðafélag ís-
lands kemur fram, að tillaga nefnd-
arinnar feli í sér um 3% launahækk-
un. Formaður Sjúkraliðafélagsins
segir að jafnvel þó í tillögunni sé
að fínna atriði, sem séu í samræmi
við vilja sjúkraliða, s.s. varðandi
menntunarmál og mál sjúkraliða á
landsbyggðinni, gangi hún alltof
skammt.
Samningafundur aðila stóð í um
þijár klukkustundir í gær. Að hon-
um loknum sendi samninganefnd
vinnuveitenda frá sér frétt, þar sem
segir að hún hafi lagt fram tillögu
til lausnar deilunni. f fréttinni eru
talin upp helstu atriði tillögunnar,
sem eru þessi:
► Sömu launauppbætur og ein-
greiðslur og samið var um við önnur
stéttarfélög á árunum 1993 og 1994.
► Breytingar á röðun í launaflokka
þar sem m.a. eru tekin upp ný starfs-
heiti sem taka mið af sérhæfingu,
starfsreynslu og sérstökum verkefn-
um.
► Ný ákvæði um hækkun launa
vegna viðbótarmenntunar og starfs-
tengdra námskeiða.
► Ákvæði um að sérkjör félags-
manna í SLFÍ, sem starfa utan höf-
uðborgarsvæðisins, verði felld inn í
samninginn og verði hluti af honum.
í frétt samninganefndarinnar seg-
ir enn fremur, að Sjúkraliðafélag
íslands hafi fengið umboð til þess
að gera kjarasamninga árið 1991
og gert sinn fyrsta samning í desem-
ber 1992. Með honum hafi laun fé-
lagsmanna hækkað nokkuð meira
en meðallaun BSRB, BHMR, KÍ, svo
og laun landverkafólks^ innan ASÍ
hækkuðu á þeim tíma. Úr þeim mis-
mun hafí nokkuð dregið síðan. Með
tillögu samninganefndarinnar, sem
feli í sér um 3% launahækkun, sé
félaginu tryggður áfram sá kjaralegi
ávinningur sem það náði með stofn-
un félagsins.
Ekkert nýtt í tillögunum
Tillaga vinnuveitenda var kynnt
á félagsfundi sjúkraliða í gær.
Kristín Á. Guðmundsdóttir, formað-
ur félagsins, sagði í upphafí fundar-
ins að ekkert nýtt kæmi fram í til-
lögunum. Reiknað væri með
óbreyttum launaflokki, flokki 111,
en jafnframt að eftir 5 ára starf
fengju sjúkraliðar hækkun sem
næmi 1.700 til 2.000 krónum á
mánuði. Kristín sagði, að sambæri-
leg hækkun hjá öðrum stéttum
væri um 15-16 þúsund á mánuði.
Hún sagði jákvætt að reiknað væri
með möguleikum sjúkraliða til
framhaldsnáms og launahækkunar
vegna þess, en útfærslan væri enn
óljós. Þá væri einnig jákvæður sá
hluti samningsdraga, sem lyti að
sjúkraliðum á landsbyggðinni. Þó
væri undarlegt að þær sjálfseignar-
stofnanir, sem ættu aðild að samn-
ingaviðræðum, væru í raun að bjóða
lægri laun en þær greiddu í dag.
Fundurinn var lokaður blaða-
mönnum á meðan formaðurinn
kynnti nánar hvað fælist í tilboði
vinnuveitenda. Eftir fundinn sagði
Kristín að almenn skoðun fundar-
manna hefði verið sú, að ekki væri
hægt að sætta sig við tillöguna.
Aðspurð kvaðst hún ekki bjartsýn
á að samningar næðust fljótlega;
til þess þyrfti margt að breytast.
Búist við gagntilboði
Síðari samningafundur dagsins
hófst kl. 18 í gær. Fyrir fundinn
sagði Þorsteinn Geirsson, formaður
samninganefndar vinnuveitenda
sjúkraliða, að ef sú væri raunin að
sjúkraliðar hefðu hafnað tillögu
nefndarinnar hlyti að vera hægt að
ætlast til þess að lagt yrði fram
gagntilboð. „Við höfum lagt okkur
fram um að reyna að ná samkomu-
lagi um ýmis mál, sem tekist hefur
verið á um, svo sem menntamál og
stöðu sjúkraliða á landsbyggðinni.
Við höfum komið til móts við sjúkra-
liða og væntum þess að þeir geri
hið sama.“
Tvö mál fyrir Félagsdóm
Málflutningur fyrir Félagsdómi í
máli Landakotsspítala gegn Sjúkra-
liðafélagi íslands hófst kl. 15 í
gær. Þá vísaði Hrafnista sams kon-
ar máli til Félagsdóms í fyrradag.
í málum þessum er tekist á um
túlkun laga nr. 94/1986, um kjara-
samninga opinberra starfsmanna.
Samkvæmt 19. grein laganna nær
heimild til verkfalls m.a. ekki til
þeirra sem starfa við nauðsynleg-
ustu heilbrigðisþjónustu. Birta skal
skrá um störf þau, sem tilgreind
eru í lagagreininni. Slíka skrá birti
Landakotsspítali í Stjómartíðindum
þann 3. nóvembenr sl. og vill fá
úrskurð Félagsdóms um að sjúkra-
liðum verði gert að manna þau störf
sem þar eru tilgreind.
Sjúkraliðar mótmæla skrá
Landakotsspítala og vísa til þess að
í 19. greininni sé tekið fram, að
fyrir 1. febrúar hvert ár eigi að birta
slíka skrá og takj-Hún gildi 15. febr-
úar næst eftir birtingu. Sé ný skrá
ekki birt i samræmi við þetta fram-
lengist síðast gildandi skrá um eitt
ár. Sjúkraliðar segja skrána því of
seint fram komna.
Óvissa um neyðarþjónusta á
Landakoti
Þar sem ljóst var í gær að úr-
skurður Félagsdóms myndi ekki
liggja fyrir fyrr en eftir að verkfall
sjúkraliða hæfíst tilnefndi Landa-
kotsspítali í gær fulltrúa í undan-
þágunefnd, sem veitir heimild til
að kalla starfsmenn í vinnu til að
afstýra neyðarástandi. Nefndin kom
saman síðdegis í gær. Samkomulag
náðist um að veita sjúkraliðufn und-
anþágu til að vinna á næturvöktum
á Landakoti og Hafnarbúðum, en
ekki náðist hins vega samkomulag
um mönnun á dagvöktum vegna
ágreinings um launakjör sjúkraliða.
Fulltrúar sjúkraliða í undanþágu-
nefndinni krefjast þess að sjúkralið-
ar sem vinna í verkfallinu fái greitt
eins og um útkall væri að ræða.
Stjómendur Landakotsspítala féll-
ust á þetta fyrir næturvaktina, en
ekki fyrir dagvaktina.
Helga Steinarsdóttir, formaður
undanþágunefndar sjúkraliða,
sagðist ekki vita hvemig Landakot
ætlaði að leysa málin í dag. „Við
emm tilbúnir til að veita þeim und-
anþágu svo framanlega sem þeir
vilji greiða fyrir þær,“ sagði Helga.
Helga sagði að samið væri um
undanþágurnar fyrir hveija vakt
fyrir sig. Samið hefði verið við sjáls-
eignarstofnanimar um undanþágur
fram á þriðjudag. Þetta era Eir,
Skjól, Laugaskjól og SÁÁ. Þessar
stofnanir hafa fallist á að greiða
sjúkraliðum laun fyrir vaktimar
eins og um útkall væri að ræða.
Bitnar á sjúklingum
Ólafur Ólafsson, landlæknir,
sagði í samtali við Morgunblaðið í
gær að hann væri mjög á móti verk-
föllum heilbrigðisstarfsmanna. „Það
er áhyggjuefni að ísland er orðið
láglaunaland í heilbrigðisþjón-
ustunni, miðað við nágrannalönd
okkar. Ég skil vel að starfsfólkið á
fullan rétt til sæmilegra launa, en
því miður bitna verkföll alltaf á
sjúklingunum."
Morgunblaðið/Þorkell
MÁLFLUTNINGUR í máli St. Jósefsspítala, Landakoti, gegn
Sjúkraliðafélagi íslands fór fram fyrir Félagsdómi í gær. Á mynd-
inni undirbýr Ragnar H. Hall að flytja mál sitt fyrir dómnum í
umboði sjúkraliða. Úrskurðar dómsins er að vænta innan tíðar.
SAMNINGANEFNDIR aðila funduðu í gærkvöldi í húsnæði ríkis-
sáttasemjara um lausn á kjaradeilunni. Þó að í mörg horn sé að
líta geta biðtímar orðið langir á samningafundum og þá er gott
að geta stytt sér stundir við að horfa á sjónvarp.
FÖSTUDAGUR 11. NÓVEMBER1994 25
Óvissa og kvíði einkennir andrúmsloftið á öldrunardeildum spítalanna
ÁSGEIR Sigurjónsson vonast eftir að fá að liggja áfram inn
á Landakoti þrátt fyrir verkfallið.
IIEINZ Steimann og móðir hans, Alma Guðmundsdóttir, hafa
áhyggjur af líðan Viktors Guðmundssonar, sem liggur á Landa-
koti, þar sem þjónusta við sjúklinga hefur skerst verulega
núna eftir að verkfall hefur skollið á.
HÓLMFRÍÐUR Ásbjörnsdóttir sem er í skammtímavistun á Landakoti
vegna læknisaðgerðar, er þakklát fyrir að vera ekki send heim því að
það hefði þýtt að gera hefði þurft hlé á læknismeðferðinni sem hún er
í. Hún segir að svona verkföll eigi ekki að eiga sér stað.
ÞAÐ er voðalega erfítt fyrir
móður mína að taka hann
heim. Það er upp á þriðju
hæð að fara. Hún er auk
þess að verða áttræð og er ekki jafn
sterk og áður. Hún á nóg með sig.
Við hjónin eigum erfitt með að taka
hann að okkur því að við vinnum
bæði vaktavinnu," sagði Heinz Stein-
mann, en stjúpfaðir hans, Viktor
Guðmundsson, liggur á A-1 á Landa-
koti.
Heinz er einn af mörgum aðstand-
endum öldrunarsjúklinga sem nú
standa frammi fyrir skertri þjónustu
vegna verkfalls sjúkraliða. Viktor
þjáist af öldrunarsjúkdómi sem líkist
Alzheimersjúkdómnum. Hann er lík-
amlega hress, en er algerlega upp á
aðra kominn með alla þjónustu.
Erfitt að taka sjúklinga heim
Heinz sagði að þess hefði verið
farið á leit við ættingja, að þeir
kæmu og aðstoðuðu sjúklinga við
að klæða sig og að þrífa sig. Hann
sagðist reikna með að móðir sín
kæmi á morgnana og aðstoðaði eins
og hún gæti.
Bryndís Gestsdóttir, hjúkrunar-
deildarstjóri á A-l, sagði að stefnt
væri að því að senda marga sjúkl-
inga heim um næstu helgi til að létta
á deildinni. Heinz sagðist ekki vita
hvort móðir sín treysti sér til að taka
Viktor heim til sín. Það þyrfti að
halda á honum upp stigana og eins
væri erfitt að veita honum nauðsyn-
lega þjónustu heima. Hún væri t.d.
ekki með neitt sjúkrarúm.
Óvissa um undanþágur
Á Hafnarbúðum og A-1 á Landa-
koti eru langlegusjúklingar, sem
þarfnast miklar aðhyllingar. Flestir
þarnast aðstoðar við að matast og
þrif. Bryndís sagði að nánast útilok-
að væri að senda sjúklinga heim.
Sjúklingar í hvíldarlegu hefðu þó
verið útskrifaðir.
Á Hafnarbúðum er langlegudeild
og dagdeild þar sem aldraðir geta
komið og fengið mat, böðun og aðra
aðhlynningu. Þegar er búið að
ákveða að fella böðunina niður, en
deildin verður áfram opin.
Þegar Morgunblaðið heimsótti A-1
um miðjan dag í gær ríkti alger
óvissa um hvernig næturvaktin yrði
Ættingjar
beðnir að
hjálpa til
Mikið óvissuástand ríkir víða á spítölum, en
verkfall sjúkraliða hófst á miðnætti í nótt.
Sjúklingar hafa verið sendir heim en þeir sem
enn eru á spítölunum búa við skerta þjón-
ustu. Egill Olafsson kynnti sér ástandið á
deild A-1 á Landakoti.
mönnuð á deildinni. Bryndís sagðist
ekki vita hvoft einhver sjúkraliði
mætti á vaktina. Aðeins væri búið
að tryggja að einn hjúkrunarfræð-
ingur mætti á vaktina til að annast
þá 20 sjúklinga sem era á deildinni.
Sama staða var á Hafnarbúðum.
Aðeins var búið að tryggja að einn
hjúkrunarfræðingur mætti á vakt-
ina. Síðdegis í gær náðist samkomu-
lag um að veita undanþágu fyrir
sjúkraliða að vinna á næturvaktinni.
Agreiningur var hins vegar um
greiðslur fyrir dagvakt þannig að
engir sjúkraliðar mæta til vinnu í
dag á þessum stofnunum.
Hjúkrunarfræðingar ganga
í störf sjúkraliða
Rakel Valdimarsdóttir, hjúkrunar-
framkvæmdastjóri á Landakoti,
sagði að hjúkrunarfræðingar myndu
fara inn á A-1 í dag og aðstoða við
aðhlynningu sjúklinga. Rakel var
spurð hvort að hjúkranarfræðingar
væra ekki þar með að fara inn á
starfssvið sjúkraliða.
„Jú, þær eru að gera það að vissu
leyti. Þessi störf era aðhiynning, en
þau eru starfssvið hjúkrunarfræð-
inga líka að hluta. Þetta er hlutur
sem verður að gera. Það verður að
sinna þessu fólki. Þær munu einung-
is aðstoða og fara síðan út aftur,“
sagði Rakel.
Hún sagði að áfram yrði sótt um
undanþágur fyrir kvöld- og nætur-
vaktir á morgun. „Á laugardag og
sunnudag hafa ættingjar lofað að
taka eitthvað fólk heim, sérstaklega
á hjúkranardeildinni á spítalanum.
Ættingjar sjúklinga á Hafnarbúðum
hafa lofað að aðstoða okkur, en hafa
ekki lofað að taka sjúklinga heim.
Við geram okkur grein fyrir að það
er ekki hægt að senda fólk heim í
miðri viku,“ sagði Rakel.
Búist er við að það skýrist á morg-
un, þegar Félagsdómur fellir sinn
úrskurð, hvernig þjónustan á Landa-
koti og Hafnarbúðum verði í næstu
viku.
Óttast að verða sendur heim
„Ég vona að menn leysi þetta
verkfall sem allra fyrst," sagði Ás-
geir Siguijónsson við Morgunblaðið
þegar hann var spurður álits á verk-
fallinu. Ásgeir er 81 árs gamall og
hefur fótavist, en getur engan veginn
séð um sig sjálfur. Hann sagðist
vera afar óánægður með að til verk-
falls skuli þurfa að koma. Hann
sagðist reikna með að fá að vera
áfram á spítalanum þrátt fyrir verk-
fallið, enda hefði hann ekkert að
fara. Konan sín væri veik heima og
hann sagðist ekki kæra sig um að
þurfa vera upp á ættingja kominn,
enda væra þeir önnum kafnir í vinnu
og ættu erfítt um vik. Ásgeir sagði
að þessi óvissa færi illa í sig. Fólk
vissi ekki hvaða þjónustu yrði í boði
í verkfallinu og hvaða afleiðingar það
hefði.
Vona að ég þurfi ekki
að hætta í meðferð
„Starfsfólkið ætlar að vera svo
elskulegt við mig að leyfa mér að
vera hér áfram og ég ætla að reyna
að bjarga mér sjálf eins og ég get.
Ég er hér í meðferð og það kæmi
mér afar illa ef ég þyrfti að hætta
í henni. Ég er ákaflega þakklát fyrir
það. En mér finnst að svona verk-
fall eigi ekki að eiga sér stað. Það
á að leysa þetta verkfall sem allra
fyrst og borga blessuðu fólkinu al-
mennilegt kaup,“ sagði Hólmfríður
Ásbjarnardóttir, sem er í skamm-
tímavistun á Landakoti vegna lækn-
isaðgerðar.
Hólmfríður hefur haldið heimili á
Seltjarnamesi og hefur fengið aðstoð
frá heimahjúkran. Starfsemi heima-
hjúkrunar á Seltjamamesi verður
mjög skert í verkfallinu því að hún
er að stærstum hluta sinnt af sjúkra-
liðum. Hólmfríður sagðist telja að hún
‘myndi bjarga sér heima ef til þess
kæmi að hún yrði send heim. „Ég bý
í sama húsi og dóttir mín og hef
stuðning af henni, en hún er að vinna
á daginn frá 8-7 þannig að hún á
auðvitað erfitt með að vera alltaf til
taks þegar ég þarf á aðstoð að halda.“