Morgunblaðið - 20.11.1994, Blaðsíða 21
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 20. NÓVEMBER 1994 21
veltibretti, fólk fleygir krukkum
og diskum á milli sín með álíka
jafnaðarjgeði og aðrir skrúfa frá
krana. I bland við þessar og
aðrar jafnvægislistir sem eru
ótrúlegar í augum meðalmanns-
ins sem á erfitt með að halda
jafnvægi á Laugaveginum, kraft
og fimi í lausu lofti, birtast
„wushu“ vígamenn. Þeir leika
eldsnöggar bardagalistir á þann
hátt að Bruce heitinn Lee hefði
fyllst stolti. Einnig er barist með
sverðum og spjótum á leiftur-
hraða sem menn hafa hugsan-
lega séð í kvikmyndum og haldið
að um hraðspólun væri að ræða,
en þetta er raunveruleikinn.
Fiskurinn
sem breytist
_________í dreka
Kinverskir fimleikar eru rót-
gróinn hluti af alþýðulist í gamla
heimsveldinu í austri. Þeir taka
mið af þjóðlegri, aldagamalli
hefð, yfir 2000 ára gamalli segja
sumar heimildir og ýmislegt
styður þá fullyrðingu, þar á
meðal þarlend sagnfræðirit,
fornar útskurðarmyndir og
skreytingar á vösum og öðrum
áhöldum. Meðan Quin- og Han-
keisaraættirnar drottnuðu yfir
ríkinu, frá því um 221 fyrir
Krist og til ársins 220 e.Kr.,
öðluðust fimleikamenn mikla
frægð á sama tíma og búddhatrú
barst til landsins og bókmenntir
og skipulag ríkisins voru færð
á æðra svið. Fimleikamennirnir
æfðu stöðugt ný atriði sem varð
þess valdandi að sýningar þeirra
voru kenndar við „hundruð
bragða", enda voru þær stöðug-
um umbótum undirorpnar og
glæsileikinn óx. Fræðaþulurinn
Zhang Heng, sem bjó í austur-
hluta veldis Han-ættarinnar,
lýsti í einu rita sinna margvís-
legum fjölleikabrögðum og sjón-
hverfingum, þar á meðal jafn-
vægislistum á langri stöng,
stökkum í gegn um gjarðir, dans
á línu, fiskinum sem breytist í
dreka, mönnum sem gleypa
sverð og spú eldi, auk „línunnar
sem teiknuð er á jörðina og
breytist í fljót“. Sagnritarar og
rithöfundar sem komu í kjölfar
Heng, lýstu einnig ótrúlegum
hundakúnstum og bellibrögðum
fimleikamanna.
Árið 1949 var Kínverska al-
þýðulýðveldið stofnað undir
þeim kjörorðum Maó formanns
að þegnarnir ættu að láta „hund-
ruð blóma blómstra og rífa upp
illgresi hins liðna til að hleypa
að hinu nýja“. Fjölleikalistin átti
þá víðtækri útbreiðslu að fagna
og hópar sem lögðu stund á
þessa list voru yfir hundrað tals-
ins í ríkinu. Þegar menningar-
byltingin hófst 17 árum síðar,
réðust Maó og varðliðar hans á
ævaforna siði, menningu og
venjur. En einhverra hluta
vegna urðu fjölleikahóparnir
ekki jafn illa fyrir barðinu á
ofstæki formannsins og t.d.
óperulistin sem var skotmark á
þeim forsendum að þar væri að
finna gamlar kreddur og dæmi
um stéttaskiptingu, enda fjöll-
uðu margar óperur um löngu
liðna keisara og aðalsmenn, af-
' rek þeirra og ástir. Árið 1981
var Kinverska fjöllistasamband-
ið stofnað og hóf útgáfu á tíma-
ritinu „Fimleikar og töfrar",
sem er hið fyrsta sinnar tegund-
ar um fimlcikalistina í Kína.
Hópurinn sem hingað er kom-
I inn á vegum TKO á íslandi, treð-
ur upp í fyrsta skipti á morgun,
mánudaginn 21. nóvember, og
síðan á hveijum degi, á Sel-
fossi, Akureyri og loks í Reykja-
vík. Hópurinn samþykkti að
skerða Iaun sín meðan á heim-
sókninni til íslands steiulur ti
þess að styrkja einhverf börn
hérlendis, en börn þykja að jafn-
aði helstu aðdáendur þessara
hröðu skrautsýninga.
ERLEIMT
Leita flugvélasmiðir framtíðarinnar í smiðju náttúrunnar?
Flýgiu* einn flugmaður
tveimur þotum samtímis?
HVERNIG munu flugfélög flytja tvöfalt fleiri farþega að 15 árum liðnum
en þau gera í dag? Augljóslega í stærri þotum, segja flugvélaframleiðend-
ur og kynna áform sín um risaþotur sem eiga að geta flutt allt að 1.000
farþega. Sú lausn er þó ekki jafn sjálfgefin og kann að líta út við fyrstu sýn.
Gífurlega stóra flugvéla-
skrokka eða margra
hæða farþegarými þarf
til að rúma svo marga.
Það útilokar nánast að hægt verði
á neyðarstundu að tæma flugvélar
af því tagi á 90 sekúndum, svo sem
alþjóðareglur kveða á um.
Lloyd Jenkinson og Darren Rhod-
es hjá flugverkfræðideild háskólans
í Loughborough hafa reiknað út að
risaþota sem uppfyllir öryggisregl-
ur getur ekki tekið meira en 570
farþega í einu.
Það þýðir að það svaraði ekki
kostnaði að þróa nýjar risaþotur því
þær yrðu aðeins örlítið stærri en
breiðþotur þær sem fljúga í dag.
Þess vegna skoða þeir aðra mögu-
leika.
Einn kosturinn er ljölskrokka
flugvélar; tveir skrokkar yrðu
tengdir saman hlið við hlið með
vængbitum. Yrði auðveldara að
tæma tvo skrokka af farþegum en
einn. Stífurnar sem tengdu skrokk-
ana eru áður óþekkt stærð og erf-
itt að segja fyrir um hvernig tog-
kraftar virkuðu á þær.
Tveir skrokkar
Þess vegna varð sú hugmynd til
hjá vísindamönnunum að skrokk-
arnir yrðu ekki tengdir saman með
bitum, heldur með rafeindasam-
bandi.
Sá möguleiki gerir ráð fyrir að
tvær venjulegar þotur flygju í sam-
flugi og væri þeim stjórnað af einum
og sama flugmanninum sem sæti í
stjórnklefa annarrar þeirrar. Myndi
hann hefja þær báðar á loft og lenda
samtímis.
Hugmyndin er reyndar sótt til
sjálfrar náttúrunnar. Margar teg-
undir fugla fljúga í oddaflugi. Það
auðveidar samskipti og leiðsögu og
sparar orku og krafta þeirra sem á
eftir forystufuglinum koma; þeir
fljóta í kjölsogi hans.
Hið sama gæti átt við um flugvél-
ar. Rannsóknir Dornier sýna að
flugvél sem á eftir kemur í odda-
flugi þarf 10% minna afl til að halda
í við þá fremri sé lengd milli flug-
véla sem svarar fjór- eða sexföldu
vænghafi þeirra og hliðaraðskilnað-
ur er þannig að ferill vængendanna
skerst lítillega.
Það er jafn mikill orkusparnaður
og mest er talið unnt að ná fram
með nýrri hönnun farþegaflugvéla.
Fjarstýring
Samflug í herflugi (sem er mjög
algengt og gæti hvatt til þróunar
nýrrar tölvufjarstýringar) bendir til
þess að kvika í lofti geri flugmanni
að fylkingin riðlist ekki.
Tölvustjórnbúnaður gæti leyst
þann vanda þann veg að fiugvélin
sem á eftir kemur veit nákvæmlega
hvernig stýrum og öðrum stjórn-
tækjum þeirrar sem fremst fer er
beitt.
- Sú rafboðastýring sem þegar er
að fínna í nokkrum tegundum flug-
véla gæti orðið grundvöllur nýrrar
tækni sem gerði flugmanni kleift
að stjórna tveimur þotum samtimis.
Farþega sem legðust gegn þvi
að fljúga i ijarstýrði flugvél mætti
hugga með því að þeir sem í fremri
þotunni sætu væru i raun á sama
báti og þeir. Flugvélar sem búnar
eru rafboðastýri eru i raun fjar-
stýrðar. Einungis hefðin og sálræn-
ar ástæður gera ráð fyrir að fjar-
stýrandinn sitji í stjórnklefanum.
Tækni sem væri þeim miklu kost-
(ekki síst ef þær fljúga ekki við
nákvæmlega sömu veðurskilyrði,
t.d. við vindahvörf) útheimtir ógn-
armikla þróun hugbúnaðargerðar.
Erfiðleikarnir við að markaðs-
setja slíka flugvélartvennu yrðu þó
liklega erfíðari að yfirstíga. (Til
þess að yfirvinna tregðu farþega
mætti hugsa sér, að til að byija
með yrði aftari flugvélin einungis
notuð sem farangursvagn.)
Hvað sem þessu líður gæti hug-
myndin ef til vill orðið að veruleika
ef menn einbeittu sér að réttu
spurningunni. Sem er hvernig flytja
megi fleira fólk milli staða með því
að bæta alla þætti loftflutninga-
kerfisins, í stað þess að glíma ein-
ungis við það hversu stóra dós
megi troða því inn í.
(Heimild: The Economist)
Unga fólkið
ottast at-
vinnuleysi
MIKILL meirihluta norskra ung-
menna er andvígur aðild að Evr-
ópusambandinu. Er þetta niður-
staða umfangsmikillar könnunar,
sem MMI-stofnunin framkvæmdi
á tímabilinu 28. október til 10.
nóvember, með viðtölum við fólk
á aldrinum 18-25 ára.
Niðurstaða könnunarinnar var
sú að 50% ungmennanna voru á
móti aðild en einungis 31% fylgj-
andi. 19% höfðu ekki gert upp hug
sinn.
Könnunin leiddi í ljós að það
sama á við um yngra fólkið sem
hið eldra: AndstaOan er meiri
meðal kvenna en karla. All sögð-
ust 58% kvenna yngri en 25 ára
vera á móti aðild en 21% fylgjandi.
Einungis í höfuðborginni Osló
var meirihluti ungmenna fylgjandi
aðild. Alls staðar annars staðar í
Noregi voru andstæðingar í mikl-
um meirihluta.
Tore M. Bredal, forstöðumaður
MMI, tekur þó fram að unga fólk-
ið virðist ekki jafn ákveðið í af-
stöðu sinni og hið eldra og mun
móttækilegra fyrir að verða fyrir
áhrifum af úrslitunum í Svíþjóð.
Bredal telur helstu ástæðu þess-
arar mikiu andstöðu meðal ung-
menna vera ótti við atvinnuleysi.
„Unga fólkið lítur til þess að at-
vinnuleysi meðal yngri fólks er
mun meira í ESB en í Noregi,"
segir hann. Þá telur hann að
stuðningsmenn aðildar hafi ekki
náð að höfða til ungmenna varð-
andi umhverfismál en það sé mála-
flokkur sem unga fólkið hugsi
mikið um.
Islenskt
Jól '94
já takk!
Öðruvtsi
aðventuskreytingar
Jólastjörnutilboð
3 jólastjörnur í .
tr-ma 00/1
poka kr. 890,-
Opið frá kl. 9-21 alla daga ,,t* oy^y
Næg bílastæbi (bílastæðahúsib Bergstaðir)
Ekkert stöbumælagjald um helgar
Sjón er sögu ríkari
Full buð aföðruvísi gjafavörum
AUar skrcytingar unnar affagntönnum
blómaverkstæði
NNA
SKÓLAVÖRÐUSTÍG 12, BERGSTAÐASTRÆTISMEGIN, SÍMI 19090