Morgunblaðið - 28.12.1995, Blaðsíða 40

40 FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Hugleiðingar um
samgöngumál á
jólaföstunni
VAXANDI umferð-
artafir á þjóðvegunum í
Reykjavík og nágranna-
bæjum.
Stöðugt versnar að-
gengi til höfuðborgar-
innar, sérstaklega í
gegnum nágrannabæ-
ina, er þá helst að nefna:
Hafnarsvæðin, Reykja-
víkurflugvöll, Bifreiða-
stöð íslands, Bænda-
höllina, Þjóðminjasafn-
ið, Háskóla íslands o. fl.
Sú staðreynd að Sunn-
lendingar, Reyknesing-
ar, Kjalnesingar og Kjó-
sveijar sækja daglega
vinnu og skóla til höfuð-
staðarins (með tilkomu Hvalfjarðar-
ganga munu Borgfirðingar geta gert
hið sama). Nú í dag tekur oft og tíð-
um jafnlangan tíma að aka frá Sel-
fossi að Baldurshaga (Rauðavatni)
og þaðan vestur að Bændahöll. Þess-
ar sívaxandi tafir á þjóðvegum þurfa
að minnka með einhveiju móti, svo
sem að fækka innáakstri og auka
vegagirðingar þar sem seinlegast er
að komast áfram.
Þjóðvegir í þéttbýli
Norðan Rauðavatns var lagt í
umtalsverðan kostnað 1993 og 1994
með því að sprengja skurð í gegnum
dálitla hæð og byggja vegbrú þar
yfir, þama er umtalsverð hætta á
snjóþyngslum, sem ævinlega er ver-
ið að forðast. Síðan var lagður vegur
norður á Vesturlandsveg sunnan
Grafar, en í því gili sem er á milli
Grafar og vegamóta Vesturlands-
vegar og Suðurlandsvegar eru nátt-
úmlegar aðstæður til vegbrúargerð-
ar mjög góðar, (jarðgöng gangandi,
hjólandi, akandi). Ekki varð af þess-
ari augljósu samgöngubót í Grafar-
vog nú. Næsta vegbrú er ca 1 km
vestar og var byggð í sumar, Hálsa-
braut er undir. Svo er hið gríðarlega
mannvirki, Höfðabakkabrú, og
breikkun vegarins beggja vegna.
Þetta eru umtalsverðar samgöngu-
bætur, en hvað kostar kílómetri í
svona vegalagningu? Næst er Breið-
höfðavegbrú austan ESSO olíustöðv-
arinnar, hana verður að lengja tölu-
vert þegar vegurinn
niður Ártúnsbrekku
breikkar. Þá munu Ell-
iðaáabrýmar vera of
þröngar ásamt Sæ-
brautarvegbrú, 5
vegbrýr em á þessum
stutta kafla. Því læðist
sá grunur að manni að
ekki séu önnur vegar-
stæði í nágrenninu
könnuð, svo sem frá
Súðavogi þvert í Sæv-
arhöfða norðarlega, inn
Grafarvog og á Vestur-
landsveg nálægt hita-
veitustöð.
Aðalumferðaræðar
úr borginni fara um
Ártúnsbrekku en þar myndast oft
umferðarhnútur líkt og gerðist á
Þingvallahátíðinni 1994. Urbóta er
þörf.
Miklabraut
Breikkun Miklubrautar ásamt
lengingum afreina og aðreina em
mjög til bóta og auka öryggi þeirra
sem koma úr hliðargötum. En fækka
þarf innákeyrslum á þessum aðalvegi
sem liggja milli bæjarfélaga og íbúð-
arhverfa, Einnig þyrfti að minnka
tafir af gangbrautum með undir-
göngum fyrir gangandi og hjólandi
vegfárendur.
Þegar kemur að Miklatorgi
(Hringbraut-Snorrabraut-Mikla-
braut-Bústaðavegur) nána-r tiltekið
að gatnamótum Eskihlíðar, væri
hagkvæmast að framlengja Miklu-
bautina niður og undir Bústaðavegs-
brú og áfram beint á væntanlega
Flugvallarbraut, sunnan Lækna-
garðs. Þessi breyting mun létta vem-
lega á umferðarþunga Hringbrautar
og Miklatorgs. Frá Rauðarárstíg og
á móts við Eskihlíð þrengist gatan
vegna húsa sem skaga út í aksturlín-
una og er algeng sjón víða í þéttbýl-
um þótt þjóðvegir hafi rétt til 20 m
lands utan végkants. Þessi þrengsli
neyða húseigendur til að leggja bíl-
um á miðja götu, upp á graseyju,
svo ömurlegt sem það nú er.
(Það er ólík gerð vega í íbúðar-
hverfum eða milli héraða, þunga-
flutningar.)
Halldór
Eyjólfsson
Kollafjörbur
Mosfelhbœr,
Rafknúin
járnbraut
úl í Viðey
Utanlandsflug
Innanlandsflug
Færsla þjoðvegar
um Mosfellsbæ
Bætt aðkoma
í miðbæinn
Hafnarfjörbur
Straumi
vík^r
Vesturlandsvegur
framtíðarinnar
Háskólasvæðlð
TT
Ofanbyggðarvegur
Öryggisvegur frá Straumsvík
á Geltháls og í Mosfellsbæ
Þjóðveginn í Mosfellsbæ
verður að færa
Hagkvæmustu lagfæringar þar til
áldamóta sýnast vera að færa Vestur-
landsveg ca 0,5 km sunnan Leirvogs-
ár niður í botn Leirvogs móts við
hesthúsahverfí Mosfellinga, síðan
vestur fjömborð vogsins að Korpuós,
þaðan beint upp á Vesturlandsveg
sunnan Korpu-tengivirkis. Með þess-
ari breytingu færist umferðarþung-
inn úr miðbæ Mosfellinga og klýfur
bæinn ekki eftir endilöngu eins og
nú lítur út fyrir að verði. Geta bæj-
arbúar þá skipulagt sín hringtorg,
hjóla- og göngustíga að vild. Kjalnes-
ingar þurfa að skipuleggja gegnum-
akstur í sínu byggðarlagi innan fárra
ára, svo ekki hljótist óþægindi af
þegar umferðarþunginn eykst.
(Verður ríkissjóður að kosta versl-
unargötur og torg í sumum bæjar-
og sveitarfélögum? Miðbæjartiorg
Mosfellsbæjar mun kosta alit að 200
milljónir ef af verður.)
Vegur af Kjalarnesi til
Reykjavíkur árið 2010
Kollafjörð yrði þá trúlega að brúa
nálægt raflínustæðinu, ásamt veg-
arlagningu suður Álfsnesið að
Gunnunesi en þar kæmi brú yfir í
Geldinganes, en suðvestan í því er
talin ákjósanleg hafskipa- og hafn-
araðstaða á komandi öld. Úr Geld-
inganesi myndi vegurinn liggja um
Eiðið beint að Gufuneshöfða en þar
út af myndi Kleppsvíkin brúuð. Er
Aðgengi að höfuðborg-
inni frá nágranna-
bygffðunum versnar
stöðugt Halldór Eyj-
ólfsson, fjallar hérum
hugsanlegar úrbætur.
þá aðkoma af Vestur- og Norður-
landi inn til höfuðstaðarins mun
betri. Áhugavert væri að koma járn-
braut (rafknúinni) út í Viðey frá
Gufunesi að Viðeyjarstofu og spara
þar með rekstur á Viðeyjarfeiju og
flotbryggjum. Þarna vom litlir vöm-
vagnar á teinum knúnir af handafli
fýrr á öldinni, ef til vill em teinarn-
ir ennþá nothæfir. Óráðlegt er að
leggja bílveg í eyjuna en göngu- og
reiðhjólastíga vantar þar. Banna
þarf umferð gæludýra þar.
Reyknesingar í biðröðum
á Hafnarfjarðarvegi
Það er krókótt og eftir því tafsamt
að aka í gegnum Hafnarfjörð,
Garðabæ, Kópavog og Reykjavík
ætli maður t.d. að Raunvísindastofn-
un háskólans eða í flugafgreiðslu
innanlands, sem er einstaklega illa
staðsett miðað við hlutverk sitt, (í
hemámsskála) við Þorragötu í
Skeijafirði. Sýnist því tímabært að
stöðin fái aðra staðsetningu og að-
gengilegri, td. austan n-s-brautar en
sunnan a-v-brautar, þar er autt og
ónotað svæði. Augljóst óhagræði er
af núverandi fýrirkomulagi Loftleiða
á utan- og innanlands afgreiðslum.
Vemlegar úrbætur í aðkomu umferð-
arstöðva lofts og láðs má gera með
eftirtalinni vegarlagningu: Af Hafn-
arfjarðarvegi við Fossvogslæk niður
að sjávarmáli, sunnan ESSO stöðvar-
innar eftir sjávarmálinu norður á
sjávarbakkann eftir honum neðan
kirkjugarðsins, vestur að Hlíðarvegi
norður hann að Flugvallarbraut móts
við skrifstofur Loftleiða og eftir henni
að vesturhomi Valsvallar, þá í sveig
að Læknagarði með tengingu við
Miklatorg undir Bústaðavegsbrú
(framlenging Miklubrautar). Sunnan
Læknagarðs og Umferðarmiðstöðv-
arinnar en sveigt norður að Hring-
braut vestan stöðvarinnar, svo vestur
með henni (með graseyju á milli) að
Sæmundargötu áfram að Jarðfræði-
húsi háskólans, meðfram suðurhlið
þess að Suðurgötu en þar þarf undir-
göng fyrir gangandi og hjólandi fólk,
ásamt 3 akreinum íyrir smærri bíla
(ca 2.30 m lofthæð), 2 akreinar í
austur og 1 akrein í vestur, er þá
komið að Hótel Sögu og Þjóðarbók-
hlöðu (vegarheiti Flugvallarbraut).
Eitthvað þarf að lagfæra vegamótin
í Engidal líklega með því að færa
þau ca. 100 m norður á Hafnarfjarð-
arveg, þannig að Álftanesvegur komi
á Reykjavíkurveg. Þarna kemur
möguleiki á vegbrú í framtíðinni.
Öryggisvegur af
Reykjanesbraut
(Ofanbyggðavegur)
Af Reykjanesbraut sunnan
Straums, á Suðurlandsveg við Geit-
háls. Frá Straumi um Kapelluhraun,
sunnan Hamraness, beint að Hval-
eyrarvatni, norðan þess og þvert
yfir Smyrlabúðarhraun á nýgerðan
veg austan Hjalla, eftir honum neðan
Heiðmerkur að Jaðri, austan við
hann en vestan dælustöðva vatns-
veitunnar. Svo beint á veg I við
Geitháls, en austan athafnasvæðis
nýju vatnsverksmiðjunnar. Öfluga
girðingu þarf að reisa beggja vegna
vegarins frá Jaðri að Suðurá, mann-
held verður hún að vera og í alla
staði vönduð.
Öryggisvegur af
V esturlandsvegi
Sunnan Úlfarsárbrúar upp með
ánni, norðan Reynisvatnsáss suður
með honum að Langavatni, vestan
þess en austan Stóraskyggnis, síðan
beint að vegi I við Geitháls. Bót
væri að brúa Úlfarsá móts við Fells-
múla.
Höfundur er áhugamaður um
samgöngu- og umhverfismál.
ÞEGAR hann var
upp á sitt bezta var
hann ástmögur þjóðar
sinnar - kvennaljóminn
mikli, vemdari sósíalis-
mans — Níkólæ Tsjá-
seskú - alls staðar voru
hafðar uppi myndir af
honum, hinum mikla
syni þjóðarinnar,
vemdara smælingjanna
- einvaldinum með
ennislokkinn. Meira að
segja íslenzkar dele-
gatsíur fengu stjörnu-
blik í augu við að sjá
hann. Hann var hin
heita sól þjóðarinnar.
Frá honum kom allt og
til hans féll allt. Þegar hann var
skotinn á jóladag 1989 með Elenu
konu sinni var hann almennt fyrirlit-
inn og hataður af þjóð sinni. Á
nokkrum dögum féll veldi það sem
hann og Géorgíu Desj, Patraskanú
og Anna Paker höfðu byggt á hinu
gamla járnvarðliði fasistanna eins
og spilaborg - eða hvað? Skiptu
menn kannski bara um skyrtur eins
og þeir gerðu 1946? Fóru úr brúnum
í rauðar þá - nú úr rauðum í bláar
- eða kannski hvítar?
I bókinni Ennislokkur einvaldsins
eftir Hertu Muller er sýnd saga en
ekki sögð - saga hinna dapurlegu
daga og harmþrungnu
í Tímísóara, sem hristu
fúnar stoðimar undan
einveldi félagans með
ennislokkinn. Þessi bók
kemur nú út í mjög
vandaðri þýðingu
Franz Gíslasonar hjá
forlaginu Ormstungu,
sem hefur lagt mikla
alúð við alla ytri gerð
verksins þannig að
sjaldan sér maður eins
vandaðan og fallegan
frágang á bók, kápan
er listaverk og allur frá-
gangur til fyrirmyndar.
Það er hveiju forlagi
• sómi að slíkum frá-
gangi. Þessi saga er eins og áður
segir meira sýnd en sögð - brugðið
er upp lauslega tengdum myndum
af fólki og atburðum á ótilteknum
stað og tíma, en Ijóst verður þegar
á líður söguna að sviðið er Tímísó-
ara, helzta iðnaðarborg í Vestur-
Rúmeníu eða Transylvaníu og tíminn
er hinir dapurlegu desemberdagar
1989 áður en einvaldshjónin voru
tekin af og menn höfðu skyrtuskipti.
Á Vesturlöndum trúðu margir að
eldaði aftur af degi niður við Svarta-
haf og Rúmena biðu glæstir tímar
í einhveiju auðugasta landi Evrópu.
Menn urðu agndofa þegar lokinu
Menn urðu agndofa,
segir Bárður Halldórs-
son, þegar lokinu var
lyft af ormagryfju ein-
valdsins.
var lyft af ormagryfju einvaldsins,
heimsbyggðin hélt um höfuð sér af
skelfingu yfir því sem sýnt var á
sjónvarpsskjám og menn í nýjum
skyrtum settu Petre Roman í valda-
stól og aðra ámóta skjótútvatnaða
kommúnista. - Sagan endalausa
heldur áfram - nýjar skyrtur, nýir
litir.
Tvennt er það sem Rúmenar eru
öðru fremur stoltir af úr sögu sinni
- baráttan við Hundtyrkjann og
upphaf súrrealismans, sem þeir vilja
eigna sér og vísa þá fyrst og fremst
til ljóðskáldsins Emíneskú, sem
gegnir líku hlutverki með þeim og
Jónas okkar Hallgrímsson - hann
er skáldið þeirra á 19. öld. Súrreal-
ismi er ekki aðeins skáldskaparhátt-
ur eða listform - heldur lífsstíll -
tjáning múgamanns á trylltri öld -
dularklæði sem menn bregða sér í
daglega af nauðsyn. Þar er gaman
alþýðumanna að segja sögur sem
ekki eru allar sýndar og ekki eru
allar sem þær sýnast.
Herta Miiller leikur þessa list af
mikilli íþrótt enda þótt hún sé af
þýzkum ættum - kemur frá Sjö-
borgalandi — Siebenburgen - sem
svo hét áður og Rúmeníuþjóðveijar
kalla svo enn, en er oftast nefnt
Transylvanía á bókum - og er land
greifans sem alltaf er verið að setja
í bíómyndir - Drakúla, sem á sér
margt sameiginlegt með félaganum
sem skotinn var á jóladag. Drakúla
eða Vlad Tepes eins og hann hét
réttu nafni var mikill sjarmör og
verndari smælingjanna og var lof-
aður og dásamaðúr á meðan hann
var ofan jarðar en formælt og fyrir-
litinn í gröf sinni. Hann kunni að
velja sér óvini og var grimmur óvin-
um sínum. Lærisveinninn var meist-
aranum í engu eftirbátur. Kannski
verður Tsjáseskú hvalreki ferðaþjón-
ustunnar í Rúmeníu þegar fram líða
stundir eins og Drakúla greifi er nú.
Talið er að Friðrik rauðskeggi,
Þýzkalandskeisari hafi tekið með sér
Saxa niður eftir þegar hann fór til
krossferða um árið og kannski hefðu
þeir farið aftur með honum norður
í germanalönd ef hann hefði ekki
farið að baða sig í Litlu-Asíu, en frá
því baði komst hann aldrei. Alla
vega urðu Saxar þessir eftir og fjölg-
uðu sér svo mjög að um tíma á þess-
ari öld var talið að hálf milljón þeirra
ætti heima þar í neðra. Þeir stóðu
hvarvetna í fremstu röð - segja má
að iðnaður þar og verzlun hafi ekki
borið barr sitt eftir að þeir flæmd-
ust úr landi á síðustu árum. Þjóðveij-
ar keyptu þá marga úr gíslingu og
Rúmenía greiddi upp erlendar skuld-
ir sínar, meðal annars fyrir þýzk
mörk sem fengust í skiptum fyrir
Sjöborgaþjóðveija.
Ekki er mér kunnugt neitt um
Hertu Múller, en 1987 var hún kom-
in til Þýzkalands og hefur búið þar
síðan. Á sínum tíma átti ég nokkra
vini af ættarslóðum hennar - mikið
gáfufólk sem nú er mér með öllu
horfið inn í mósku daganna - en
sögur þær sem ég hafði ofan úr fjöli-
unum vakna á ný við lestur þessarar
undarlegu teiknimyndasögu eða
kvikmyndasögu - þar bregður aftur
fyrir löngu liðnum óhugnaði -
dimmu og drunga hinna reykmósk-
uðu daga - hinum alltumlykjandi
krumlum sekúratsa - alsjáandi auga
einvaldsins - svörtu, feitu Benzun-
um, sem óku svo hratt á steinlögðum
götum, að menn áttu fótum fjör að
launa og sumir sluppu ekki undan
þeim - sóðaskapnum - dýra- og
barnamisþyrmingum - ljótleika og
vonsku í öllum myndum. Samt er
eins og ekkert hafi gerst - litlar
fregnir bárust þaðan forðum tíð og
ennþá færra fréttist þaðan nú nema
opnaðar eru öðru hvoru ormagryfjur
- maðkaveitur valdsins og heims-
byggðin heldur um nef sér um stund
- síðan dettur aftur á dúnalogn -
eða með lokaorðum bókarinnar:
... einn frakki smeygir sér í annan.
Höfundur stundaði nám íRúmeníu
á dögum Nikolæ Tsjáscskú.
Ennislokkur einvaldsins
Herta Miiller