Morgunblaðið - 20.11.1994, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 20. NÓVEMBER 1994 17
I
I
)
)
>

í
l'
'f
Bræðsluveiðar Norðmanna á ókynþroska
síld úr norsk-íslenska stofninum, fyrir
hrun stofnsins í lok sjöunda áratugarins
Tonn
500.000

skynsamlegrar nýtingar og eðli-
legrar endumýjunar stofna sem
ganga um hafsvæðið milli íslands
og Jan Mayen ...“
Og 8. grein hefst með þessum
orðum:
„Aðilar viðurkenni að nauðsynlegt
kunni að vera vegna raunhæfrar
verndunar og skynsamlegrar nýt-
ingar flökkustofna að ráðgast við
önnur lönd og samræma fiskveið-
iráðstafanir hlutaðeigandi
landa. ..“
En hverngi gekk svo að vinna
með Norðmönnum eftir þessu sam-
komulagi?
„Það gekk illa,“ segir Gunnar.
„Sérstök vinnunefnd Alþjóða haf-
rannsóknaráðsins kom saman í
Bergen 4.-16. máí 1980 til að fjalla
um hið alvarlega ástand norsk-
íslenzka síldarstofnsins. í nefnd
þessari áttu sæti fiskifræðingar frá
Noregi, íslandi, Færeyjum, Sovét-
ríkjunum og Kanada. í skýrslu, sem
norskum stjórnvöldum var afhent
skömmu síðar, sagði að vinnunefnd-
in endurtæki fyrri skoðun sína þess
efnis að banna eigi allar veiðar úr
norsk-íslenzka stofninum bæði 1980
og 1981.
Blekið var varla þomað á undir-
skriftum norsk-íslenzka samkomu-
lagsins og aðvörunarskýrslu Alþjóða
hafrannsóknaráðsins þegar norsk
stjórnvöld leyfðu á ný veiðar úr
margnefndum norsk-íslenzkum síld-
arstofni.
Efnahagslegt áfall
Ég hef oft haldið því fram, að
hrun norsk-íslenzka síldarstofnsins
væri eitt af mestu efnahagslegu
áföllunum sem íslendingar hefðu
orðið fyrir á öldinni og er ég enn
þeirrar skoðunar. Á opinberum
fundi, sem haldinn var í húsakynnum
Raunvísindadeildar Háskólans vet-
urinn 1980, lagði ég þá spurningu
fyrir Jakob Jakobsson, fiskifræðing,
sem manna bezt þekkir lifnaðar-
hætti norsk-íslenzku síldarinnar,
hvort hann teldi að stofninn myndi
þá þegar hafa náð sér vel á strik,
ef norsk stjórnvöld hefðu bannað
veiðar strax eftir hrunið mikla og
svaraði Jakob því hiklaust játandi.
Ég hygg að þetta hafi þá þegar
verið almenn skoðun þeirra fiski-
fræðinga, innlendra og erlendra,
sem sérhæfðu sig í síldarrannsókn-
um.
Með hliðsjón af framansögðu tel
ég nauðsynlegt að í væntanlegum
viðræðum um stjórnun veiða úr
norsk-íslenzka síldarstofninum og
skiptingu á aflakvóta, verði Norð-
mönnum rækilega gerð grein fyrir
því tjóni, sem norsk stjórnvöld hafa
á undanförnum áratugum valdið ís-
lendingum með framferði sínu varð-
andi norsk-íslenzka síldarstofninn,
og að hafa verði þessa staðreynd í
huga þegar til kvótaúthlutunar kann
að koma. Tjóni okkar í þessum efn-
um má líkja við það að olíulindir
Norðmanna hefðu verið ónýtanlegar
í aldarfjórðung.
Þá er og nauðsynlegt að benda á
þá staðreynd að ef ekki hefði komið
til hruns stofnsins vegna áður-
nefndra mistaka hefði hrygningar-
stofninn að öllum líkindum hagað
göngum sínum á svipaðan hátt og
jafnan áður og haldið sig á veiðislóð-
unum norður og austur af landinu
7-8 mánuði á árinu en aðeins u.þ.b.
tvo mánuði í norskri lögsögu.
í þessu sambandi er einnig rétt
að vekja athygli á því, að meira _en
þriðjungur af öllum útflutningi ís-
Iendinga á fýrri hluta sjöunda ára-
tugarins var síldarafurðir og þá fyrst
og fremst afurðir úr norsk-íslenzka
sfldarstofninum.
Staðreyndum snúið við
Mér finnst það vægast sagt ófyr-
irleitin blekking og einstök öfug-
mæli, þegar norskir ráðamenn
hreykja séraf því að hafa staðið vel
að enduruppbyggingu norsk-
íslenzka síldarstofnsins. En þessir
sömu aðilar hafa forðast að nefna
hver tjóninu olli og m.a. af þeim
sökum hefir málstaður okkar Islend-
inga hvað eftir annað verið rangtúlk-
aður í norskum fjijlmiðlum. Sem enn
eitt dæmi um óáfsakanlega fram-
komu norskra stjórnvalda gagnvart
rétti okkar til samráðs varðandi
verndun og nýtingu norsk-íslenzka
stofnsins, samanber áðurnefndan
fiskveiðisamning landanna frá 1980,
vil ég nefna að 1986 leyfðu Norð-
menn Rússum að helja veiðar úr
stofninum án minnsta samráðs við
íslenzk stjómvöld og hafa Rússar
haft þessi réttindi síðan og mega
þeir stunda veiðarnar innan norskrar
fiskveiðilögsögu. Kvóti Rússa á yfir-
standandi ári er 73 þúsund tonn eða
sem svarar til um 700 þúsund tunna
af heilsaltaðri síld.
Rök okkar verði
vandlega undirbúin
Það hlýtur að koma að því fyrr
eða síðar að ganga verður frá sam-
komulagi viðkomandi þjóða um
skynsamlega nýtingu norsk-íslenzka
síldarstofnsins og því tel ég áríðandi
að öll rök fyrir réttindum okkar ís-
lendinga séu vandlega vegin og
metin áður en til viðræðna kemur.
Það er t.d. ekki einhlítt að miða
aflakvóta eingöngu við aflatölur á
ákveðnum tímabilum, enda væri það
t.d. fráleitt ef rányrkjan á ungsíld-
inni, sem leiddi til hruns stofnsins,
ætti að koma Norðmönnum til góða
þegar og ef ’ aflakvótum verður út-
hlutað. I væntanlegum samningum
verða samningsaðilar að skuldbinda
sig til að banna með öllu veiðar á
ungsíldinni. Einnig verður að taka
tillit til þess hve langan tíma árs
hrygningarstofninn hélt sig innan
við núverandi mörk fiskveiðilögsögu
viðkomandi landa þegar stofninn var
í eðlilegu ástandi fyrir hrunið mikla.
Þá verður og að taka tiilit til þess
við hugsanlega aflaúthlutun „hversu
efnahagur Islands er háður fiskveið-
um“ eins og það er orðað í áður-
nefndum samningi frá 1980,“ segir
Gunnar Flóvenz.
1. Aðventuskrevtíngar
Skreytingameistararnir Gitte Nielsen,
Hjördís Jónsdóttir og Michael Jörgensen
sýna fólki réttu handtökin og nýjustu
línurnar í aðventuskreytingum.
r
2. Utiskreytingar/tröppuskraut
Lifandi grenivafningar, hurðakransar o.fl.
3. ÚtilÍQsaseríur
Hafsteinn Hafliðason fer yfir helstu
varðandi útiseríur. Kynnir ýmsar nýjungar.
Dagarnir sem skreytíngakvöldin verða eru:
Mánudagur 21. nóv.
Þriðjudagur 22. nóv.
Miðvikudagur 23. nóv.
Dagskráin hefst kl. 20.
Vinsamlegast skráið þátttöku
í síma 689070.
Ókeypis aðgangur - Allir velkomnir
Jólahlaðborð í Skrúði 28. nóvember til 22. desember.
Úrval ljúffengra jólarétta á notalegum stað. Tónlistarflutningur er
í höndum Jónasar Þóris og Jónasar Dagbjartssonar.
Verð í hódeginu: 1.650 kr. Verð d kvöldin: 2.490 kr.
Jólostemning í Súlnasal 3. og 10. desember.
Glæsilegt jólahlaðborð og fjölbreytt skemmtiatriði: Bossa Nova
bandið með splunkunýja dagskrá. Égill Ólafsson og Guðrún
María Finnbogadóttir (sigurvegari í Tónvakakeppni RÚV 1994).
Jónas Þórir og Jónas Dagbjartsson. Hljómsveitin Saga Klass
ásamt söngvurunum Reyni Guðmundssyni og Guðrúnu Gunnars-
dóttur leikur fyrir dansi til kl. 3.
Verð: 2.700 kr.
Borðapantanir eru í síma 29900.
- þín jólosaga!